Światowy Dzień Zdrowia

Światowy Dzień Zdrowia
7 Kwiecień 2014
Choroby Wektorowe
Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej
Organizacji Zdrowia .Ma on na celu zwrócenie uwagi na wybrane problemy związane ze zdrowiem
publicznym. Tematem przewodnim w 2014 roku są choroby przenoszone przez wektory.
Wektory to organizmy, które są przenosicielami patogenów lub pasożytów. Poprzez wędrówkę i
kontakt z otoczeniem przenoszą groźne drobnoustroje na inne organizmy,często na ludzi. W ten
sposób mogą wywołać choroby, które zagrażają życiu lubzdrowiu człowieka. Przykładem wciąż
groźnej choroby pasożytniczej jest malaria, która w 2010 roku pochłonęła 660 000 ofiar, natomiast
w ostatnim czasie znacznie wzrosło rozpowszechnienie gorączki denga, której wzrost na przełomie
50 lat jest 30-krotny. Do innych chorób przenoszonych przez wektory zaliczamy miedzy innymi
Gorączkę Zachodniego Nilu, chikungunyę, odkleszczowe zapalenie mózgu czy boreliozę.
Podczas Światowego Dnia Zdrowia 2014 chcemy zwrócić uwagę by:
● Rodziny mieszkające na obszarach najbardziej zagrożonych miały wiedze jak
należy się chronić przed tymi chorobami;
●Władze odpowiedzialne za zdrowie pomagały ludziom w ochronie przed tymi
zagrożeniami;
● Podróżni mieli świadomość, kiedy istnieje konieczność ochrony i jakie środki
profilaktyczne należy podjąć;
●Władze w krajach, w których choroby przenoszone przez wektory stają się
problemem zdrowotnym, podjęły kroki w celu ochrony ludności przed tymi chorobami.
Wstępne informacje o kampanii zostały umieszczone na stronie internetowej
WHO: http://www.who.int/campaigns/world-health-day/2014/event/en/index.html
Kleszcze
Kleszcze to stawonogi, roznoszące wyjątkowo dużo zarazków i są prawie niewidoczne.
Nimfy kleszcza mają ok. 0,5 milimetra długości (są wielkości ziarna maku). Po znalezieniu
żywiciela i opiciu się jego krwią zwiększają rozmiary nawet 200-krotnie. Ponieważ początkowo
ma on tylko milimetr i w ślinie kleszczy znajduje się substancja znieczulająca, więc bywa
niezauważony i żeruje na nas nawet 10-11 dni. Larwa kleszcza potrzebuje pokarmu (naszej krwi lub
zwierzęcej), żeby przeobrazić się w nimfę, nimfa, by zmienić się w postać dorosłą, dojrzały kleszcz,
żeby złożyć jaja. Większość kleszczy przeobraża się w postać dorosłą jesienią. Samce zwykle giną
zimą, a agresywnym samicom udaje się doczekać wiosny. Aktywność kleszczy rozpoczyna się gdy
temperatura przekroczy 8 stopni Celsjusza, zazwyczaj wraz z nadejściem wiosny i trwa do jesieni.
W naszych szerokościach geograficznych możemy być narażeni na ugryzienie nawet w grudniu.
Łagodna zima i wilgotne lato sprzyja wysokiej rozrodczości i małej umieralności kleszczy, co
powoduje zwiększenie tempa ich rozprzestrzeniania się. Kleszcze występują najczęściej na łonie
natury, można je spotkać w lesie na łące, w okolicach jezior czy w parkach miejskich. Żyją w
strefie przygruntowej ,w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących w roślinność. Znajdują się na
spodniej stronie liści lud gałęzi, w pobliżu trawników i ścieżek, po których chodzimy.
Kleszcze w czasie ukłucia przekazują do krwi ludzi i zwierząt bakterie i wirusy, które mogą
wywołać groźne choroby zakaźne.
