Diagnoza psychometryczna ilorazu inteligencji a diagnoza

mgr Lucyna Lewandowska. Psycholog. Dyrektor PPP nr 1
w Gdyni
GODN
27.11.2015 r.
Załącznik nr 1 – Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli,
oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania
przedszkolnego
Załącznik nr 2 – Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych
Załącznik nr 3 – Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla uczniów z
upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach
podstawowych i gimnazjach
Załącznik nr 4 – Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości
po zdaniu egzaminu maturalnego
Załącznik nr 5 – Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla zasadniczych szkół
zawodowych
Załącznik nr 6 – Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół policealnych
Załącznik nr 7 – Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych
przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi
Zdaniem D.Wechslera inteligencja jest :
„Ogólną zdolnością jednostki do rozumienia
otaczającego świata i radzenia sobie z
nim”.
Składające się na inteligencję zdolności są
od siebie zależne, ale nie można ich
traktować jako ich zwykłej sumy, bowiem:
inteligentne zachowanie zależy od sposobu,
w jaki zdolności te są wykorzystywane.
A na to niezwykły wpływ mają pozaintelektualne
(wewnętrzne) czynniki, obejmujące:



Czynniki osobowościowe.
Temperamentalne.
Wolicjonalne.
Takie jak: wytrwałość, kontrola emocji, motywacja osiągnięć,
wrażliwość na wartości społeczne, moralne i estetyczne.

Zdrowotne- w tym niepełnosprawności inne niż
intelektualne- patrz niepełnosprawność
sprzężona!!!
Wpływają one na sposób i stopień wykorzystania
inteligencji!!!!.




W wyniku przeprowadzenia testu uzyskuje się także IQ (z
języka angielskigo intelligence quotient) - iloraz inteligencji.
Jest to wynik uzyskany w teście przez osobę badaną
porównany ze średnim wynikiem uzyskanym w teście przez
osoby stanowiące reprezentatywną próbę populacji, oraz
będące w tym samym przedziale wiekowym, co badany.
IQ jest bardzo często błędnie interpretowany - nie można go
określić jako niezmienny czy wrodzony.
Nie jest również dokładną miarą (błąd pomiaru wynosi dla
wyniku ogólnego 5 punktów; czyli osoba, która uzyskała
wynik w badaniu IQ=110 ma z 95% prawdopodobieństwem
wynik mieszczący się pomiędzy 105 a 115 punktów).





Wynik IQ mówi o bieżącym poziomie funkcjonowania
poznawczego- bada potencjał do „poznawania”- uczenia się!
wynik IQ mówi, jak dana osoba wypada w porównaniu z jej
rówieśnikami w określonych formach funkcjonowania
intelektualnego ( jak sprawne są jej procesy intelektualnefunkcje: myślenia, pamięci, spostrzegania itp.
nie mówi wiele o możliwościach twórczych osoby,
nie gwarantuje sukcesów akademickich (jak zbadano, w
około 75% dobre wyniki na studiach wyjaśniają czynniki
pozaintelektualne - cechy osobowości, motywacja,
przystosowanie społeczne).
Na podstawie IQ przewidywać można jedynie sukcesy w
edukacji w młodszych latach szkoły podstawowej.

Inteligencja bardzo wysoka- 130 IQ i powyżej-
2,2%

Inteligencja wysoka- 120-129 IQ-
6,7%

Inteligencja wyższa niż przeciętna- 110-119 IQ-
16,1%

Inteligencja przeciętna- 90-109 IQ-
50,0%

Inteligencja niższa niż przeciętna- 80-89 IQ-
16,1%

Pogranicze upośledzenia umysłowego- 70-79 IQ-

Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim- 69-55 IQ
6,7%
Up. umysłowe w stopniu umiarkowanym54-40 IQ
 Up. umysłowe w stopniu znacznym39-25 IQ
 Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim- 24-0
IQ
Upośledzenia wszystkich kategorii, łącznie:
2,2 %

ogólnej populacji.
Cechy rozwoju intelektualnego człowieka:
 Tempo zmian inteligencji w poszczególnych
okresach rozwoju nie jest jednakowe ( przyrost
inteligencji dokonujący się w ciągu jednego roku jest
większy, gdy następuje między 7. a 8. rokiem życia,
niż wówczas, gdy następuje między 12. a 13.r.ż)


