Bakterie

Bakterie
mgr Ilona Marciniak
1. Systematyka
2. Charakterystyka bakterii
3. Budowa
4. Formy bakterii
5. Czynności życiowe bakterii
6. Choroby bakteryjne
7. Znaczenie dla człowieka
Systematyka bakterii
Królestwo: Bezjądrowe (Prokaryota)
• Podkrólestwo: Archeany (Archea)
• Podkrólestwo: Eubacterie (Eubacteria)
Typ: Sinice (Cyanobacteria)
Typ: Promieniowce (Actinomycetes)
Typ: Krętki (Spirochaeta)
Typ: Firmicutes
Typ: Proteobacterie
Charakterystyka bakterii:
• to organizmy kosmopolityczne
• są najmniejszymi znanymi organizmami
• zamiast jądra komórkowego posiadają nukleoid
(zwiniętą nić nukleinową zwaną genoforem)
• ich wielkość waha się od 0,2 do 80 μm
• mogą tworzyć kolonie
Budowa bakterii:
ściana komórkowa
rzęska
substancje
zapasowe
chromatofory
cytoplazma
otoczka
nukleoid
rybosomy
fimbrie
błona komórkowa
mezosom
Otoczka bakterii:
• jest gruba i śluzowata
• niekiedy wspólna otoczka obejmuje kilka komórek
• składnikami otoczek są polisacharydy
• zabezpieczają niektóre bakterie wolnożyjące przed
wysychaniem
• bakteriom chorobotwórczym umożliwia ochronę
przed reakcją obronną organizmu żywiciela
Ściana komórkowa
• bakterie dzielimy na Gram (+) i Gram (-) ze
względu na budowę ich ścian komórkowych
Błona komórkowa:
• budują ją białka i lipidy
• ma schemat płynnej mozaiki
białka
lipidy
Rzęski:
Salmonella sp.
• ich liczba i rozmieszczenie zależy od gatunku
• składają się z cząsteczek białka o nazwie
flagelina, ułożonych w ten sposób, że puste
wnętrze rzęski tworzy kanał na całej długości
Fimbrie
• są to wyrostki białkowe
• są cieńsze i krótsze od rzęsek
• biorą one udział w przyczepianiu się komórek
do różnych powierzchni
• fimbrie płciowe - biorą udział w
rozpoznawaniu osobników przeciwnej „płci”
Ciałka chromatoforowe
• są odpowiednikami chloroplastów komórek
roślinnych
• występują u samożywnych bakterii
fotosyntezujących.
• mają strukturę o wiele prostszą niż
chloroplasty
• są to kuliste, owalne lub bardzo wydłużone
pęcherzyki, zawierające barwniki
fotosyntetyczne i odpowiednie zestawy
enzymów
Mezosomy
• odpowiadają za proces oddychania tlenowego
• są elementami błony komórkowej
Formy bakterii:
• kuliste
• wydłużone
• skręcone spiralnie
• rozgałęzione
Formy kuliste bakterii:
ziarniaki (Coccus)
dwoinki (Diplococus)
gronkowce (Staphylococcus)
paciorkowce (Streptococcus)
pakietowce (Sarcina)
Formy wydłużone bakterii:
pałeczka (Bacterium)
laseczka (Bacillus)
maczugowiec (Corynobacterium)
Formy skręcone spiralnie:
przecinkowce (Vibrio),
krętki (Spirochaeta)
śrubowce (Spirillum),
Formy rozgałęzione bakterii:
promieniowce (Actinomyces)
prątki (Mycobacterium)
Czynności życiowe bakterii:
• odżywianie się
• oddychanie
• rozmnażanie
Odżywianie się:
Samożywne
Cudzożywne
(autotrofizm)
(heterotrofizm)
FOTOAUTOTROFY
CHEMOAUTOTROFY
fotosyntetyzujące
chemosyntetyzujące
Fotoautotrofy
• bakterie zielone
6CO2+12H2O
• bakterie purpurowe
C6H12O6 + 6O2
Chemoautotrofy
• bakterie nitryfikacyjne:
Nitrosomonas i Nitrobacter
• bakterie żelaziste
• bakterie siarkowe
wróć
Nitrosomonas
• Utleniają amoniak do soli kwasu
azotowego (III)
NH3
NO2 (azotyny)
Nitrobacter
• Utleniają sole kwasu azotowego (III)
do soli kwasu azotowego (V)
NO2
NO3 (azotany)
Odżywianie cudzożywne
Saprofity
np.promieniowce
Pasożyty
Oddychanie
Beztlenowe (Anaeroby)
fermentacja
Tlenowe
(Aeroby)
alkoholowa
błona komórkowa
mezosomy
mlekowa
masłowa
octowa
Rozmnażanie
• Płciowe:
- koniugacja
• Bezpłciowe:
- podział komórki
(mitoza!!!)
- fragmentacja kolonii
Choroby bakteryjne:
• Salmonella (Salmonella sp. lub typhi)
• Gruźlica (prątki Kocha Mycobacterium
tuberculosis)
• Zapalenie płuc (Diplococcus pneumoniae),
(Klebsiella pneumoniae)
• Choroby przenoszone drogą płciową
- kiła (Treponema pallidium)
- rzeżączka (Neisseria gonorrhoeae)
Znaczenie bakterii dla człowieka
• bakterie przeprowadzają różne rodzaje
fermentacji
• oczyszczanie wód i ścieków
• uczestniczą w procesach glebotwórczychpoprzez rozkład szczątków roślin i zwierząt
• powodują choroby
• bakterie produkują antybiotyki
Zadanie domowe
Zad. 1. Podręcznik strona 37 zadanie 8.
Zad. 2. Wymień bakterie żyjące w
symbiozie z: człowiekiem, roślinami i
termitami.
Koniec