Program profilaktyczno

Program profilaktyczno-wychowawczy
WSTĘP
W każdej grupie rówieśniczej można wskazać, nawet w oparciu o pobieżną tylko obserwację, jednostki, które
budzą powszechną sympatię i takie, które się nią nie cieszą. Przyczyn tego zjawiska można upatrywać w
rozmaitych czynnikach.
W oparciu o własne doświadczenia w pracy dydaktyczno-wychowawczej mogę zauważyć, że o atrakcyjności
danej osoby, bądź jej braku często decydują:





poziom uspołecznienia
umiejętności komunikacyjne
umiejętność okazywania emocji
poziom intelektualny
sprawność fizyczna
W każdej klasie są dzieci, które cieszą się dużą popularnością, są lubiane i chętnie wybierane do każdej zabawy
czy pracy, ale są też i takie, których nikt nie wybiera. Aby stwierdzić ten fakt bardziej wiarygodnie,
przeprowadziłam wśród uczniów test socjometryczny. Potwierdził on moje przypuszczenia. Większość dzieci
darzy się wzajemną sympatią, jest lubiana i akceptowana i zapewne dobrze czuję się z tego powodu w szkole.
Jest jednak mała grupka dzieci(2,3-osobowa), która w hierarchii atrakcyjności lokuje się bardzo nisko. Uzyskały
one bardzo małą ilość tzw. pozytywnych wyborów.
Satysfakcjonujące kontakty koleżeńskie, akceptacja przez rówieśników, popularność i wysoka pozycja w
hierarchii atrakcyjności to ważne czynniki, które dają poczucie siły psychicznej i wpływają na dobrą samoocenę-,
co ważne jest dla rozwoju każdego człowieka – nie tylko dziecka.
Mając to na względzie, opracowałam program profilaktyczno – wychowawczy dla klasy. Ma on dość uniwersalny
charakter i może być zastosowany wszędzie tam, gdzie występują podobne problemy. Podczas ćwiczeń
uczniowie mają możliwość lepszego poznania się na płaszczyźnie nieco innej niż tylko dydaktyczna. Spotkania
zaplanowane są w ramach godzin wychowawczych. Na zajęciach uczniowie nabywają umiejętności
komunikacyjne, uczą się jak można rozwiązywać swoje problemy bez uciekania się do siły, agresji i przemocy.
Uczą się, że każdy człowiek ma prawo do własnych uczuć i może o nich powiedzieć, a nawet je wyrazić, ale w
sposób, który innych nie obraża. Drugim moim zamierzeniem jest podniesienie samooceny osób,,odrzuconych”
przez klasę, a jednocześnie kształtowanie ich pozytywnego wizerunku w oczach dzieci. Mam zamiar uczynić to
poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń, takich,aby pokazać przed klasą, że te dzieci też mogą wykonywać swoje
zadania w sposób odpowiedzialny i być za to chwalone. Mam nadzieję, że tworzenie sytuacji, w których
uczniowie będą mogli zaprezentować swoje mocne strony, nie będą się bali mówić o swoich emocjach i nauczą
się jak rozwiązywać konflikty koleżeńskie, wpłynie na poprawę atmosfery w klasie. Chciałabym, aby poprzez te
zajęcia moi uczniowie stali się dla siebie bardziej życzliwi, rozumiejący potrzeby swoje i innych. Mam też
świadomość, że droga do tego celu może być dość długa, trzeba nią jednak podążać, aby ten cel kiedyś
osiągnąć.
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE
Program profilaktyczno-wychowawczy zamknięty jest w trzech blokach tematycznych.



