minerał - jest to pierwiastek, związek chemiczny, lub

MINERAŁ - JEST TO PIERWIASTEK, ZWIĄZEK
CHEMICZNY, LUB JEDNORODNA MIESZNIANA
PIERWIASTKÓW LUB ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH
POWSTAŁA
W
SPOSÓB
NATURALNY
I
POZOSTAJĄCA W NORMALNYCH WARUNKACH
(20OC I 1013HPA) W STAŁYM STANIE SKUPIENIA.
MINERAŁ ma ściśle określony skład chemiczny!
DIAGENEZA – zespół procesów prowadzących do
chemicznych, fizycznych i mineralnych zmian w
osadzie - po jego złożeniu
Procesy te obejmują zmiany składu mineralnego,
struktury, składu chemicznego, a czasem też
prowadzą do stwardnienia - konsolidacji (lityfikacji)
osadu, czyli wzrostu jego gęstości i zwięzłości, przy
jednoczesnym zmniejszeniu porowatości.
GŁÓWNE CZYNNIKI DIAGENEZY:
-twardnienie koloidów – czyli utrata wody w osadach –
miękki osad zawierający nawet do 80% wody staje się skała
twardą,
-kompakcja – zbliżanie się do siebie cząsteczek osadu pod
wpływem ciężaru , wskutek kompakcji utwory luźne (iły,
muły, margle) ulegają ZŁUPKOWANIU,
-rekrystalizacja – wody występujące w osadzie rozpuszczają
niektóre związki mineralne, może to prowadzić do
przesycenia roztworów i w konsekwencji do powtórnego
wykrystalizowania się tych związków w osadzie,
-cementacja – czyli „zlepianie się” ziaren luźnego wcześniej
osadu ze sobą, substancjami cementującymi osad są
najczęściej:
*węglan wapnia, *krzemionka, *związki żelaza, *dolomit,
*gips, *minerały ilaste.
KAUSTOBIOLITY(organogeniczne skały palne)
DUŻA ZAWARTOŚĆ ZWIĄZKOW ORGANICZNYCH
LUB WĘGLA, POCHODZĄCEGO Z ROZKŁADU
SZCZĄTKOW
ORGANICZNYCH
(ROŚLIN,
ORGANIZMÓW PLANKTONICZNYCH)
*torfy – 50-65% C
*węgiel brunatny – 65-78% C
*węgiel kamienny – 75-93%
*antracyt – 93-98% C
KAUSTOBIOLITY CIEKŁE I GAZOWE
POWSTAJĄ W OSADACH DENNYCH MÓRZ I
OCEANÓW
ZAWIERAJĄCYCH ROZPROSZONĄ
MATERIE ORGANICZNĄ
*ropa naftowa – składa się głównie z nasyconych
węglowodorów łańcuchowych, z mniejszym udziałem
węglowodorów aromatycznych, barwa od jasnożółtej
(ropa lekka) do brunatnoczarnej (ropa ciężka)
*gaz ziemny – to głównie lekkie węglowodory
łańcuchowe
*asfalty naturalne – powstają w wyniku odgazowania i
wietrzenia ropy naftowej na powierzchni
*łupki palne- ogniwo pośrednie pomiędzy skałami
ilasto-mułowymi, marglami i kaustobiolitami (łupki
bitumiczne)
STRUKTURA
- to sposób wykształcenia składników skały
POD WZGLĘDEM STOPNIA KRYSTALICZNOŚCI:
*holokrystaliczna
(wykrystalizowane
wszystkie
składniki skały - skały głębinowe)
*hipokrystaliczna (obok składników krystalicznych
występuje szkliwo – skały subwulkaniczne)
*szklista (hialinowa)
POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI SKŁADNIKÓW:
*równoziarnista – ziarna mają zbliżone wymiary,
*nierównoziarnista – ziarna są różnej wielkości,
*porfirowata – w drobnoziarnistym tle skalnym
występują większe kryształy. Taka struktura świadczy
o dwóch etapach krystalizacji magmy,
*afanitowa (ciasto skalne) – kryształy są tak drobne, że
niewidoczne gołym okiem,
*porfirowa – obecność większych prakryształów na tle
masy afanitowej (ciasta skalnego). Prakryształy mają
zwykle prawidłowe formy, niekiedy mogą być poddane
erozji magmowej. Prakryształy powstają w głębszych
partiach skorupy ziemskiej, w warunkach spokojnej
krystalizacji
magmy.
