leki p/padaczkowe

Epilepsja - padaczka - jest to zespół chorobowy, który charakteryzuje się zaburzeniami czynnościowymi ośrodkowego
układu nerwowego. Jest ona związana z patologicznymi wyładowaniami elektrycznymi w korze mózgowej w okolicy podkorowej.
Padaczkę można podzielić na dwa rodzaje:
- padaczkę samoistną;
- padaczkę wtórną, która jest następstwem jakiejś innej choroby; może być ona spowodowana urazem lub guzem
mózgu;
TYPY NAPADÓW EPILEPTYCZNYCH
1. Grand mal - tzw. „wielka choroba”, charakteryzująca się uogólnionymi drgawkami wszystkich mięśni szkieletowych,
utratą przytomności itp. Stan ten, tzw. status epilepticus, trwa od kilku do kilkunastu minut. Po napadzie chory odczuwa znużenie
i senność.
2. Petit mal - tzw. „mała choroba”, charakteryzująca się krótkotrwałymi skurczami, np. mięśni twarzy lub
kilkusekundowym brakiem obecności (absent).
3. Padaczka psychomotoryczna - charakteryzująca się zaburzeniami motorycznymi (bezcelowe ruchy, bieg, taniec z
zaburzeniami świadomości).
4. Padaczka objawowa (ogniskowa, Jacksona) - napady drgawkowe są zlokalizowane w tych samych partiach mięśni.
Padaczka ta występuje najczęściej po różnego rodzaju uszkodzeniach mózgu.
5. Padaczka miokloniczna - jest to padaczka pochodzenia pourazowego. Cechuje ją gwałtowne „rzucanie” głową.
6. Padaczka mieszana.
Leczenie epilepsji jest objawowe i polega na podawaniu środków, które hamują nadmierną pobudliwość ośrodkowego
układu nerwowego, hamują pobudliwość komórek nerwowych. W wyniku podawania tych środków następuje uczucie znużenia,
senności i zmęczenia.
N - Ośrodkowy układ nerwowy
N 03 - Leki przeciwdrgawkowe
N 03 A - Leki przeciwdrgawkowe
N 03 AA - Barbiturany i ich pochodne
N 03 AA 02 - Fenobarbital
N 03 AA 03 - Prymidon
N 03 AB - Pochodne hydantoiny
N 03 AB 02 - Fenytoina
N 03 AD - Pochodne imidu kwasu bursztynowego
N 03 AD 01 - Etosuksymid
N 03 AE - Pochodne benzodiazepiny
N 03 AE 01 - Klonazepam
N 03 AF - Pochodne karboksamidu
N 03 AF 01 - Karbamazepina
N 03 AF 02 - Okskarbazepina
N 03 AG - Pochodne kwasow tłuszczowych
N 03 AG 01 - Kwas walproinowy
N 03 AG 02 - Walpromid
N 03 AG 04 - Wigabatryna
N 03 AG 06 - Tiagabina
N 03 AX - Inne
N 03 AX 09 - Lamotrigina
N 03 AX 11 - Topiramat
N 03 AX 12 - Gabapentyna
N 03 AX 14 - Lewetiracetam
N 03 AX 16 - Pregabalin
1
PODZIAŁ LEKÓW P/PADACZKOWYCH
POD WZGLĘDEM CHEMICZNYM
1. Pochodne kwasu barbiturowego.
2. Pochodne kwasu 2-dezoksy-barbiturowego.
3. Pochodne hydantoiny.
4. Pochodne 2,5-dioksopirolidyny.
5. Pochodne dibenzoazepiny.
6. Pochodne benzodiazepiny.
7. Pochodne kwasów alifatycznych.
8. Inne leki p/padaczkowe.
ad. 1. Pochodne kwasu barbiturowego:
Phenobarbital (synonim: Luminal)
O
H5C2
C
NH
C
NH
C
C
O
O
kwas 5-etylo-5-fenylobarbiturowy
Może występować w postaci soli sodowej, która w przeciwieństwie do Luminalu jest rozpuszczalna w wodzie. Lek ma
zastosowanie w grand mal. Stosuje się go także w postaci injekcji do przerywania status epilepticus. Fenobarbital wykazuje
uboczne działanie nasenne, co jest niekorzystne przy leczeniu epilepsji. Leki złożone:
* DIDEPIL - fenobarbital i chlorowodorek procyklidyny;
* PHENYDANTIN - fenobarbital i sól sodowa fenytoiny;
FENOBARBITAL – Luminalum tabl, supp,
Działanie
Pochodna kwasu barbiturowego o działaniu:
- nasennym,
- uspokajającym
- przeciwdrgawkowym (działa hamująco na podwzgorze, układ siatkowaty i korę mozgową).
Działa depresyjnie na ośrodek oddechowy, a nasilenie działania zależy od dawki. Obwodowo działa
przeciwskurczowo (obniża napięcie mięśni gładkich). Hamuje wydzielanie hormonu tyreotropowego, obniża
przemianę materii
Ulega kumulowaniu w organizmie. Lek przenika przez łożysko i do mleka matki w ilościach wpływających
niekorzystnie na karmione niemowlę.
