Definicje osobowości wg Allporta

a1a1.NARZĄDY ZMYSŁÓW I RECEPTORY (jakie narządy zmysłów posiada człowiek,
receptory i rodzaje odbieranych bodźców)
Człowiek posiada pięć narządów zmysłów:
1.narząd słuchu
2.narząd powonienia
3.narząd dotyku
4.narząd smaku
5.narząd wzroku
Ważnym zadaniem narządów zmysłów jest odebranie przez receptory i zaszyfrowanie zdarzeń
fizycznych, a następnie przekazanie ich drogą elektrochemiczną do mózgu.
Receptory są to wyspecjalizowane komórki lub zakończenia nerwowe przetwarzające informacje z
danej modalności (np. fale elektromagnetyczne, akustyczne) na sygnały nerwowe.
Rodzaje receptorów:
 eksteroreceptory – znajdują się na powierzchni organizmu i odbierają bodźce z otoczenia
 interoreceptory – znajdują się wewnątrz organizmu i odbierają bodźce z wnętrza organizmu
 kontaktoreceptory – znajdują się na powierzchni skóry i odbierają bodźce smakowe,
dotykowe, temperatury, bólu
 telereceptory – odbierają bodźce oddalone od organizmu, tj. wzrokowe, słuchowe,
węchowe
 wisceroreceptory – znajdują się w poszczególnych narządach wewnętrznych organizmu (w
sercu, wątrobie, płucach itp.)
 proprioreceptory – znajdują się w narządach ruchu i odbierają bodźce związane z ruchem i
położeniem organizmu, są to receptory równowagi, mięśniowe, stawowe, ścięgnowe.
2.OMÓW PRZEBIEG PROCESU SPOSTRZEGANIA NA PRZYKŁADZIE ZMYSŁU
WZROKU.
Receptory znajdujące się w siatkówce oka reagują na szczególną formę energii
elektromagnetycznej, zwaną światłem i stanowiącą podstawę spostrzegania wzrokowego, czyli
widzenia.
Droga, jaką przebywa promień światła, który trafia do oka:
Promień światła najpierw trafia na przezroczystą rogówkę oka, która spełnia dwa zadania: chroni
leżące za nią wrażliwe części oraz tutaj zostaje po raz pierwszy złamany promień światła, by na
siatkówce mógł powstać ostry obraz. Bezpośrednio pod rogówką znajduje się tęczówka nadająca
oczom określoną barwę.
Następnie światło musi przejść przez źrenicę, która może się powiększać lub zmniejszać, regulując
w ten sposób natężenie światła. W następnej kolejności promień światła przechodzi przez
soczewkę, która wytwarza odwrócony o 180 stopni ostry i pomniejszony obraz na tylnej ściance
oka – siatkówce. W siatkówce znajdują się receptory przystosowane do odbioru fal
elektromagnetycznych. Siatkówka ma dwa rodzaje receptorów: czopki i pręciki. Około 6 milionów
czopków znajduje się w plamce żółtej (odbierają światło dzienne i barwy). A około 120 milionów
pręcików rozproszonych jest po całej siatkówce – adaptują się w ciemnościach, rozróżniają barwę
czarną i odcienie szarości. Następnie receptory przesyłają przetworzone informacje do nerwu
wzrokowego. Nerwy obu siatkówek spotykają się i krzyżują. Informacje z receptorów siatkówki
wyświetlone zostają na potyliczne części kory mózgowej i tam zostają intensywniej przetwarzane,
co doprowadza do odbierania wrażeń.
Widzenie ma charakter interpretowania. Proces polegający na aktywnym odbiorze, analizie i
interpretacji zjawisk zmysłowych nazywamy percepcją.
rogówka tęczówka źrenica soczewka siatkówka nerw wzrokowy (wzrokowa kora mózgowa)
3.CO TO JEST SPOSTRZEGANIE? JAK CZŁOWIEK ORGANIZUJE WRAŻENIA?
Spostrzeganie jest to złożony układ procesów, przy pomocy, którego człowiek tworzy
subiektywny obraz rzeczywistości, czyli spostrzeżenia. Procesy spostrzegania mają charakter
kierunkowy i polegają na konstruowaniu spostrzeżeń.
Ze względu na poziom organizacji spostrzegania dzielimy na:
Figuralne – na poziomie sensoryczno-motorycznym i uczuciowo-ruchowym. Spostrzeganie figur
(punkty, linie, kąty, plamy o określonej powierzchni i kształcie, dźwięki mowy,
rytmy, frazy muzyczne) – nie posiadają znaczenia.
