WYBRANE ZAGADNIENIA Z ANATOMII ROŚLIN

WYBRANE ZAGADNIENIA Z ANAT. ROŚLIN (dla kierunku: biotechnologia)
-WYKŁAD
10 godz., wykład
10 godz., ćwiczenia
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
TEMATYKA WYKŁADÓW
MORFOLOGIA
Morfologia, zróżnicowanie i modyfikacje: korzeni, łodyg i liści
CYTOLOGIA
Struktura i funkcje komórki roślinnej.
Charakterystyczne elementy budowy komórki roślinnej.
HISTOLOGIA
Klasyfikacja tkanek roślinnych. Tkanki twórcze i stałe – budowa i funkcje.
Funkcjonalne układy tkanek.
ANATOMIA ORGANÓW ROŚLINNYCH
Budowa anatomiczna korzeni, łodyg i liści.
ANATOMIA ORGANÓW ROŚLINNYCH c.d.
Liczba godzin
2
2
2
2
2
WYBRANE ZAGADNIENIA Z ANATOMII ROŚLIN - ĆWICZENIA (dla kier. biotechnol.)
1.
2.
–
–
3.
–
4.
5.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
4.
Ćwiczenie 1
Temat: Merystemy pierwotne.
Zagadnienia do opanowania:
Merystem wierzchołkowy korzenia.
Komórki inicjalne i teoria histogenowa korzeni.
typy układu komórek inicjalnych w merystemach wierzchołkowych korzeni,
histogeny w merystemie wierzchołkowym korzenia (plerom, peryblem, dermatogen, kalyptrogen).
Merystem wierzchołkowy pędu.
teoria korpusu i tuniki.
Interkalarny merystem wydłużeniowy łodygi.
Kambium wiązkowe.
Źródło: Malinowski E. 1983. Anatomia roślin. PWN Warszawa.
Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Jasnowska J., Jasnowski M., Radomski J., Friedrich S., Kowalski W.W.A. 1999. Botanika.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Przekrój podłużny przez stożek wzrostu korzenia cebuli (Allium cepa). – preparat trwały, rysunek
anatomiczny – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 70-72.
Wierzchołek wzrostu pędu bobu (Faba vulgaris), na przekroju podłużnym. – preparat trwały, rysunek
schematyczny – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 73-74.
Kambium w wiązce kolateralnej kokornaku (Aristolochia sipho). – preparat trwały (przekrój
poprzeczny), obserwacja – Gorczyński T. „ Ćwiczenia z botaniki” str. 153 – 154
Ćwiczenie 2
Temat: Merystemy wtórne.
Zagadnienia do opanowania:
Kambium międzywiązkowe.
Zakładanie się, budowa i działalność felogenu.
Tkanka przyranna (kalus).
Kambium a zjawiska regeneracyjne.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
1.
2.
1.
2.
–
–
–
3.
4.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
1.
2.
–
–
–
3.
4.
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Kambium międzywiązkowe w łodydze powojnika (Clematis sp.) – preparat trwały (przekrój
poprzeczny), rysunek anatomiczny.
Fellogen w łodydze bzu czarnego (Sambucus nigra) – preparat trwały (przekrój poprzeczny), rysunek
– Gorczyński T. „ Ćwiczenia z botaniki” str. 103-104.
Ćwiczenie 3
Temat: Tkanka miękiszowa (parenchyma).
Zagadnienia do opanowania:
Budowa i funkcje tkanki miękiszowej.
Rodzaje tkanki miękiszowej w zależności od:
kształtu: miękisz palisadowy, gąbczasty, gwiaździsty,
umiejscowienia: miękisz kory pierwotnej, wiązek przewodzących, rdzenia
funkcji: miękisz asymilacyjny, spichrzowy, zasadniczy, powietrzny (aerenchyma), wodonośny,
wiązek przewodzących.
Różnicowanie mezofilu.
Układy: fotosyntetyzujący, przewietrzający, spichrzowy.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Miękisz asymilacyjny liścia jabłoni (Malus sp.) – preparat trwały (przekrój poprzeczny), rysunek
anatomiczny.
Miękisz powietrzny wywłócznika (Myriophyllum sp.) lub grążela żółtego (Nuphar luteum) – preparat
trwały (przekrój poprzeczny), rysunek anatomiczny.
Miękisz spichrzowy w ziarniaku pszenicy (Triticum sp.) – preparat trwały (przekrój poprzeczny),
obserwacja.
Ćwiczenie 4
Temat: Tkanka okrywająca pierwotna zewnętrzna.
Zagadnienia do opanowania:
Budowa i funkcje ryzodermy, egzodermy i epidermy – zewnętrznych tkanek okrywających.
Włośniki – wytwory ryzodermy.
Aparaty szparkowe i trichomy – wytwory epidermy.