Uspołecznienie i asertywność, czyli potrafimy się komunikować
Umiemy rozwiązywać konflikty w grupie
Wiemy, co szkodzi zdrowiu i rozwojowi.
Pierwszy dotyczy zajęć związanych z uspołecznieniem i rozwijaniem zdolności asertywnych. Choć życie w grupie
wymaga liczenia się z potrzebami i interesami innych, nie oznacza to wcale rezygnacji z własnych praw i potrzeb.
Jak więc chronić swoje prawa w grupie? Co robić, aby nie stracić sympatii i szacunku wśród osób nas
otaczających?
Umiejętność obcowania z innymi ludźmi pozwala dziecku wpływać na swoje życie i otoczenie, decyduje relacjach
z rówieśnikami, rodzicami, nauczycielami. Podczas tych zajęć dzieci będą uczyć się, jak w sposób otwarty mówić
o tym,co czują i czego potrzebują od innych. Będę się też zajmować uczuciami i emocjami – ich rozpoznawaniem
i wyrażaniem. Kształtowanie pozytywnej samooceny ma sprzyjać przekonaniu, że są wyjątkowe i niepowtarzalne.
Drugi blok tematyczny to ćwiczenia, dzięki którym każdy ma okazję zaistnieć na tle grupy, dobrze się w niej
poczuć, umocnić więzi koleżeńskie, umocnić się w pozytywnym przekonaniu co do własnego wizerunku, a w
konsekwencji polubić szkołę. Dzieci będą uczyć się również, jak przezwyciężać trudności i konflikty w kontaktach
międzyludzkich. Proponowane ćwiczenia mają nauczyć je ponoszenia odpowiedzialności za podjęte działanie,
używanie komunikatów typu „ja”, umiejętności negocjowania, słuchania innych i otwartości w kontaktach.
Trzeci blok ćwiczeń poświęcony jest podniesieniu świadomości uczniów na temat:, „co szkodzi, a co sprzyja
zdrowiu człowieka?” i jest w całości związany z profilaktyką zdrowotną. Zdrowie dzieci jest często wystawiane na
niebezpieczeństwo. Ciekawe świata i jego tajemnic podejmują nieprzemyślane decyzje, mające poważne
konsekwencje dla zdrowia i życia. Celem proponowanych ćwiczeń jest przede wszystkim zrozumienie wartości
zdrowia i poznanie czynników, które zdrowiu mogą szkodzić.
1
Podczas realizacji programu stosowane są różne techniki uwzględniające realizowany temat, zainteresowania i
aktywność uczniów. Dzieci poprzez zabawę, zajęcia plastyczne, dramę uczą się nowych zachowań, poszerzają
swoje doświadczenia, nabywają umiejętności komunikowania się z otoczeniem oraz uświadamiają sobie, co
może sprzyjać, a co hamować ich rozwój.
Cele programu








Wzmacnianie więzi koleżeńskiej i grupowej oraz poczucia współpracy
Rozbudzanie wiary we własne siły
Budowanie poczucia własnej wartości
Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów
Wychowanie w atmosferze akceptacji i tolerancji
Doskonalenie komunikacji
Budowanie zaufania, zrozumienia i empatii
Rozwijanie asertywności i samodoskonalenia się.
Adresaci programu
Uczniowie klasy VI
Czas trwania i miejsce realizacji
Drugi semestr roku szkolnego 2009/2010
Zadania











Tworzenie klimatu zaufania i życzliwości
Wzmacnianie więzi koleżeńskich
Uwrażliwienie na własne i cudze uczucia, potrzeby,
Dostrzeganie swoich mocnych stron
Nabywanie umiejętności funkcjonowania w grupie
Rozwijanie empatii;
Rozładowanie agresji;
Podniesienie poziomu samoakceptacji;
Nabywanie umiejętności komunikowania się;
Nabywanie umiejętności przejawiania postaw asertywnych;
Kształtowanie otwartości w kontaktach międzyludzkich.
Metody realizacji
Zajęcia prowadzone będą metodami aktywnymi:








Zabawy interakcyjne i integracyjne
Techniki niedokończonych zdań
Wizualizacja
Burza mózgów
Drama i pantomima
Gry ruchowe
Uzupełnianie kart pracy
Wyrażanie siebie poprzez zajęcia plastyczne.
Oczekiwane efekty







Zmiana obrazu samego siebie
Poczucie współistnienia w grupie
Przejawianie sympatii i koleżeństwa
Rozumienie i tolerancja dla odmienności i różnić indywidualnych
Uświadomienie sobie cudzych potrzeb i uczuć
Nieagresywne sposoby rozwiązywania konfliktów
Pozytywny stosunek do szkoły
Sposoby realizacji
2
1.
2.
3.
4.
5.
Przeprowadzenie badań socjometrycznych przed realizacją programu oraz po jego zakończeniu.
Wszystkie zajęcia zaczynamy wspólną rozmową w kręgu.
Wiele ćwiczeń jest wykonywanych w ramach pacy grupowej.
Każde zajęcia kończą się ewaluacją i refleksją ,co wniosły nowego.
Każdy uczeń ma swój skoroszyt, gdzie gromadzi wszystkie prace plastyczne tworzone na zajęciach.
Scenariusze
SCENARIUSZ NR 1
Temat: Ustalamy reguły w grupie.
Cel: Zrozumienie, że w relacjach interpersonalnych potrzebne są normy regulujące życie ludzi.



Rozmowa z dziećmi o tym, w jakim celu są potrzebne ludziom normy i reguły. Np. dlaczego przychodzą
do szkoły na określoną godzinę. W innym czasie nie byłoby sali do nauki, zajęty byłby nauczyciel, nie mogłaby
zebrać się cała klasa, szkoła mogłaby być zamknięta – w efekcie byłoby niemożliwe uczenie się. Dlatego
potrzebna jest umowa, którą respektowaliby nauczyciele i uczniowie. Dzieci szukają sytuacji, w których są
potrzebne reguły, które organizują i ułatwiają życie, zapobiegając chaosowi.
Na tablicy wspólne napisanie reguł obowiązujących w klasie. Uczniowie wymieniają również zdarzenia,
które przeszkadzają im w pracy, nauce, zabawie (te zdarzenia mogą być podstawą listy reguł klasowych).
Kraj bez reguł.
Nauczyciel prosi dzieci, aby sobie wyobraziły kraj bez reguł. Jak wyglądałoby życie na takiej planecie?
Wprowadza przybysza z innej planety. Przybysz ten pochodzi z kraju, w którym obowiązują inne zasady i normy.
Nauczyciel opowiada początek historyjki i prosi o dokończenie dzieci.
o
o
o