Przedmiotowe – na poziomie sensotyczno-motorycznym i semantyczno-operacyjnym.
Spostrzeganie przedmiotów (rzeczy, osoby, zjawiska, zdarzenia, sytuacje, znaki,
pismo) – mają znaczenie.
Spostrzeganie jeszcze może być:
Mimowolne – do naszych narządów zmysłów docierają bodźce bez udziału naszej woli
Dowolne - -kiedy kierujemy się określonym celem lub zadaniem, jakie chcemy wykonać.
Spostrzeżenie – jest to proces poznawczy powstający w korze mózgowej polegający na
odzwierciedlaniu całych przedmiotów, zjawisk otaczającej rzeczywistości, które w danej chwili
jako bodźce kompleksowe działają na narządy zmysłowe.
Możemy wyróżnić spostrzeżenia:
- ogólne (niespecyficzne) i szczegółowe (specyficzne)
-
monosensoryczne (przez 1 narząd zmysłu) i polisensoryczne (przez więcej niż 1 narząd
zmysłu)
przestrzenne i stosunków przestrzennych pomiędzy rzeczami
czasu i stosunków czasowych
ruchu istot żywych, przedmiotów oraz własnego ciała
Spostrzegawczość – jest to zdolność do wyróżniania ze spostrzeganych przedmiotów lub zjawisk
cech na pozór drobnych, których nie łatwo zauważyć, ale czasem bardzo istotnych dla poznania
całego zjawiska.
Obserwacja – świadome, planowe, zamierzone dłużej trwające spostrzeganie. Często ma na celu
pomiar, opis jakiegoś zdarzenia.
Na spostrzeganie wpływają:
1.Uwaga – dzięki niej informacje są wybierane i selekcjonowane. Zależy od siły bodźca
2.Wrażenia – nie przetworzone jeszcze przez mózg informacje. Mózg odbiera wiele wrażeń,
dopiero percepcja łączy je w całość. Przy wyborze wrażeń mózg od razu rozpoczyna ich
organizację, czyli łączenie informacji pochodzących z narządów zmysłów w sensowne jednostki.
Procesy te (uwaga i wrażenia) wybierają i porządkują informacje dane przez zmysły.
ORGANIZACJA PERCEPCJI
Procesy integrowania informacji sensorycznych (pochodzących od zmysłów), tak by utworzyły
spójny obraz, określa się mianem procesów organizacji percepcji.
W fazie sensorycznej nagłe zmiany barw i faktury prowadzą do podziału na regiony – decydując o
tym, które części pola wzrokowego należy połączyć. Kolejne rozróżnienie to figura (regiony
tworzące obiekty) i tło (podłoże, z którego wyodrębnia się figura). Mamy skłonność do widzenia
figur niekompletnych jako całości, do grupowania elementów na zasadzie podobieństwa i
łatwiejszego spostrzegania „dobrych” figur. W spostrzeganiu ruchu ważny jest również kontekst
przestrzenny i czasowy tworzący ramy odniesienia figur. Mamy skłonność do spostrzegania ram
odniesienia jako nieruchomych, a części jako poruszających się. Przy przekształcaniu
dwuwymiarowej informacji z siatkówki na percepcję przestrzeni trójwymiarowej, system
wzrokowy szacuje wielkość i odległość przedmiotu – odległość interpretuje na podstawie
znajomości wielkości, a wielkość na podstawie różnych wskaźników odległości. Mamy skłonność
do spostrzegania przedmiotów jako zachowujących tę samą wielkość, kształt i położenie.
4.ZDEFINIUJ, CZYM JEST UCZENIE SIĘ I SCHARAKTERYZUJ PROCES UCZENIA.
Uczenie się to proces, który stanowi podstawę względnie stałych zmian zachowania i
zachodzi w wyniku ćwiczeń lub doświadczeń. Uczenie się w odróżnieniu od zachowania (które
zależy od procesów uczenia się) nie daje się zaobserwować.
Uczenie się to proces aktywny. Zdolność uczenia się zależy od wyposażenia genetycznego i
wpływów środowiska. Badania nad uczeniem się zostały zdominowane przez behawioryzm.
Behawioryści są przekonani, że uczenie się można wyjaśnić w kategoriach procesów, jakie
zachodzą w warunkowaniu klasycznym i warunkowaniu sprawczym.