Od około 17.roku życia inteligencja przestaje
wzrastać z wiekiem (zmiany ilościowe przechodzą w
zmiany jakościowe).IQ pozostaje na poziomie wartości
względnie trwałej, zmianie ulegają wyniki w
poszczególnych podtestach – wyniki badania
poszczególnych zdolności).
Wreszcie Wechsler uważa, że ogólna wartość testów
inteligencji zmniejsza się wraz z wiekiem badanego,
od około 30.dziestego roku życia ( szczególnie
widoczne jest to u osób ze zdiagnozowanym w
dzieciństwie upośledzeniem umysłowym).
Istnieje zależność między IQ a sukcesami
edukacyjnymi dzieci i młodzieży, ale nie jest ona
stała:
 0,65- w szkole podstawowej
 0,55- w szkole średniej
 0,25- na studiach
Pozostałe 25 do 45 %, obszaru determinującego
osiągnięcie sukcesu edukacyjnego ucznia nie jest
związana z jego IQ, ale zależy od szeroko
rozumianych uwarunkowań zewnętrznych.
Pamiętajmy: Wechsler mówił o
pozaintelektualnych czynnikach wewnętrznych

Do najważniejszych zalicza się:
 Przestrzeń edukacyjną- szkoła, klasa….


Dydaktykę- kwalifikacje i kompetencje
nauczycieli, środki dydaktyczne, metody i
formy pracy….
Bezpośrednią stymulację środowiskowąrodzina, warunki materialne, system
wartości…
Diagnoza
(gr. διγνοσισσ - rozpoznanie) w
psychologii polega na opisie
pozytywnych i negatywnych właściwości
psychicznych oraz psychologicznych
mechanizmów funkcjonowania
jednostki, wyjaśnianiu problemów w
funkcjonowaniu tej jednostki oraz
prognozie skutków zachowań i zjawisk
oraz możliwości modyfikowania tego,
co problematyczne w funkcjonowaniu-
planowaniu pomocy!



Psychometria (z gr. psyche – dusza, metria –
miara) – dział psychologii, zajmujący się teorią i
praktyką stosowania testów psychologicznych,
który opiera się na zdobyczach statystyki i
matematyki.
Psychometria wykształca procedury badania
testowego w psychologii poprzez obiektywizację,
pomiar rzetelności i trafności, standaryzację,
normalizację i ewentualną właściwą adaptację
narzędzi badawczych, jakimi są kwestionariusze
osobowości, testy uzdolnień i inteligencji, ankiety
oraz skale.
Psychometria umożliwia ujęcie zachowania
jednostki w postaci pomiaru liczbowego, dzięki
czemu daje nadzieję na obiektywny i naukowy
opis człowieka. Koncentruje się na różnicach
indywidualnych. Stwarza jednak
niebezpieczeństwo etykietowania jednostki i
sztywnego kategoryzowania jednostek.

W naukach społecznych (pedagogice,
psychologii…) istotną podstawę
każdej oceny badanego stanu
rzeczywistości stanowią normy lub
zespół norm, tzn. że analizowany stan
odnosimy do stanu prawidłowego lub
wzorcowego.



