BD ProbeTec™ ET Pipettor
advertisement
Pipetor ProbeTec ET Instrukcja obsługi Becton, Dickinson and Company 7 Loveton Circle Sparks, Maryland 21152 USA 800-638-8663 BENEX Limited Bay K 1a/d, Shannon Industrial Estate Shannon, County Clare, Ireland tel.: + 353-61-47-29-20 faks: + 353-61-47-25-46 Numer dokumentu: L0000570 Wersja: (0305) Polski Eliminase is a trademark of Decon Laboratories, Inc. BD, BD Logo and ProbeTec are trademarks of Becton, Dickinson and Company. © 2005 BD. SPIS TREŚCI A. WPROWADZENIE ................................................................ 1 B. PRZEGLĄD PIPETORA.......................................................... 3 B.1 Ogólny opis.............................................................3 B.2 Klawiatura ..............................................................5 B.3 Wyświetlacz..........................................................11 B.4 Parametry techniczne ..........................................12 B.5 Zagrożenia i środki ostrożności ...........................13 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA........................................ 15 C.1 Programowanie pipetora ....................................15 C.1.1 Przywoływanie programów .....................19 C.1.2 Tryb notatnika (Program 0)......................19 C.1.3 Zmiana szybkości pipetowania ................20 C.2 Przeglądanie programu .......................................21 C.3 Procedury operacyjne ..........................................22 D. KALIBRACJA ...................................................................... 23 D.1 Kalibracja pipetora ..............................................23 D.2 PODGLĄD KALIBRACJI („CALVIEW”) .................24 D.3 ZEROWANIE KALIBRACJI („CALRESET”) ............24 D.4 Zalecenia dotyczące dokładności pipetowania ..25 E. WYKRYWANIE I USUWANIE USTEREK ORAZ KONSERWACJA................................................................. 26 E.1 Wykrywanie i usuwanie usterek ..........................26 E.2 Czyszczenie...........................................................27 E.3 Instalacja i wymiana baterii .................................28 E.4 Ładowanie baterii ................................................30 F. OBSŁUGA KLIENTA ........................................................... 31 Karta zapisanych programów BD ProbeTec ii A. WPROWADZENIE Bezprzewodowy, lekki, 8-kanałowy pipetor BD ProbeTec ET Pipettor ma możliwość rozprężania i sprężania, co pozwala na pobranie materiału z probówek w statywie, a następnie na dozowanie materiału do mikrostudzienek. Zachowując wygodę obsługi pipetora ręcznego, jednocześnie zapewnia możliwości programowania pipetora elektronicznego. Źródłem zasilania są baterie doładowywane. Możliwość automatycznego wyłączania pozwala na wydłużenie czasu działania baterii. Zintegrowany układ elektroniczny pozwala na przechowywanie zaprogramowanych danych. Można zapisać do pięciu programów pipetowania. Każdy program może obejmować do czterdziestu (40) etapów. Dane programów są zachowywane w pamięci, również w przypadku całkowitego rozładowania się lub usunięcia baterii. Ponadto tryb programowania Notatnik („Scratch Pad”) pozwala szybko i łatwo dokonywać zmian w programie. Zmiany wprowadzone w tym trybie nie są zapisywane w pamięci urządzenia. 1 Przed rozpoczęciem pracy Przed użyciem pipetora BD ProbeTec ET Pipettor, należy zweryfikować zawartość dostarczonego opakowania. Opakowanie powinno zawierać następujące elementy: 1 Pipetor BD ProbeTec ET Pipettor 1 Instrukcja obsługi 2 Baterie doładowywane 1 Karta dokładności/precyzji danych Ponadto konieczny zmiennego. jest jeden transformator prądu W przypadku braku któregokolwiek z elementów, należy się skontaktować z przedstawicielem firmy Becton Dickinson. Uwaga: Przed rozpoczęciem pracy z pipetorem należy zainstalować i naładować baterie. W tym celu należy się zapoznać również z treścią punktów: ■ Punkt E.3, „Instalacja i wymiana baterii” ■ Punkt E.4, „Ładowanie baterii” 2 B. PRZEGLĄD PIPETORA B.1 Ogólny opis Wyświetlacz Klawiatura Złącze transformatora Kaseta baterii Przycisk spustu pipetowania Przycisk odrzucania końcówek Pokrętło regulacji odstępu Oprawy końcówek Rysunek B. 1: Opis podzespołów Klawiatura. Klawiatura składa się z przycisków operacyjnych, służących do programowania sekwencji i objętości pipetowania. Zobacz punkt B.2. – Klawiatura. Wyświetlacz. Wyświetlacz jest ekranem ciekłokrystalicznym, na którym są wyświetlane operacje pipetowania (Fill – pobieranie, Dispense – dozowanie, Mix – mieszanie i Purge – opróżnianie) oraz objętość płynu dla każdego etapu programu pipetowania. Zobacz punkt B.3. – Wyświetlacz. 