Przybysz chce zagrać z dziećmi w piłkę. Bierze ją do ręki, ale nie ma zamiaru jej podawać. Co
się będzie działo? Czy dzieci będą się mogły bawić? Co będą czuły? Czego mogą nauczyć przybysza?
Przybysz idzie ulicą. Jest czerwone światło. Przekracza ulicę nie patrząc na światło. Co się
może zdarzyć? Czy przybysz może odnieść obrażenia? Czy to zagraża innym? Czego mogą dzieci nauczyć
przybysza?
Przybysz widzi przed domem rower nieznanego mu chłopca. Chce na nim pojeździć. Czy
powinien go wziąć? Czego dzieci mogą nauczyć przybysza?
Burza mózgów.
Praca w zespołach, dzieci zapisują pomysły jak stworzyć udaną grupę, w której wszyscy czuliby się dobrze.

Praca plastyczna.
Tworzymy szczęśliwą grupę. Malowanie farbami w grupach. Nadawanie tytułów pracom.
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci znają reguły rządzące życiem szkolnym. Uświadamiają sobie zachowania
uniemożliwiające zgodę i przyjaźń w grupie.
SCENARIUSZ NR 2
Temat: Moje wady i zalety.
Cel: Uświadomienie dzieciom pojęcia wady i zalety.


Rozmowa z uczniami: co to są wady i zalety?
Burza mózgów.
Podział na zespoły: uczniowie na kartach pracy wspólnie wypisują wady i zalety ludzkich zachowań. Omówienie
prac ze wskazaniem na powtarzające się wady i zalety.

Runda niedokończonych zdań:
"Moją zaletą jest.......”
„Lubię u siebie......”
„Moją wadą jest......”
„Inni złoszczą się na mnie, gdy ja......”
3

Praca plastyczna.
Wycięcie serca, pokolorowanie połówek kolorami: ciemnym i jasnym; wpisanie zalet po stronie jasnej i wad po
stronie ciemnej. („Moja książeczka” – strona 1)

Zabawa.
Dzieci w kręgu, prowadzący w środku rzuca piłkę do poszczególnych uczestników mówiąc głośno wadę, dziecko
odrzucając piłkę, na zasadzie przeciwieństwa tworzy zaletę.
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci rozumieją, jakie zachowania uznawane są społecznie jako wady, a jakie jako
zalety. Uświadomienie własnych wad i zalet.
SCENARIUSZ NR 3
Temat: Budujemy poczucie własnej wartości.
Cel: Uświadomienie różnic i odmienności między ludźmi. Dostrzeganie własnej indywidualności i odmienności.

Runda niedokończonych zdań: „Najbardziej lubię robić......”
„Najbardziej interesuje mnie......”
„Moim ulubionym zwierzęciem jest......”
„Moim ulubionym kolorem jest......”

Życzenie do dobrej wróżki: „Chciałbym, aby spełniło się......”
Uświadomienie dzieciom, że każdy z nich jest inny, niepowtarzalny, każdy ma inne zainteresowania, pragnienia.

Zabawa „Lubię – nie lubię”.
Dzieci siadają w kręgu. Krzeseł jest o jedno mniej niż dzieci. Zabawę rozpoczyna dziecko, które stoi i wygłasza
formułę: „Niech wstaną dzieci, które lubią....”, „Niech wstaną dzieci, które nie lubią....” (nazwa czynności, zajęcia,
pracy wykonywanej w domu). Dziecko, które w danym momencie podaje czynność, wymyśla ją samo.
Dzieci, które lubią lub nie lubią wymienionej pracy, wstają i starają się usiąść na innym wolnym krześle. Dziecko,
które wygłasza formułę, także szuka sobie miejsca. Zawsze jedno dziecko zostaje bez krzesła i ono wygłasza
tekst.

Praca plastyczna.
Odrysowywanie własnej ręki i wpisywanie na palcach,co dziecko lubi.
(„Moja książeczka” – strona 2)

Rozmowa.
Jak nas nazywają inni (dziadkowie, rodzice, koledzy)?
„Najbardziej lubię, gdy nazywają mnie......”
Dzieci wypisują na kartce wszystkie formy,w jakich się do nich zwraca. Ulubione biorą w serduszka. („Moja
książeczka” – strona 3)
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci uświadamiają sobie, że każdy z nas jest inny. Dostrzegają różnice między
sobą.
SCENARIUSZ NR 4
4
Temat: Każdy z nas jest inny ( część I).
Cel: Dostrzeganie własnej indywidualności i niepowtarzalności oraz cech różniących mnie od innych.