Układ chłonny.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Epiderma i aparaty szparkowe w liściu tulipana (Tulipa sp.) – preparaty trwałe (przekrój podłużny i
poprzeczny), obserwacja. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 86-90.
Epiderma z aparatami szparkowymi w liściu trzykrotki (Tradescantia sp.) – preparat robiony, rysunek
– Malinowski E. „Anatomia roślin” str. 316.
Epiderma z włoskami rozgałęzionymi w liściu dziewanny (Verbascum sp.) – preparat trwały (przekrój
poprzeczny), pokaz. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 98.
Ćwiczenie 5
Temat: Tkanka okrywająca pierwotna wewnętrzna. Tkanka okrywająca wtórna.
Zagadnienia do opanowania:
Budowa i funkcje endodermy (śródskórni) – wewnętrznej tkanki okrywającej.
Rodzaje endodermy
endoderma I-rzędowa
endoderma II-rzędowa
endoderma III-rzędowa.
Zakładanie się i rozwój pierwszego pokładu perydermy.
Przetchlinki – budowa i funkcje.
5.
6.
1.
2.
3.
1.
–
–
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
Martwica korkowa (rytidom).
Układ izolujący.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Endoderma w korzeniu bobu (Faba vulgaris) na przekroju poprzecznym – preparat trwały, rysunek
anatomiczny. – Malinowski E. „Anatomia roślin” str. 284-285.
Endoderma w korzeniu kosaćca (Iris germanica) na przekroju poprzecznym – preparat trwały, rysunek
anatomiczny. – Malinowski E. „Anatomia roślin” str. 286.
Przetchlinka w łodydze bzu czarnego (Sambucus nigra) – preparat trwały (przekrój poprzeczny),
obserwacja. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 103-104, Malinowski E. „Anatomia roślin” str.
269.
Ćwiczenie 6
Temat: Tkanka wzmacniająca i wydzielnicza.
Zagadnienia do opanowania:
Klasyfikacja tkanek wzmacniających:
kolenchyma: kątowa, lukowa, płatowa
sklerenchyma: włókna sklerenchymatyczne, komórki kamienne.
Rozwój, budowa i funkcje kolenchymy i sklerenchymy.
Układ mechaniczny rośliny.
Budowa, rodzaje i funkcje tkanek wydzielniczych.
Układ wydzielniczy – utwory egzosekrecji i endosekrecji.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Kolenchyma kątowa i lukowa na przekroju poprzecznym w łodydze ziemniaka (Solanum tuberosum).
– preparat trwały (przekrój poprzeczny), obserwacja – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 56.
Komórki kamienne w owocu gruszy (Pirus sp.) – preparat wykonać, rysunek. – Gorczyński T.
„Ćwiczenia z botaniki” str. 120-123.
Przewód żywiczny na przekroju poprzecznym drewna sosny (Pinus sylvestris). – preparaty trwałe,
rysunek – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 125-126.
Ćwiczenie 7
Temat: Tkanka przewodząca.
Zagadnienia do opanowania:
Powstawanie, budowa i funkcje tkanek przewodzących.
Ksylem wtórny i floem wtórny.
Typy wiązek przewodzących: kolateralna zamknięta, kolateralna otwarta, bikolateralna, koncentryczna
(leptocentryczna, hadrocentryczna), radialna
Funkcjonalny układ przewodzący i zasady jego działania.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Rurki sitowe i różne typy naczyń w łodydze dyni (Cucurbita pepo) na przekroju podł. – preparat
trwały, obserwacja – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 128-133.
Wiązka kolateralna zamknięta w łodydze kukurydzy (Zea mays) na przekroju poprz. – preparat trwały,
rys. anatomiczny – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 133-135.
Wiązka przewodząca kolateralna otwarta u kokornaku (Aristolochia sipho) i wiązka bikolateralna
otwarta w łodydze dyni (Cucurbita pepo) na przekroju poprzecznym. – preparaty trwałe, obserwacja
porównawcza – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 136-137 i 138 –139.
Ćwiczenie 8
Temat: Budowa pierwotna korzenia. Sprawdzenie wiadomości z histologii.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
2.
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
4.
Zagadnienia do opanowania:
Strefy wyróżniane w młodym korzeniu.
Budowa anatomiczna korzeni w strefie chłonnej.
Powstawanie korzeni bocznych.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Korzeń kosaćca (Iris pseudacorus) o budowie pierwotnej na przekroju poprzecznym – preparat trwały,
rysunek schematyczno-anatomiczny. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 169-172.
2.
Korzeń bobu (Faba vulgaris) w strefie chłonnej, na przekroju poprzecznym – preparat trwały,
obserwacja.
Ćwiczenie 9
Temat: Budowa wtórna korzenia.
Zagadnienia do opanowania:
Zakładanie się kambium i przyrost wtórny w korzeniu.
Zakładanie się felogenu i rozwój perydermy w korzeniu.