Wskazania
Bezsenność, nadmierna pobudliwość, napady padaczkowe grand mal. Pomocniczo jako lek uspokajający przed
zabiegami chirurgicznymi.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na fenobarbital. Ciąża i okres karmienia piersią. Choroba Parkinsona, rozedma płuc, miastenia,
ciężkie upośledzenie czynności mięśnia sercowego, porfiria, ciężkie zatrucia lekami wpływającymi depresyjnie na
o.u.n. Ostra niewydolność wątroby lub nerek. Ostrożnie stosować u osob w podeszłym wieku oraz u chorych na
miażdżycę.
Działanie niepożądane
Senność, apatia, depresja, dezorientacja, stany zamroczenia, ospałość, zawroty głowy. Depresja oddechowa,
niewydolność krążenia, tachykardia (przy dużych dawkach). Objawy alergiczne: pokrzywka, obrzęki powiek. Przy
długotrwałym podawaniu - uszkodzenie wątroby. Lek upośledza sprawność psychofizyczną i precyzję ruchow. Przy
długim zażywaniu może prowadzić do rozwoju tolerancji na lek oraz powstania lekozależności. Nagłe przerwanie
2
zażywania leku prowadzi do zespołu abstynencyjnego. Przedawkowanie bywa przyczyną ostrego zatrucia i śmierci
(zapaść, depresja ośrodka odechowego, depresja sercowo-naczyniowa, niedociśnienie, wstrząs).
Uwagi
W trakcie długotrwałego leczenia należy okresowo kontrolować obraz krwi, czynność wątroby i nerek. Podczas
zażywania leku nie należy prowadzić pojazdow, obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu, pić alkoholu.
Methylphenobarbitalum
H5C2
(synonim: Prominal)
O
CH3
C
N
C
C
C
O
NH
O
kwas 1-metylo-5-etylo-5-fenylobarbiturowy
Jest to pochodna fenobarbitalu, która przy azocie w pozycji 1 posiada grupę metylową. Wykazuje długotrwałe działanie
uspokajające i p/drgawkowe. Lek jest stosowany zarówno w grand mal jak i petit mal.
Benzobarbitalum
H5C2
(synonim: Benzonal)
O
CO
C
N
C
C
C
O
NH
O
kwas N-benzoilo-5-etylo-5-fenylobarbiturowy
Lek jest obdarzony silnym działaniem p/drgawkowym i względnie silnym działaniem uspokajającym. Stosowany w grand
mal, w padaczce skroniowej i ogniskowej.
ad. 2. Pochodne kwasu 2-dezoksy-barbiturowego:
Primidonum
(synonim: Mizodin)
O
H5C2
C
NH
C
NH
C
CH2
O
kwas 5-etylo-5-fenylo-2-dezoksybarbiturowy
Pod względem budowy lek podobny do fenobarbitalu. Znalazł zastosowanie w grand mal, w padaczce
psychomotorycznej, w padaczce Jacksona oraz w nerwobólach.
PRYMIDON – Mizodin tabl.
Działanie
Mechanizm działania prymidonu nie jest znany. Działanie przeciwdrgawkowe wykazuje zarowno macierzysty
związek - prymidon, jak i jego aktywne metabolity - fenobarbital oraz amid kwasu fenyloetylomalonowego (PEMA).
Wskazania
Lek jest wskazany w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi lekami przeciwdrgawkowymi w napadach
padaczkowych uogolnionych toniczno-klonicznych (grand mal), nocnych mioklonicznych, częściowych złożonych
(psychomotorycznych) i częściowych prostych.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na prymidon, barbiturany lub pozostałe składniki preparatu. Ostra przerywana porfiria, rozedma płuc,
ciężka niewydolność wątroby lub nerek, hiperkineza.
3
Działanie niepożądane
Często (>1/100) występują:
- senność, apatia,
- ataksja,
- zaburzenia widzenia, oczopląs
- nudności.
Nieczęsto (1/100-1/1000) obserwowano:
- bol i zawroty głowy,
- wymioty,
- reakcje alergiczne
Interakcje
Prymidon nasila działanie innych lekow hamujących o.u.n. (np. leki nasenne, uspokajające, przeciwhistaminowe
działające uspokajająco, opioidowe leki przeciwbolowe). Osłabia działanie kortykosteroidow, lekow
przeciwzakrzepowych, kortykotropiny (ACTH), doustnych środkow antykoncepcyjnych zawierających estrogeny
(może być konieczna zmiana sposobu antykoncepcji). Inhibitory MAO (furazolidon, prokarbazyna, selegilina) mogą
przedłużać działanie prymidonu. Trojpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mogą obniżać prog drgawkowy i osłabiać
działanie prymidonu. Karbamazepina zmniejsza, a pochodne kwasu walproinowego zwiększają działanie prymidonu.
Ziele dziurawca może zmniejszać stężenie prymidonu we krwi. Prymidon wpływa na wyniki badań laboratoryjnych:
wchłanianie cyjanokobalaminy znakowanej Co-57 może ulec zmniejszeniu; reakcja na metyrapon może się
zmniejszyć na skutek wzmożonego metabolizmu metyraponu; może wystąpić fałszywie dodatnia reakcja na
fentolaminę; stężenie bilirubiny w surowicy krwi może się zmniejszyć w wyniku indukcji glukuronylotransferazy enzymu sprzęgającego bilirubinę.
ad. 3. Pochodne hydantoiny:
O
NH
H
H
N
O
H
HYDANTOINA
2,4-dioksoimidazolina lub ureid kwasu glikolowego
Hydantoina niepodstawiona w pozycji 5 nie wykazuje właściwości farmakologicznych. Podstawiona działa p/drgawkowo.