Różne rodzaje badań dostarczają dowodów na to, że uczenie się jest zależne od
dziedzicznego wyposażenia genetycznego i od zdolności poznawczych. Wpływ czynników
poznawczych na uczenie się wykazano w uczeniu się przez obserwację, w uczeniu się reguł i w
uczeniu się przez wgląd
5. i 6. WYJAŚNIJ NACZYM POLEGA WARUNKOWANIE KLASYCZNE I PODAJ
PRZYKŁAD Z ŻYCIA CODZIENNEGO. CO TO JEST WARUNKOWANIE
SPRAWCZE I JAKIE ZNACZENIE ODGRYWAJĄ W NIM WZMOCNIENIA.
Warunkowanie to proces, podczas którego między sposobem zachowania a nowym
bodźcem wytworzone zostaje skojarzenie (asocjacja).
Rozróżnia się dwie formy warunkowania: klasyczną i instrumentalną (sprawczą).
Warunkowanie klasyczne, odkryte przez Pawłowa, stosuje się powszechnie do badania związków
między zdarzeniami bodźcowymi, a w szczególności w celu dowiedzenia się, jak organizmy uczą
się związków między zdarzeniami bodźcowymi w ich środowisku. W procedurze tej bodziec
bezwarunkowy (Sb), wywołuje odruch, zwany reakcją bezwarunkową (Rb). Bodziec obojętny,
zestawiony potem wielokrotnie z bodźcem bezwarunkowym (Sb), staje się bodźcem warunkowym
(Sw), który wywołuje podobną reakcję, zwaną reakcją warunkową (Rw). Jeśli jedna po bodźcu
warunkowym (Sw) nie nastąpi już bodziec bezwarunkowy (Sb), dochodzi do wygaszenia, czyli
zaniknięcia reakcji warunkowej (Rw). Aby warunkowanie klasyczne nastąpiło musi istnieć relacja
zbieżności bodźca warunkowego (Sw) i bodźca bezwarunkowego (Sb). Bodziec warunkowy musi
zapowiedzieć pojawienie się bodźca bezwarunkowego, a także mieć wartość informatyczną
Warunkowanie sprawcze (instrumentalne) jest to zachowanie wywołane przez organizm
prowadzące do celu. Edward Thorndike odkrył, że reakcje, po których wielokrotnie następuje
nagroda, przynoszą satysfakcję i są wzmacniane, czuli utrwalane, podczas gdy reakcje nie
nagradzane są osłabiane czy tłumione. Zachowanie, które przynosi zadawalające rezultaty będzie
prawdopodobnie powtarzane.
Konsekwencje zachowania sprawczego nazywamy wzmocnieniem. Zaprzestanie podawania
czynnika wzmacniającego to sposób wyeliminowania danego zachowania. Wzmocnienia mogą być
pozytywne lub negatywne.
Wzmocnienia pozytywne to takie, które są pożądane i korzystne; mogą nimi być: pokarm,
wynagrodzenie, uznanie społeczne, awans, podziw, a nawet miłość demonstrowana przez partnera.
Bardzo często wzmocnienia pozytywne nazywa się nagrodami.
Wzmocnienia negatywne to bodźce awersyjne, takie jak zagrożenie, przymus, dezaprobata grupy,
degradacja zawodowa, porażka. Są to po prostu szeroko rozumiane kary.
Można powiedzieć, że rzeczy „dobre” dla człowieka są wzmocnieniami pozytywnymi, a rzeczy
„złe” – negatywnymi.
Wzmocnienia modelują zachowanie, sterują zachowaniem. Dzięki mechanizmowi wzmacniania
człowiek może przystosować się do świata i uniknąć wielu zagrożeń oraz lustracji.
7.ROLA POJĘĆ W REPREZENTACJI POZNAWCZEJ ŚWIATA.
Człowiek porządkuje wydarzenia i zjawiska ze swojego środowiska, tworząc kategorie. W
każdej z nich ujmuje obiekty i zjawiska, które mają przynajmniej jedną, ale przeważnie więcej cech
wspólnych. Kategorie, które tworzymy, stanowiące umysłowe reprezentacje powiązanych ze
sobą zjawisk pogrupowanych w pewien sposób, zwiemy pojęciami. Pojęcia pomagają klasyfikować
zjawiska i przedmioty. Pojęcia są „cegiełkami” myślenia. Pozwalają nam organizować wiedzę w
sposób systematyczny.
