Grzegorz Gigiel
advertisement
Gigiel Grzegorz Jelenia Góra 2 Promocja zdrowia nauczyciel wf Nauczyciel wychowania fizycznego promujący zdrowie Scenariusz relaksacji Zakres działalności nauczyciela wychowania fizycznego jest bardzo szeroki. Jest on nie tylko nauczycielem przedmiotu, prowadzącym lekcje i zajęcia pozalekcyjne, lecz także koordynatorem wszelkich działań szkolnych w obszarze kultury fizycznej. Powinien to być żywy wzór kultury fizycznej, o sportowym stylu życia, zgodny z zasadami higieny, o dobrym stanie zdrowia, wysokiej sprawności, zgrabny, ładnie wyglądający, umiejący organizować swój wolny czas oraz człowiek bez nałogów. Do obowiązków nauczyciela WF powinno należeć: - - prowadzenie efektywnych zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, koordynowanie w szkole wszelkich działań związanych z wychowaniem fizycznym, zdrowotnym, sportem i turystyką, organizowanie imprez sportowo – rekreacyjnych, przekazywanie uczniom wiedzy o zmianach zachodzących w organizmie człowieka pod wpływem ruchu, wyjaśnienie jakie ten ruch ma znaczenie dla zdrowia i ludzkiej egzystencji, wskazanie innych zagrożeń, z powodu zanieczyszczeń środowiska naturalnego, złego odżywiania się, alkoholizmu, narkomanii, nikotynizmu i niehigienicznego stylu życia. Nauczyciel w swoich działaniach nie powinien skupiać się tylko na tym, by uczeń dalej skoczył, czy poprawnie rzucił piłką do kosza itp. To są cele doraźne. Znaczenie tych spraw jest ważne dla ucznia, zwłaszcza wtedy, kiedy jest młodym człowiekiem, gdy się rozwija i kształtuje swoją osobowość, gdy sport i walka sportowa daje mu zadowolenie. Ucznia trzeba widzieć w dwóch wymiarach – teraźniejszym oraz przyszłościowym, jako człowieka młodego i dojrzałego. Trzeba przygotować go do zdrowego i aktywnego fizycznie stylu życia, żeby mógł dobrze funkcjonować we współczesnym świecie. Przedstawić uczniom korzyści ze zdrowia – eksponowanie zdrowia pozytywnego, lepszego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, radości życia i lepszej jego jakości. Żeby tak się stało nauczyciel musi być przekonany, że wychowanie fizyczne i ruch z nim związany jest podstawą zdrowia. Podstawowe działania stosowane w wychowaniu zdrowotnym, pokrywają się w większości z działaniami podejmowanymi w wychowaniu fizycznym i dlatego należy połączyć te dwa działy wychowania oraz rolę nauczyciela WF, który może stać się kreatorem zdrowia w szkole. Powinien więc on nauczyć swoich uczniów, jak mają zaspokajać swoje potrzeby ruchowe, promując odpowiednie dla każdego wieku formy aktywności ruchowej. Nauczyć ich, jak dbać o zdrowie, urodę i zgrabną sylwetkę ciała, jak to ciało kształtować i pielęgnować. Zapoznać ich, jak rozwijać sprawność fizyczną, szczególnie tę najbardziej związaną ze zdrowiem i jak ją utrzymywać przez całe życie na odpowiednim poziomie. Wykształcić i wyrobić umiejętności udzielania pierwszej pomocy, zahartować na bodźce fizyczne i psychiczne. Ważne jest również opanowanie przez uczniów umiejętności regulowania funkcji psychicznych, emocjonalnych i społecznych. Nauczyciel powinien tak oddziaływać na swoich podopiecznych, aby uznali zdrowie jako wartość nadrzędną, by czuli się odpowiedzialni za własne zdrowie i świadomie dążyli do jego utrzymania po opuszczeniu murów szkoły, dzięki nabytej wiedzy i nawyków oraz ukształtowania postawy podczas edukacji zdrowotnej w szkole. Celem edukacji zdrowotnej jest przygotowanie dziecka do tego, aby było niezależnym, zdrowym i twórczym obywatelem w przyszłości. Program edukacji zdrowotnej powinien obejmować nie tylko samego nauczyciela WF, włączającego się w promowanie zdrowia w szkole, lecz także samą szkołę, całą społeczność szkolną i pozostałych nauczycieli. Aby to osiągnąć, szkoła musi wspierać inicjatywę nauczyciela, stwarzać wszystkim osobom, które w niej pracują i uczą się, możliwości kontrolowania i poprawiania swego stanu zdrowia fizycznego. Tak więc warunkiem skutecznej promocji zdrowia i zdrowego stylu życia w szkole jest poziom stanu postaw prozdrowotnych kilku podmiotów: uczniów, nauczycieli, dyrekcji, służby medycznej, obsługi itd. Inwestycja w edukację zdrowotną w szkole