Jeżeli
magma
wraz
z prakryształami dostaje się w płytsze strefy skorupy
ziemskiej – następuje jej szybkie ochłodzenie i
powstaje szybko zastygające ciasto skalne.
TEKSTURA
- to sposób ułożenia i rozmieszczenia składników skały
*bezładna – brak określonego kierunku ułożenia
minerałów
*kierunkowa (uporządkowana) – ułożenie składników
wykazuje regularność
np. tekstura równoległa
*kulista – krystalizacja wokół wydzielonych centrów
*zbita – minerały wypełniają całą przestrzeń
*porowata – powstaje w wyniki gwałtownego
odgazowywania krzepnącej magmy, pory kuliste
*gąbczasta – pumeksy i tufy, pory łączą się
z
sobą
*migdałowcowa – gdy pory zostają wtórnie wypełnione
WAPIENIE
Najbardziej rozpowszechnione skały węglanowe,
współczesne składają się z kalcytu i aragonitu,
w starszych aragonit ulega przeobrażeniu w kalcyt.
PODSTAWOWE SKŁADNIKI WAPIENI:
-mikryt lub sparyt,
-składniki ziarniste,
-wapienne szczątki organizmów (w wielu przypadkach
można je uznać za składniki ziarniste).
*mikryt – materiał węglanowy o b. drobnej frakcji
(rzędu kilku tysięcznych mm), może występować jako
jedyny składnik wapieni
*sparyt – zespoły stosunkowo dużych kryształów
węglanu wapnia, często widocznych gołym okiem
*składniki ziarniste: drobne lub pokruszone elementy
szkieletów organizmów, intraklasty, ziarna itp.
KRYSZTAŁ – ciało o prawidłowej budowie
wewnętrznej, tj. takiej, w którym atomy lub jony są
rozmieszczone prawidłowo tworząc tzw. siec
przestrzenną (krystaliczną)
Prawidłowa budowa wewnętrzna kryształu - czyli
rozmieszczenie atomów lub jonów w ściśle
określonych punktach sieci krystalicznej (tzw. węzłach)
narzuca pozostałe własności kryształów:
*anizotropowość,
*jednorodność fizyczną,
*jednorodność chemiczną,
*występowanie o ile to możliwe prawidłowej postaci
zewnętrznej polegającej na ograniczeniu ścianami
płaskimi odpowiadającymi pewnym płaszczyzną
w obrębie sieci krystalicznej
Ta sama substancja chemiczna może tworzyć
kryształy o różnej budowie wewnętrznej – tzw.
POLIMORFIZM
MINERAŁY SKAŁ OSADOWYCH
*MINERAŁY ALOGENICZNE – powstałe poza
środowiskiem tworzenia się skał osadowych
Odporność minerałów skał magmowych na czynniki
wietrzeniowe
-Minerały femiczne
oliwiny-pirokseny-amfibole-biotyt
-Mineraly sialiczne skał magmowych
skaleniowce
i
plagioklazy-skalenie
potasowemuskowit-kwarc
*MINERAŁY AUTOGENICZNE – powstają
w
wyniku bezpośredniego wytrącenia
z
roztworu, lub wskutek procesów biochemicznych, bądź
też w wyniku późniejszych (diagenetycznych)
przemian w obrębie złożonego osadu.
MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE SKAŁ MAGMOWYCH
MINERAŁY GŁÓWNE
*KWARC
*SKALENIE
*SKALENIOWCE
*MIKI
*AMFIBOLE
*PIROKSENY
*OLIWINY
MINERAŁY POBOCZNE
*MAGNETYT
*HEMATYT
*PIRYT
MINERAŁY AKCESORYCZNE
*GRANATY
*TURMALINY
*CHROMIT
MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE
skalenie
kwarc
pirokseny
łyszczyki (miki)
magnetyt i hematyt
oliwiny
amfibole
kalcyt
apatyt
UDZIAŁ
W
BUDOWIE
SKORUPY ZIEMSKIEJ (%)
57,9
12,6
12,0
3,6
3,5
2,6
1,7
1,5
0,6
pozostałe
4,0
MINERAŁY
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE MINERAŁÓW
I. Właściwości mechaniczne
TWARDOŚĆ – czyli odporność minerału
na
zarysowanie
SKALA TWARDOŚCI MOHSA
*Talk - Mg3[(OH)2S i4O10]
*Gips - CaSO4·2H2O
*Kalcyt - CaCO3
*Fluoryt - CaF2
*Apatyt - Ca5F(PO4)3
*Ortoklaz – K[AlSi3O8]
*Kwarc - SiO2
*Topaz - Al2F2SiO4
*Korund - Al2O3
*Diament - C
II. Właściwości optyczne
I-1. Barwa:
*minerały barwne (mają stałą i charakterystyczną dla
siebie barwę, np. malachit-zieloną),
*minerały bezbarwne,
*minerały zabarwione (minerały bezbarwne
zawierające domieszki nadające im zabarwienie – np.