Podstawowym zadaniem myślenia jest uczenie się lub tworzenie pojęć – wyodrębnianie tych
właściwości, które są wspólne jakiejś klasie przedmiotów lub idei. Proces ten jest elementem
dążenia umysłu do ekonomii poznawczej – minimalizacji czasu i wysiłku przetwarzania, jeśli tylko
to jest możliwe. Pojęcia są często uporządkowane w hierarchie od ogólnych do szczegółowych. W
takich hierarchiach istnieje poziom, na którym ludzie najlepiej kategoryzują przedmioty i myślą o
nich. Ten poziom – podstawowy – można najszybciej odnaleźć w pamięci i najskuteczniej go
używać. Np. krzesło przy biurku należy do trzech oczywistych poziomów w hierarchii pojęciowej:
mebli, krzeseł i krzeseł biurowych. Kategoria niższego poziomu: krzesło biurowe, zawiera w sobie
więcej szczegółów niż potrzebujemy zazwyczaj, podczas gdy kategoria: meble nie jest dość
precyzyjna. Przy spontanicznym rozpoznawaniu tego przedmiotu bardziej prawdopodobne byłoby
nazwanie go krzesłem, niż meblem czy krzesłem biurowym.
Przechowujemy pojęcia dobrze zdefiniowane w formie definicji, a pojęcia rozmyte (nie dokładnie
pasujące do danej kategorii) jako prototypy.
Tworzenie pojęć jest zarówno elementem rozwoju mowy, jak i procesów rozwiązywania
problemów. Dopiero, gdy człowiek rozumie pojęcia, może sobie przyswoić wiedzę, uporządkować
ją i przy ich użyciu rozwiązywać złożone problemy.
8.PODAJ DEFINICJĘ MYŚLENIA. MYŚLENIE DEDUKCYJNE A INDUKCYJNE.
Myślenie jest to proces wyższego rzędu, który tworzy nowe, abstrakcyjne reprezentacje
poprzez przekształcanie dostępnych informacji. Przekształcanie to obejmuje interakcję wielu
operacji umysłowych, takich jak wnioskowanie, abstrahowanie, rozumowanie, wyobrażanie sobie,
sądzenie, rozwiązywanie problemów i niekiedy twórczość.
Myślenie ma trzy ogólne cechy:
 dokonuje się w umyśle, lecz wnioskuje się o nim z obserwowanego zachowania,
 jest procesem polegającym na manipulowaniu wiedzą w ludzkim systemie poznawczym
 jest nakierowane na znajdowanie rozwiązań dla problemów, które dana jednostka napotyka.
Myślenie opiera się na takich strukturach umysłowych jak: pojęcia, schematy, skrypty i wyobraźnia
wzrokowa.
Możemy rozróżnić:
1. myślenie autystyczne – jest to osobisty proces obejmujący fantazje, marzenia, reakcje
nieświadome i idee niesprawdzalne przy użyciu kryteriów rzeczywistości zewnętrznej
2. myślenie realistyczne – które wymaga by idee były dostosowane do rzeczywistości, do
wymogów sytuacyjnych, ograniczeń czasowych i możliwości osobistych
Rozumowanie jest procesem ukierunkowanego na cel myślenia realistycznego, w którym ze zbioru
faktów wyciąga się wnioski.
Rozumowanie dedukcyjne polega na wyprowadzaniu konkluzji z przesłanek za pomocą reguł
logicznych (potocznie od ogółu do szczegółu)
Rozumowanie indukcyjne polega na wnioskowaniu na podstawie danych opartych na
prawdopodobieństwie. Proces rozumowania indukcyjnego obejmuje skonstruowanie hipotezy na
podstawie ograniczonych faktów i przetestowanie jej poprzez odniesienie do innych dowodów.
(potocznie od szczegółu do ogółu).
9.CO TO SĄ ALGORYTMY I HEURYSTYKI?
Algorytm jest jedną ze strategii poszukiwań rozwiązania. Jest to metodyczna procedura
rozwiązywania problemu „krok po kroku”, która gwarantuje końcowy sukces, pod warunkiem
wystarczającej ilości czasu i cierpliwości.
W rozwiązywaniu problemów możemy również posłużyć się heurystyką, która jest nieformalną
„regułą kciuka” pozwalającą iść na skróty, redukującą rozwiązywanie złożonych problemów do
prostszych operacji osądzania. Metoda heurystyczna wykorzystując istniejące doświadczenia,
wprowadza strategie oszczędzające czas i wysiłek, nie gwarantujące jednak rozwiązania;
zastosowanie algorytmu gwarantuje je.