Praca plastyczna.
Przygotowanie 4 kartek dla każdego dziecka, na których dzieci rysują siebie samych jako kwiat, góra, zwierzę,
kolor. Po wykonanej pracy analiza rysunków. („Moja książeczka” – strona 4, 5, 6, 7).

Zabawa „Listonosz”.
Wybrane dziecko opuszcza salę. Prowadzący ustala komu będzie dostarczony list. „Listonosz” po wejściu do sali
zadaje pytania, na które odpowiada się „tak” lub „nie” i zadaniem jego jest odgadnięcie komu ma wręczyć list.

Zabawa „Puzzle”.
Dzieci dobierają obrazki do układanki ,równocześnie wpisując w nią imię osoby, która ma takie same cechy lub
lubi wykonywać podobne czynności.
(„Moja książeczka” – strona 8)
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci uświadamiają sobie, że każdy jest odrębną indywidualnością i każdy wygląda
inaczej.
SCENARIUSZ NR 5
Temat: Każdy z nas jest inny ( część II).
Cel: Dostrzeganie własnej indywidualności i niepowtarzalności, i cech różniących mnie od innych.

Zabawa „Zgadnij, kto to jest”.
Rozpoznawanie drugiej osoby za pomocą dotyku przy zawiązanych oczach.

Drama „Zaginione dziecko”.
W scence biorą udział rodzice, policjant i dziecko. Rodzice umawiają się między sobą, kogo wybiorą na swoje
dziecko, ale nie mówią tego głośno. Następnie opisują wybrane dziecko (spośród znajdujących się w klasie), a
policjant na podstawie opisu stara się zgadnąć, kto jest tym zaginionym. Po każdej scence dzieci oceniają czy
łatwo, czy trudno było rozpoznać „zaginione dziecko”? Czym się te dzieci różniły między sobą?

Praca plastyczna „Moja twarz jest szczególna”.
Dzieci siedzą w kręgu z lusterkami w dłoni. Uważnie przypatrują się swoim odbiciom. Zapamiętują wyraz swojej
twarzy oraz jej cechy zewnętrzne. Mówią, która cecha w ich twarzy im się podoba. Następnie każde dziecko
rysuje swój portret z odbicia w lustrze. („Moja książeczka” – strona 9)

Rozmowa w kręgu na temat różnic indywidualnych ludzi. Uświadomienie dzieciom, czym się różnią
ludzie (lubią malować i rysować, śpiewać, jeździć na rowerze, pływać czytać, boją się burzy, lubią bawić się z
młodszym rodzeństwem, boją się sami zostać w domu). Nauczyciel rozwiesza na tablicy kartony z opisem
indywidualnych cech i zainteresowań. Dzieci identyfikują się z poszczególnymi cechami podchodząc do kartonu i
przyklejając kolorowy znaczek.
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci uświadamiają sobie, że ludzie różnią się wyglądem, akceptują cechy
zewnętrzne swoje i swoich kolegów, dostrzegają różnice w upodobaniach.
SCENARIUSZ NR 6
Temat: Rozpoznajemy różne uczucia.
Cel: Uświadomienie uczniom, że uczucia wyrażamy często za pomocą mimiki i gestów.
5

Odgrywanie ról w różnych sytuacjach związanych z przeżywaniem emocji.
„Jestem radosny, szczęśliwy”, „’Jest mi przykro”, „Bardzo się cieszę”, „Boję się”, „Jestem zakłopotany”,
„Zdziwiłem się”, „Nie lubię czegoś”, „Zachwyca mnie coś”, „ „Czuję obrzydzenie”, „Nie smakuje mi coś”, „Bardzo
mi coś smakuje”, „Jest mi smutno”, „Nudzę się”, „Dziwię się”.

Rozdanie dzieciom ilustracji z twarzami przedstawiającymi różne emocje oraz kartkami z opisem tych
emocji. Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie odpowiednich napisów do obrazków.
Napisy: „Cieszę się”, „Dziwię się”, „Nie podoba mi się coś”, „Smucę się”, „Jest mi przykro”, „Boję się”,
„Przestraszyłem się”, „Jestem zakłopotany”.

Uskrzydlające zdania.
Karty pracy dla dzieci z balonami lecącymi do góry i napisami do uzupełnienia: „Jestem szczęśliwy, kiedy....”;
„Cieszę się, gdy....”

