w oparciu o łącznik miejsca zwykłego pobytu strony zobowiązanej
advertisement
• Rozporządzenie nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla dla zobowiązań umownych RZYM I • Rozporządzenie nr 864/2007 dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych RZYM II Harmonizacja norm kolizyjnych jako środki ułatwiające wzajemne uznawanie orzeczeń podniesienie pewności prawnej w zakresie prawa właściwego wzajemnego uznawania i swobodnego przepływu orzeczeń dopuszczenia kolizyjnoprawnego wybór prawa SPÓJNOŚĆ • z rozporządzeniem Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych („Bruksela I bis”), zastąpionym przez rozporządzenie nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych • rozporządzeniem (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącym prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”) Rzym I i Rzym II • zasadę ogólną, • zasady szczegółowe • w niektórych przepisach, „klauzulę korekcyjną”, która umożliwia odstąpienie od tych zasad w przypadkach, gdy wszystkie okoliczności sprawy wskazują jasno, że zobowiązanie bądź czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem (kryterium najściślejszego związku) Rzym I i Rzym II Rzym I Rzym II Art. 3 Swoboda wyboru prawa Art. 14 następczy wybór prawa następczy, Uprzedni wybór prawa pod pewnymi warunkami Art. 4 Prawo właściwe w przypadku braku wyboru prawa Zasada ogólna - zasada „lex loci damni”, określona w art. 4 ust. 1. Art. 5-8 Szczególne normy kolizyjne Przepisy szczególne odnoszące się do dla określonych umów (ochrona strony poszczególnych typów czynów słabszej) niedozwolonych Do umów zawartych od dnia 17 grudnia 2009 r. Wchodzi w życie do zdarzeń powstałych od 11 stycznia 2009 r. Wspólne pojęcia i instytucje • Wybór prawa • Miejsce zwykłego pobytu • Przepisy wymuszające swoje zastosowanie • Klauzula porządku publicznego • Wyłączenie odesłania Rzym I – wybór prawa art. 3 • Swoboda wyboru przez strony prawa właściwego powinna stanowić jeden z fundamentów systemu norm kolizyjnych w odniesieniu do zobowiązań umownych. • Jednym z czynników branych pod uwagę przy ustalaniu, czy wybór prawa wynika w sposób jednoznaczny, powinna być umowa stron przyznająca sądowi lub sądom danego państwa członkowskiego wyłączną jurysdykcję do rozpatrywania sporów wynikających z umowy. Rzym I – wybór prawa art. 3 • Jeżeli dokonano wyboru prawa właściwego i wszystkie inne elementy stanu faktycznego są zlokalizowane w innym państwie niż to, którego prawo zostało wybrane, dokonany wybór prawa nie powinien naruszać stosowania tych przepisów prawa tego innego państwa, których nie można wyłączyć w drodze umowy. • Zasada ta powinna mieć zastosowanie niezależnie od tego, czy wybór prawa właściwego został uzupełniony umową o właściwość obcego sądu Rzym I – art. 4 • właściwość prawa w przypadku braku wyboru prawa lub jeśli nie jest możliwe ustalenie na podstawie okoliczności towarzyszących zawarciu umowy czy strony dokonały wyboru prawa Rzym I – art. 4 • Właściwość prawa w przypadku braku wyboru prawa lub jeśli nie jest możliwe ustalenie czy strony jednak wybrały prawo jakiegoś państwa na podstawie okoliczności towarzyszących zawarciu umowy czy strony dokonały wyboru prawa w oparciu o łącznik miejsca zwykłego pobytu strony zobowiązanej do spełnienia świadczenia charakterystycznego (z reguły niepieniężnego) dla umowy Art. 4 ust. 1 • • • • • Jeżeli nie dokonano wyboru prawa właściwego, prawo to należy określić zgodnie z zasadą dotyczącą określonego typ u umowy bez uszczerbku dla art. 5–8, prawo właściwe dla umowy ustala się następująco a) umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwu, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu; b) umowa