10.CO TO JEST INTELIGENCJA CZŁOWIEKA I OD JAKICH CZYNNIKÓW ZALEŻY
Inteligencję można zdefiniować jako zdolność do korzystania z doświadczeń – wykraczania
poza to, co jest bezpośrednio spostrzegane dla wyobrażenia sobie symbolicznych możliwości.
Inteligencja nie jest obserwowana bezpośrednio, weryfikuje się ją tylko poprzez używane do jej
pomiaru testy. Wyniki testu na inteligencję zależą od tzw. czynników pierwotnych, do których
należą:
- umiejętność posługiwania się mową
- płynność w mówieniu,
- umiejętność liczenia
- wyobraźnia przestrzenna
- szybkość pojmowania
- pamięć
- wnioskowanie
Na inteligencję wpływa:
1.Dziedziczność – każdy człowiek przychodzi na świat z określonymi uwarunkowaniami
genetycznymi
2.Środowisko – każdy człowiek wzrasta w środowisku, w którym pewne problemy występują
częściej.
11.CO TO JEST UWAGA I JAKI WPŁYW WYWIERA NA PROCESY SPOSTRZEGANIA
I PAMIĘCI (cechy i funkcje uwagi)?
Uwaga – jeden z mechanizmów regulacji działań – jest to nasza zdolność do wybiórczego
skupiania się na części wejściowego materiału sensorycznego. Dzięki niej informacje są wybierane
i selekcjonowane..
Uwaga powoduje, że niektóre dane pochodzące z narządów zmysłów trafiają do centrum
zainteresowania, podczas gdy inne spychane są na drugi plan.
Na uwagę działa stymulująco:
- intensywność lub wielkość bodźca np. syrena policyjna;
- ruch, np. zwierzęta często udają martwe (nieruchomieją) bo ruch mógłby zwrócić uwagę
wroga;
- powtarzanie np. reklamy wykorzystujące powtarzanie tych samych bodźców.
Uwaga pełni różne funkcje związane ze spostrzeganiem, poznawaniem i świadomością.
Funkcje uwagi:
1. funkcja selekcji: wstępna selekcja cech i późna selekcja cech
2. funkcja pełnienia roli wrót świadomości – umożliwia dostęp do jednych informacji a
blokuje inne.
Uwaga selektywna kieruje tylko na jedno źródło informacji (przykład słuchania dychotycznego:
badany ze słuchawkami na uszach słucha dwóch nagrań magnetofonowych puszczanych
jednocześnie – do każdego ucha dochodzi odmienny przekaz. Badany ma powtórzyć przekaz tylko
z jednego ucha. Badany pamięta ten przekaz, który miał zapamiętać, a drugi nie pamięta wcale.)
Selekcja wstępna zostaje dokonana jeszcze przed przetworzeniem informacji. Uwaga, więc spełnia
funkcję kontrolną – kontroluje, które spośród informacji znajdujących się przejściowo w rejestrze
zmysłowym należy wybrać i przenieść do pamięci krótkotrwałej.
Selekcja późna polega na przetwarzaniu znajomego bodźca automatycznie, bez udziału
świadomości. Następuje po zbadaniu informacji pod względem istotnych treści.
Cechy uwagi:
*koncentracja – stopień skupienia i natężenia uwagi
*podzielność uwagi – zależy od stopnia opanowania danej czynności
*pojemność uwagi – (zakres) jest to ilość elementów, których jesteśmy zdolni jednocześnie objąć
uwagą
*przerzutność uwagi – świadome, sensowne przenoszenie uwagi z jednego przedmiotu na drugi
*roztargnienie – nieumiejętność skupienia uwagi przez dłuższy czas na określonym przedmiocie
lub czynności
*trwałość – długość czasu, przez jaki utrzymuje się koncentracja uwagi
*decyzyjność – regulacja czynności podejmowania decyzji
*treść – czynności świadome i nieświadome
Rodzaje uwagi:
~ mimowolna – reautywna, niezamierzona, samorzutna, bez świadomego udziału
~ dowolna – kognitywna, zamierzona, celowa, autywna
~ percepcyjna – żywe spostrzeganie (wyodrębnione figury spośród tła, bezpośrednie poznanie
rzeczywistości)
~ recepcyjna – poznanie pośrednie, odbiór informacji za pomocą sygnału np. pisma, mowy.