Wtórny przyrost w korzeniach spichrzowych.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Korzeń spichrzowy marchwi (Daucus carota) – preparat robiony (przekrój poprzeczny), rysunek
schematyczny. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 176-177.
Korzeń spichrzowy buraka ćwikłowego (Beta sp.) – preparat robiony (przekrój poprzeczny), rysunek
schematyczny. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 177.
Ćwiczenie 10
Temat: Budowa pierwotna łodyg roślin zielnych.
Zagadnienia do opanowania:
Teoria stelarna.
Strefa przejściowa między korzeniem a łodygą.
Budowa anatomiczna łodyg roślin jednoliściennych.
Pierwotna budowa łodyg roślin dwuliściennych.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Łodyga rośliny jednoliściennej na przykładzie kukurydzy (Zea mays) – preparat trwały (przekrój
poprzeczny), rysunek schematyczny. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 142-143.
Łodyga rośliny dwuliściennej na przykładzie dyni (Cucurbita pepo) – preparat trwały (przekrój
poprzeczny), rysunek schematyczny. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 128-133.
Kłącze konwalii majowej (Convallaria majalis) na przekroju poprzecznym – preparat trwały, pokaz.. –
Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 139-140.
Ćwiczenie 11
Temat: Wykształcanie budowy wtórnej łodygi.
Zagadnienia do opanowania:
Powstawanie kambium z prokambium.
Przyrost wtórny i jego konsekwencje dla budowy pierwotnej.
Budowa wtórna łodyg roślin zielnych.
Nietypowy przyrost wtórny u roślin jednoliściennych.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
1.
1.
2.
3.
1.
2.
1.
2.
1.
2.
1.
2.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Budowa pierwotna i wtórna łodygi kokornaku (Aristolochia sipho) – preparaty trwałe (przekrój
poprzeczny), rysunki schematyczne – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 137, 154-156.
Ćwiczenie 12
Temat: Budowa pnia roślin nagonasiennych.
Zagadnienia do opanowania:
Przyrost wtórny w pniu sosny.
Budowa drewna i promieni rdzeniowych sosny.
Tworzenie się słojów drewna.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Przyrost wtórny w łodydze sosny (Pinus sylvestris) – preparat trwały (przekrój poprzeczny), rysunek
schematyczno-anatomiczny– Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 157- 159.
Budowa drewna wtórnego u sosny (Pinus sylvestris) na przekroju podłużnym promieniowym –
preparat trwały, rysunek anatomiczny – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 161-162.
Ćwiczenie 13
Temat: Budowa łodyg zdrewniałych roślin okrytonasiennych.
Zagadnienia do opanowania:
Budowa pnia lipy.
Powstawanie twardzieli.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Malinowski E. 1983. Anatomia roślin. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Budowa wtórna gałązki lipy (Tilia sp.) na przekroju poprzecznym – preparat trwały, rysunek
schematyczny. – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 163-165.
Budowa łyka lipy (Tilia sp.) na przekroju poprzecznym – preparat trwały, rysunek anatomiczny. –
Malinowski E. „Anatomia roślin” str. 236-237.
Ćwiczenie 14
Temat: Budowa anatomiczna liścia. Sprawdzenie wiadomości z organografii.
Zagadnienia do opanowania:
Budowa anatomiczna liści roślin jedno- i dwuliściennych.
Komórki zawiasowe.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Liść rośliny dwuliściennej na przykładzie jabłoni (Malus sp.), na przekroju poprzecznym. Zwrócić
uwagę na budowę głównej wiązki przewodzącej – preparat trwały, obserwacja.
Liść rośliny jednoliściennej na przykładzie kosaćca (Iris pseudacorus). – preparat trwały (przekrój
poprzeczny), rysunek – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str. 181- 183.
Komórki zawiasowe w liściach pszenicy (Triticum sp.), na przekroju poprzecznym – preparat trwały,
pokaz.
Ćwiczenie 15
Temat: Budowa anatomiczna liścia c.d.
Zagadnienia do opanowania:
Budowa liścia o cechach kseromorficznych na przykładzie igły sosny.
Powstawanie tkanki odcinającej i opadanie liści.
Budowa anatomiczna liści mchów i paproci.
1.
2.
Źródło: Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika. Tom I. PWN Warszawa.
Hejnowicz Z. 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy
wegetatywne. PWN Warszawa.
Zadania do wykonania:
Zapoznać się z budową anatomiczną i narysować lub zaobserwować:
Cechy budowy kseromorficznej liści na przykładzie igły sosny (Pinus sylvestris). – preparat trwały
(przekrój poprzeczny), rysunek schematyczno-anatomiczny – Gorczyński T. „Ćwiczenia z botaniki” str.
183- 185.
Budowa liścia mchu płonnika (Polytrichum commune) – preparat trwały (przekrój poprzeczny),
obserwacja.