kwarc zabarwiony na fioletowo).
I-2. Rysa – barwa sproszkowanego minerału
*minerały barwne: rysa barwna
*minerały zabarwione: rysa biała
*minerały bezbarwne: rysa biała
III. Właściwości mechaniczne
I-2. Łupliwość – zdolność minerałów do pękania pod
wpływem uderzenia bądź nacisku, na części
ograniczone powierzchniami płaskimi.
Łupliwość:
*doskonała (idealnie płaskie powierzchnie łupliwości –
np. halit, kalcyt, miki),
*bardzo dobra (pow. łupliwości płaskie, ale z
fragmentami nieregularnymi i pęknięciami – np.
amfibole, gips, skalenie),
*wyraźna,
*niewyraźna.
BRAK ŁUPLIWOŚCI OKREŚLAMY MIANEM
PRZEŁAMU
*Minerał wykazujący przełam pęka wzdłuż zupełnie
przypadkowych, nieregularnych powierzchni
Przełam:
równy, nierówny np. muszlowy (kwarc), gładki,
zadziorowaty, ziarnisty
WYSTĘPOWANIE SKAŁ MAGMOWYCH W POLSCE
I Skały kwaśne głębinowe
I-a. Granitoidy dolnośląskie:
*masyw Strzelin-Żulowa,
*masyw Strzegom-Sobótka,
*masyw karkonoski,
*granitoidy kłodzko-złotostockie i strefy Niemczy,
*masyw łużycki.
*granitoidy kudowskie, jawornickie i Białej Lądeckiej
(mniejsze masywy granitoidowe).
I-b. Granitoidy tatrzańskie (budują trzon krystaliczny
Tatr Wysokich).
I-c. Granitoidy podłoża Polski północno-wschodniej.
II Skały kwaśne wulkaniczne (porfiry kwarcowe)
*Sudety – zapadliska śródsudeckie i północnosudeckie
Wyżyna Śląsko-Krakowska
1. PSEFITY
*blokowiska – nagromadzenia kanciastych fragmentów
skał o średnicy powyżej 20cm, wynik mechanicznego
wietrzenia skał, brak transportu, poza grawitacyjnym
staczaniem się, np. gołoborza
*głazowiska
*gruz (analogiczny do bloków, ale o mniejszej frakcji)
*brekcja – skała zwięzła składająca się z okruchów
kanciastych
*zlepieńce (konglomeraty) – scementowany żwir
-zlepieniec zygmuntowski (cechsztyn
-zlepieniec myślachowicki
Psamity
*piaski wydmowe (eoliczne)
*piaski rzeczne
*piaski rzecznolodowcowe (fluwioglacjalne)
PIASKOWCE- skały zwięzłe o frakcji psamitowej
*piaskowiec szydłowiecki (kremowo-szary, ziarna
kwarcu scementowane spoiwem krzemionkowym)
*piaskowiec wąchocki (tumliński) (ciemnoczerwony lub
brunatnoczerwony, spoiwo żelazisto-krzemionkowe)
*piaskowce fliszowe (szare, o zmiennej średnicy
ziaren, spoiwo krzemionka + węglan wapnia + ilaste)
*piaskowce kwarcytyczne (kwarcyty)
*arkozy (skała o różowej lub czerwonawej barwie,
składa się głównie z kwarcu i skaleni potasowych-min.