BORElIOZA
To najczęściej występująca choroba w Polsce Wywołują ją bakterie - krętki należące do trzech
gatunków: Borrelia burgdorferi atakuje głównie stawy, Borrelia afzelii - skórę. Najgroźniejsza jest
Borrelia garinii powodująca chorobę centralnego systemu nerwowego. Wciąż nie ma szczepionki
przeciw tej chorobie, a i rozpoznanie jest trudne: z powodu niespecyficznych objawów, a także
braku testu diagnostycznego o 100% skuteczności.
Po przedostaniu się krętków Borrrelia burgdorferii do organizmu człowieka poprzez ślinę kleszcza
pierwsze objawy chorobowe mogą pojawić się po około 10-14 dniach. W pierwszym stadium
objawem boreliozy są zmiany skórne w postaci rumienia wędrującego, początkowo jest to
czerwona plamka ,która stopniowo się powiększa. Rumień przekracza najczęściej 5 cm. Zmianą
skórnym towarzyszą często objawy zmęczenia ,bóle mięśni, bóle głowy czy sztywność karku.
Drugie stadium związane jest najczęściej z zakażeniem układu nerwowego ,układu kostno –
stawowego lub układu krążenia. W przypadku przewlekłej boreliozy dochodzi do niedowładu,
porażenia nerwu twarzowego, zapalenia nerwów obwodowych, zapalenia stawów i przewlekłego
zanikowego zapalenie skóry.
Na boreliozę nie ma szczepionki
KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU
Kleszczowe zapalenie mózgu to ciężka ostra choroba zakaźna centralnego systemu nerwowego.
Wywołują ją wirusy z rodziny Flaviviridae. bytujące w ślinie kleszczy. Nie przenoszą się one z
człowieka na człowieka, więc nie możemy się zakazić od chorej osoby. Choroba zazwyczaj
przebiega w dwóch fazach. Pierwsza faza pojawia się po 7-14 dniach od kontaktu z kleszczem i
trwa około tygodnia Początkowo jej objawy przypominają grypę: pojawia się gorączka, osłabienie,
poczucie ogólnego rozbicia.. Po kilku dniach poprawy występuje druga faza choroby, nagłe skoki
gorączki, bóle głowy, wymioty, utrata przytomności oraz zespół zapalenia opon mózgowo –
rdzeniowych lub zapalenie mózgu. Objawy zwykle występują po 2-3 tygodniach.
Najlepszym sposobem ochrony przed kleszczowym zapaleniem mózgu jest szczepionka.
Zaszczepić może się każda osoba dorosła oraz dzieci. Przede wszystkim powinny to zrobić osoby
pracujące w lesie, stacjonujący tam żołnierze, rolnicy i młodzież przebywająca na obozach.
Jak się chronić?
Najlepiej jeszcze przed wyjściem na spacer zadbać o osłonę antykleszczową. Nakrycie głowy (żeby
roztocze we włosy się nie dostało), koszula z długim rękawem, pełne buty, długie spodnie,
stosować środki odstraszające kleszcze i insekty, unikać wysokich traw, zarośli.
Po powrocie do domu należy starannie obejrzeć całe ciało, szczególnie okolice dobrze ukrwione
(głowę, szyję, pachy, pachwiny, zgięcia podkolanowe).
Jeśli znajdziesz kleszcza, trzeba go zaraz usunąć. Najlepiej zrobić to w rękawiczkach, pęsetą
kosmetyczną o wąskich końcach tak, by usunąć pasożyta w całości. Należy jednak uważać, aby nie
chwytać i nie ściskać pęsetą miękkiej części ciała kleszcza (w przypadku kleszczy dłużej
żerujących jest ona wyraźnie nabrzmiała od pobranej krwi). Kleszcza chwytamy więc za twardą
nasadę narządów gębowych, która tkwi bezpośrednio przy skórze. W aptece możesz kupić
specjalne kleszczołapki, które są łatwe w obsłudze i działają na zasadzie pompki ssącej. Pamiętaj,
by miejsce po ugryzieniu zdezynfekować, choćby spirytusem salicylowym, i umyć ręce.