W zależności od kanału odbioru informacji wyróżniamy uwagę:
- wzrokową
- słuchową
- wzrokowo- słuchową
- dotykowo – ruchową
Braki uwagi wyraża się w pomyłkach. Pomyłka – czynność niesprawna, nienależycie dostosowana
do bodźca, sytuacji, zadania, np. przejęzyczenie.
12. CO TO JEST PAMIĘĆ? OMÓW FAZY PROCESU ZAPAMIĘTYWANIA. Jaką rolę
pełni pamięć w życiu człowieka? Teoria śladu pamięciowego.
Pamięć – jest procesem, dzięki któremu przechowujemy, a później odtwarzamy informację.
Akt pamiętania można podzielić na trzy stadia:
1. Kodowanie – (zapamiętywanie) jest to przekształcanie energii odbieranych bodźców w
specyficzny kod neuronowy, który mózg potrafi przetwarzać.
2. Przechowywanie – polega na magazynowaniu przez pewien czas zakodowanego materiału
jest to faza utajona a o jej przebiegu wnioskujemy na podstawie fazy następnej (trwa od
kilku sekund do kilku lat)
3. Wydobywanie (odtwarzanie) – to odzyskanie później tej zakodowanej informacji.
Metody wydobywania:
- przypominanie – oznacza odtworzenie informacji, z którą osoba
zetknęła się wcześniej
- rozpoznawanie – oznacza uświadamianie sobie, że pewne zdarzenie
bodźcowe jest tym, które osoba widziała lub
słyszała wcześniej.
Zapominanie – jest to zjawisko pozorne, nie można sobie przypomnieć w danej chwili, wypada z
pamięci, nie można odtworzyć. Zapominanie wyjaśnia się m.in. teorią zanikania śladów
pamięciowych. Jest to teoria zgodnie, z którą zapominamy na skutek stopniowej utraty
przechowywanych w pamięci treści; ślady pamięciowe zanikają z czasem, podobnie jak baterie z
czasem same się rozładowują. Zanikanie jest ważnym czynnikiem w utracie informacji z pamięci
sensorycznej, a także z pamięci krótkotrwałej.
Pamiętanie jest procesem konstruktywnym, wytwórczym. Kiedy informacja, której nam pierwotnie
dostarczono, jest niekompletna lub nie w pełni zrozumiała, często dodajemy coś do niej;
wyciągamy wnioski i przyjmujemy założenia, dzięki którym możemy przechowywać w pamięci
materiał bardziej kompletny i lepiej zrozumiały
Bez zdolności do zatrzymywania w pamięci przyswojonych treści, człowiek dysponowałby
tylko teraźniejszością, nie miałby przeszłości. Swoich doświadczeń nie mógłby wykorzystywać do
kształtowania przyszłości. Byłby jak bezradny jak noworodek. Nie wiedziałby nawet kim jest.
13.SCHARAKTERYZUJ PAMIĘĆ SENSORYCZNĄ, KRÓTKOTRWAŁĄ I
DŁUGOTRWAŁĄ. Podaj przykłady pamięci proceduralnej, semantycznej i epizodycznej.
Pamięć sensoryczna - wstępne procesy pamięci; przechowuje ulotne wrażenia - widoki, dźwięki,
zapachy – tylko przez jedną lub dwie sekundy.
Pamięć krótkotrwała – zawiera wspomnienia o tym, co spostrzegaliśmy przed chwilą. Informacja
ta utrzymuje się w niej tylko do 20 sekund, o ile nie poświęciliśmy jej szczególnej uwagi; ma
ograniczoną pojemność.
Pamięć długotrwała – przechowuje informację, którą można wydobywać w dowolnym czasie –
nawet przez całe życie; teoretycznie ma nieograniczoną pojemność. Jest magazynem
przechowującym na stałe doświadczenia, wiedzę i umiejętności danej osoby.
Pamięć proceduralna – jest częścią pamięci długotrwałej - dotyczy sposobu
wykonywania różnych czynności. Z pamięci proceduralnej korzysta się przy
nabywaniu, przechowywaniu i stosowaniu umiejętności percepcyjnych, poznawczych
i ruchowych. Czynności takie jak: jazda na rowerze, pływanie, zawiązywanie
sznurowadeł) – umiejętności te nabywa się przez ćwiczenie i obserwację modeli,
trudno się ich nauczyć, lecz jeszcze trudniej zapomnieć.