Złe i smutne myśli.
Karty pracy dla dzieci z balonami opadającymi na ziemię i napisami do uzupełnienia: „Smutno mi, kiedy....”;
„Najbardziej nie lubię ....”

o
Zabawa w skojarzenia.
Gwiazda skojarzeniowa.
Prowadzący rzuca piłkę do dzieci siedzących w kręgu. Odpowiadają chętne osoby tworząc skojarzenia do słów:
radość, złość, strach, miłość.
o
Łańcuch skojarzeń.
Przeprowadzenie łańcucha skojarzeniowego od powyższych słów.
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Uwrażliwienie uczniów na to, że ludzie wyrażają uczucia za pomocą mimiki twarzy
oraz gestów.
SCENARIUSZ NR 7
Temat: Wyrażamy uczucia.
Cel: Uświadomienie dzieciom, że ludzie są podobni do siebie, że podobnie czują i mają podobne potrzeby.

Wprowadzenie.
Uczucia często wyrażamy mimiką (twarzą) i możemy je rozpoznawać obserwując wyraz twarzy innych osób –
nawiązanie do poprzednich zajęć.

o
o
o
o
o
o
o
o
o
Uczniowie siedzą w kręgu i pokazują karty z rysunkami twarzy, jak czułyby się w następujących
sytuacjach:
Boli mnie żołądek.
Idę do kina.
Brat lub siostra przeszkadza mi w zabawie.
Będę miał siostrzyczkę lub braciszka.
Jestem sam w ciemnym pokoju.
Idę na basen.
Idę do lekarza.
Całą rodziną jedziemy na wczasy.
Jestem poproszony o pomoc przy nakrywaniu do stołu.
6
o
Znalazłem żabę w swojej teczce.
Wskazanie na różnorodność odczuć dzieci w tych samych sytuacjach. Zwrócenie uwagi, że jest to normalny
objaw.

„Burza mózgów”.
Praca w zespołach – w czym ludzie są do siebie podobni, co ich łączy?

Ćwiczenie w kręgu.
Które sytuacje wpływają dobrze na ich samopoczucie, muszą wstać:
„Lubię zapach świeżego ciasta”, „ Lubię oblewać się wodą w upalny dzień”, „Lubię tarzać się w śniegu”, „Lubię
głaskać kota”, „Lubię leżeć w miękkim łóżku”, „Lubię słuchać świerszczy w letni wieczór”, „Lubię chodzić do
dentysty”, „Lubię grać w piłkę nożną”, „Lubię się ścigać”, „Lubię lody”, „Lubię zimę”, „Lubię, gdy pada deszcz”.
Zwrócenie uwagi, że wielu ludzi czuje tak samo i lubi tak samo.

Wizualizacja.
„Usiądź wygodnie. Zamknij oczy. Posłuchaj opowieści. Wyobraź sobie, że jesteś małym Elfem. Wyobraź sobie,
jak wyglądasz, jakie masz włosy, jak jesteś ubrany. Wokół słyszysz głosy ptaków, szum drzew, świst wiatru,
widzisz piękne, zielone ogromne drzewa. Jesteś w lesie. Zaczynasz iść, wolno, równym krokiem, rozglądasz się
dookoła. Spójrz przed siebie. Zza wysokich drzew widać błękitne niebo, nad drzewami wznosi się wielka góra.
Widzisz tylko jej szczyt. Idziesz dalej. Kończy się las. Przed tobą wspaniała zielona łąka. Widzisz mnóstwo
kolorowych kwiatów. Idziesz przez trawę. Czujesz, jak łaskocze twoje nogi. Spójrz przed siebie. Widzisz górę, na
którą zaczynasz wchodzić. Idziesz, idziesz, czujesz, że wchodzisz coraz wyżej i wyżej. Idziesz cały czas pod
górę. Ścieżka, którą wędrujesz staje się coraz węższa. Jesteś na szczycie góry. Rozglądasz się dookoła. Widzisz
zachodzące czerwone słońce, które cię oślepia. Powoli jednak przyzwyczajasz się do tego widoku. I nagle przed
tobą rozciąga się wspaniałe jezioro. Widzisz krystalicznie czystą wodę, w której odbija się słońce. Wspaniałe
rośliny wokół wody. Widzisz, jakie są duże i piękne. Podchodzisz do jeziora, zanurzasz w nim stopy. Czujesz, jak
ciepła i przyjemna jest woda. Zanurzasz się powoli po kolana, teraz czujesz wodę na udach. Przyjemne ciepło
świeżej wody łaskocze cię w brzuch. Zanurzasz się po szyję, opłukujesz twarz. Czujesz się silny. Woda sprawia,
że masz więcej energii. Jest ci bardzo przyjemnie. Zapomniałeś o wszystkich przykrościach. Pamiętasz tylko
dobre rzeczy. Chodzisz po dnie jeziora albo pływasz. Czujesz się coraz bardziej odprężony i wypoczęty. Przenika
cię ciepło i spokój. Słyszysz tylko cichutkie chlupotanie wody, kiedy się w niej poruszasz. Słońce już zaszło.
Powoli wychodzisz z jeziora, woda spływa po twoim ciele. W jeziorze zostały wszystkie twoje problemy i kłopoty.
Po tej kąpieli jesteś pełen sił. Nauka będzie przychodzić ci bez kłopotu, będziesz bardziej miły dla rodziców i
kolegów, bo woda z jeziora spowodowała, że jesteś szczęśliwy i uśmiechnięty i taki już będziesz zawsze. Z
łatwością pokonasz wszystkie problemy i przeszkody. Jeszcze raz popatrz na wspaniałe czyste jezioro. Jesteś
wypoczęty. A teraz silny i odprężony wracasz do klasy, nadal oddychasz spokojnie i miarowo. Jesteś wypoczęty i
gotowy do nauki. Słyszysz dźwięki dobiegające zza okna. Powoli otwierasz oczy, jesteś wypoczęty i odprężony.
Masz siłę, aby sprostać wszystkim zadaniom. Jesteś zadowolony. Wszyscy w klasie są radośni i ty będziesz taki
sam.