Oceny szczegółowe odnoszące się do
pewnego elementu analizowanej
rzeczywistości wyprowadzamy w ten
sposób iż:
opisany stan niższy od normy uważamy
za niekorzystny
stan zgodny z normą lub
przewyższający normę oceniamy jako
pozytywny







norma rozwoju fizycznego (parametry wzrostu,
wagi itp.)
norma rozwoju psychicznego (np. prawidłowości w
zakresie rozwoju myślenia, pamięci, spostrzegania)
inne normy psychologiczne (w zakresie psychologii
społecznej, klinicznej, wychowawczej)
normy sanitarno-higieniczne (dopuszczalne
nasilenie hałasu, odpowiednie oświetlenie)
normy prawne (np. przepisy prawa oświatowego,
funkcjonowanie funduszu alimentacyjnego,
konwencja praw dziecka itp.)
normy moralne i estetyczne (ogólnie przyjęte
normy, uwarunkowane kulturowo)
normy ściśle pedagogiczne (zasady wychowania,
formy i metody skutecznej aktywizacji dzieci)
To zabieg statystyczny polegający na
ustaleniu zależności między wynikami
uzyskanymi za pomocą danego
narzędzia (np. testu, kwestionariusza) a
wynikami średnimi w danej populacji
(lub w interesującej badacza próbie).
Jeśli na przykład nauczyciel tworzy nowy
test znajomości podstawowych figur
geometrycznych, musi ustalić normy
dla danej populacji ( klasy), które
pozwolą zrozumieć co oznacza wynik
uzyskany przez konkretnego ucznia w
tym teście.



Rzetelność (ang. reliability) - cecha testu
psychologicznego oznaczająca dokładność
pomiaru.
Innymi słowy, jest to wielkość błędu, jaki popełnia
psycholog, interpretując wyniki danego testu. Nie
ma idealnego testu - tak jak nie ma idealnej linijki
czy innego narzędzia pomiaru. Dlatego też trzeba
wiedzieć, jak duży popełniamy błąd, stosując
określony test, i określić granice interpretacji
otrzymanego wyniku testowego.
Rzetelność pociąga za sobą wymóg spójności testu
w czasie. Sprawdza się ją badając te same osoby
danym testem dwukrotnie w jakimś odstępie czasu.
Po upływie pewnego czasu, powtórzenie badania
testem na tej samej grupie badanych powinno dać
zbliżone wyniki).


Trafność (ang. validity) – cecha testu
badawczego, która oznacza, że test
mierzy właśnie to, co miał zgodnie z
intencjami twórców mierzyć, tzn,np..:
czy test bada znajomość
podstawowych figur
geometrycznych…czy odporność
dziecka na stres???
Ujednolicony sposób posługiwania się
testem.
Ma on zminimalizować zależność wyników
testu od wpływów czynników ubocznych,
takich:, jak:



zachowanie się osoby przeprowadzającej
badanie oraz
warunki, w których to badanie jest
przeprowadzane,
tak, by na wynik w teście nie składał się
wpływ warunków badania oraz
subiektywizm osoby badającej.

Test posiada:

zasady ogólne przeprowadzania testu i procedury
badania

instrukcję, którą podajemy w dosłownym brzmieniu, w
sposób ściśle określony przez autora testu,

określony zakres i warunki, w których badanemu
udzielana jest pomoc przez osobę prowadzącą test

ewentualne pomoce do testu

warunki badania (czy jest to test prowadzony
indywidualnie czy grupowo)

klucz, czyli określone zasady, według których ocenia
się odpowiedzi na poszczególne pozycje testu i
interpretuje się wyniki.


Tyle o psychometrii na podstawie badania
ilorazu inteligencji…ufff!
A co ocenia nauczyciel w szkole i jaki rodzaj
diagnozy przeprowadza oceniając ucznia?




Opis funkcjonowania dziecka w konkretnym
środowisku (np..: szkolnym), wobec konkretnych
zadań ( np.: edukacyjnych), opis jego umiejętności:
społecznych, edukacyjnych, np. w odniesieniu
do…czegoś… np.: do podstawy programowej.
Diagnoza funkcjonalna wykonywana jest głównie w
oparciu o: obserwację, pomiar pedagogiczny,
ocenianie wewnątrzszkolne, jeśli nie są to
narzędzia znormalizowane, wystandaryzowane,
trafne i rzetelne...może być nieobiektywna.
Diagnozy funkcjonalnej w szkole dokonuje
nauczyciel.
UWAGA: Oceniając umiejętności dziecka, ocenia
efekty swojej pracy!



