Nadpobudliwość psychoruchowa ADHD zaburzenia zachowania i

Nadpobudliwość psychoruchowa
ADHD zaburzenia zachowania
i emocji
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Katarzyna Niglus
Zaburzenia zachowania i emocji
Zaburzenia zachowania to zachowania
agresywne, buntownicze i antyspołeczne
występujące przez przynajmniej 12 miesięcy
Zaburzenia zachowania w
praktyce:
nieprzestrzeganie reguł społecznych
używanie wulgaryzmów
wybuchy złości
popadanie w konflikty (zaburzenia opozycyjnobuntownicze)
w ostrych przypadkach – kłamstwa,
kradzieże, ucieczki, znęcanie się nad innymi,
gwałty, podpalenia
ADHD
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z
zaburzeniami koncentracji uwagi
Zwany również zespołem hiperkinetycznym (ZH)
Charakterystyczne dla ADHD są:
- trudności w wytrwaniu w aktywności
wymagającej zaangażowania poznawczego
- tendencje do porzucania jednego działania na
rzecz drugiego bez kończenia ich obu
Co to jest?
ADHD
Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej z
zaburzeniami koncentracji
uwagi
Zwany również zespołem
hiperkinetycznym (ZH)
Zaburzenia zachowania i emocji
Zaburzenia zachowania to
zachowania agresywne,
buntownicze i antyspołeczne
występujące przez przynajmniej
12 miesięcy
Objawy ADHD:
- nadmierna aktywność ruchowa
- nadmierna impulsywność
- zaburzenia w koncentracji uwagi
Współwystępowanie ADHD i Zaburzeń
zachowania to 50-80%, a w przypadku
poważnych zaburzeń kilka procent
Dziecko z ADHD może nigdy nie być idealne.
Objawów nie można wyleczyć, chociaż często
się z nich wyrasta (utrzymują się one
najczęściej w okrasie szkolnym).
Terapia dziecka z ADHD umożliwia stworzenie
dziecku najkorzystniejszych warunków rozwoju,
dlatego mówi się o niej jak o pomocy a nie o
leczeniu.
Oddziaływania terapeutyczne czy
farmakologiczne, mogą prowadzić jedynie do
zmniejszenia nasilenia objawów
nadpobudliwości.
Co robić gdy mamy do czynienia z
dzieckiem z ADHD:
- pozytywnie wzmacniać pożądane zachowania
u
dziecka (chwalenie, nagradzanie),
ponieważ daje to lepsze efekty niż karanie
- wprowadzić jasno określone konsekwencje
zachowań, na które się nie zgadzamy
- reagujemy szybko i odpowiednio do
przewinienia, zawsze doprowadzamy je do
końca
Formy pracy z dzieckiem z ADHD:
- terapia behawioralna (wzmacnianie zachowań
pozytywnych i wygaszanie zachowań
agresywnych)
- psychoterapia indywidualna dziecka
nastawiona na pracę nad impulsywnością i
agresją, samooceną oraz funkcjonowaniu
społecznym
- metody wspomagające EEG-biofeedback
- trening zastępowania agresji ART (trening
umiejętności prospołecznych, kontroli złości,
wnioskowania moralnego)
System wsparcia dzieci z ADHD
w szkole:
DYREKCJA
^
WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
^
ZASOBY SZKOŁY - UKRYTE MOŻLIWOŚCI
^
PEDAGOG/PSYCHOLOG SZKOLNY
^
NAUCZYCIEL W KLASIE
W szkole z dzieckiem pracuje przede
wszystkim nauczyciel – to on ma najcięższe
zadanie.
Odsyłanie dziecka do gabinetu dyrektora ,
psychologa czy pedagoga nie ma sensu –
dziecko musi nauczyć się właściwego
zachowania w klasie.
Wsparciem dla nauczyciela mają być psycholog
i pedagog szkolny, którzy pomagają
zaplanować pracę z dzieckiem, podsuwają
pomysły, pomagają rozwiązywać trudne
sytuacje, koncentrują się na współpracy z
rodzicami - ustalenie co robią rodzice a co
szkoła.
Zadaniem dyrekcji jest taka organizacja prawa
szkolnego, która ułatwi pracę z dziećmi z
ADHD (od odpowiedniego ustalenia dyżurów
nauczycielskich przez ogólnoszkolny system
konsekwencji piętnujący niewłaściwe
zachowanie po szkolenia dla nauczycieli)
Praca z dzieckiem w jego
naturalnym środowisku
Praca z dzieckiem z ADHD odbywa się „ TU I
TERAZ” tam gdzie w tej chwili dziecko
przebywa
Korekcja zachowania może odbywać się tylko
na bieżąco (gabinet dyrektora, psychologa czy
pedagoga nie jest miejscem w którym można
cokolwiek osiągnąć).