Praca plastyczna.
Dzieci malują ilustrację do wizualizacji. Dzielą się swoimi wyobrażeniami na temat usłyszanej historii. ( „Moja
książeczka” – str. 10)
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Akceptacja drugiego człowieka – jego doznań, odczuć.
SCENARIUSZ NR 8
Temat: Potrafimy być nieagresywni i nieulegli.
Cel: Uświadomienie dzieciom sposobów zachowań asertywnych.

Zabawa z balonami.
7
Sześcioro dzieci otrzymuje balony, przywiązuje je sobie do nogi. Ich zadaniem jest zniszczyć balon kolegi, a
ochronić własny. Kiedy wszystkie balony pękną, obserwatorzy relacjonują swoje opinie. Nauczyciel zapisuje
zachowania na tablicy. Wypisuje imiona dzieci, które brały udział w ćwiczeniach i ich dokładny opis ze
zwróceniem uwagi na zachowania agresywne i uległe. Grupa dzieci z balonikami też opowiada o swoich
odczuciach.
o
o
o
Jak czułeś się, kiedy twój balon pękł?
Co wtedy zrobiłeś?
Jak czułeś się, kiedy zniszczyłeś balon należący do kolegi?
Nauczyciel mówi, że podczas ćwiczenia dochodziło do konfliktów, podczas których jedni zachowywali się
agresywnie, a inni ulegle. Gra miała na celu wygrywanie, dlatego byli zwycięzcy i przegrani.

Odgrywanie scenek (drama).
Nauczyciel dobiera kilka 3-osobowych grup. Mają odegrać scenkę: „Dzwoni do ciebie kolega i proponuje ci
pójście na basen. Jesteś bardzo szczęśliwy. Umawiacie się na godzinę 17.00. Po chwili telefonuje drugi kolega,
który przez dłuższy czas był nieobecny w szkole i mówi, że przyjdzie do ciebie o godz. 17.00 po zeszyty. Wymyśl,
jak się zachowasz”.
Poszczególne grupy odgrywają scenki.
Nauczyciel rozmawia z dziećmi o różnych zachowaniach, wskazując na zachowania agresywne, zwracając
uwagę na to, co czuje druga osoba. Wybranie zachowania najbardziej asertywnego (bez wprowadzania terminu).

o
Nauczyciel mówi, że są słowa, które krzywdzą inne osoby. Dzieci podają przykłady. Nauczyciel
zawiesza na tablicy „etykiety”:
Ty krzykaczu! Ty niezdaro! Ty skąpcu! Spóźnialski!
Rozmowa z dziećmi, w jakich sytuacjach mogą paść takie określenia. Potem demonstruje określenia
alternatywne jako asertywne (bez wprowadzenie nazwy dla dzieci).
o
o
o
o

Nie lubię, gdy krzyczysz!
Zdenerwowałem się, staraj się uważać!
Przykro mi, że nie pożyczyłeś mi kredek!
Długo na ciebie czekałem!
Praca plastyczna.
Dzieci wycinają serce, dekorują je. Dziecko myśląc o wybranej osobie ze swego otoczenia (klasa, rodzina)
wpisuje zdanie opisujące uczucia do danej osoby. Zdania mogą zaczynać się od słów: „Lubię, gdy...”, „Cieszę się,
kiedy...”, „Jest mi przyjemnie, gdy...”, „Czuję się szczęśliwy, gdy...”
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci rozróżniają uczucia agresywne jako niepożądane i asertywne jako pożądane.
SCENARIUSZ NR 9
Temat: Staramy się zmienić swoje odczucia, aby było nam lepiej.
Cel: Uświadomienie dzieciom, że możemy wpływać na swoje uczucia i świadomie przekształcać je z
negatywnych w pozytywne.