oraz w nauczyciela WF promującego zdrowie zaprocentuje w zdrowie dzieci, co w istotnym stopniu wpłynie na ich zdolność do nauki. Szkoła zaś będzie środowiskiem sprzyjającym zdrowiu tylko wówczas, gdy nauczyciel stanie się centralną postacią w edukacji zdrowotnej uczniów. Zdrowie powinno uzyskać w edukacji szkolnej priorytet najwyższy. Dziecko, aby mogło się skutecznie uczyć musi mieć dobre zdrowie. Jeśli nauczyciel wychowania fizycznego nie będzie wskazywał na głębszy sens ćwiczeń fizycznych, zasad zdrowotnych, a będzie starał się osiągnąć tylko cele doraźne, związane z poprawą osiągnięć sportowych uczniów, to należy przypuszczać, że ich aktywność ruchowa ustanie po zakończeniu szkolnego przymusu. Nauczyciel WF to nie tylko instruktor ćwiczeń cielesnych, lecz także instruktor zdrowia, rekreacji, tańca, sportu – osoba wszechstronna ruchowo, dydaktycznie i pedagogicznie. Osoba realizująca program zdrowotny w sposób ciągły, rytmiczny i planowy, w którym uczniowie uczą się dbać o zdrowie własne i innych z równą troską. Poniżej przedstawiam scenariusz z relaksacji, który sam stworzyłem i opracowałem. Gdybym był nauczycielem wf promującym zdrowie w szkole, zaproponowałbym taką propozycję pozostałym nauczycielom mojej placówki. SCENARIUSZ Z RELAKSACJI Jako nauczyciel wychowania fizycznego Naszej szkoły - promujący zdrowie, zwracam się z prośbą do pozostałych nauczycieli wf, o możliwość wprowadzenia zajęć z relaksacji na zajęciach z wychowania fizycznego. Jest to również oferta dla nauczycieli innych specjalności, którzy zainteresowani są zdrowiem psychicznym i fizycznym swoich uczniów, wyrabianiem odpowiednich postaw zdrowotnych oraz pobudzaniem do pozytywnego zainteresowania zdrowiem naszych uczniów. Ćwiczenia relaksacyjne wspomagają kształtowanie osobowości ucznia i stymulują proces nauki. Poza tym ćwiczenia przyczyniają się do zachowania higieny psychicznej, pozwalają w znacznym stopniu zredukować stres, niepokój, napięcie fizyczne i psychiczne, agresję - tak często występujące zjawiska w szkole. Jako instruktor zdrowia – fachowiec w tej dziedzinie mam nadzieję, że skorzystają Państwo z zaproponowanych przeze mnie rozwiązań, zawartych w poniższym scenariuszu. Oto przykłady rozwiązań: Pierwsza propozycja dotyczy uczniów klas młodszych 1-3 i ich nauczycieli. Opisane poniżej ćwiczenia dotyczą fantazjowania i wyobrażania. Mają wpływać uspokajająco, dzięki nim troski i problemy zostają zepchnięte na dalszy plan. Ćwiczenie I – WYSPA Połóż się wygodnie, zamknij oczy, przyjmij jeszcze wygodniejszą pozycję... znajdujesz się na wyspie, na środku oceanu... wokół panuje zupełna cisza... spokój... słońce... czujesz ciepło... słońce świeci na stopy i nogi... czujesz jego promienie na rękach i ramionach... idziesz boso po plaży... wzdłuż brzegu... czujesz ciepło piasku na bosych stopach... ciepło ogarnia całe ciało... spokój, ciepło, spokój, ciepło, czujesz... morze jest przed tobą... fale poruszają się w przód i w tył... w przód i w tył... przypływ i odpływ... wdech i wydech pokrywają się z rytmem fal... w górę i w dół... w górę i w dół... oddychasz równo i spokojnie... widzisz gąszcz kwitnących kwiatów, drzewa i palmy... zielona ściana nie do przebicia... chcesz przez z nią przejść... jesteś ciekawy i odważny... chcesz zobaczyć co tam jest... słyszysz dźwięki wydawane przez zwierzęta... jesteś bardzo odważny... zapachy słodkie, tajemnicze... ciepło, światło, jasne południe... jesteś zupełnie spokojny... rozluźniony... zrelaksowany... czujesz ciepło, jest ci dobrze... jesteś spokojny i rozluźniony... teraz wracasz na salę... zwijasz dłonie w pięści... napinasz ramiona... przeciągasz się... i wyciągasz... ziewasz i otwierasz oczy. Ćwiczenie II – JABŁKO Usiądź prosto... uświadom sobie kontakt z podłożem.... postaw obie nogi na podłodze... wyciągnij prawą rękę i zamknij oczy... wyobraź sobie, że trzymasz w ręku jabłko... poczuj jaki ma kształt... jakie jest ciężkie... jak wygląda twoje jabłko... przysuń jabłko do nosa... powąchaj je... ugryź jabłko... słyszysz jak chrupnęło... poczuj smak swojego jabłka... połóż jabłko przed sobą... wyobraź sobie napisane słowo