OB i CRP - Dolina Biotechnologiczna

Analiza porównawcza wskaźników
stanu zapalnego — OB i CRP
Często różnice i podobieństwa w zastosowaniu odczynu Biernackiego (OB)
i oznaczenia poziomu białka C-reaktywnego (CRP) pozostają niejasne, a
niewątpliwie warto je poznać.
OB jest tanim i łatwym do wykonania testem, chętnie wykorzystywanym przez
lekarzy.
Znany jako wskaźnik sedymentacji erytrocytów (ang. erythrocyte sedimentation
rate — ESR) jest miarą szybkości opadania krwinek czerwonych w osoczu w
jednostce czasu. Określany jest standardowo po upływie 1 godziny.
OB zależy przede wszystkim od:
— czynników osoczowych — zmiany stężenia białek w odpowiedzi zapalnej i
wzrostu stężenia immunoglobulin w surowicy, który odzwierciedla
hiperstymulację układu immunologicznego
— czynników erytrocytarnych — liczba krwinek czerwonych, ich kształt, wielkość,
a także lepkość krwi czy zjawisko aglutynacji
Wzrasta on w zapaleniu oraz wielu stanach chorobowych takich jak choroby
reumatyczne, anemia, choroby autoimmunologiczne, większość infekcji oraz
nowotwory. Odczyn nie wskazuje na konkretne schorzenie, ale pozwala na
określenie istnienia choroby podstawowej i daje podstawy do dalszej diagnostyki.
W wielu chorobach występują białka powodujące zbliżanie się erytrocytów do
siebie, przyleganie i rulonizację. Tworzą się grupy. W takich warunkach
erytrocyty są cięższe i opadają szybciej.
OB reaguje w infekcjach i wstrząsie, wzrastając po kilku dniach od wystąpienia
gorączki oraz podwyższenia poziomu leukocytów i utrzymując się przez dłuższy
czas.
Lekarze często wykorzystują OB do monitorowania zmian rozwoju choroby
podstawowej.
Gdy choroba postępuje OB wzrasta. Kiedy stanu pacjenta się polepsza, OB spada.
W chorobach nowotworowych występują odstępstwa od wyżej wymienionej
zasady.
Należy również pamiętać o stanach chorobowych, którym towarzyszy niskie OB.
Są to wszelkie schorzenia związane ze zmianą kształtu i rozmiaru erytrocytów, a
także ze zwiększeniem ilości krwinek czerwonych [1].
Zakres normy OB ustalany jest według wieku i płci. Fizjologicznie OB jest
przyspieszony w ciąży, po porodzie, podczas miesiączki, w trakcie stosowania
hormonalnej terapii zastępczej, bezpośrednio po posiłku, w silnym stresie oraz po
niewielkich zabiegach (wyrwanie zęba). W takich przypadkach często korzysta się
z oznaczenia CRP.
Tabela 1. Analiza porównawcza markerów stanu zapalnego – OB i CRP.
CRP należy do białek ostrej fazy. Jest syntezowane przez hepatocyty i komórki
Browicza-Kupffera. Opisano jego ekspresję także w monocytach i limfocytach.
Obserwuje się szybki wzrost jego stężenia w surowicy (4 do 8 godzin po
stymulacji) w odpowiedzi na proces zapalny oraz nieswoistej odpowiedzi na
zakażenia, jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych.
CRP osiąga najwyższe stężenie w ciągu następnych 24-48 godzin (zwykle wzrost
kilkaset razy). Biologiczny okres półtrwania tego białka wynosi 19 godzin, a po
ustąpieniu czynnika stymulującego jego stężenie spada dziennie o około 50%.
Na rynku znajduje się test nefelometryczny do oznaczania CRP wysokiej czułości
(firmy Dade Behring) oparty na reakcji przeciwciał monoklonalnych z antygenem
CRP, w którym dolna granica wykrywalności tego białka wynosi 0,175 mg/l.
Oznaczenie parametru wydaje się mieć szczególne znaczenie w:
1. cukrzycy typu 1 (znamiennie wyższe stężenie osób ze zmianami w rodzaju
mikroangiopatii) [2];
2. udarze mózgu z powikłaniami zakaźnymi do siódmej doby po wystąpieniu udaru
(podwyższony poziom CRP może wyprzedzać wystąpienie gorączki nawet o 4 doby
u chorego z udarem mózgu);
3. zawale serca (wskaźnik zapalenia i martwicy tkanki) [3];
4. reumatoidalnym zapaleniu stawów (wartość predykcyjna oraz monitorująca) [2;
4]
CRP jest czynnikiem bardzo czułym, ale nieswoistym, zwykle proporcjonalnym
do nasilenia stopnia uszkodzenia tkanki.