Może występować w formie ketonowej i enolowej (w formie enolowej następuje przesunięcie atomów wodoru do grupy karboksylowej w pozycji 2). Z tego też powodu może tworzyć sole rozpuszczalne w wodzie. Pochodne hydantoiny można więc stosować
w injekcji.
Phenytoinum
(synonim: Fenytoina, Epanutin)
O
NH
N
H
O
5,5-difenylohydantoina
Phenytoinum natricum
4
O
N
N
O
Na
H
sól sodowa 5,5-difenylohydantoiny
Lek ten jest stosowany w grand mal (jest to związane z obecnością podstawników fenylowych). Jest również lekiem z
wyboru w napadach częściowych. Posiada właściwości p/arytmiczne (działanie podobne do lidokainy). W ustroju ulega
przemianom metabolicznym. Najważniejszym metabolitem jest pochodna 4-hydroksyfenylowa:
O
O
N
N
N
O
Na
N
H
O
Na
H
OH
Lek wywołuje szereg działań ubocznych, np. przy dłuższem stosowaniu wywołuje przerost dziąseł. Preparatem złożonym
jest FENYDANTIN - fenytoina sodowa z fenobarbituranem. Preparat ten jest stosowany w grand mal.
FENYTOINA - Phenytoinum tabl.
Związek o silnym działaniu przeciwdrgawkowym (ułatwia transport jonów sodowych do wnętrza neuronu i
powoduje podwyższenie progu drgawkowego; hamuje korę ruchową i wpływa na toniczną fazę drgawek).
Wykazuje też słabe właściwości nasenne i przeciwarytmiczne (ujemne działanie inotropowe. Obserwuje się jednak
znaczne rożnice osobnicze w metabolizmie leku. Wykazuje właściwości teratogenne. Rownoczesne przyjęcie posiłku
polepsza wchłanianie leku. Lek przenika przez łożysko i do mleka matki w ilościach wpływających niekorzystnie na
karmione niemowlę.
Wskazania
Padaczka (napady uogolnione, złożone napady częściowe). Zapobieganie napadom padaczkowym po operacjach
neurochirurgicznych i urazach głowy. Nerwobol nerwu trojdzielnego.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na fenytoinę, ostra niewydolność wątroby i nerek, blok przedsionkowo-komorowy, ciąża i okres
karmienia piersią. Ostrożnie w cukrzycy.
Działanie niepożądane
- Pobudliwość nerwowa,
- bole i zawroty głowy,
- bezsenność,
- nudności, wymioty, zaparcie, bole brzucha,
- oczopląs, podwojne widzenie,
- ataksja, niewyraźna mowa,
- skorne odczyny uczuleniowe (czasem o ostrym przebiegu: toczeń rumieniowaty lub rumień wielopostaciowy), - - - zmiany w obrazie krwi (trombocytopenia, leukopenia, agranulocytoza, pancytopenia, niedokrwistość
megaloblastyczna), przerost dziąseł, hiperglikemia.
Uwagi
Podczas przyjmowania leku nie należy prowadzić pojazdow, obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu, pić
alkoholu. W trakcie długotrwałego leczenia należy okresowo kontrolować obraz krwi. Stosować dietę małosolną i
ograniczyć spożycie płynow.
2
ad. 4. Pochodne pirolidono-2,5-dionu:
5
Ethosuximidum (synonim: Ronton, Suxinutin, Emeside, Petinimide)
O
NH
H3C
O
C2H5
3-metylo-3-etylo-2,5-diokso-pirolidyna
Lek jest stosowany w petit mal, szczególnie u dzieci. W grand mal nie jest stosowany ze względu na obecność małych
podstawników w pozycji 3.
ETOSUKSYMID – Petinimid tabl.
Działanie
Pochodna imidowa kwasu
Wskazania
Napady nieświadomości pierwotnie uogólnione (petit mal), w politerapii mieszanych postaci padaczki.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na etosuksymid. Ciąża i okres karmienia piersią, ostrożnie w uszkodzeniu wątroby i nerek. W czasie
leczenia należy kontrolować obraz morfologiczny krwi oraz czynność wątroby.
Działanie niepożądane
W początkowym okresie leczenia nudności, wymioty, brak łaknienia, bole brzucha, spadek masy ciała, biegunki,
uczucie zmęczenia, bole i zawroty głowy, przemijająca ataksja i światłowstręt.
5
Interakcje
Jednoczesne podawanie z kwasem walproinowym wzmaga działanie etosuksymidu. Lek nasila działanie środkow
wpływających depresyjnie na o.u.n. Osłabia działanie doustnych środkow antykoncepcyjnych.
ad. 5. Pochodne dibenzoazepiny:
Carbamazepinum
(synonim: Amizepin)
O
NH2
C
N
amid kwasu 5H-dibenzo [b,f] azepino-5-karboksylowego
Wykazuje działanie psychotropowe - jest podobny do leków p/depresyjnych. Lek ten stosuje się w dużej padaczce, w
padaczce psychomotorycznej i skroniowej, a także w napadowych nerwobólach. Ma szczególnie duże znaczenie w leczeniu newralgii nerwu trójdzielnego.