o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu; c) umowa, której przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlega prawu państwa, w którym nieruchomość jest położona; d) niezależnie od lit. c), umowa dotycząca czasowego korzystania z nieruchomości na użytek własny, zawarta na okres nie dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy, podlega prawu państwa, w którym oddający nieruchomość do korzystania ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że biorący do korzystania jest osobą fizyczną i ma miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie; • • • • • • Jeżeli nie dokonano wyboru prawa właściwego, prawo to należy określić zgodnie z zasadą dotyczącą określonego typ u umowy bez uszczerbku dla art. 5–8, prawo właściwe dla umowy ustala się następująco Choć umowy franczyzy i dystrybucji są umowami o świadczenie usług, podlegają szczególnym zasadom. e) umowa franczyzy podlega prawu państwa, w którym franczyzobiorca ma miejsce zwykłego pobytu; f) umowa dystrybucji podlega prawu państwa, w którym dystrybutor ma miejsce zwykłego pobytu; g) umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbywa się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić; h) umowa zawarta w ramach wielostronnego systemu, który kojarzy lub ułatwia kojarzenie wielu transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w rozumieniu definicji z art. 4 ust. 1 pkt 17 dyrektywy 2004/39/WE, zgodnie z regułami innymi niż uznaniowe, i który podlega jednemu prawu, podlega temu właśnie prawu. Reguła korekcyjna art. 4 • • • Jeżeli umowy nie można przyporządkować do żadnego z wyszczególnionych typów lub gdy składniki umowy należą do więcej niż jednego z wyszczególnionych typów umów, prawem właściwym powinno być prawo państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy ma miejsce zwykłego pobytu. W przypadku umowy, na którą składa się zespół praw i obowiązków, które można przyporządkować do więcej niż jednego z wyszczególnionych typów umów, świadczenie charakterystyczne dla umowy należy ustalić, biorąc pod uwagę jej istotę. Jeżeli umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w art. 4 ust. 1 lub 2, reguła korekcyjna w tych przepisach powinna przewidywać stosowanie prawa tego innego państwa. W celu ustalenia tego państwa należy między innymi wziąć pod uwagę, czy dana umowa nie wykazuje bardzo ścisłych związków z inną umową lub innymi umowami. W przypadku braku wyboru prawa właściwego, gdy prawa tego nie można ustalić ani na podstawie przyporządkowania umowy do jednego z wyszczególnionych typów umów, ani w oparciu o łącznik miejsca zwykłego pobytu strony zobowiązanej do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy, prawem właściwym jest prawo państwa, z którym wykazuje ona najściślejszy związek. W celu ustalenia tego państwa należy między innymi wziąć pod uwagę, czy dana umowa nie wykazuje bardzo ścisłych związków z inną umową lub innymi umowami.(22)W odniesieniu do interpretacji umów przewozu towarów nie przewiduje się wprowadzenia zmian merytorycznych w stosunku do art. 4 ust. 4 zdanie trzecie konwencji rzymskiej. Konsekwentnie, za umowy przewozu towarów uznaje się także umowy czarterowe na jeden rejs i inne umowy, które służą przede wszystkim przewozowi towarów. Do celów niniejszego rozporządzenia pojęcie „nadawcy” powinno odnosić się do każdej osoby, która zawiera umowę przewozu z przewoźnikiem, a pojęcie „przewoźnika” powinno odnosić się do strony umowy, która podejmuje się przewozu towarów, niezależnie od tego, czy sama dokonuje tego przewozu.