OB i CRP są wskaźnikami stanu zapalnego, które wykazują jednocześnie
wiele różnic i podobieństw
Źródło: Wikimedia Commons, autor MarcusObal, licencja CC BY SA 3.0
W normalnych warunkach CRP jest obecne w surowicy w ilościach śladowych, do
5 mg/l. Wartości referencyjne CRP zależą od wieku, płci (nieco wyższe u
mężczyzn), badanej populacji, przyjmowanych leków. Fizjologiczne podwyższenie
stężenia CRP można obserwować w przebiegu niepowikłanej ciąży, u osób
przebywających w górach, w pierwszych trzech dobach życia noworodka. Wzrost
stężenia CRP stwierdza się w wielu nowotworach, gdzie koreluje on ze wzrostem
zaawansowania klinicznego, zajęciem węzłów chłonnych i przerzutami do
wątroby. Systematyczne badanie poziomu CRP może być pomocne w wykryciu
nawrotu choroby we wczesnej fazie. Przypisuje mu się również wartość
prognostyczną.
Zarówno OB jak i CRP są wskaźnikami stanu zapalnego. Należą one do
badań niespecyficznych — informują tylko o istnieniu i rozmiarze stanu
zapalnego, a nie jego rodzaju i lokalizacji. Bez względu na etiologię
choroby obecność CRP znacznie wyprzedza wystąpienie podwyższonego
OB. Podczas rekonwalescencji poziom CRP obniża się jeszcze przed
powrotem OB do wartości prawidłowych. Ilościowe oznaczenie CRP za
pomocą testu wysokiej czułości stało się obecnie niezwykle precyzyjnym
wskaźnikiem diagnostycznym i badawczym.
***
Notka historyczna
Według historyków medycyny pierwszym doniesieniem uważanym za oficjalne
ogłoszenie odkrycia sedymentacji krwinek czerwonych było opublikowanie w 1897
roku przez Edmunda Faustyna Biernackiego pracy „Samoistna sedymentacja krwi
jako naukowa, praktyczno-kliniczna metoda badania”. W 1923 roku w Wilnie na
Zjeździe Internistów Polskich przyjęto nazwę „Objaw Biernackiego”. Nazwa ta
obowiązywała do czasów II wojny światowej. Później ją zmieniono, między innymi
dlatego, że Edmund Biernacki był także odkrywcą jednego z objawów kiły układu
nerwowego, nazwanego objawem Biernackiego. Aby nie zmieniać skrótu OB
zwiększoną lub zmniejszoną sedymentację krwinek ochrzczono mianem „odczynu
Biernackiego”.
CRP po raz pierwszy opisane zostało w 1930 roku przez Tilleta i Francisa w
Laboratorium Bakteriologicznym Instytutu Rockefellera w Nowym Jorku.
Wyizolowano je z krwi pacjenta chorego na zapalenie płuc wywołane
Streptococcus pneumoniae. Swoją nazwę zawdzięcza zdolności reakcji z
polisacharydem C dwoinki zapalenia płuc.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Piśmiennictwo:
1. Saadeh C. The Erythrocyte Sedimentation Rate: Old and New
Clinical Applications. Mechatronics Technics, 2013.
2. Türkoğlu EI, Gürgün C, Zoghi M. et al. The relationship between serum Creactive protein levels and coronary artery disease in patients with stable angina
pectoris and positive exercise stress test. Anadolu Kardiyol Derg, 2004; 4, 3:
199-202.
3. Pandian S., Amuthan V., Sukumar P. et al. Plasma CRP level predicts left
ventricular function and exercise capacity in patients with acute myocardial
infarction. Indian Heart J, 2005; 57, 1: 54-57.
4. Buch MH., Seto Y., Bingham SJ. et al. C-reactive protein as a predictor of
infliximab treatment outcome in patients with rheumatoid arthritis: defining
subtypes of nonresponse and subsequent response to etanercept. Arthritis
Rheum, 2005; 52, 1: 42-48.
Data publikacji: 11.04.2012r.