KABAMZEPINA – Neurotop tabl, Tegretol, Timonil, Finlepsin
Działanie
Pochodna dibenzoazepiny o działaniu przeciwdrgawkowym, stosowana w napadach padaczkowych głownie
ogniskowych (częściowych), a także toniczno-klonicznych uogolnionych. Ze względu na podobieństwo budowy
chemicznej do tymoleptykow zmniejsza występowanie zaburzeń nastroju i zachowania w przebiegu padaczki. W
zespole abstynencyjnym u alkoholikow podnosi prog drgawkowy, zapobiegając napadom padaczkowym i
zmniejszając objawy zespołu abstynencyjnego. W moczowce prostej zapewnia szybkie zmniejszanie się ilości
wydalanego moczu i zmniejszenie uczucia pragnienia. Skuteczna jako lek przeciwbolowy w nerwobolach.
Wskazania
- Padaczka (grand mal, skroniowa, napady częściowo proste,
- mieszane postacie padaczki; bywa łączony z fenytoiną w przypadkach opornych na monoterapię),
- zespoły psychoorganiczne przebiegające z dysforią; choroba afektywna dwubiegunowa i psychoza schizoafektywna
(zapobieganie nawrotom i leczenie);
- neuralgia nerwu trojdzielnego i inne nerwobole,
- bole wywołane wiądem rdzenia;
6
- moczenie nocne,
- alkoholowe -zespoły abstynencyjne, napadowe migrenowe bole głowy, napadowa dysartria.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na karbamazepinę. Blok przedsionkowo-komorowy. Ostrożnie w ciąży i okresie karmienia piersią, w
jaskrze, niewydolności krążenia, uszkodzeniu wątroby i szpiku. Nie należy podawać łącznie z inhibitorami MAO,
dikumarolem, fenylbutazonem, disulfiramem, cykloseryną, izoniazydem, PAS.
1
Działanie niepożądane
W początkowym okresie leczenia:
- obniżenie łaknienia, nudności,
- zawroty głowy,
- uczucie suchości w jamie ustnej,
- podwojne widzenie.
Objawy te ustępują zazwyczaj po 8-14 dniach leczenia, lub po przejściowym zmniejszeniu dawki.
Interakcje
Podczas jednoczesnego podawania z innymi lekami przeciwpadaczkowymi (zwłaszcza fenobarbitalem, prymidonem
i fenytoiną) obserwuje się wahania stężenia leku we krwi. Rownoczesne stosowanie z antybiotykami z grupy
makrolidow (erytromycyna, oleandomycyna) może powodować nasilenie działania karbamazepiny i/lub zmniejszenie
działania antybiotykow. Nasila działanie doustnych lekow przeciwzakrzepowych i doustnych środkow
antykoncepcyjnych.
Uwagi
W początkowym okresie leczenia należy często kontrolować obraz morfologiczny krwi (co tydzień, a następnie co
miesiąc). Podczas leczenia nie należy pić alkoholu, prowadzić pojazdow ani obsługiwać urządzeń mechanicznych.
OKSKARBAMAZEPINA – Trileptal tabl, Apydan tabl
Działanie
Lek przeciwpadaczkowy. Mechanizm działania okskarbazepiny i jej aktywnego metabolitu (pochodna
monohydroksy - MHD) oparty jest głównie na blokadzie wrażliwych na napięcie kanałów sodowych, co
prowadzi do stabilizacji nadmiernie pobudzonych błon komórek nerwowych, zahamowania powtarzających
się wyładowań neuronalnych oraz zmniejszenia rozprzestrzeniania się impulsów synaptycznych. Ponadto,
wzmożone przewodnictwo potasu oraz modulacja aktywowanych przez wysokie napięcie kanałów wapniowych
może także przyczyniać się do przeciwdrgawkowego działania leku.
Wskazania
Leczenie napadow padaczkowych częściowych z towarzyszącymi lub nie - wtornie uogolnionymi napadami
toniczno-klonicznymi. Preparat może być stosowany w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym u dorosłych i dzieci
powyżej 6 lat.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na okskarbazepinę lub ktorykolwiek ze składnikow preparatu.
Ciąża i okres karmienia piersią
Bezpieczeństwo stosowania w ciąży - kat. D. Badania wykazały, że okskarbazepina podawana w czasie ciąży może
powodować ciężkie wady wrodzone (np. rozszczep podniebienia).
Działanie niepożądane
Bardzo często (≥ 10%):
- zmęczenie; bol i zawroty głowy, senność; nudności, wymioty; podwojne widzenie.
Często (≥ 1%, <10%):
- astenia; pobudzenie, amnezja, apatia, ataksja, zaburzona zdolność koncentracji, splątanie, depresja, chwiejność
emocjonalna, oczopląs, drżenie;
- zaparcia, biegunki, bole brzucha;
Interakcje
Okskarbazepina i jej aktywny metabolit (monohydroksy-pochodna, MHD) hamują CYP2C19 - w przypadku
jednoczesnego podawania dużych dawek okskarbazepiny z lekami metabolizowanymi przez CYP2C19 (np.
fenobarbital, fenytoina) mogą wystąpić interakcje i może być konieczne zmniejszenie dawki
ad. 6. Pochodne benzodiazepiny:
7
Leki tej grupy stosuje się w przypadku ostrych napadów. Długotrwale są rzadko stosowane, ponieważ dochodzi do
uzależnienia.