(23)W odniesieniu do umów zawartych ze stroną uznawaną za słabszą stronie takiej należy zapewnić ochronę za pomocą norm kolizyjnych, które są dla niej korzystniejsze niż reguły ogólne. • Jeżeli nie dokonano wyboru prawa właściwego, prawo to należy określić zgodnie z zasadą dotyczącą określonego typu umowy. Jeżeli umowy nie można przyporządkować do żadnego z wyszczególnionych typów lub gdy składniki umowy należą do więcej niż jednego z wyszczególnionych typów umów, prawem właściwym powinno być prawo państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy ma miejsce zwykłego pobytu. W przypadku umowy, na którą składa się zespół praw i obowiązków, które można przyporządkować do więcej niż jednego z wyszczególnionych typów umów, świadczenie charakterystyczne dla umowy należy ustalić, biorąc pod uwagę jej istotę.(20)Jeżeli umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w art. 4 ust. 1 lub 2, reguła korekcyjna w tych przepisach powinna przewidywać stosowanie prawa tego innego państwa. W celu ustalenia tego państwa należy między innymi wziąć pod uwagę, czy dana umowa nie wykazuje bardzo ścisłych związków z inną umową lub innymi umowami.(21)W przypadku braku wyboru prawa właściwego, gdy prawa tego nie można ustalić ani na podstawie przyporządkowania umowy do jednego z wyszczególnionych typów umów, ani w oparciu o łącznik miejsca zwykłego pobytu strony zobowiązanej do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy, prawem właściwym jest prawo państwa, z którym wykazuje ona najściślejszy związek. W celu ustalenia tego państwa należy między innymi wziąć pod uwagę, czy dana umowa nie wykazuje bardzo ścisłych związków z inną umową lub innymi umowami.(22)W odniesieniu do interpretacji umów przewozu towarów nie przewiduje się wprowadzenia zmian merytorycznych w stosunku do art. 4 ust. 4 zdanie trzecie konwencji rzymskiej. Konsekwentnie, za umowy przewozu towarów uznaje się także umowy czarterowe na jeden rejs i inne umowy, które służą przede wszystkim przewozowi towarów. Do celów niniejszego rozporządzenia pojęcie „nadawcy” powinno odnosić się do każdej osoby, która zawiera umowę przewozu z przewoźnikiem, a pojęcie „przewoźnika” powinno odnosić się do strony umowy, która podejmuje się przewozu towarów, niezależnie od tego, czy sama dokonuje tego przewozu.(23)W odniesieniu do umów zawartych ze stroną uznawaną za słabszą stronie takiej należy zapewnić ochronę za pomocą norm kolizyjnych, które są dla niej korzystniejsze niż reguły ogólne. Rzym I Zakres prawa właściwego • Artykuł 12 • Zakres prawa właściwego • 1. Prawo właściwe dla umowy na podstawie niniejszego rozporządzenia ma zastosowanie w szczególności do: • a) jej wykładni; • b) wykonywania wynikających z niej zobowiązań; • c) w granicach uprawnień przyznanych sądowi przez prawo procesowe, skutków całkowitego lub częściowego niewykonania tych zobowiązań, łącznie z określeniem wysokości szkody, w zakresie, w jakim rozstrzygają o tym przepisy prawa; • d) różnych sposobów wygaśnięcia zobowiązań oraz przedawnienia i utraty praw wynikającej z upływu terminów; • e) skutków nieważności umowy. 2. W odniesieniu do sposobu wykonania oraz środków, które może podjąć wierzyciel w przypadku nienależytego wykonania, bierze się pod uwagę prawo państwa, w którym następuje wykonanie. Rzym I Zakres prawa właściwego • Artykuł 12 • Zakres prawa właściwego • 1. Prawo właściwe dla umowy na podstawie niniejszego rozporządzenia ma zastosowanie w szczególności do: • a) jej wykładni; • b) wykonywania wynikających z niej zobowiązań; • c) w granicach uprawnień przyznanych sądowi przez prawo procesowe, skutków całkowitego lub częściowego niewykonania tych zobowiązań, łącznie z określeniem wysokości szkody, w zakresie, w jakim rozstrzygają o tym przepisy prawa; • d) różnych sposobów wygaśnięcia zobowiązań oraz przedawnienia i utraty praw wynikającej z upływu terminów; • e) skutków nieważności umowy. 