UKŁAD NERWOWY Podział i charakterystyka Podział układu nerwowego Podział topograficzny Ośrodkowy układ nerwowy >> – Mózgowie (mózg, móżdżek, rdzeń przedłużony) – Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy >> – Nerwy czaszkowe – Nerwy rdzeniowe Podział czynnościowy Układ nerwowy somatyczny >> – Układ piramidowy – Układ pozapiramidowy Autonomiczny układ nerwowy >> – Część współczulna – Część przywspółczulna Układ nerwowy Ryc.6-1 Schemat ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) obejmuje mózgowie (mózg, pień mózgu i móżdżek) oraz rdzeń kręgowy. Obwodowy układ nerwowy obejmuje 12 par nerwów czaszkowych oraz 31 par nerwów rdzeniowych. Mózgowie Mózgowie dzieli się na: rdzeń przedłużony, w którym znajdują się m.in ośrodki oddechowe, regulujące pracę serca, ciśnienie krwii oraz koordynacji ruchowej móżdżek, będący ośrodkiem kontroli, koordynacji i regulacji ruchów, odpowiedzialnym za utrzymanie równowagi ciała śródmózgowie, czyli pierwotny ośrodek analizy wzroku i słuchu międzymózgowie, w którym znajdują się ośrodki nerwowe głodu/sytości, agresji/ucieczki kresomózgowie złożone z dwóch półkul pokrytych korą mózgową które dzielą się na płaty: czołowy - ośrodki ruchowe ciemieniowy - ośrodek czucia skórnego potyliczny - ośrodek rozumienia wrażeń wzrokowych skroniowy - ośrodek rozumienia wrażeń słuchowych Mózgowie podział anatomiczny (A, B, C, D) i ważniejsze obszary czynnościowe (1, 2, 3, 4, 5). I-mózg II-móżdżek III-pień mózgu, A-płat czołowy B-płat ciemieniowy C-płat skroniowy D-płat potyliczny. 1-mowa 2-ruchy dowolne 3-czucie bólu i dotyku 4-widzenie 5-słuch Rdzeń kręgowy to część ośrodkowego układu nerwowego, przewodząca bodźce pomiędzy mózgowiem a układem obwodowym. Umieszczony jest w kanale kręgowym Od rdzenia odchodzą parzyste nerwy rdzeniowe, wychodzące przez odpowiednie otwory międzykręgowe. Obwodowy układ nerwowy tworzą nerwy czaszkowe nerwy rdzeniowe Układ nerwowy somatyczny Wyróżniamy w nim układ piramidowy stanowi 70-80% wł. nerw • jest zależny od naszej woli • unerwia mięśnie szkieletowe poprzecznie-prążkowane. Zaczyna się w polach ruchowych kory mózgu, przechodzi przez niższe partie mózgu. Włókna łączą się w torebce wew. i biegną do piramidy. Na wysokości tej piramidy następuje skrzyżowanie włókien nerwowych. Układ pozapiramidowy • odpowiada za prawidłową postawę ciała • czynności zautomatyzowane • regulację napięcia mięśni Włókna nie krzyżują się w piramidzie, przechodzą bocznie z prawej do prawej i z lewej do lewej Autonomiczny układ nerwowy Składa się z dwóch antagonistycznie działających części: współczulnej (sympatycznej) przywspołczulnej (parasympatycznej) Część współczulna odpowiada za przygotowanie organizmu do walki, bądź ucieczki. Jej wzbudzenie powoduje, że organizm gotowy jest do działania, odpowiada za: •wzmożone wydzielanie śliny, •szybszą praca serca, •zwiększenie dostawy glukozy do mięśni i mózgu, •rozszerzenie źrenic, •reakcję "walcz albo uciekaj" •rozszerzanie pęcherza moczowego itp.. Część przywspółczulna odpowiedzialna jest za odpoczynek organizmu i poprawę trawienia. Włókna nerwowe układu przywspółczulnego wychodzą z pnia mózgu (część mózgowia); większość z nich przebiega wspólnie z nerwem błędnym (czaszkowy), dochodząc do płuc, serca, żołądka, jelit, wątroby itp. Najważniejsze czynności tego układu to: zwężanie źrenicy hamowanie wydzielania śliny hamowanie czynności serca (zmniejszanie siły skurczu) zwężanie oskrzeli rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi nasilanie skurczów przewodu pokarmowego kurczenie pęcherza moczowego Dziękuję za zainteresowanie. Marzanna Gołda Podkarpackie Towarzystwo Edukacji Alternatywnej „Wszechnica” Technologie informacyjne, edukacja multimedialna. Krosno 7.06. 2006