Clonazepamum (synonim: Rivotril, Antelepsin)
H
O
N
C
CH2
NO2
C
N
Cl
5-(2-chlorofenylo)-2,3-dihydro-1H-7-nitro-2-okso-benzodiazepina-1,4
Wykazuje silne i długotrwałe działanie p/padaczkowe. Stosowany jest we wszystkich postaciach padaczki, zarówno u
dzieci, jak i u dorosłych. Jest to najskuteczniejszy lek w przerywaniu stanu padaczkowego - status epilepticus - w postaci injekcji
dożylnej.
KLONAZEPAM – Clonazepam tabl.
Działanie
Pochodna benzodiazepiny, działa na struktury o.u.n., w szczególności na układ limbiczny i podwzgórze (ułatwia
przekaźnictwo GABA-ergiczne). Charakteryzuje się silnym i długotrwałym działaniem przeciwdrgawkowym.
Wykazuje także działanie przeciwlękowe i uspokajające. Działa umiarkowanie nasennie i rozluźnia napięcie
mięśniowe.
Wskazania
Wszelkie postacie padaczki u dorosłych i u dzieci, także w leczeniu skojarzonym, somnabulizm, rożne formy
wzmożonego napięcia mięśniowego, przełomy psychomotoryczne; bezsenność i zaburzenia snu (szczegolnie u
chorych z organicznym uszkodzeniem o.u.n.); niekiedy neuralgie. Leczenie wspomagające w psychozach.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na pochodne benzodiazepiny, ostra niewydolność oddechowa, niewydolność nerek i wątroby, jaskra,
porfiria, miastenia. Ciąża i okres karmienia piersią. Ostrożnie stosować u pacjentow z upośledzeniem umysłowym, u
pacjentow mających skłonność do nadużywania lekow i alkoholu.
Działanie niepożądane
- przemijające uczucie senności i zmęczenia (szczegolnie w okresie początkowym zażywania leku).
- lek upośledza sprawność psychofizyczną i zaburza funkcje poznawcze.
- zawroty głowy,
- obniżenie napięcia mięśniowego
Interakcje
Inne leki przeciwdrgawkowe, trojcykliczne leki przeciwdepresyjne, inhibitory MAO, neuroleptyki, środki nasenne i
uspokajające (barbiturany, narkotyki, alkohol), wzmagają depresyjne działanie klonazepamu na o.u.n. Jednoczesne
spożycie alkoholu i klonazepamu może spowodować upojenie patologiczne
Uwagi
Długotrwałego podawania leku nie wolno przerywać nagle, lecz należy stopniowo zmniejszać dawkowanie. W
przypadku pojawienia się objawow alergicznych należy przerwać leczenie. Podczas zażywania leku nie należy
prowadzić pojazdow, obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu, pić alkoholu.
Diazepamum
(synonim: Relanium, Valium)
8
CH3
O
N
C
CH2
Cl
C
N
1-metylo-2-okso-7-chloro-5-fenylo-2,3-dihydro-1H-benzodiazepina-1,4
Clobazamum
(synonim: Frisium)
CH3
O
N
C
CH2
Cl
N
C
O
5-fenylo-1-metylo-7-chloro-2,4-diokso-2,3,4,5-tetrahydro-1H-benzodiazepina-1,5
Nitrazepamum (synonim: Mogadon)
H
O
N
C
CH2
NO2
C
N
2-okso-5-fenylo-7-nitro-2,3-dihydro-1H-benzodiazepina-1,4
Lek stosowany w padaczce wieloogniskowej, mioklonicznej u dzieci; w małej padaczce oraz w leczeniu stanu
nieobecności (ang. absent).
Temazepamum (synonim: Signopam)
CH3
O
N
C
CH
Cl
C
OH
N
3-hydroksy-1-metylo-2-okso-7-chloro-5-fenylo-2,3-dihydro-1H--benzodiazepina-1,4
9
Lek stosowany w małej padaczce, głównie w napadach mioklonicznych. Może być podawany w stanie padaczkowym.
Poza tym wykazuje działanie p/lękowe.
Inne leki z tej grupy to: Lorazepamum oraz Dikalii Clorazepas. Są to leki pomocnicze w leczeniu złożonych i
częściowych napadów padaczkowych.
ad. 7. Pochodne kwasów alifatycznych:
Acidum valproicum
H3C
(synonim: Convulex)
CH2
CH2
CH
H3C
CH2
CH2
COOH
kwas 2-propylowalerianowy
Kwas walproinowy jest stosowany w padaczce o napadach uogólnionych zarówno pierwotnie jak i wtórnie (grand mal,
petit mal, napady miokloniczne), w padaczce o napadach częściowych prostych i złożonych, w mieszanych postaciach padaczki,
zaburzeniach zachowania na tle padaczki; u dzieci w tikach i drgawkach gorączkowych. Lek ten jest często stosowany w postaci
soli: sodowej, wapniowej i magnezowej.
KWAS WALPROINOWY – Depakine tabl, Depakine Chrono tabl, Depakine Chronosphere, Depakine sir,
Orfiril tabl.
Działanie
Lek przeciwdrgawkowy, wykazujący działanie w rożnych typach padaczki.
Walproinian wiąże się z białkami osocza w bardzo dużym stopniu. Jest metabolizowany na drodze beta-ulteniania i
sprzęgany z kwasem glukuronowym. Jest wydalany głownie z moczem.
