ELEKTRYCZNOŚĆ MAGNETYZM OPTYKA Zakład Optyki Jacek Bieroń Atomowej Uniwersytet Jagielloński jesień/zima 2011/2012 Instytut Fizyki EMO1 Who is Who Personel: J Bieroń, ZOA, p.348, tel. 663 5781 Katarzyna Targońska, p. 313 Marcin Piotrowski, Daniel Rudnicki demonstratorzy Email: [email protected] www.if.uj.edu.pl/pl/edukacja konspekt, podręczniki, wykłady, zadania, … + opcja=email ćwiczenia rachunkowe zasady zaliczenia zasady egzaminu administrativia : 8.15 z przerwą 15 min czy 8.30 bez przerwy ? luźne uwagi email = softlink, filtr spamu, … założenia matematyka i fizyka z liceum algebra 1r (rachunek wektorowy) analiza 1r różniczkowanie całkowanie analiza wektorowa równania różniczkowe ankieta które kierunki, specjalizacje kim będę gdy skończę studia? po co komu EMO? „¼” fizyki -> STW -> QM -> QED -> wszystkie makroskopowe oddziaływania (bez grawitacji) -> wszystkie wrażenia zmysłowe -> chemia, biologia, biotechnologia -> technologia, zastosowania po co komu wykład ? retention of knowledge ------------------------------5% lecture 10% reading 15% audio-visual 30% demo 50% discussion 75% practice 90% teaching others wykład obrazkowy pokazowy doświadczalny interaktywny (tempo) (demo) (!) (?) demo: kusza-rurki po co komu ćwiczenia ? we teach physics = students learn equation manipulation concept vs calculation (different issues) grading @ MIT ------------------------------20% Final exam 30% Midterm exams (3) 20% Weekly quizzes (12) 10% Daily quizzes 10% Homework 10% Laboratory ćwiczenia (JB) Monday tests daily activities egzamin pisemny ustny ocena z ćwiczeń korelacje 5h/week = 90% EMO minimum MENiS Elektrostatyka. Prądy stałe. Magnetostatyka. Prądy zmienne, efekty indukcyjne. Pole elektromagnetyczne zmienne w czasie. Prawa Maxwella. Pole elektryczne i magnetyczne w materii. Drgania obwodów elektrycznych i fale elektromagnetyczne. Podstawy optyki falowej, własności optyczne materiałów, dwójomność, optyka kryształów. Optyka geometryczna jako granica optyki falowej. Podstawowe przyrządy optyczne. Interferometria, fotometria i spektrometria. Ładunek elektryczny i pole elektryczne kwantowanie ładunku, gęstość ładunku natężenie pola strumień pola zasada superpozycji oddziaływania zasady zachowania Prawo Coulomba Prawo Gaussa Potencjał elektryczny energia potencjalna układu ładunków Pojemność, kondensatory Dielektryki polaryzacja dielektryka indukcja elektrostatyczna energia pola elektrycznego Prąd elektryczny gęstość prądu natężenie prądu Prawa Kirchhoffa Opór elektryczny mechanizm przepływu prądu w metalach prawo Ohma pomiary nateżeń, napięć, oporności Obwody prądu elektrycznego źródła siła elektro-motoryczna przemiany energii moc prądu Pole magnetyczne Ruch ładunku w polu magnetycznym doświadczenie Oersteda siła Lorentza doświadczenie J.J. Thomsona efekt Halla Indukcja elektro-magnetyczna prawo Ampere’a prawo Biota-Savarta prawo Faraday’a reguła Lenza indukcyjność, cewka, samoindukcja, indukcja wzajemna energia pola magnetycznego Prąd zmienny prądy zmienne moc prądu zmiennego obwody RL RC RLC impedancja przesunięcie fazowe napięcia i natężenia drgania w obwodach RLC rezonans elektryczny równania Maxwella prąd przesunięcia równania Maxwella fala elektromagnetyczna Elektryczne i magnetyczne właściwości materii Przewodność elektryczna ciał metale, ciecze, gazy