Ocenia sukcesy i trudności edukacyjne
ucznia, to:
w jakim stopniu wykorzystuje on swój
potencjał rozwojowy ( IQ) w procesie
uczenia się,
Jak jego potencjał (IQ) przekłada się na
umiejętności i wiadomości szkolne.

1.
Nie szkodzić.

2.
Być kompetentnym.

3.
Nie wykorzystywać informacji uzyskanych w
wyniku badania do celów innych niż
przewidywał to proces badawczy.

4.
Traktować ludzi z szacunkiem.

5.
Dbać o zaufanie osoby badanej.

6.
Podejmować działanie przy dysponowaniu
pełnymi informacjami.

7.
Działać zgodnie z zasadami społecznej
równości i sprawiedliwości.







Diagnoza psychometryczna:
Znormalizaowana, trafna,
rzetelna, wystadaryzowa.
Obiektywna.
Daje obraz zdolności,
potencjału rozwojowego.
Kategoruzuje!
Bywa sztywna.
Koncentruje się na tym, co
dziecko potrafi tu i teraz w
ściśle określonej sytuacji
badawczej





Diagnoza funkcjonalna:
Znormalizowana, trafna,
rzetelna,
wystandaryzowana?
Obiektywna?
Daje obraz wykorzystania
zdolności w postaci
umiejętności tu i teraz oraz:
wychodzi poza tu i teraz
(strefa najbliższego
rozwoju) ponieważ
obserwacja obejmuje
aktywność dziecka w
różnych sytuacjach.
1. Co to jest inteligencja? – Wiemy
2. Czym jest iloraz inteligencji i jak się go mierzy?Wiemy?
3.Czy uczeń z wysokim ilorazem inteligencji, to
„bardzo dobry” uczeń? ….. a ten z niskim, to „ bardzo
słaby „ uczeń ?- czasem tak czasem nie 
4. Co mierzy psycholog badając iloraz inteligencji i jak
to się ma do tego , co ocenia nauczyciel w szkole?potencjał rozwojowy a wyniki jego wykorzystania
5. Jeśli nie zawsze od IQ, to od czego innego zależy
efektywność uczenia i uczenia się? Chyba wiemy, ale
może popatrzmy:

Temperament (choleryk,

Osobowość ( niski neurotyzm,

Motywacja

sangwinik, melancholik, flegmatyk)

szkoła, klasa

( najlepiej
wewnętrzna -np.: uczę się
ponieważ uznaję to za pożyteczne
dla realizacji swoich celów)
Im jestem młodszy tym większe
znaczenie ma mój iloraz
inteligencji.
Pozaintelektualne czynniki
wewnętrzne wg.D.Wechslera.
Dydaktyka- kwalifikacje i
kompetencje nauczycieli, środki
dydaktyczne, metody i formy
pracy…
otwartość na nowe doświadczenia,
wewnętrzne poczucie kontroli,
umiejętności organizowania pracy)

Przestrzeń edukacyjna-
Bezpośrednia stymulacja
środowiskowa- rodzina,
warunki materialne, system
wartości…

Im jestem starszy tym większy wpływ
na efektywność uczenia i uczenia się
mają pozaintelektualne czynniki
wewnętrzne i zewnętrzne.
Pozaintelektualne czynniki
zewnętrzne wg. Seligmana
Uczenie jest relacją między uczącym i
nauczanym.
Jakość relacji zależy od tego, co wnoszą w nią
strony.
Życzę nam wszystkim jak najlepszych
wzajemnych relacji:
Między uczniami i nauczycielami;
Nauczycielami i rodzicami
Rodzicami, nauczycielami i specjalistami,
np..z poradni i ośrodków doskonalenia
nauczycieli
Razem wiemy, potrafimy i możemy więcej.
Dziękuję Państwu za czas i uwagę.