Wskazania
Stany padaczkowe, w ktorych benzodiazepiny podawane dożylnie są nieskuteczne. Napady gromadne. Leczenie
napadow drgawkowych, kiedy doustne leczenie jest okresowo niemożliwe, ze względu na stan świadomości lub
niemożność połykania, zwłaszcza jeżeli chory był uprzednio skutecznie leczony doustnie walproinianem sodu
(dotyczy napadow uogolnionych i częściowych). Profilaktycznie w związku z zabiegami
neurochirurgicznymi głowy, gdy istnieje możliwość wystąpienia napadow padaczkowych. Działanie niepożądane
Często (≥ 1%):
- nudności, bole żołądka, biegunka (na początku leczenia, przemijające zwykle po kilku dniach);
- przypadki izolowanego i umiarkowanego zwiększenia stężenia amoniaku we krwi bez zmian w laboratoryjnych
testach czynności wątroby; trombocytopenia;
- przemijające i zależne od dawki wypadanie włosow.
Niezbyt często (≥ 0,1% i < 1%):
- ataksja.
- reakcje skorne (wysypka);
- brak miesiączki i nieregularne cykle miesiączkowe;
- zapalenie naczyń;
- reakcje alergiczne;
- zwiększenie masy ciała..
Interakcje
Walproinian sodu może nasilać działanie neuroleptykow, inhibitorow MAO, lekow przeciwdepresyjnych oraz
benzodiazepin - dawki lekow powinny być modyfikowane w zależności od obrazu klinicznego. Walproinian sodu
zwiększa stężenie fenobarbitalu we krwi, co powoduje sedację
Natrii valproas (synonim: Vupral, Depakin, Depakin chrono)
H3C
CH2
CH2
CH
H3C
CH2
CH2
COO
Na
sól sodowa kwasu 2-propylowalerianowego
Calcii valproas (synonim: Convulsofin)
H3C
CH2
CH2
CH
H3C
CH2
CH2
COO
Ca
OOC
CH
CH2
10
CH2
CH2
CH2
CH3
CH3
sól wapniowa kwasu 2-propylowalerianowego
Magnesii valproas
H3C
CH2
CH2
CH
H3C
CH2
CH2
COO Mg OOC
CH
CH2
CH2
CH2
CH2
CH3
CH3
sól magnezowa kwasu 2-propylowalerianowego
Wyżej wymienione sole są stosowane we wszystkich postaciach padaczki. Leczą tiki nerwowe i skurcze torsyjne.
Mechanizm działania polega głównie na hamowaniu aktywności transaminazy GABA, przez co następuje wzrost stężenia GABA,
który jest czynnikiem hamującym w mózgu.
Valpromidum (synonim: Depamide)
H3C
CH2
CH2
CH
CO
H3C
CH2
CH2
NH2
amid kwasu 2-propylowalerianowego
Jest metabolizowany do wolnego kwasu walproinowego. Jest środkiem neuropsychotropowym - stosowany w stanach
nadmiernego pobudzenia, w padaczkach z objawami chorób psychicznych. Jest używany leczniczo lub profilaktycznie.
Vigabatrinum (synonim: Sabril)
H2C
CH
CH
CH2
CH2
COOH
NH2
kwas 4-amino-5-heksenowy
Jest to swoisty, selektywny inhibitor transaminazy GABA. Sabril nieodwracalnie hamuje ten enzym, przez co powoduje
zwiększenie ilości GABA w mózgu. Stosowany w złożonej terapii p/padaczkowej razem z innymi lekami.
WIGABATRYNA – Sabril tabl.
Działanie
Lek przeciwdrgawkowy, będący selektywnym nieodwracalnym inhibitorem aminotransferazy GABA, głównego
neurotransmitera o działaniu hamującym. Aminotransferaza GABA jest enzymem odpowiedzialnym za
katabolizm GABA, zahamowanie jej działania prowadzi do zwiększenia stężenia GABA w tkance mózgowej.
Wskazania
Napady padaczkowe nie poddające się leczeniu innymi lekami przeciwpadaczkowymi. W monoterapii napadow
padaczkowych u niemowląt (zespoł Westa - zespoł napadow zgięciowych).
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na wigabatrynę lub pozostałe składniki preparatu.
Środki ostrożności
Ostrożnie stosować u pacjentow z istniejącymi (lub w wywiadzie) objawami psychotycznymi i/lub zaburzeniami
6
zachowania, u osob w podeszłym wieku i u pacjentow z zaburzeniami czynności nerek.
Ciąża i okres karmienia piersią
Nie należy stosować w ciąży i okresie karmienia piersią.
Działanie niepożądane
Najczęściej opisywano;
- senność i zmęczenie, natomiast u dzieci pobudzenie.
Inne działania niepożądane związane z o.u.n. obejmują:
- bol i zawroty głowy,
- nerwowość, drażliwość,
- oczopląs, ataksja, drżenie, parestezje, zaburzenia koncentracji.
Pheneturidum (synonim: Pheneturid)
11
H3C
CH2
CH
CO
NH
CO
NH2
2-fenylobutyrylomocznik
Pomocniczy lek p/drgawkowy. Stosowany w różnych rodzajach padaczki - w pourazowej, grand mal, petit mal,
psychomotorycznej, w postaciach mieszanych padaczki.
