ODSZKODOWANIE ZA WYPADEK – PROTOKÓŁ POWYPADKOWY

ODSZKODOWANIE ZA WYPADEK – PROTOKÓŁ POWYPADKOWY
Celem niniejszego artykułu jest pomoc pracownikom w uniknięciu pułapek prawnych
związanych z jednym, koniecznym elementem dochodzenia odszkodowania za wypadek przy
pracy – protokołem powypadkowym. Pracownicy rzadko wiedzą, jak korzystać ze swoich
praw, przez co uzyskanie odszkodowania za wypadek przy pracy to często zadanie bez szans
powodzenia. Przepisy prawne w tym zakresie są tak skonstruowane, że ich nieznajomość
i niezastosowanie w odpowiednim czasie przez poszkodowanego pracownika lub członków
jego rodziny prowadzi zazwyczaj do odmowy wypłaty odszkodowania przez ZUS
lub ubezpieczyciela pracodawcy. W praktyce okazuje się, że już bardzo krótko po wypadku
pracownik jest pozbawiony szans na dochodzenie odszkodowania, na skutek nieskorzystania
ze swych uprawnień dotyczących protokołu powypadkowego. Jakie to uprawnienia,
o co pracownik powinien zadbać w pierwszej kolejności, na co uważać i jak skutecznie
dochodzić swych praw – na te pytania odpowiadam poniżej.
Bez protokołu nie będzie odszkodowania
Niedługo po wypadku powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy sporządza stosowny
protokół. Od tego, jaką będzie zawierał treść, zależy w dużej mierze, czy pracownik uzyska
następnie: odszkodowanie od ZUS-u i odszkodowanie od ubezpieczyciela pracodawcy
(jeśli pracodawca nie jest ubezpieczony, można dochodzić odszkodowania bezpośrednio
od pracodawcy). Uwaga: inne są warunki każdego z tych roszczeń. Dla uzyskania
świadczenia z ZUS-u ważne jest, żeby protokół potwierdzał, że wypadek nastąpił
niespodziewanie, w związku z wykonywaniem pracy i nie zawierał informacji,
że przyczynami wypadku było umyślne działanie pracownika lub jego rażąca niedbałość.
Inne będą wymagania, kiedy pracownik będzie chciał dochodzić odszkodowania
od ubezpieczyciela pracodawcy z tytułu odpowiedzialności cywilnej za wypadek,
zwykle dużo wyższej kwoty niż świadczenie z ZUS-u. W tym przypadku konieczne jest
nie tylko wykazanie spełnienia w/w przesłanek wypadku przy pracy, ale także winy
pracodawcy – co jest znacznie trudniejsze. Wina ta powinna być potwierdzona w protokole.
Może polegać na konkretnym, powodującym wypadek działaniu pracodawcy, ale także
na często występujących zaniechaniach, zwłaszcza nieprzestrzeganiu zasad i wymogów BHP.
Ważne jest, żeby okoliczności świadczące o winie pracodawcy zostały wymienione
w protokole, a przynajmniej zastrzeżeniach do niego, sporządzonych w odpowiednim
terminie przez pracownika.
Na co zwrócić uwagę?
Pracodawca sporządzając protokół będzie korzystał z uniwersalnego wzoru protokołu.
Po jego wypełnieniu, pracownik ma prawo dokładnie zapoznać się z jego treścią. Należy
wtedy zwrócić szczególną uwagę na:
 ust. 4 Protokołu – okoliczności wypadku. Okoliczności powinny być przedstawione
szczegółowo, bez logicznych sprzeczności (ZUS i ubezpieczyciel bezwzględnie
potem wykorzystają wszelkie ustalenia niejasne, nielogiczne i świadczące na korzyść
pracodawcy), możliwie jak najszerzej. Warto już w tym miejscu zadbać, żeby zostały
tu opisane okoliczności świadczące o zaniechaniach/winie pracodawcy, a nie tylko
pracownika;
 ust. 5 akapit 1 Protokołu – przyczyny wypadku. Zapoznając się z Protokołem,
ten punkt należy sprawdzić najwnikliwiej. To jego treść będzie decydowała
w przyszłości zarówno o uzyskaniu odszkodowania, jak i jego wysokości. Przyczyny
powinny być opisane dokładnie, zwłaszcza te odnoszące się do pracodawcy i jego
zaniedbań;
 ust. 5 akapit 2 Protokołu – stwierdzenie nieprzestrzegania przepisów przez
pracodawcę. Tutaj powinny być wskazane przepisy, które naruszył pracodawca,
np. z zakresu BHP. Brak wskazania takich przepisów może sugerować, że pracodawca
nie naruszył żadnych zasad i w konsekwencji uzyskanie odszkodowania będzie
niemożliwe;
 ust. 5 akapit 3 Protokołu – stwierdzenie naruszenia przepisów przez pracownika.
Nie można dopuścić, żeby w protokole znalazł się zapis stwierdzający, iż do wypadku
doszło na skutek naruszenia jakichkolwiek przepisów przez pracownika.
W przeciwnym wypadku trzeba podjąć odpowiednie kroki prawne.
Co może zrobić poszkodowany?
Poszkodowany pracownik ma określone prawa, z których powinien skorzystać – inaczej
szanse uzyskania odszkodowania za wypadek przy pracy będą iluzoryczne. Uprawnienia
pracownika są następujące:
 prawo do zapoznania się z treścią protokołu i jego załączników. Zawsze
po sporządzeniu protokołu przez zespół powypadkowy pracodawcy,
należy szczegółowo przeczytać protokół i w szczególności protokoły przesłuchań
świadków i poszkodowanego;
 prawo do sporządzenia notatek z w/w dokumentów, dokonywania odpisów i kopii akt;
 prawo zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole;
 prawo wszczęcia postępowania o sprostowanie protokołu powypadkowego przed
sądem pracy; jeżeli protokół zawiera – zdaniem poszkodowanego – błędy
lub nieprawdę, pracownik może wystąpić o rozstrzygnięcie do sądu pracy.
Z uprawnień przysługujących pracownikowi poszkodowanemu w wypadku przy pracy
korzystają także pozostali przy życiu członkowie rodziny pracownika zmarłego w wypadku
przy pracy. Czy warto jest dochodzić swoich praw w zakresie kontroli treści protokołu przed
sądem? Praktyka potwierdza, że zdecydowanie tak. Pracodawcy często pomijają w protokole
własne zaniechania, zwłaszcza dotyczące BHP i organizacji pracy, dlatego niejednokrotnie
konieczna jest kontrola sądowa. Jak zostało już wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie
Sądu Najwyższego, sąd pracy władny jest uznać zdarzenie za wypadek przy pracy wbrew
wcześniejszemu stanowisku zespołu powypadkowego oraz pracodawcy, a także zmienić
ustalenia zawarte w treści protokołu. Kontrola ta może mieć decydujący wpływ na późniejsze
uzyskanie odszkodowania. Bez protokołu powypadkowego, w którym stwierdzone są
zaniedbania pracodawcy lub podległych mu pracowników, poszkodowany odszkodowania od
ubezpieczyciela nie uzyska, otrzymując co najwyżej świadczenie z ZUS-u. Pamiętać zatem
należy przede wszystkim o jednym: żeby zachować szanse na przyzwoite odszkodowanie,
trzeba zwrócić szczególną uwagę na treść protokołu powypadkowego i – jeśli to będzie
konieczne – skorzystać z swoich praw.
Adwokat Michał Wach
Odszkodowania Sp. z o.o.