2. W odniesieniu do sposobu wykonania oraz środków, które może podjąć wierzyciel w przypadku nienależytego wykonania, bierze się pod uwagę prawo państwa, w którym następuje wykonanie. Rzym I - wyłączenie • Zobowiązania wynikające z kontaktów handlowych mających miejsce przed zawarciem umowy zostały objęte art. 12 rozporządzenia (WE) nr 864/2007. Rzym II • Artykuł 4 • Zasada ogólna • 1. Jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, prawem właściwym dla zobowiązania pozaumownego wynikającego z czynu niedozwolonego jest prawo państwa, w którym powstaje szkoda, niezależnie od tego, w jakim państwie miało miejsce zdarzenie powodujące szkodę, oraz niezależnie od tego, w jakim państwie lub państwach występują skutki pośrednie tego zdarzenia. • Odzwierciedla nowoczesne podejście do odpowiedzialności cywilnej i rozwój systemów odpowiedzialności na zasadzie ryzyka Rzym II • Artykuł 4 • 2. Jednakże w przypadku gdy osoba, której przypisuje się odpowiedzialność i poszkodowany mają, w chwili powstania szkody, miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie, stosuje się prawo tego państwa. • Wyjątek od zasady ustanowionej w art. 4 ust. 1 szczególne powiązanie, w przypadku gdy strony mają miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie Rzym II Wyjątek od zasady ustanowionej w art. 4 ust. 1 • Zastosowanie tej zasady w przypadku wypadków drogowych. • Aby zobrazować tę hipotezę, można przedstawić przykład zderzenia dwóch pojazdów zarejestrowanych w Niemczech, prowadzonych przez kierowców mających miejsce zwykłego pobytu w Niemczech, do którego doszło w Danii przy okazji przewozu towarów dokonywanego wahadłowo każdego dnia. W takiej sytuacji można odstąpić od stosowania lex locus damni na rzecz prawa niemieckiego. Case Rzym II • 3. Jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1 lub 2, stosuje się prawo tego innego państwa. Znacznie ściślejszy związek z innym państwem może polegać, w szczególności, na istnieniu wcześniejszego stosunku pomiędzy stronami, takiego jak umowa, ściśle związanego z danym czynem niedozwolonym. • Artykuł 4 ust. 3 powinien być rozumiany jako „klauzula korekcyjna” względem art. 4 ust. 1 i 2, w przypadku gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem. Prawo właściwe dla czynów niedozwolonych Rzym II • Artykuł 5 odpowiedzialność za produkt • Artykuł 6 Nieuczciwa konkurencja i praktyki ograniczające wolną konkurencję • Artykuł 7 Szkody w środowisku naturalnym • Artykuł 8 Naruszenie praw własności intelektualnej • Artykuł 9 Spory zbiorowe Rzym II Zasady szczególne dla przypadków, gdy szkodę wywołało zdarzenie inne niż czyn niedozwolony • Art.10 bezpodstawne wzbogacenie, • Art. 11prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia • Art. 2 culpa in contrahendo Wybór prawa w Rzym II • W celu poszanowania autonomii stron oraz zwiększenia pewności prawnej strony powinny mieć możliwość dokonania wyboru prawa właściwego dla zobowiązania pozaumownego. Wybór ten powinien być wyraźny lub w sposób dostatecznie pewny wynikać z okoliczności sprawy. • W przypadku ustalania istnienia umowy sąd powinien respektować zamiar stron. Słabsze strony powinny podlegać ochronie poprzez uzależnienie tego wyboru od spełnienia określonych warunków. Wybór prawa Rzym II • Artykuł 14 • Swoboda wyboru prawa • 1. Strony mogą poddać zobowiązanie pozaumowne wybranemu przez siebie prawu: • a) w drodze porozumienia zawartego po wystąpieniu zdarzenia