20%) np. arkoza kwaczalska
Skały ilaste
*glinki ogniotrwałe
*iły
-ił pstry (poznański)
-ił warwowy
-glina lodowcowa (glina morenowa lub zwałowa) –
skała iłowa z domieszką frakcji grubszych
PSAMITY
*piaski wydmowe (eoliczne) – dobra selekcja pod
względem wielkości ziarn, ziarna dobrze obtoczone
o matowej powierzchni
*piaski rzeczne – zwykle są źle obtoczone (zwłaszcza
drobnoziarniste), powierzchnie ziaren są
nieporysowane, poniżej wielkości 0,3mm ziarna w
ogóle nie podlegają obtoczeniu, selekcja pod
względem wielkości ziarn zależy od siły transportowej
rzeki
*piaski rzecznolodowcowe (fluwioglacjalne) – ziarna
słabo obtoczone, skład mineralny b. zmienny, zła
selekcja, częste są wkładki żwirowe – obok glin
morenowych piaski fluwioglacjalne są najbardziej
rozpowszechnionym osadem na obszarze centralnej
i północnej Polski
*piaski morskie – dobre obtoczenie i selekcja, często
zawierają glaukonit, może nastąpic w sprzyjających
warunkach wzbogacenie w min. ciężkie
PIASKOWCE- skały zwięzłe o frakcji psamitowej
*piaskowiec szydłowiecki (kremowo-szary, ziarna
kwarcu scementowane spoiwem krzemionkowym)
*piaskowiec wąchocki (tumliński) (ciemnoczerwony lub
brunatnoczerwony, spoiwo żelazisto-krzemionkowe)
*piaskowce fliszowe (szare, o zmiennej średnicy
ziaren, spoiwo krzemionka + węglan wapnia + ilaste)
*piaskowce kwarcytyczne (kwarcyty)
*arkozy (skała o różowej lub czerwonawej barwie,
składa się głównie z kwarcu i skaleni potasowych-min.
20%) np. arkoza *kwaczalska
*szarogłazy – skała wieloskładnikowa (skalenie, kwarc,
minerały ciemne, a także okruchy obojętnych skał
wylewnych)
3. ALEURYTY
*muły – skały luźne, są osadami wodnymi złożonymi
przeważnie z pyłu kwarcowo-skaleniowego, czasem z
łuseczkami muskowitu, na ogół nie tworzą większych
samodzielnych skupień, występują jako domieszka w
składzie skał iłowych i drobnoziarnistych pasmitów,
zdiagenezowany muł nosi nazwę mułowca, jesli zaś
diageneza prowadzi do oddzielności łupkowej łupek
mulasty
*less – miękka skała o barwie żółtokremowej, osad
eoliczny, silnie reaguje z HCL, węglan wapnia często
otacza ziarna kwarcu tworząc spoiwo, barwę nadają
związki żelaza, lessy są b. urodzajnymi glebami, w
Polsce najbardziej rozpowszechnione na Wyżynie
Lubelskiej
skład przeciętnego lessu
Kwarc
substancje ilaste i pelit kwarcowy
węglany (głównie kalcyt)
Limonit
45%
37%
12%
6%
4. PELITY (składnikami decydującymi o składzie tych
skał są minerały autogeniczne, których ziarna powstały
w wyniku procesów chemicznych w środowisku
tworzenia się tych osadów)
SKAŁY ALITOWE
*lateryt – skała o zabarwieniu czerwonym, brunatnym,
niekiedy żółtym, składa się
z
produktów chemicznego rozkładu glinokrzemianów wynik wietrzenia laterytowego - typowego dla stref
tropikalnych
*terra rosa (czerwona ziemia) - pozostałość
(residuum) po krasowym wietrzeniu skał węglanowych,
głównie wapieni, składa się
z wodorotlenków
glinu i żelaza – w Polsce lateryty występują m. in. w
Górach Świętokrzyskich
*boksyt – skała barwy brunatnej, kremowej lub szarej,
złożona głównie z wodorotlenków glinu –surowiec do
wyrobu aluminium
SKAŁY ILASTE
*glinki ogniotrwałe – skały o zróżnicowanym
zabarwieniu, charakterystycznie „tłuste” w dotyku,
wynik wietrzenia kwaśnych skał krystalicznych, lub
arkoz i osadzania najdrobniejszych składników w
zbiornikach śródlądowych, podstawowym minerałem
jest kaolinit, dodatkowo występują pewne ilości
minerałów blaszkowych, detrytusu kwarcowego
*bentonit – skała krucha, biała lub żółtawa złożona
głównie z montmorillonitu, wynik wietrzenia