Krótka rozmowa na temat, co może wpływać na to, że człowiek jest smutny bądź wesoły. Dzieci podają
przykłady własnych przeżyć. Uświadomienie dzieciom niewerbalnych sposobów wyrażania smutku i radości.
Wykonanie pracy plastycznej: „Twarz smutna, twarz wesoła”.
Przedstawienie opisu trudnej sytuacji, która sprawia, że ludzie są smutni. Dzieci wspólnie zastanawiają
się nad rozwiązaniem trudnej sytuacji. Np. Podczas zabawy w domu został potrzaskany wazon.
Przewidywane propozycje uczniów:
8
o
o
o
o


1.
2.
3.
4.

Przyznać się i przeprosić.
Poprosić tatę, aby skleił.
Kupić podobny za zaoszczędzone pieniądze.
Przynieść od babci, cioci, jeśli jest on niepotrzebny.
„Burza mózgów”.
Praca w zespołach – każdy zespół otrzymuje opis innej trudnej sytuacji. Wszyscy w grupie proponują jej
rozwiązanie.
Pobiłem się ze swoim najlepszym kolegą.
Wylałem farbę na obrus.
Popsuła mi się ulubiona zabawka.
Zepsuł mi się rower, nie jadę na wycieczkę rowerową.
Przedstawianie scenek w zespołach.
„Mój kolega złamał rękę, nie może jechać na wycieczkę. Jest smutny. Jak go pocieszyć.”
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci uświadamiają sobie, że można sobie radzić ze złym nastrojem poprzez
zmianę stosunku do problemu.
SCENARIUSZ NR 10
Temat: Pomagamy sobie wzajemnie.
Cel: Uwrażliwienie dzieci na konieczność pomagania sobie nawzajem i wyposażenie we właściwe postawy
koleżeńskie.

Nauczyciel czyta opowiadanie:
„Pewnego dnia pani oznajmiła uczniom w klasie, że jutro do nich przyjdzie nowy kolega. Wszyscy się bardzo
ucieszyli, a zwłaszcza chłopcy, bo brakowało im zawodnika do drużyny piłkarskiej. Następnego dnia przyszedł do
szkoły nowy uczeń Jurek, który poruszał się o kulach. Podczas przerwy chłopcy zostawili nowego kolegę i poszli
grać w piłkę. Jurek sam stał pod ścianą i przyglądał się...” Jak dokończylibyście to opowiadanie.
Kilkoro dzieci układa zakończenie opowiadania. Reszta ocenia, które opowiadanie było najładniejsze i dlaczego?
Rozmowa z uczniami ze wskazaniem na pozytywne aspekty zachowania się wobec chorego kolegi.

Praca w grupach.
Dzieci zastanawiają się, jakie czynności wykonuje dobry kolega. Wpisują je na gałęziach w „drzewku przyjaźni”.
Na koniec uczniowie odczytują swoje pomysły.

Krzyżówka.
Hasła:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ktoś pyta, czy pożyczysz mu jeden ze swoich ołówków. Odpowiadasz mu...
Ktoś z klasy niesie ciężki przedmiot na zajęcia. Pytasz, czy możesz mu...
Ktoś zapomniał kredek. Mówisz, że się z nim swoimi kredkami...
Ktoś w klasie upuścił książki na podłogę. Pomagasz mu książki...
Dwie przyjaciółki się posprzeczały, ale na pewno się ...
Dzisiaj nie przyniosłeś śniadania ze sobą do szkoły. Ktoś z klasy podzielił się z tobą swoją
kanapką. Wiesz, że jest twoim...
Praca plastyczna.
Uczniowie wykonują medale dla siebie, gdzie na rewersie umieszczają napis: JESTEM KOLEŻEŃSKI, a na
awersie piszą jakąś deklarację, np. pożyczam przybory szkolne, dzielę się śniadaniem, nie skarżę.
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Uczniowie rozumieją konieczność wzajemnego pomagania sobie i potrafią
zachować się w sposób koleżeński.
SCENARIUSZ NR 11
Temat: Dbamy o swoje zdrowie ( część I).
9
Cel: Zwrócenie uwagi na to co, można zrobić, aby być zdrowym i zwrócenie uwagi, że to może stanowić powód
do dumy.


o
o
o
o
o
o

Rozmowa z dziećmi o tym, jak się czują, gdy są zdrowe, co wtedy robią, jak się zachowują. Przy pomocy
mimiki pokazują jak wyglądają zdrowi ludzie.
Prowadzący przedstawia opowiadania zawierające sytuacje, które nie sprzyjają zdrowiu. Dzieci w chwili,
gdy pojawi się niezdrowy sposób życia mają zareagować potrząsając grzechotką, a następnie wyjaśnić ten
problem.
Marek wyszedł z ubikacji. Poszedł do swojego pokoju i zaczął się bawić małymi
samochodzikami.
Pewnego dnia mała Małgosia raczkowała w kuchni. Otworzyła szafkę pod zlewem i znalazła
tam dużo butelek. Sięgnęła po jakąś i podniosła ją do ust.
Była bardzo późna pora. Kasia siedziała w fotelu i oglądała w telewizji film, chciało jej się spać,
ale film przyciągnął jej uwagę.
Zbyszek lubił smak lekarstwa, które lekarz dał mu na kaszel. Już był zdrowy, ale otworzył
szafkę z lekarstwami i sięgnął po butelkę, aby się trochę napić.
Był mroźny poranek. Rafał spojrzał przez okno i zobaczył, jak jego kolega ślizga się na
ślizgawce. Szybko chwycił kurtkę i wybiegł z domu. Szalik i czapka zostały na wieszaku.
Maciek poskarżył pani wychowawczyni, że Tomek nie odrobił lekcji. Po lekcji między Tomkiem i
Maćkiem doszło do bójki.
Układanie rymowanek – haseł dbania o swoje zdrowie.
Np. Żeby czyste uszy mieć – trzeba tylko chcieć.
Żeby zdrowe zęby mieć – trzeba tylko chcieć.

