Konspekt lekcji.

Toma Magdalena
Andrychów
2
Lekcja przyrody
Konspekt lekcji przyrody dla klasy 4.
Temat: „Znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka”.
Cele lekcji:
 wiadomości - pozytywna i negatywna rola bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka,
wykorzystanie dodatniej działalności bakterii, przeciwdziałanie ujemnej roli bakterii, zjawisko
symbiozy.
 umiejętności - myślenia, wypowiadania się, argumentacji, obrony własnych racji, obserwacji,
wyciągania wniosków, utrwalania wiadomości, pracy z lupą.
 postawy - przygotowanie uczniów do pełnienia określonych ról społecznych, poczucie osobistej
odpowiedzialności za stan naszego zdrowia.
Środki dydaktyczne
 lupy
 korzeń fasoli
 plansze bakterii chorobotwórczych
 zepsute produkty żywnościowe
 kiszona kapusta, kiszone ogórki, kwaśne mleko, kefir, jogurt, ser, masło, ocet winny, kawa,
witamina C i B12
 fragment ściółki leśnej
 rozsypanka wyrazowa
Metody
 drama, pogadanka
 gry dydaktyczne - rozsypanki
Tok lekcji.
Faza wprowadzająca.
1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematyką i przebiegiem lekcji.
2. Zapisanie tematu lekcji.
Faza realizacyjna.
drama – „Sąd nad bakteriami”.
Przewodniczący Sądu (nauczyciel)
Otwieram rozprawę przeciwko bakteriom. Sąd chciałby usłyszeć jakie zarzuty stawia
bakteriom oskarżyciel.
Oskarżyciel (uczeń nr 1)
Wysoki Sądzie! Powołując za chwilę kolejnych świadków postaram się udowodnić, że
bakterie są organizmami szkodliwymi dla człowieka, roślin i zwierząt. Atakując żywe organizmy
pasożytują w nich i wywołują różne choroby. Są także przyczyną psucia się wielu produktów
spożywczych.. Poproszę pierwszego świadka - osobę chorą na gruźlicę.
Świadek I (uczeń nr 2)
Ach! Jak się źle czuję, schudłam, mam gorączkę, męczy mnie kaszel - jestem chora na
gruźlicę. A wszystkiemu winne są właśnie bakterie. To bardzo małe organizmy, a zobaczcie co ze
mną zrobiły.
Bakterie wywołują też inne choroby np. zapalenie płuc (dwoinka zapalenia płuc), zakażenia
ropne (gronkowiec złocisty), kiłę (krętek blady), cholerę (przecinkowce).
Uczeń pokazuje plansze wymienionych bakterii.
Oskarżyciel
Poproszę drugiego świadka - naukowca z Polskiej Akademii Nauk.
Świadek II (uczeń nr 3)
Do bardzo niebezpiecznych chorób zwierzęcych wywoływanych przez te mikroskopijnej
wielkości organizmy należą: nosacizna i wąglik.
Niektóre bakterie atakują rośliny, wnikają do ich wnętrza przez naturalne otwory np. szparki
w liściach lub przez uszkodzenia mechaniczne (pęknięcia, zranienia). Powodują zamieranie
komórek i gnicie roślin. Popatrzcie na tego ziemniaka - czy on nadaje się do zjedzenia? Ta choroba
zwana mokrą zgnilizną atakuje także inne warzywa - marchewkę, pietruszkę, pomidory.
Uczeń pokazuje zaatakowanego przez chorobę ziemniaka.
Oskarżyciel
Poproszę trzeciego świadka - kucharza.
Świadek III (uczeń nr 4)
Proszę Państwa, jednokomórkowe organizmy, o których dzisiaj mowa powodują psucie się
wielu artykułów spożywczych, często na dużą skalę. Popatrzcie na ten kawałek zjełczałego masła,
na tę zepsutą parówkę. To bakterie przyczyniły się do ich zepsucia. To samo może stać się z innymi
pokarmami, jeżeli nie będą zabezpieczone w odpowiedni sposób.
Uczeń pokazuje zepsute pokarmy.
Przewodniczący Sądu
Oddaję głos obronie.
Obrońca (uczeń nr 5)
Wysoki Sądzie, nie zgadzam się z oskarżycielem. Uważam, że bakterie są pożytecznymi
organizmami bez których nie byłoby życia na Ziemi. Postaram się to udowodnić powołując
kolejnych świadków. Poproszę pierwszego świadka - gospodynię domową.
Świadek I (uczeń nr 6)I
Dla mnie, gospodyni domowej, bakterie są przyjaciółmi. To dzięki nim mam kiszoną
kapustę, kiszone ogórki, zsiadłe mleko, kefir, jogurt, sery i masło. Czy możecie sobie wyobrazić
codzienne życie bez tych pokarmów?
Do produkcji tych artykułów człowiek wykorzystał zdolności fermentacyjne bakterii. Także
ocet winny i alkohol człowiek mógł wyprodukować przy pomocy bakterii. A kawa? Ten napój
możemy pić także dzięki tym jednokomórkowym organizmom. Owoce kawowca po zbiorze
umieszcza się w zbiorniku z wodą gdzie właśnie pod wpływem bakterii ulegają lekkiej fermentacji.
Uczeń pokazuje wymienione przez siebie produkty.
Obrońca
Poproszę drugiego świadka - naukowca z PAN.
