Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin
filozoficznych
Artur Machlarz
2011-10-01
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Plan wykładu
1
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
2
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Podział dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych:
Metafizyka
Ontologia (teoria bytu)
Epistemologia (teoria poznania)
Logika
Etyka
Estetyka
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Przedmiot metafizyki
Zadanie metafizyki: zbadanie pierwszych i ostatnich przyczyn
(sprawczych, formalnych, materialnych i celowych) całego świata
(Arystoteles).
Relacja między metafizyką i fizyką: fizyka bada przyczyny bliższe a
metafizyka ostateczne. Kategorie opisu przyczyn są takie same.
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Problemy metafizyczne
Przykłady szczegółowych problemów wchodzących w zakres badań
metafizyki (częściowo zbieżne z zakresem badań ontologii i filozofii
przyrody, tzn. fizyki):
Czy świat jest uporządkowany celowo? Jeśli tak, to co jest
ostateczną przyczyną istnienia świata?
Jaka jest pierwsza przyczyna sprawcza powstania świata?
Czy pierwsza przyczyna istnienia świata ingeruje w porządek zjawisk?
Jakie są ostateczne fundamenty wszystkich zjawisk - jakie
“substancje” istnieją w świecie?
Jaka jest relacja między duszą i ciałem?
Czy można udowodnić istnienie Boga? (filozofia średniowieczna)
Czy porządek zjawisk jest z góry określony?
Czy działania ludzkie są wolne, czy z góry zdeterminowane?
(metafizyka moralności)
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Krytyka metafizyki
Powód wyrzucenia problematyki metafizycznej z zakresu badań
filozoficznych:
Zagadnienia metafizyczne dotyczą rzeczy nadprzyrodzonych, z
zasady niedostępnych poznaniu ludzkiemu.
Tezy metafizyczne są nieweryfikowalne - metafizyka jest synonimem
badań niby-naukowych.
Problemy metafizyczne są wynikiem niewłaściwego sposobu
formułowania pytań (Carnap).
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Przedmiot ontologii
“Ontologia” etymologicznie oznacza “naukę o bycie”.
Ogólnie rzecz biorąc ontologia jest nauką o tym, co istnieje i jaka jest
struktura rzeczywistości.
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Problemy ontologiczne - przykłady
Przykłady klasycznych zagadnień ontologicznych:
Czy, a jeśli tak to w jaki sposób, istnieją przedmioty pojęć ogólnych?
Czy istnieje świat materialny?
Czym jest substancja (ostateczny fundament wszystkich zjawisk)?
Jaki jest status ontyczny znaczeń, informacji, programów
komputerowych itp.?
Jaka jest struktura rzeczywistości?
Czym jest przedmiot, cecha przedmiotu, stosunek między
przedmiotami?
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Ontologia - podstawowe pojęcia
Podstawowe pojęcia ontologii:
Byt.
Substancja.
Rzeczywistość materialna i idealna.
Rzecz, przedmiot, cecha, kategoria.
Istnienie realne, istnienie pozorne.
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Przykłady sporów ontologicznych
Idealizm a materializm: czy świat poznawany zmysłowo ma naturę
materialną, czy idealną?
Monizm i pluralizm: czy istnieje wiele czy tylko jedna substancja?
Realizm i nominalizm: czy istnieją przedmioty pojęć ogólnych?
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Przedmiot badań epistemologii
Epistemologia = teoria poznania.
Epistemologia bada ludzkie możliwości poznawcze: co możemy poznać, w
jakim zakresie i w jakich warunkach.
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Problemy epistemologiczne - przykłady
Przykłady klasycznych zagadnień epistemologicznych:
Jakie są źródła poznania pewnego?
Czy człowiek może osiągnąć wiedzę pewną?
Czym jest wiedza?
Czym jest prawda?
Jakie są granice ludzkich możliwości poznawczych?
Co decyduje o ludzkich możliwościach poznawczych?
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Przykłady klasycznych sporów epistemologicznych
Aprioryzm i empiryzm: czy istnieje wiedza wrodzona?
Sceptycyzm i dogmatyzm: czy możemy dotrzeć do wiedzy pewnej?
Relatywizm i uniwersalizm: czy istnieją prawdy powszechnie ważne?
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Logika
Przedmiotem badań logiki jest
ustalenie ogólnych prawideł poprawnego rozumowania
podanie ogólnych kategorii logicznych
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Etyka
Dotyczy zagadnień związanych z życiem praktycznym: czym jest dobre
działanie, sprawiedliwość itp. Jej zadaniem jest podanie prawideł
działania etycznie poprawnego, o ile podanie takich prawideł uznaje za
możliwe.
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Etyka - podstawowe problemy
Problemy etyki:
Czym jest dobro, zło, sprawiedliwość itp.?
Jakie są podstawy obowiązujących norm etycznych?
Czy istnieją uniwersalne podstawy norm etycznych?
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Estetyka
Estetyka zajmuje się problemami związanymi z naturą piękna i sztuki.
Klasyczne problemy estetyki:
Czym jest dzieło sztuki?
Czym jest piękno?
Czy istnieją uniwersalne kryteria oceny estetycznej?
Jaka jest relacja między autorem dzieła i jego dziełem?
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Metafizyka
Ontologia
Epistemologia
Logika
Etyka
Estetyka
Relacje między dyscyplinami filozoficznymi
Relacje między poszczególnymi dyscyplinami filozoficznymi
Zależnie od tego, która z dyscyplin dominuje w danym okresie
historycznym (lub w programie filozoficznym), rozstrzygnięcia tej
dyscypliny mogą decydować o rozstrzygnięciach problemów z pozostałych
dyscyplin filozoficznych. Na przykład konsekwencje przyjęcia określonego
stanowiska w ontologii mogą decydować o przyjęciu określonych
stanowisk w epistemologii, logice, etyce i estetyce. Stanowisko
idealistyczne w ontologii raczej wyklucza przyjęcie empiryzmu w
epistemologii.
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Każda z dyscyplin filozoficznych może być skoncentrowana na badaniu
określonego pola tematycznego: człowieka, nauki, języka, przyrody,
matematyki itp.
We współczesnej filozofii dominują badania:
Filozofii języka
Filozofii umysłu
Filozofii nauki
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych
Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych
Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!
Artur Machlarz
e-mail: [email protected]
www: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz
Artur Machlarz
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych