Microsoft Word Viewer - 10. Taniec w XX wieku

Taniec w XX w.
1. Nowa koncepcja sztuki tanecznej i form tanecznych:
–
–
związki tańca ze współczesnymi sztukami plastycznymi i muzyką (ekspresjonizm, futuryzm, kubizm);
wprowadzanie nowych elementów z dziedzin pozatanecznych: akrobatyki, sportu, gestów zmechanizowanej pracy;
2. Rudolf Laban (Węgier, 1879-1958) – twórca teorii ruchu, systemu notacji ruchu (kinetografii), ojciec
choreologii – teoretycznej wiedzy o tańcu
-
ustalił pojęcie impulsu, miejsca i sposobu powstawania ruchu
wyróżnił trzy składniki ruchu: energię, czas, przestrzeń, w jakiej porusza się ciało tancerza
sześcian Labana: bryła geometryczna wyznacza zależność zachodzącą między wszystkimi możliwymi ruchami głowy,
ramion, rąk, tułowia i nóg w zależności od siły i szybkości ruchów
3. Emil Jacques-Dalcroze (szwajcarski muzykolog i komp., 1865-1950) – twórca rytmiki
Taniec współczesny – e k s p r e s j o n i z m
Ekspresjonizm – tworzenie dzieł wyrażających wszystkimi możliwymi środkami intensywne przeżycia człowieka;
posługiwanie się metodą deformacji, kontrastu, postacie były uosobieniami abstrakcyjnych symboli; każdy składnik (ruch,
gest, dekoracja, światło muzyka, gest, tekst) musiał silnie oddziaływać na widza.
M a r y W i g m a n (1886-1973) – geniusz niemieckiego tańca w l. 20tych i 30tych XX w.
Prekursorka t a ń c a w y r a z i s t e g o (Audrucktanz)
*zerwanie z zasadami tańca klasycznego
*wydobycie maksimum wyrazu z każdego ruchu i gestu, intuicyjna ekspresja
*poprzez ruch rytmiczny zostaje ukazany przepływ i odpływ emocji
* dynamika ruchu podkreślana ciągłą zmianą contraction i relaese
*spontaniczne ruchy wyrażające nastrój, uczucia i przeżycia wewnętrzne
*kompozycja zbudowana na jednym motywie ruchowym, dokładnie analizowanym i przetwarzanym w nowe formy
(nowość)
*tańce solowe: wyraz napięcia duchowego, niepokoju, halucynacji, pesymizmu
*szkoły wzorowane na wigmanowskich w całej Europie (najwięcej w D, A, CH)
K u r t J o o s (1901-1979) – twórca nowej koncepcji teatru tańca (Folkwang Tanztheater Studio)
*synteza różnych dziedzin sztuki: malarstwa, teatru, muzyki i tańca
*wyrazistość całego ciała w ruchu tanecznym
*zapożyczanie wartościowych elementów z różnych technik
*przejęcie najprostszych elementów z techniki klasycznej (sprężystość skoku, wyprostowanie kolan, aplomb, niektóre
pozy), odrzucenie techniki pointes
*mowa ciała nośnikiem znaczenia
*obiektywne przekazywanie stanów emocjonalnych poprzez odpowiadające im ruchy
*stylizacja gestów i ruchów zaczerpniętych z życia codziennego – główna podstawa tańca
*każde poruszenie się na scenie ma znaczenie symboliczne jako wynik psychologicznej analizy przeżycia
*momenty statyczne i pozy mają równie ważne znaczenie jak ruch i gest
*przekazywanie ogólnoludzkich treści; problemy polit, społeczne, filozoficzne, moralne z nutą pesymizmu
Martha Graham (USA)
*wprowadzenie terminu „modern dance” (zwykło się nim dziś określać wszystkie style pozaklasyczne)
*opracowanie zasad i metody nauczania nowej techniki tańca modern
*podstawa tańca = effort (wysiłek jako źródło ruchu) + współdziałanie dwóch naprzemiennych czynników: contraction i
release
*ruchy w pozycji pionowej, leżącej, klęczącej, siedzącej, taniec boso
*środki wyrazu czerpane z ruchów naturalnych
*tło: pusta scena, nieliczne elementy dekoracyjne, zmienne światła, kostium współgrający z ruchami tancerzy – czarny trykot,
sięgający do połowy łydki –ćwiczebny ubiór współczesnych tancerzy
*ruchy powinny być przekazem myśli i uczuć; ponieważ nie wszystkie uczucia są piękne, więc ich przekazy ruchowe nie
mogą być zawsze banalnie ładne i miłe dla oka. Każda kompozycja wymaga nowych środków wyrazu, czerpanych z ruchów
naturlanych, które mogą stać się bardziej wzmożone, intensywne i zdeformowane.