podmorskiego popiołów wulkanicznych
*iły (skały różnego typu zbudowana głównie
z transportowanego materiału pelitowego, w skład
którego wchodzą minerały ilaste obok składników
detrytycznych)
-ił pstry (poznański)-szaroniebieski, lub zielonkawy,
na zwietrzałych powierzchniach ma brunatne plamy,
wyschnięty jest twardy-osad neogeńskiego zbiornika
sródlądowego, obejmującego obszar obecnej
centralnej Polski, surowiec dla ceramiki czerwonej
-ił warwowy
-iłołupek (łupek ilasty)-skonsolidowane iły
-glina lodowcowa (glina morenowa lub zwałowa) –
skała iłowa z domieszką frakcji grubszych, jest to skała
iłowa z domieszką frakcji grubszych, o wyjątkowo złej
selekcji, zwykle b. niski lub brak obtoczenia materiału
grubszego – obok piasków są najpowszechniejszym
utworem geologicznym na obszarze centralnej i
północnej Polski
PODZIAŁ WAPIENI (KLASYFIKACJA) - OPARTA
JEST NA GŁÓWNYCH SKŁADNIKACH, Z KTÓRYCH
SĄ ZBUDOWANE
Na podstawie właściwości technicznych skał
wyróżniamy dodatkowo wapienie skaliste
i wapienie płytowe
*wapienie mikrytowe
*wapienie ziarniste
-organogeniczne
.zoogeniczne
.fitogeniczne
.organodetrytyczne (zbudowane z bioklastów, czyli
pokruszonych fragmentów szczątków różnych
organizmów)
-nieorganogeniczne
WAPIENIE ORGANOGENICZNE
*kreda (kreda pisząca) – biała, miękka, mało spoista
skała i silnie porowata skała wapienna, głównym
składnikiem są kokolity (kalcytowe elementy
szkieletowe planktonicznych wiciowców)
*wapienie krynoidowe – zbud. z elementów szkieletów
liliowców
*muszlowce
*wapienie rafowe
CECHY TEKSTURALNE SKAŁ KLASTYCZNYCH
odnoszą się do sposobu ułożenia i upakowania
składników okruchowych, ich orientacji, a w skałach
zwięzłych określają także typ spoiwa
*upakowanie
*orientacja składników
*rozmieszczenie składników
*warstwowanie
SKAŁY METAMORFICZNE (PRZEOBRAŻONE) –
POWSTAJĄ W GŁĘBI SKORUPY ZIEMSKIEJ W
WYNIKU ODDZIAŁYWANIA WYSOKIEGO CIŚNIENIA
I TEMPERATURY, A TAKŻE CZYNNIKÓW
CHEMICZNYCH NA SKAŁY JUŻ ISTNIEJĄCE.
Strefa górna (Epi)
charakteryzuje się działaniem dużych ciśnień
kierunkowych (stressu), małego ciśnienia
hydrostatycznego oraz niskiej temperatury. Stress
decyduje o wykształceniu się wyraźnej tekstury
łupkowej.
Strefa pośrednia (Mezo)
cechuje się działaniem silnego stressu, dużego
ciśnienia hydrostatycznego oraz średniej temperatury.
Warunki takie sprzyjają rekrystalizacji składników i
powstawaniu minerałów o dużej gęstości, np.
granatów. W strefie tej powstają skały o strukturze
bezładnej lub grubołupkowej, podkreślonej
równoległym ułożeniem blaszek łyszczyków, słupków
amfiboli itp.
Strefa dolna (Kata)
- panuje w niej duże ciśnienie hydrostatyczne i wysoka
temperatura, aż do powstania faz półpłynnych.
Oddziaływanie stressu jest nieznaczne. Powstają tu
skały wykazujące na ogół teksturę bezładną i strukturę
gruboblastyczną, co upodabnia je do magmowych skał
głębinowych.
Struktury skał magmowych
*afanitowa (niewidocznokrystaliczna) – ziarna
widocznie jedynie pod mikroskopem
*fanerokrystaliczna (jawnokrystaliczna) – wszystkie
składniki wykrystalizowane w postaci kryształów
widocznych makroskopowo
*porfirowa – widoczne makroskopowo kryształy
rozrzucone w masie
o strukturze
afanitowej
*szklista (hialinowa) – skała składa się z
bezpostaciowej substancji mineralnej- szkliwa
SEDYMENTACJA – to proces osadzania się na
powierzchni lądów, den mórz i oceanów różnorodnego
materiału (okruchów skał, ziaren minerałów,
materiałów piroklastycznych, szczątków organicznych),
transportowanego przez wody płynące, lodowce, wiatr,
zawieszonego w wodzie morskiej lub jeziornej.