jabłko... po zobaczeniu tego słowa możesz otworzyć oczy. ( inny wariant: np. jabłko zastąpione kwiatem, kasztanem, innym owocem itp.) Relaksacja wg systemu jogi, to propozycja dla uczniów klas starszych 4-6 oraz klas gimnazjalnych Naszej szkoły. Proponuję trening prowadzący do uświadomienia własnego ciała i uwolnienia go od napięć fizycznych, a umysłu od konfliktów emocjonalnych i psychicznych. Systematyczna praca, regularny trening relaksacyjny, który zostałby wprowadzony na lekcjach wf i innych zajęciach, oznaczałby w najbliższym czasie poprawę zdrowia fizycznego oraz psychicznego uczniów w szkole jak i poza szkołą. Jest to sposób zainteresowania młodzieży – jogą, jako formą relaksu, kształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych, wyrobienia aktywnego stosunku do własnego ciała i zdrowia. Oto przykład relaksu trwającego około 15 minut, który może być przeprowadzony na lekcji wf –u jako część końcowa, element nowy lub urozmaicający zajęcia ( można użyć muzyki relaksacyjnej w tle – cicho). Pozycja ciała: Połóż się na plecach i ramiona ułóż wzdłuż tułowia. Dłonie pozostają na podłodze, są otwarte i częścią chwytną skierowane ku górze. Nogi oddalone od siebie około 40 cm, a stopy skierowane na zewnątrz. Głowa prosto, oczy zamknięte. Opis ćwiczenia: Oddychasz naturalnie, harmonijnie i głęboko... rozluźniasz całe ciało przenosząc całą uwagę na prawą dłoń... odczuwasz ją i wyobrażasz sobie... przenosisz uwagę na nadgarstek prawej ręki... przenosisz uwagę z miejsca na miejsce w następującej kolejności: przedramię... łokieć... ramię... bark... prawa strona tułowia... prawe udo... kolano... podudzie... kostka nogi... prawa stopa... przenosisz uwagę na lewą dłoń... i następnie na nadgarstek... przedramię... łokieć... ramię... bark... lewą stronę tułowia... lewe udo... kolano... podudzie... kostkę nogi... lewą stopę... Oddychasz swobodnie i głęboko... odczuwasz prawą rękę... ręka staje się ciężka... coraz cięższa... ciężar przesuwa się na całą rękę... aż po bark... teraz odczuwasz lewą rękę... ręka staje się cięższa... coraz cięższa... ciężar przesuwa się w stronę barku... przenosisz uwagę na stopy... stają się ciężkie... coraz cięższe... ciężar przesuwa się w stronę bioder i pośladków... ciężar z nóg przechodzi na brzuch i dolny odcinek pleców... ciężar z rąk przechodzi na klatkę piersiową i górny odcinek pleców... całe ciało staje się bezwładne i rozluźnione... poddajesz się ciężarowi i wtapiasz się coraz bardziej w podłoże... Oddech przepływa wolno i spokojnie... oddycha ci się bez żadnego wysiłku... odczuwasz czoło, skronie i oczy... odczuwasz nozdrza, usta i policzki... przenosisz uwagę na szyję... klatkę piersiową... brzuch... biodra... całe ciało zatopione jest w bezwładzie... Obserwujesz to co dzieje się z twoim ciałem... oddechem i umysłem... jesteś świadomy tego, co pojawia się w twoim umyśle... myśli... wyobrażenia...odczucia... pozostajesz z nimi... obserwujesz je bez zatrzymywania się na nich... pojawiają się i znikają spontanicznie... Oddycha ci się bez żadnego wysiłku... kiedy wykonujesz wdech, liczysz 11... kiedy wydech, liczysz 11... wdech, 10... wydech, 10... gdy doliczysz do 1, staraj się utrzymać umysł w całkowitej ciszy przez jedną minutę... Wykonaj 3 – 4 głębsze oddechy... zwróć uwagę na swoje ciało leżące na podłodze... staraj się pobudzić energię poruszając najpierw dłońmi i stopami... przeciągnij cały kręgosłup... przenieś ręce za głowę... zegnij nogi w kolanach... przenieś ciało do ułożenia na boku... otwórz oczy i wróć do pozycji siedzącej kończąc relaksację. Mam nadzieję , że uda mi się osiągnąć zamierzony cel - przybliżyć i zainteresować relaksem Naszych nauczycieli, którzy podejmą chęć działania i zechcą wykorzystać moje przykładowe propozycje zawarte w powyższym scenariuszu, w trakcie prowadzanych przez siebie zajęciach z wychowania fizycznego oraz innych specjalności. Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani wprowadzeniem relaksacji na swoich lekcjach, służę dodatkową wiedzą i szczegółową poradą oraz dostępem do fachowej literatury w tym zakresie. Nasze zdrowie w naszych rękach ! - pamiętajmy o tym.