Pamięć semantyczna – jest częścią pamięci długotrwałej, w której przechowuje się
podstawowe znaczenie słów i pojęć bez odniesienia ich do czasu i miejsca.
Przypomina encyklopedię, zawiera prawa ogólne dotyczące gramatyki, utworów
muzycznych oraz zasad naukowych, np. wzór E=mc2 jest przechowywany w pamięci
sensorycznej.
Pamięć epizodyczna – jest częścią pamięci długotrwałej, w której przechowywana jest
informacja autobiograficzna, razem z pewnym typem kodów określające ramy
czasowe minionych zdarzeń, np. pamięć najlepszych urodzin, pierwszego dnia w
szkole itp.
14.CO SPRZYJA TRWALSZEMU ZAPAMIĘTYWANIU?
Trwalszemu zapamiętaniu sprzyjają takie metody jak: porcjowanie i powtarzanie.
Porcja jest jednostką informacji mającą pewne znaczenie. Porcją może być pojedyncza litera lub
cyfra, grupa liter lub cyfr, a nawet grupa wyrazów lub całe zdania. Np. sekwencja 1-9-8-4 składa się
z czterech cyfr, które mogą tworzyć cztery porcje, ale jeśli postrzegać się je będzie jako datę to już
będą tworzyć jedną porcję, zostawiają dużo więcej miejsca na inne porcje informacji.
Porcjowanie jest to proces polegający na ponownym zakodowaniu pojedynczych elementów przez
grupowanie ich na podstawie podobieństwa lub innej zasady.
Powtarzanie – utrzymuje informację w pamięci operacyjnej i zapobiega usunięciu jej przez
rywalizujące sygnały wejściowe. Możemy wyróżnić:
-powtarzanie opracowujące – polega na powtarzaniu nowej, napływającej informacji,
umożliwiające przeanalizowanie jej i powiązanie z
przechowywaną wiedzą
-powtarzanie podtrzymujące – jest to aktywne powtarzanie informacji w celu ułatwienia
łatwiejszego dostępu do niej
15.SCHARAKTERYZUJ BUDOWĘ I FUNKCJĘ UKŁADU NERWOWEGO.
Układ nerwowy składa się z miliardów neuronów i jest podzielony na dwie główne części:
1. Ośrodkowy układ nerwowy, składający się z mózgu i rdzenia kręgowego;
2. Obwodowy układ nerwowy, składający się z wszystkich neuronów łączących
ośrodkowy układ nerwowy z ciałem. Dzieli się na:
- somatyczny układ nerwowy, kierujący pracą mięśni szkieletowych
- automatyczny układ nerwowy, zarządzający procesami utrzymywania organizmu
przy życiu. Składa się z części sympatycznej, która wkracza do działania w
czasie stresu i zagrożenia, oraz z części parasympatycznej działającej w
okolicznościach rutynowych.
Mózg jest podzielony na trzy zintegrowane warstwy: pień mózgu, układ limbiczny i korę mózgową.
Pień mózgu jest odpowiedzialny za funkcje utrzymujące życie: oddychanie, trawienie oraz akcję
serca.
Układ limbiczny odpowiedzialny jest za długotrwałe przechowywanie informacji, agresję, jedzenie
i picie oraz zachowania seksualne.
Kora mózgowa stanowi podstawę świadomości. Jest przedzielona ciałem modzelowatym na dwie
półkule. Chociaż półkule są fizycznie symetryczne to, ich funkcje nie są symetryczne. Język,
pamięć słów i liczb, lęk oraz negatywne emocje są regulowane przez lewą półkulę. Prawa półkula
kieruje interpretacjami przestrzennymi, rozpoznawaniem twarzy, pamięcią kształtów i muzyki oraz
pozytywnymi emocjami.
Działający mózg inicjuje i kontroluje nasze zachowanie i procesy umysłowe.
16. BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ. POŁĄCZENIA MIĘDZYKOMÓRKOWE.
Podstawową jednostką układu nerwowego jest neuron. Neurony różnią się pod względem
kształtu, wielkości, składu chemicznego i funkcji. Neuron jest zbudowany z:
~ dendrytów - zbór rozgałęzionych włókien, które odchodzą od ciała komórki
~ ciała komórki – zawiera jądro komórki i cytoplazmę, która utrzymuje ją przy życiu
~ aksonu - pojedyncze, długie włókno, w rdzeniu kręgowym może przekraczać metr, a w
mózgu ma mniej niż milimetr
~ kolbki synaptyczne – znajdują się na końcu aksonu, poprzez nie neuron może stymulować
znajdujące się w pobliżu gruczoły, mięśnie lub inne neurony.