W razie wątpliwości należy zgłosić się do lekarza
MALARIA
Malaria (zimnica) jest obecnie jedną z trzech najważniejszych, oprócz AIDS i gruźlicy, chorób
zakaźnych w świecie. Ocenia się, iż aktualnie 40-45% ludności kuli ziemskiej żyje na terenach
zagrożonych malarią. Występuje w ponad 100 krajach, na obszarach tropikalnych takich jak:
Afryka Subsaharyjska, Ameryka Środkowa i Południowa, Azja i wyspy Pacyfiku.
Co roku na malarię zapada (wedle różnych szacunków) 300-500 mln. osób, z czego 2 mln umierają.
W krajach w których nie występuje odnotowuje się rocznie ok. 10 000 zachorowań u osób które
wróciły z podróży. Na ciężki przebieg malarii i groźne powikłania najbardziej narażone są dzieci do
5 roku życia i kobiety ciężarne mieszkające na terenach endemicznych dla malarii oraz osoby
nieodporne (nie posiadające swoistych przeciwciał), podróżujące m.in. z Europy do krajów
endemicznego lub epidemicznego występowania malarii.
Chorobę wywołują pierwotniaki - zarodźce malarii. Istnieją cztery chorobotwórcze gatunki
(species) Plasmodium: P. falciparum. P. vivax, P. ovale i P. malariae. Zdarzają się inwazje kilkoma
gatunkami pasożyta. Najgroźniejsze są, zawlekane z tropiku inwazje Plasmodium falciparum, który
rozmnaża się szybko i w ciągu kilku dni może doprowadzić do ciężkich powikłań
wielonarządowych i do zgonu. Początkowe objawy malarii przypominają przeziębienie, dlatego też
kiedy pojawi się gorączka, osłabienie, bóle głowy czy bole mięśni należy zgłosić się do lekarza.
Człowiek zaraża się podczas ukąszenia przez samicę widliszka. W najbardziej pechowym wariancie
do zachorowania wystarczy jedno ukąszenie. Po wniknięciu do organizmu pasożyty mnożą się w
komórkach wątroby, a potem atakują krwinki czerwone i inne narządy. W efekcie malaria może
mieć ciężki i gwałtowny przebieg a nawet prowadzić do śmierci. Od chwili ukąszenia przez
zarażonego komara musi zwykle minąć minimum tydzień do momentu rozwinięcia się zimnicy.
Największe ryzyko zarażenia występuje pod koniec pory deszczowej. Tereny położone na
wysokości ponad 2000 m.n.p.m. są zwykle wolne od malarii, gdyż na tych wysokościach nie ma
komarów. W szczególnych warunkach klimatycznych bezpieczna granica wzrasta do 3000 m.n.p.m.
Ryzyko zachorowania różni się w zależności od rejonu świata. Największe jest w niektórych
częściach Afryki i krajów Oceanii - gdzie ryzyko zachorowania w ciągu miesiąca pobytu bez
stosowania chemioprofilaktyki wynosi od 1:13 do 1:80.
O profilaktyce malarii powinien pamiętać każdy, kto wybiera się w egzotyczną podróż, tymczasem
wielu Polaków uważa, że problem malarii ich nie dotyczy. Dlatego tak istotne jest uświadamianie
polskim turystom, jak ważne jest stosowanie profilaktyki malarycznej podczas podróży w rejony
tropikalne. Każdego roku pomocy lekarzy specjalistów potrzebuje coraz więcej osób wracających
z egzotycznych podróży.
Jak się chronić ?
● unikać ukąszeń komarów poprzez stosowanie środków odstraszających.
● przebywanie w pomieszczeniach zamkniętych po zachodzie słońca, ponieważ komary
wykazują największą aktywność w nocy,
● stosowanie odpowiednich leków przeciwmalarycznych
● przed wyjazdem na egzotyczną wycieczkę zgłoś się po poradę medyczną w celu wykonania
szczepienia oraz doradztwa w zakresie bezpiecznego podróżowania.