DWIE GRUPY ŚRODOWISK, W KTÓRYCH
POWSTAJĄ OSADY
ŚRODOWISKO LĄDOWE
*rzeczne
*limniczne
*glacjalne
*bagienne
ŚRODOWISKO MORSKIE
*lagunowe
*litoralne
*nerytyczne
*batialne
*abisalne
KLASA
PRZYKŁADOWE MINERAŁY
1.Pierwiastki rodzime
antymon rodzimy, diament, grafit,
platyna rodzima, siarka rodzima,
złoto rodzime, żelazo rodzime
antymonit, arsenopiryt, chalkopiryt,
cynober, galena, kobaltyn, nikielin,
piryt, realgar, sfaleryt
2. Siarczki i pokrewne
(selenki, tellurki, arsenki )
3. Halogenki
4.Tlenki i wodorotlenki
5.
Węglany,
i borany
fluoryt, halit, karnalit, kryolit, sylwin
chromit, goethyt, hematyt, ilmenit,
kasyteryt, korund, kwarc, kupryt,
magnetyt, rutyl, wolframit
azotany aragonit, azuryt, boraks, cerusyt,
dolomit, kalcyt, magnezyt, malachit,
syderyt
6. Siarczany, molibdeniany, anglezyt, anhydryt, baryt, celestyn,
chromiany, wolframiany
gips, krokoit, szelit, wulfenit
7.
Fosforany,
wanadany
arseniany, apatyt, monacyt, turkus, wanadynit,
waryscyt, wiwianit
8. Krzemiany
(i glinokrzemiany)
amfibole, beryl, biotyt, cyrkon,
dysten, granaty, oliwiny, pirokseny,
skalenie, skaleniowce, talk, topaz,
turmaliny, zeolity
9. Związki organiczne
ewenkit, humboldtyn, weddelit
SKAŁY WYJŚCIOWE
STOPNIE
METAMORFIZMU
skały
magmowe
obojętne
szarogłazy
margle
granitoidy,
arkozy,
szarogłazy
skały
magmowe
zasadowe
piaskowce
kwarcowe,
skały krzemionkowe
skały
ilaste
skały
węglanowe
PRODUKTY METAMORFIZMU
EPI
łupki
mikowe,
gnejsy
łupki
epidotywochlorytowe
zieleńce
łupki
chlorytowe,
łupki
talkowe,
serpentynity
fyllity,
łupki
serycytowe
MEZO
łupki
mikowe,
gnejsy
amfibolity
serpentynity,
amfibolity
KATA
gnejsy,
granulity
eklogity
eklogity
FRAKCJA
psefitowa
(żwirowa)
NAZWA
SKŁADN
IKÓW
kwarcyty
marmury
łupki
mikowe
kwarcyty
marmury
gnejsy
kwarcyty
marmury
SKAŁA
LUŹNA
ZWIĘZŁA
blok,
głaz
blokowisko, głazowisko
okruch,
otoczak
gruz,
żwir
>100
brekcja, zlepieniec
psamitowa
(piaskowa,
arenitowa)
grubo-ziarnisty
ziarno
piasek
średnioziarnisty
piasko-wiec
drobno-ziarnisty
aleurytowa
(mułowa,
pyłowa)
pelitowa
(iłowa)
WYMIARY
SKŁADNIKÓW
(mm)
2-100
grubo-ziarnisty
1-2
średnioziarnisty
0,5-1
drobno-ziarnisty
0,1-0,5
ziarno
muł
mułowiec
0,01-0,1
ziarno
ił
iłowiec
<0,01
CHEMIZM
SKŁAD
MINERALNY
Skały
kwaśne
Kwarc (pow. 50%),
Skalenie kwaśne
(potasowe)
Skały
obojętne
Skały
zasadowe
Nie ma intruzji
SKAŁY
GŁĘBINOWE
(PLUTONICZNE)
Granit
SKAŁY WYLEWNE
(WULKANICZNE)
Kwarc,
Skalenie kwaśne
(potasowe),
Skalenie zasadowe
(sodowowapniowe)
Sjenit,
Dioryt,
Gabro
Andezyt,
Bazalt
Skalenie zasadowe
(sodowowapniowe),
Minerały femiczne
Cieszynit
Fonolit
Porfir (riolit)
0,1-2