Nauczanie indywidualne też nie jest właściwą
formą pomocy, gdyż traci dziecko możliwość
interakcji z rówieśnikami (stosowane jako
ostateczność, gdy inne formy oddziaływania nie
przynoszą rezultatów a dziecko swym
zachowaniem zagraża innym uczniom).
Stopniowe włączanie dzieci do zespołu
klasowego zmniejszając ilość godzin
indywidualnych na korzyść zajęć w grupie.
Praca w klasie z dzieckiem
nadpobudliwym
układ sali lekcyjnej
ograniczanie bodźców
dzielenie pracy na etapy
planowanie
dydaktyka
Sala lekcyjna pozbawiona elementów
rozpraszających uwagę (lub znacznie
ograniczenie tych elementów)
uczeń siedzący w bezpośrednim sąsiedztwie
nauczyciela (stała kontrola pracy i zachowania)
z dala od okien i drzwi, na ławce tylko
niezbędne rzeczy
Lekcję rozpoczynamy od zapisania na
tablicy planu lekcji i omówienia go, lekcję
kończymy podsumowaniem (zadanie domowe
musi zostać napisane podczas lekcji)
Dzielenie poleceń na krótkie komunikaty
np.:„wyjmijcie książki”, „otwórzcie na stronie 23”
Wprowadzanie technik audiowizualnych, pracy
w grupach (zasada im ciekawiej prowadzona
lekcja tym mniej uczeń będzie nam
przeszkadzał)
Behawioralne metody kierowania
zachowaniem dziecka z ADHD
Tworzenie systemu zasad i
procedur
W klasie musi być ustalony jasny system zasad
Dzieci powinny wiedzieć co wolno a czego nie
wolno robić i jak należy postępować w różnych
sytuacjach
Skuteczne wydawanie poleceń
Formułujemy krótkie, jasne polecenia o
pozytywnym zabarwieniu np.:”usiądź na swoim
krześle” zamiast „nie chodź po klasie”
(odwołujemy się tutaj do mechanizmu
pobudzania aktywacji a nie do mechanizmu
hamowania aktywacji, który w przypadku dzieci
z ADHD nie działa)
Stosowanie konsekwencji
pozytywnych i negatywnych
Najważniejsze jest stosowanie właściwego
systemu konsekwencji.
Skupiać się na konsekwencjach pozytywnych
(nagrodach, pochwałach), których stosowanie
zachęca dziecko do prawidłowego zachowania
Chwalmy dzieci jak często tylko się da.
Konsekwencje negatywne powinny wynikać z
zachowania dziecka i być do niego adekwatne
Praca nad jednym zachowaniem
na raz
Obserwacja dziecka i analiza zachowania które
chcemy zmienić (chodzenie po klasie)
Ustalenie celu idealnego który chcemy osiągnąć
(siedzenie w ławce na lekcji) i celów pośrednich,
krótkoterminowych realizowanych etapami
(ograniczenie wyjść do 4 razów)
Zawiązujemy z dzieckiem kontrakt i nagradzamy
za wywiązanie się z umowy
Stopniowo zmniejszamy ilość wyjść.
Współpraca z rodzicami
Rodzice muszą mieć w nas oparcie.
Wiedzieć że mogą się zwrócić z każdą sprawa i
otrzymają pomoc i wsparcie. Dzielimy się pracą
nad dzieckiem i wzajemnie pomagamy.
Wskazania do pracy z uczniem z
nadpobudliwością psychoruchową
Ustalenie i funkcjonowanie hierarchii w szkole
Akceptowanie ucznia, lecz nie jego zachowań
Okazywanie uczniowi szacunku, cierpliwości
Indywidualizacja pracy i stała bezpośrednia
praca z uczniem
Zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej
ławce, blisko nauczyciela, najlepiej żeby siedział
sam
Stosowanie podczas lekcji zajęć i ćwiczeń
odprężających, relaksujących
Wskazania do pracy z uczniem z
nadpobudliwością psychoruchową
Opracowanie z uczniem systemu zasad, reguł i
związanych z nimi nagród i konsekwencji
(zrozumiały dla ucznia)
Umieszczenie aktualnie obowiązujących zasad
w formie graficznej na widocznym dla ucznia
miejscu (gromadzenie punktów za zachowanie,
odbieranie przywilejów)
Stałe przypominanie o zasadach
Dziecko z ADHD nigdy nie będzie idealne.