Świadek II (uczeń nr 7)
Gdyby nie działalność bakterii, nasza Ziemia pokryta byłaby dużą ilością martwych
szczątków roślinnych i zwierzęcych. Bakterie rozkładają je na proste substancje. W ten sposób
przyczyniają się do tworzenia próchnicy. Podnoszą żyzność gleby, wzbogacając ją w przyswajalne
dla roślin składniki odżywcze. Oto fragment ściółki leśnej, która dzięki bakteriom i innym
organizmom zostanie zamieniona w próchnicę.
Bakterie rozkładają związki organiczne znajdujące się także w wodzie, przyczyniając się do
jej samooczyszczania. Te bakterie znalazły szerokie zastosowanie w oczyszczalniach ścieków.
Właśnie dzięki nim woda w wielu naszych rzekach może być czystsza.
Uczeń pokazuje fragment ściółki leśnej.
Obońca
Proszę trzeciego świadka - rolnika.
Świadek III (uczeń nr 8)
Bakterie pomagają także nam, rolnikom i ogrodnikom. Rozkładają obornik i kompost, które
później wykorzystuje się do nawożenia gleby. Duże znaczenie ma dla nas tzw. zielony nawóz. Czy
wiecie co to jest? Popatrzcie na korzenie tej rośliny - fasoli. Posiada ona białe brodawki, w których
żyją bakterie brodawkowe. Bakterie te są roślinie niezbędne do prawidłowego rozwoju, ponieważ
potrafią pobierać z powietrza wolny azot i w postaci przyswajalnej przekazują go roślinie. Roślina
w zamian za to przekazuje bakteriom część wytworzonego przez siebie pokarmu. Zjawisko to
nazywane jest symbiozą. Bakterie brodawkowe współżyją z korzeniami roślin motylkowych takich
jak: łubin, koniczyna, lucerna. Rośliny te zaorane rozkładają się, a z brodawek uwalniają się
związki azotu, które użyźniają glebę. Dlatego nazywamy je zielonym nawozem.
Uczeń pokazuje korzenie fasoli, klasa ogląda je pod lupą.
Obrońca
Proszę czwartego świadka - lekarza.
Świadek IV (uczeń nr 9)
Bakterie żyją w symbiozie także z człowiekiem i zwierzętami. Przebywając w ich
przewodach pokarmowych pomagają im trawić pokarm, są źródłem różnych witamin, a w zamian
za to żywią się niestrawionym przez człowieka czy zwierzę pokarmem.
Niektóre bakterie wykorzystuje się do wyrobu antybiotyków, witamin np. C, B12, a także do
produkcji szczepionek. Każdy z was zdaje sobie sprawę jak ważne są dla naszego zdrowia
szczepionki, które pomagają nam uodpornić się na wiele chorób.
Uczeń pokazuje witaminę C i B12.
Przewodniczący Sądu
Proszę kolejno Oskarżyciela a później Obrońcę o wygłoszenie mowy końcowej.
Oskarżyciel
Wysoki Sądzie, wszyscy zebrani. Myślę, że udało mi się udowodnić, że te bardzo małe
organizmy potrafią wyrządzić wiele szkód. Mogą być bardzo uciążliwe a niekiedy nawet
niebezpieczne. Proszę o surowy wymiar kary dla oskarżonych.
Obrońca
Wysoki Sądzie. Myślę, że udało mi się przekonać wszystkich zebranych o niewinności
bakterii. To organizmy, które są dla nas bardzo pożyteczne. Życie bez nich byłoby wręcz
niemożliwe. Proszę o uniewinnienie oskarżonych.
Przewodniczący Sądu
Czy oskarżone chciałyby coś powiedzieć?
Bakterie ( kilku innych uczniów)
Jesteśmy niewinne.
W czasie trwania rozprawy sekretarz sądu uzupełnia tabelę narysowaną na tablicy, stawiając
znak „+” lub „-” w odpowiednie miejsca tabeli.
działania szkodliwe
działania pożyteczne
Przewodniczący Sądu
Wysłuchaliśmy oskarżenia i obrony. A teraz wszyscy postaramy się wydać wyrok skazujący
bądź uniewinniający.Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.
 Czy wśród bakterii mamy wrogów?
 Czy wśród bakterii są nasi przyjaciele?
 Czy bakterie przynoszą nam więcej pożytku czy więcej wyrządzają szkód?
 Czy możemy obronić się przed szkodliwą działalnością bakterii?
 W jaki sposób możemy obronić się przed bakteriami chorobotwórczymi?
 W jaki sposób możemy chronić produkty przed zepsuciem? - uczniowie wyszukują informacje w
podręczniku.
 Czy możemy uniewinnić bakterie?
Faza podsumowująca.
1. Uczniowie z rozsypanki wyrazowej układają tabelę dotyczącą pożytecznego i szkodliwego
znaczenia bakterii. Tabelę wklejają do zeszytu.
2. Uczniowie zapisują w zeszytach definicję: Symbioza to wzajemne współżycie dwóch
organizmów oparte na obustronnej korzyści.
Rozsypanka wyrazowa.
działania pożyteczne
współdziałają w biologicznym
oczyszczaniu wód i ścieków
rozkładają obornik i kompost
pomagają trawić pokarm ludziom i
zwierzętom
wzbogacają ubogie gleby w związki
azotowe
są wykorzystywane do produkcji
szczepionek
powodują tworzenie próchnicy w glebie
wywołują fermentację mleka, kapusty,
ogórków
działania szkodliwe
wywołują choroby roślin, zwierząt i ludzi
powodują psucie wielu produktów
spożywczych