Beclamidum
(synonim: Benzchlorpropamid)
CH2
NH
CO
CH2
CH2
Cl
N-benzylo- -chloropropionamid
Lek ten działa kojąco i p/padaczkowo. Stosowany jest w padaczce: grand mal i psychomotorycznej. Używany jest także w
chorobach psychicznych na tle alkoholizmu i wieku starszego.
ad. 8. Inne leki p/padaczkowe:
Magnesii sulfas [MgSO4]
siarczan (VI) magnezu
Podawany dożylnie działa p/drgawkowo, ponieważ działa p/depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Podany doustnie
wykazuje działanie przeczyszczające.
Clomethiazoli edisilas (synonim: Hemineurin)
CH3
N
S
CH2
CH2
Cl
1,2-etanodisulfonian-bis-[5-(2-chloro-etylo)-4-metylotiazolu]
Działa p/drgawkowo, ale mechanizm działania nie został dotychczas poznany. Stosowany do przerywania status
epilepticus. Działa także nasennie.
TIAGABINA – Gabitril tabl
Działanie
Lek przeciwpadaczkowy silnie i wybiórczo hamujący wychwyt GABA przez neurony i komórki gleju, co
powoduje nasilenie hamującego wpływu przekaźnictwa GABA-ergicznego w mózgu.
Wskazania
Leczenie skojarzone napadow padaczkowych częściowych lub częściowych wtornie uogolnionych, ktore nie
poddawały się leczeniu po zastosowaniu innych lekow przeciwpadaczkowych.
LAMOTRYGINA – Lamitril tabl, Plexxo, LamotriHEXAL, Trigenet, Lamotrix,
Działanie
Lek przeciwdrgawkowy. Lamotrygina jest blokerem kanałów sodowych wrażliwych na zmiany potencjału.
Blokuje zależne od napięcia, ciągłe i powtarzające się impulsy w neuronach oraz hamuje patologiczne
wydzielanie glutaminianu, jak również hamuje potencjały czynnościowe wywołane przez glutaminian.
Wskazania
Dorośli i młodzież: monoterapia padaczki - napady częściowe, napady uogolnione (napady pierwotnie uogolnione,
wtornie uogolnione napady toniczno-kloniczne); leczenie skojarzone padaczki - napady częściowe, napady
uogolnione (wtornie uogolnione napady toniczno-kloniczne),
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na lamotryginę lub pozostałe składniki preparatu.
12
Środki ostrożności
Z powodu możliwych reakcji krzyżowych lamotrygina powinna być stosowana ze szczegolną ostrożnością u
pacjentow z rozpoznaną nadwrażliwością na fenytoinę i karbamazepinę. Stosowanie lamotryginy wiąże się z
ryzykiem wystąpienia poważnych reakcji skornych - u pacjentow, u ktorych rozwinie się wysypka należy
natychmiast odstawić lek; nie zaleca się ponownego rozpoczynania leczenia lamotryginą u pacjentow, ktorzy
odstawili leczenie z powodu wystąpienia wysypki skornej,
Działanie niepożądane
Bardzo częste (>1/10):
- wysypka skorna,
- bol i zawroty głowy, podwojne widzenie, niewyraźne widzenie.
- zmiany skorne, zazwyczaj o charakterze plamisto-grudkowym, pojawiają się najczęściej w ciągu 8 tyg. od
rozpoczęcia leczenia i ustępują po odstawieniu lamotrygina
TOPIRAMAT – Topamax tabl
Działanie
Lek przeciwpadaczkowy. Nie jest znany dokładny mechanizm działania przeciwpadaczkowego i w profilaktyce
migreny. W badaniach elektrofizjologicznych i biochemicznych w hodowli neuronow zidentyfikowano trzy
właściwości mogące warunkować przeciwpadaczkowe działanie topiramatu. Topiramat zmniejsza częstotliwość
powstawania potencjałów czynnościowych w neuronach poddawanych depolaryzacji, prawdopodobnie w
wyniku blokowania zależnych od napięcia kanałów sodowych. Topiramat zwiększa znacząco aktywność
GABA wobec receptorów GABAA oraz zwiększa zdolność GABA do indukowania przenikania jonów
chlorkowych do neuronów, co może wskazywać, że topiramat nasila działanie tego neuroprzekaźnika.
Topiramat antagonizuje działanie kwasu kainowego w zakresie pobudzania działania kwasu glutaminowego w
obrębie receptora kwas kainowy/AMPA bez widocznego wpływu na aktywność NMDA na podtyp NMDA
receptora. Ponadto topiramat jest inhibitorem niektórych izoenzymów anhydrazy węglanowej, lecz znacznie
słabszym od acetazolamidu (nie jest to jednak istotny składnik aktywności przeciwpadaczkowej topiramatu).
Tabletki powlekane i kapsułki z topiramatem są biorownoważne
Wskazania
Monoterapia lub w leczeniu uzupełniającym u osob dorosłych i u dzieci (w wieku 2 lat lub powyżej) z częściowymi
napadami padaczkowymi lub wtornie uogolnionymi napadami padaczkowymi toniczno-klonicznymi. Preparat jest
także wskazany jako lek uzupełniający w leczeniu drgawek związanych z zespołem Lennoxa-Gastaut lub pierwotnie
uogolnionymi napadami toniczno-klonicznymi. Preparat jest wskazany w zapobieganiu migrenie (leczenie powinno
być rozpoczynane pod kierunkiem neurologa doświadczonego w leczeniu migreny lub w odpowiednio
wykwalifikowanym oddziale szpitalnym).
