POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA Rząd jest podmiotem

POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA
Rząd jest podmiotem gospodarczym, który może wpływać na funkcjonowanie
gospodarki w celu osiągnięcia konkretnych celów np. zmniejszenie stopy bezrobocia,
zduszenie inflacji.
Wykorzystuje do tego celu wiele instrumentów ekonomicznych i prawnych, np.
przedkłada sejmowi projekty ustaw regulujących sferę gospodarczą lub udziela
koncesji. Realizuje określoną politykę fiskalną lub dokonuje bezpośrednich
interwencji.
Polityka fiskalna państwa polega na dysponowaniu przez rząd dochodami
i wydatkami rządowymi dla osiągnięcia określonych celów gospodarczych
i społecznych.
Na politykę tą składają się wydatki rządowe, podatki i transfery oddziaływujące na
poziom wydatków w gospodarce.
Narzędzia polityki fiskalnej
● wydatki rządowe
● podatki
● transfery
Wydatki rządowe
Ekonomiści zauważyli, że jeśli wydatki rządowe rosną np. o 100 mln zł to powoduje
wzrost wydatków konsumpcyjnych o 150 mln zł, zatem całkowity popyt na rynku
wyniesie 250 mln zł.
Przykład
Przyjmując w uproszczeniu, że ludzie mają krańcową skłonność do konsumpcji
równą 60% a resztę tj 40% zaoszczędzają to jeśli:
1. Rząd wydaje 100 mln zł na budowę autostrady.
2. Producenci czynników potrzebnych do budowy autostrady i ludzie otrzymaja
100 mln zł.
Z tej kwoty zaoszczędzają 40% tj 40 mln zł a resztę tj 60 mln zł przeznaczaja
na wydatki konsumpcyjne np. samochody
3. Producenci samochodów otrzymują, 60 mln zł
zaoszczędzają z tego 40% tj 24 mln a resztę 36mln zł wydają na wczasy
z dziećmi nad morzem
4. Pracownicy ośrodków wczasowych otrzymują dochody 36 mln zł z czego
zaoszczędzą 14,4 mln zł a resztę tj 21.6 mln zł wydają na odzież
5. Producenci odzieży otrzymają 21,6 mln zł z czego oszczędzą 40% a pozostałe
12, 96 mln wydadzą na sprzęt turystyczny
5. Producent sprzętu turystycznego otrzymają 12,96 mln zł, z tego zaoszczędzą
40% a resztę wydadzą na dobra konsumpcyjne
6. itd. aż się skończą pieniądze
Wpływ wydatków rządowych na wielkość produkcji i poziom cen
Rząd dąży do osiągnięcia stabilizacji cen, stanu pełnego zatrudnienia w wzrostu
PKB przypadającego na mieszkańca.
Jaki jest więc wpływ wydatków rządowych na gospodarkę?
● Jeśli gospodarka znajduje się w depresji tzn. jest bezrobocie,
to wzrost wydatków rządowych o 100mln zł powoduje zwiększenie się popytu o
250 mln zł i wzrost ten jest przeniesiony na wzrost produkcji, czyli PKB wzrasta o
250 mln. Ponieważ ceny nie rosną, to żadna część ze wzrostu wydatków nie
zostaje poświęcona na płacenie wyższych cen. Całość idzie na zwiększenie
produkcji pociągające za sobą wzrost zatrudnienia.
● Jeśli gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia,
czyli panuje w niej naturalna stopa bezrobocia spowodowana wyłącznie
bezrobociem frykcyjnym, to wpływ wydatków rządowych jest odwrotny!
Ponieważ produkcja nie może wzrosnąć, gdyż nie ma w niej mocy produkcyjnych,
to wzrost popytu wywołany zwiększeniem wydatków rządowych powoduje
wyłącznie inflację, czyli wzrost poziomu cen w gospodarce.
● Na ogół gospodarka jest w stanie pośrednim między tymi stanami
Podatki
Oprócz tego, że są źródłem dochodów, to są jeszcze samodzielnym źródłem
polityki stabilizacyjnej i służą do wpływania na wielkość popytu, niezależnie od
innych narzędzi polityki fiskalnej.
Dochód do dyspozycji jest to część dochodu, jaka pozostaje po opłaceniu
podatków i która może być przeznaczona na wydatki.
Jeśli rząd zmienia podatki to zmienia dochód do dyspozycji, a nie wydatki
dokonywane przez ludzi.
Wydatki te zmieniają się, jeśli ludzie będą wydawać mniej lub więcej.
Podatki mają więc za zadanie wpłynąć na postępowanie ludzi przez zmianę ich
dochodu do dyspozycji.
W gospodarce mającej pełne zatrudnienie zmniejszenie podatków prowadzące
do zwiększenia popytu powodować będzie wzrost inflacji.
W gospodarce mającej pewne bezrobocie, efektem zmniejszenia podatków
będzie zwiększenie produkcji i wzrost zatrudnienia.
Transfery
Są „podarunkami” od rządu w tym sensie, że rząd nie oczekuje niczego w zamian
( np. zasiłki dla bezrobotnych ). Ich wpływ na gospodarkę zależy od sposobu
postępowania osób, które te transfery otrzymują.
Ich wpływ na popyt jest taki jakby to były ujemne podatki.
Jeśli osoby otrzymujące zasiłki dla bezrobotnych będą wydawać je w całości, to
zasiłki te i transfery będą miały wpływ na gospodarkę taki sam jak wydatki
rządowe.
Polityka pieniężna
Cele polityki pieniężnej
Polityka pieniężna jest jednym z narzędzi polityki gospodarczej. Tworzy razem z
polityką fiskalno-budżetową politykę finansową państwa.
Bezpośrednim celem polityki pieniężnej powinno być ograniczenie pieniądza w
systemie gospodarczym do wielkości niezbędnej do właściwego spełniania przez
pieniądz jego funkcji. W praktyce realizacja tego zadania sprowadza się do
wyznaczania osiągania tzw. bezpośredniego celu inflacyjnego.
Oprócz bezpośredniego celu w polityce pieniężnej istnieją jeszcze cele pośrednie:
Odpowiednia korelacja przyrostu podaży pieniądz z przyrostem produktu
narodowego
Oddziaływanie na poziom kursu walutowego i stóp procentowych.
Wszystkie cele pośrednie są celami operacyjnymi umożliwiającymi realizacje
zadania głównego.