powodującego szkodę; albo • b) w przypadku prowadzenia przez wszystkie strony działalności gospodarczej, również w drodze porozumienia swobodnie wynegocjowanego przed wystąpieniem zdarzenia powodującego szkodę. • Wybór prawa musi być wyraźny lub w sposób dostatecznie pewny wynikać z okoliczności sprawy i nie może naruszać praw osób trzecich. Wybór prawa Rzym II • Artykuł 14 • Swoboda wyboru prawa • 1. Strony mogą poddać zobowiązanie pozaumowne wybranemu przez siebie prawu: • a) w drodze porozumienia zawartego po wystąpieniu zdarzenia powodującego szkodę; albo • b) w przypadku prowadzenia przez wszystkie strony działalności gospodarczej, również w drodze porozumienia swobodnie wynegocjowanego przed wystąpieniem zdarzenia powodującego szkodę. • Wybór prawa musi być wyraźny lub w sposób dostatecznie pewny wynikać z okoliczności sprawy i nie może naruszać praw osób trzecich. Rzym II Zakres prawa właściwego • • • • • • • • • • • Artykuł 15 Zakres prawa właściwego Prawu właściwemu dla zobowiązań pozaumownych na podstawie niniejszego rozporządzenia podlegają w szczególności: a) podstawa i zakres odpowiedzialności, w tym oznaczenie osób, które mogą być pociągnięte do odpowiedzialności za swoje czyny; b)przesłanki zwolnienia z odpowiedzialności, jej ograniczenia i współodpowiedzialność; c)istnienie, charakter i ocena szkody lub dochodzonego sposobu jej naprawienia; d)środki, które sąd może podjąć w celu zapobieżenia naruszeniu lub szkodzie lub w celu zaniechania naruszenia lub wyrządzenia szkody, lub w celu zapewnienia naprawienia szkody, w granicach uprawnień przyznanych sądowi na mocy właściwego dla niego prawa procesowego; e)kwestia zbywalności roszczenia o naprawienie szkody, w tym dopuszczalności jego dziedziczenia; f)osoby uprawnione do odszkodowania za szkody poniesione osobiście; g)odpowiedzialność za czyny innych osób; h)sposoby wygaśnięcia zobowiązania, przedawnienie i terminy zawite, w tym początek, przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia lub terminu zawitego. Rzym I i Rzym II art. 23 • Miejsce zwykłego pobytu • 1. Do celów niniejszego rozporządzenia za miejsce zwykłego pobytu spółek i innych jednostek organizacyjnych, posiadających osobowość prawną lub też jej nieposiadających, uznaje się miejsce siedziby ich zarządu. • W przypadku wystąpienia zdarzenia powodującego szkodę lub powstania szkody w ramach działalności filii, agencji lub innego oddziału, za miejsce zwykłego pobytu uznaje się siedzibę tej filii, agencji lub innego oddziału. • 2. Do celów niniejszego rozporządzenia za miejsce zwykłego pobytu osoby fizycznej, działającej w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, uznaje się miejsce głównego przedsiębiorstwa. Rzym II • Związek z państwem, w którym powstała szkoda bezpośrednia (lex loci damni), zapewnia odpowiednią równowagę między interesami osoby, której przypisuje się odpowiedzialność i poszkodowanego, a także odzwierciedla nowoczesne podejście do odpowiedzialności cywilnej i rozwój systemów odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Rzym I kazus • Spółka X z siedzibą w Southampton (Wlk. Brytania) zawarła ze spółką Y z siedzibą we Wrocławiu umowę, zgodnie z którą spółka Y zobowiązała się dystrybuować wyroby cukiernicze spółki X na terenie Polski. W imieniu spółki X umowa została zawarta przez ich agenta handlowego – pana Timothego Birthego, mającego miejsce zwykłego pobytu w Irlandii. Strony nie wybrały prawa w umowie. Zgodnie z rozporządzeniem 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) zobowiązania z tytułu dystrybucji podlegają prawu: • A) angielskiemu B) polskiemu C) irlandzkiemu D) wyłącznie wspólnotowemu