Środki ostrożności
Ostrożnie stosować u pacjentow z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby. Interakcje
Topiramat włączony do terapii jednocześnie z innymi lekami przeciwpadaczkowymi (fenytoina, karbamazepina,
kwas walproinowy, fenobarbital, prymidon) nie wpływa na stężenia tych lekow we krwi w stanie stacjonarnym.
GABAPENTYNA – Gabax tabl
Działanie
Lek przeciwdrgawkowy, wykazujący strukturalne podobieństwo do kwasu gamma-aminomasłowego (GABA).
Miejsca wiązania gabapentyny oraz mechanizm działania na przekaźnictwo synaptyczne nie są znane.
Wskazania
Monoterapia (także u pacjentow ze świeżo rozpoznaną padaczką) lub terapia wspomagająca napadow padaczkowych
częściowych prostych lub złożonych, ktore są (lub nie są) wtornie uogolnione, u dorosłych i dzieci powyżej 12 lat.
Terapia wspomagająca napadow częściowych, ktore są (lub nie są) wtornie uogolnione, u dorosłych i dzieci powyżej
3 lat.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na gabapentynę lub pozostałe składniki preparatu. Ostre zapalenie trzustki. Gabapentyna nie jest
skuteczna w leczeniu napadow pierwotnie uogolnionych, np. napady nieświadomości.
Działanie niepożądane
Działania niepożądane występujące u przynajmniej 1% pacjentow w kontrolowanych placebo badaniach klinicznych:
- senność, zawroty głowy, ataksja, zmęczenie, oczopląs,
- bol głowy, drżenie, astenia,
- nudności i/lub wymioty,
- zaburzenia widzenia (widzenie podwojne, niedowidzenie),
13
- zapalenie błony śluzowej nosa,
Interakcje
Nie zaobserwowano żadnych interakcji między gabapentyną a fenytoiną, kwasem walproinowym, karbamazepiną ani
fenobarbitalem. Podawanie gabapentyny łącznie z doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, np. noretyndronem i
etynyloestradiolem, nie wpływa na farmakokinetykę żadnej z tych substancji. Ponieważ jednak stosowane inne leki
przeciwpadaczkowe wpływają na działanie środkow antykoncepcyjnych, podczas jednoczesnego
stosowania gabapentyny i innych lekow przeciwpadaczkowych może wystąpić zmniejszenie skuteczności doustnych
środkow antykoncepcyjnych
LEWETYRACETAM – Keppta tabl, płyn doustny
Działanie
Lek przeciwpadaczkowy - pochodna pirolidonu. Mechanizm działania lewetyracetamu nadal nie jest w pełni
poznany, wydaje się być różny od sposobu działania dostępnych obecnie leków przeciwpadaczkowych. Wyniki
badań in vitro i in vivo wskazują, że lewetyracetam nie zmienia podstawowych właściwości komórki ani
prawidłowych procesów neurotransmisji. Badania in vitro wykazały, że lewetyracetam wpływa na stężenie
Ca2+ w neuronach, częściowo hamując prądy Ca2+ typu N oraz ograniczając uwalnianie jonów Ca2+
zmagazynowanych wewnątrz neuronów. Dodatkowo częściowo znosi indukowane przez cynk i beta-karboliny
hamowanie prądów bramkowanych przez GABA i glicynę. Lewetyracetam wywołuje ochronę przed drgawkami
w wielu zwierzęcych modelach napadow padaczkowych częściowych i pierwotnie uogolnionych, nie działa
drgawkotworczo. Głowny metabolit jest nieaktywny. Działanie przeciwdrgawkowe u ludzi, zarowno w padaczce z
napadami częściowymi jak i uogolnionymi, potwierdziło szeroki zakres przedklinicznego profilu działania
farmakologicznego
Wskazania
Preparat jest wskazany jako terapia wspomagająca w leczeniu napadow częściowych lub częściowych wtornie
uogolnionych u dorosłych i dzieci w wieku od 4 lat z padaczką.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na lewetyracetam, związki pochodne pirolidonow lub na ktorąkolwiek substancję pomocniczą.
Działanie niepożądane
Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były;
- senność, astenia i zawroty głowy.
Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi w populacji pacjentow pediatrycznych były:
- senność, wrogość, nerwowość, chwiejność emocjonalna, pobudzenie ruchowe, jadłowstręt, astenia i bol głowy.
Interakcje
Lewetyracetam nie wywiera wpływu na stężenie we krwi innych stosowanych aktualnie lekow
przeciwpadaczkowych (fenytoiny, karbamazepiny, kwasu walproinowego, fenobarbitalu, lamotryginy, gabapentyny i
prymidonu), a powyższe leki przeciwpadaczkowe nie wpływają na farmakokinetykę lewetyracetamu.
PREGABALINA – Lyrica kaps
Działanie
Lek przeciwpadaczkowy - pochodna kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). Wiąże się z pomocniczą
podjednostką α2-δ otwieranego poprzez zmianę napięcia błonowego kanału wapniowego w o.u.n., silnie wypierając z
tego wiązania [3H]-gabapentynę.
Wskazania
Leczenie bolu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych. Leczenie wspomagające
napadow częściowych u dorosłych, ktore są lub nie są wtornie uogolnione. Leczenie uogolnionych zaburzeń
lękowych u dorosłych.
14