Praca plastyczna.
Wykonanie prac – plakatów ilustrujących dumę z dbania o swoje zdrowie. Tematy plakatów: jedzenie, spanie,
dbanie o zęby, dbanie o oczy, dbanie o włosy, pielęgnacja skóry, czystość, gimnastyka, zdrowe zabawy,
umiejętność pływania, jeżdżenia na łyżwach itp. Uczniowie podpisują plakat np. „Jestem dumny, bo jem dużo
owoców i warzyw”. Zwrócenie uwagi, jak ważne jest dla dzieci dbanie o zdrowie i że może to im sprawiać
przyjemność.
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci są świadome tego, że zdrowie jest bardzo ważne, należy o nie dbać i może
to stanowić powód do dumy.
SCENARIUSZ NR 12
Temat: Dbamy o swoje zdrowie ( część II).
Cel: Uświadomienie dzieciom jak zbudowane jest ich ciało. Nazywanie i rozróżnianie produktów jadalnych,
niejadalnych i szkodliwych dla zdrowia.


Rozmowa w kręgu na temat tego, co można wkładać do ust, a czego nie.
Gra „Co można zjeść”.
Uczniowie mają przed sobą ilustracje różnych przedmiotów (np. agrafki, żyletki, warzywa, owoce, słodycze, kleje,
lekarstwa) oraz dwa pudełka, jedno z napisem „bezpieczne”, drugie z napisem „niebezpieczne”. Każde dziecko
wybiera jedną ilustrację, objaśnia, co to za przedmiot lub co przedstawia obrazek i mówi, dlaczego sądzi, że
bezpiecznie jest to coś włożyć do ust lub nie oraz wybiera odpowiednie pudełko. Na koniec prowadzący pyta, jak
należy się zachować, jeśli mamy przed sobą coś, czego nie znamy. W dyskusji wyłania się podsumowanie, że w
takim wypadku najlepiej zapytać rodzica lub osobę, która budzi nasze bezwzględne zaufanie (np. babcię
nauczyciela), sami niczego nie próbujemy.

Dymki komiksowe.
Dzieci dostają ilustracje przedstawiające człowieka z dymkami komiksowymi. Zastanawiają się, co jest potrzebne
do utrzymania dobrego stanu zdrowia poszczególnym częściom ciała (np. oko – chronię je przed ostrym
światłem, stopa – kupuję wygodne obuwie, głowa – zakładam czapkę, gdy jest zimno). Omówienie prac.

Rozmowa w kręgu na temat lekarstw oraz zasad ich przyjmowania.
10

Głosowanie.
Dzieci siedząc w kręgu słuchają opowiadań prowadzącego oraz poprzez podniesienie ręki głosują: TAK, NIE,
BYĆ MOŻE.
o
o
o
o
W przeszłości, gdy Mateusza bolała głowa, mama dała mu aspirynę. Teraz boli go głowa, a
mamy nie ma w domu. Czy powinien wziąć aspirynę? Dlaczego?
Ojciec Marysi bierze pigułki, które wyglądają i mają smak jak cukierki miętowe. Marysia bardzo
lubi cukierki miętowe. Czy może trochę zjeść? Co o ty sądzisz?
Brat Wojtka zachorował, lekarz przepisał mu lekarstwo. Wojtek nie chce zachorować jak jego
brat i myśli, że lekarstwo bata go od tego uchroni. Czy powinien zjeść lekarstwo przeznaczone dla brata? Co o
tym sądzisz?
Mama daje codziennie Joasi drażetkę z witaminami. Mówi, że pomaga ona na wzrost i siłę.
Joasia sądzi, że jeśli weźmie więcej będzie większa i silniejsza. Czy powinna wziąć więcej witamin, gdy nikt nie
patrzy? Co o tym sądzisz?
PRZEWIDYWANE EFEKTY: Dzieci rozróżniają substancje jadalne, niejadalne i szkodliwe dla zdrowia, wiedzą,
jak należy przyjmować lekarstwa oraz jak się zachować, gdy jakiejś substancji nie znamy.
11