Jego funkcja polega na odbieraniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji do innych
komórek, gruczołów lub mięśni. Neurony przekazują informacje tylko w jednym kierunku: od
dendrytów przez ciało komórki i akson do kolbeg synaptycznych.
Można wyróżnić trzy główne rodzaje neuronów:
1. Neurony czuciowe – przenoszą informacje od komórek receptorów zmysłowych do
ośrodkowego układu nerwowego.
2. Neurony ruchowe – przenoszą informacje z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni i
gruczołów.
3. Interneurony – jest to większość spośród miliardów neuronów w mózgu, które przekazują
informacje od neuronów czuciowych do innych interneuronów lub neuronów ruchowych.
W mózgu znajdują się również komórki glejowe, które pomagają w wiązaniu neuronów ze sobą
(jednak nie na tyle, aby się stykały); utrzymują również porządek w komórkach i synapsach.
Synapsy stanowią połączenia dwóch lub więcej neuronów.
18.ŁUK ODRUCHOWY – WSPÓDZIAŁANIE NEURONÓW CZUCIOWYCH I
RUCHOWYCH
Łuk odruchowy – obwód neuronalny zawierający drogi nerwowe przenoszące napływające
informacje sensoryczne oraz wychodzące sygnały motoryczne.
Jako przykład można podać odruch ucieczki przed bólem. Gdy receptory bólu znajdujące się blisko
powierzchni skóry są drażnione przez ostry przedmiot, wysyłają sygnały za pośrednictwem
neuronów czuciowych do interneuronu w rdzeniu kręgowym, który stymuluje neurony ruchowe,
które z kolei pobudzają mięśnie z odpowiednich obszarów ciała do odsunięcia się od wywołującego
ból przedmiotu. Mózg zostaje powiadomiony o całej sytuacji dopiero po zajściu całej sekwencji
wydarzeń neuronalnych i oddaleniu się ciała od stymulującego przedmiotu..
19.PODAJ DEFINICJĘ OSOBOWOŚCI. OMÓW JEDNĄ (wybraną) KONCEPCJĘ
OSOBOWOŚCI (Freud, Allport, Maslow)
Osobowość – to całość informacji o człowieku, wiedzy o tym co czuje, co myśli. Wiedza ta
zdobyta jest na podstawie własnych obserwacji, za pomocą odpowiednich metod, testów
psychologicznych, na podstawie bliskich kontaktów z drugim człowiekiem.
Każdy człowiek jest inny, ma swoją niepowtarzalną osobowość.
Definicje osobowości wg Allporta
I. osobowość jest tym, czym człowiek jest;
II.osobowość jest dynamiczną organizacją wewnętrzną; indywiduum tych psychofizycznych
systemów, które determinują jego specyficzne myślenie, zachowanie się jednostki i przystosowanie
się. – Ciągle się zmienia.
Według Allporta każdy człowiek pod pewnym względem jest taki sam jak inni ludzie, pod pewnym
względem jak tylko niektórzy inni a pod pewnym względem jest jak nikt inny, czyli inny od innych.
Stąd do każdego człowieka należy podchodzić indywidualnie.
Inność leży w cechach osobowości.
Allport uważał cechy za budulec osobowości i źródło indywidualności. Według Allporta cechy są
odpowiedzialne za spójność zachowania, ponieważ są trwałe i mają zasięg ogólny. Wyróżnił:
Cechy kardynalne – takie, wokół których osoba organizuje swoje życie (np.Matka Teresa –
poświęcenie dla dobra innych).
Cechy centralne – reprezentują podstawowe właściwości osoby, takie jak uczciwość czy optymizm.
Cechy drugorzędne – są to własności indywidualne, które pomagają przewidzieć zachowanie
jednostki (np. preferencje co do jedzenia i strojów).
Zdaniem Allporta te 3 rodzaje cech tworzą strukturę osobowości, która z kolei determinuje
zachowanie jednostki. Uważał strukturę osobowości za znacznie ważniejszy wyznacznik
zachowania niż warunki środowiskowe.
Uważał, że każda osoba oprócz właściwości wspólnych z innymi, ma też cechy wyjątkowe i oba te
rodzaje atrybutów tworzą unikatową kombinację.
a1a