półprzewodniki nadprzewodniki Magnetyczne własności materii diamagnetyzm paramagnetyzm ferromagnetyzm Fale elektromagnetyczne płaska fala elektromagnetyczna wektor Poyntinga energia i ciśnienie fali elektromagnetycznej polaryzacja fali odbicie i załamanie polaryzacja przy odbiciu od granicy ośrodków całkowite wewnętrzne odbicie źródła fal elektromagnetycznych fotometria i spektrometria Interferencja interferencja fali płaskiej doświadczenie Younga spójność zjawiska interferencyjne w cienkich warstwach interferometry Dyfrakcja dyfrakcja światła na szczelinie dyfrakcja na otworze kołowym siatka dyfrakcyjna Podstawy optyki falowej własności optyczne materiałów propagacja światła w ośrodkach anizotropowych dwójomność optyka kryształów optyka geometryczna jako granica optyki falowej Optyka geometryczna zwierciadła płaskie zwierciadła sferyczne soczewka przyrządy optyczne optyka macierzowa EM podręczniki David J. Griffiths Podstawy elektrodynamiki Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005 Berkeley Physics Course : V. 2. Electricity and Magnetism Edward M. Purcell McGraw-Hill Education, New York, USA, 1986 I S Grant & W R Phillips Electromagnetism Wiley 2nd ed. 1990 EM podręczniki (rezerwowe) John David Jackson Classical electrodynamics, 3rd ed., Wiley, New York, 1998 Piekara, Arkadiusz Henryk (1904-1989) Elektryczność i budowa materii Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 Halliday David, Resnick Robert, Walker Jearl Podstawy fizyki t.3 Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003 Optyka podręczniki Hecht …, Matveev …, Meyer-Arendt …. Berkeley Physics Course : V. 3. Fale F C Crawford McGraw-Hill Education, New York, USA, 1986 Halliday David, Resnick Robert, Walker Jearl Podstawy fizyki t.4 Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003 EMO lektury do poduszki Richard Feynman Feynman Lectures On Physics Addison Wesley 1989 Berkeley Physics Course McGraw-Hill Education, New York, USA, 1986 J. C. Maxwell A Treatise on Electricity and Magnetism Clarendon, London, 1891 chronologia Elektrodynamika klasyczna jest 200-letnia stateczną staruszką (0) niezależne zjawiska : [O]ptyka , [M]agnetyzm , [E]lektryczność (1) EMO = XIX wiek (2) odkrycia, doświadczenia -> prawa -> teoria Maxwella (3) odkrycia = 1 poł. XIX w (4) teoria = 2 poł. XIX w (5) po 1905 r. = kwanty Chronology of Physics.doc demo: Oersted, Hertz Mechanika Elektrodynamika Optyka … –420 (BC) Demokryt 1785 prawo Coulomba 1800 Volta elektrodynamika 1820 Oersted klasyczna 1831 Faraday optyka 1873 prawa Maxwella 1905 Einstein STW 1900–29 mechanika kwantowa 1932–48 elektrodynamika kwantowa [QED] 1960–83 unifikacja: oddziaływanie elektrosłabe ???? electrosłabe + chromodynamika kwantowa [QCD] = QFT (?) ???? kwantowa teoria grawitacji [QTG] ???? teoria wszystkiego [TOE] Elektrodynamika klasyczna = równania Maxwella Gauss Faraday EM QED E d S q 0 fala foton pole kwant B d S 0 d B E d s dt d E B d s I 0 0 0 dt + siła Lorentza Maxwell demo: łódeczka Ampère równania Maxwella w notacji Maxwella równania Maxwella w wersji różniczkowej elektrodynamika klasyczna = równania Maxwella + siła Lorentza + zasada zachowania ładunku Gauss E B 0 0 B demo: silnik-Cola Faraday E t E B 0 j 0 0 t siła Lorentza Ampère F q( E B) Maxwell d j dt zasada zachowania ładunku Koniec EMO1