Etapy ewolucji t a ń c a m o d e r n
(1) 1915-1939
Opracowanie odrębnej techniki zrywającej z baletem klasycznym, taniec wyzwolony, taniec ekspresjonisyczny (I.
Duncan, K. Joos, M. Wigman, Martha Graham)
(2) 1944-1961
Zerwanie z symboliką i ekspresywnością, propagowanie pełnej wolności twórców (tancerzy, kompozytorów,
scenografów), powstanie nowego for malizmu opartego o improwizację i przypadek. (komp. John Cage,
tancerz, choreograf: Merce Cunningham)
(3) 1962-1976
Rozwój ruchu postmodern dance (new dance): naturalność (ruchy z dnia codziennego mogą być
wykorzystywane w choreografiach tanecznych), każdy ruch jest tańcem – taniec wolność totalna, powrót do sztuki
pierwotnej (Yvonne Rainer)
Cechy charakterystyczne postmodern dance:
*przekładanie czystego ruchu nad wszelkie treści fabularne
*improwizacja w ruchu (contact improvisation, rodzaj przedstawienia, w którym ruch tancerza inspirowany jest
wyłącznie muzyką)
*zasada aleatoryzmu (styl komponowania z elementami przypadkowości w ruchu, przypadek jako metoda
twórcza)
*redukcja techniki i znaczeń do niezbędnego minimum, udział nieprofesjonalnych wykonawców, występowanie w
codziennych ubraniach, wykonywanie zwykłych naturalnych ruchów i czynności, zerwanie z estetyzmem i
tradycyjną sceną teatralną
*elementami charakterystycznymi postmodern dance są parodia i ironia. Taniec pojmowany jest jako radość
płynąca z ruchu przy szczególnej świadomości realności.
(4) od 1976 - Conemporary Dance (forma mieszana pomiędzy tańcem modern a postmodern)
4. Taniec klasyczny
Rosja
*I poł. XX w. – osłabienie i upadek baletu rosyjskiego
*Odrodzenie się baletu w okresie Związku Radzieckiego (1917)
*Agrypina Waganowa – twórca własnej metody nauczania tańca klasycznego „Zasady tańca klasycznego” (1939)
*Soliści baletu radzieckiego: Marina Siemionowa, Aleksjej Jermołajew, Galina Ułanowa
*Lata 30te XX w.: zwrot ku tańcom ludowym w baletach radzieckich, do literatury pięknej jako źródła tematyki
baletowej, balety o realistycznej tematyce współczesnej
*Powstanie wielkich Zespołów Pieśni i Tańca: ZPiT im. Piatnickiego, Państwowy Zespół Tańca Ludowego pod
kier Igora Mojsiejewa (1937), Zespół Taneczny Bieriozka - tańce kobiece, ZPiT Armii Czerwonej pod kier. A.
Aleksandrowa (1929) z grupą taneczną prowadzoną przez P. Wirskiego).
Polska
*Balet Teatru Wielkiego w Warszawie
*1919 zespół baletowy przy Teatrze Wielkim w Poznaniu
*1937-1939 Polski Balet Reprezentacyjny (Bronisława Niżyńska, Leon Wójcikowski)
*Powstanie i rozwój wielu zespołów baletowych przy operach i teatrach po roku 1945
*1918-1939 Szkoła Rytmiki i Tańca Artystycznego Janiny Mieczyńskiej
*1919 Szkoła Tańca Scenicznego Tatiany Wysockiej
*1923-1929 Teatr Sztuki Tanecznej Tatiany Wysockiej
*1973 niezależny Polski Teatr Tańca stworzony i kierowany przez Conrada Drzewieckiego, (od 1988 pod dyr.
Ewy Wycichowskiej)
*1991 zawodowy zespół tańca współczesnego Śląski Teatr Tańca (Jacek Łumiński).
5. Twórczość Georga Balanchine´a – ojca baletu neoklasycznego
6. Twórczość wybitnego tancerza i choreografa końca XX w. Maurice´a Bejart´a (Lausanne, Szwajcaria) łączenie tańca klasycznego z tańcem współczesnym, muzyka współczesna
7. Twórczość artystyczna Piny Bausch (Tanztheater Wuppertal)