3 B. PRZEGLĄD PIPETORA Kaseta baterii. Kaseta baterii zawiera dwie doładowywane baterie niklowo-metalowo-wodorkowe. Baterie należy ładować przez 15 godzin. W pełni naładowana bateria wystarcza na do 1 200 cykli pracy pipetora przy maksymalnej objętości. Czas pracy baterii jest dłuższy dzięki automatycznemu odcinaniu dopływu energii po 10 minutach od zaprzestania pracy. Zobacz punkt E.3. „Instalacja i wymiana baterii” Przycisk spustu pipetowania. Przycisk spustu służy do uruchamiania programu pipetowania. Po wciśnięciu przycisku na ekranie jest wyświetlana komenda „Run” (uruchomienie) lub „Purge” (opróżnianie). Pojedynczy etap pipetowania wykonuje się przez szybkie wciśnięcie i zwolnienie przycisku spustu. Pipetowanie (dozowanie) automatyczne wykonuje się przez wciśnięcie i przytrzymanie przycisku spustu. Uwaga: W celu uniknięcia aspiracji płynu, pod koniec etapu automatycznego dozowania należy wyjąć końcówki pipet z płynu przed zwolnieniem przycisku spustu. Przycisk spustu odrzucania. Przed zdjęciem końcówek z pipetora należy wcisnąć przycisk spustu odrzucania końcówek. Oprawy końcówek. Oprawy końcówek tworzą wraz z końcówkami pipet hermetyczną uszczelkę zapewniającą dokładność podczas pipetowania. Złącze transformatora. Aby naładować baterię, do złącza transformatora należy podłączyć wtyczkę transformatora. 4 B. PRZEGLĄD PIPETORA B.2 Klawiatura Klawiatura zawiera przyciski operacyjne, programowania oraz specjalny przycisk funkcyjny. przyciski Wyświetlacz Klawiatura Przyciski programowania Specjalny przycisk funkcyjny Fill On / Off Vol Disp Prog Mix Purge Przyciski operacyjne Enter Rysunek B.2: Klawiatura Przyciski operacyjne: [On/Off] Przyciski „On/Off” (Wł./Wył.) służą do włączania i wyłączania pipetora. Po włączeniu pipetora jest emitowany sygnał dźwiękowy, napis „ZERO” pulsuje na wyświetlaczu, a następnie ma miejsce przestawienie tłoków do pozycji wyjściowej. Po wyzerowaniu wyświetlany jest pierwszy etap programu w trybie RUN (uruchomienie). Uwaga: Jeżeli pipetor jest programowany po raz pierwszy, pierwszym etapem jest operacja pobierania, z domyślną wartością objętości napełniania. Ustawienia domyślne przedstawiono w punkcie C.1., „Programowanie pipetora”. 5 B. PRZEGLĄD PIPETORA [Prog] Przycisk programowania pipetora umożliwia zapisanie do pięciu odrębnych programów w pamięci (w celu późniejszego ich przywołania). Każdy program może obejmować do 40 etapów. Programy są zapisywane w pamięci pod unikatowymi numerami od 1 do 5. Program „0” odgrywa rolę notatnika, w którym w można łatwo wpisywać, wykonywać oraz nadpisywać programy tymczasowe. Program „0” uważa się za program „otwarty” (zobacz punkt C.1. „Programowanie pipetora”). [Purge] Przycisk opróżnienia służy do uruchamiania procesu czyszczenia w dowolnym momencie operacji pipetowania, co powoduje przerwanie aktualnego programu. Wciskając przycisk „Purge”, a następnie wciskając przycisk spustu, można wypuścić z końcówek pipety całość pozostającego płynu i powrócić do początku programu. Przycisk „Purge” służy również do wprowadzania do programu etapu opróżniania. Uwaga: Jeżeli pobrana objętość płynu jest zbyt mała do przeprowadzenia etapu końcowego dozowania, jest emitowany sygnał dźwiękowy i wyświetlany automatyczny monit opróżnienia. 6 B. PRZEGLĄD PIPETORA Przyciski programowania: [Fill] [Disp] [Mix] Przyciski „Fill” (pobieranie), „Dispense” (dozowanie) i „Mix” (mieszanie) służą do programowania operacji pipetowania. Objętości pobierania, dozowania lub mieszania można zaprogramować, wciskając przycisk „Volume” (objętość). Liczbę cykli mieszania można zaprogramować, wciskając dwukrotnie przycisk „Mix”. Automatyczne odpowietrzanie. Na zakończenie ostatniego etapu dozowania następuje automatyczny krótki wyrzut powietrza powodujący usunięcie pozostałości płynu z końcówek pipet. Następnie tłoki zmieniają kierunek i powracają do pozycji wyjściowej. Uwaga: Wciśnięcie i przytrzymanie przycisku spustu w trakcie ostatniego etapu dozowania powoduje automatyczne odpowietrzenie i utrzymywanie aktualnego położenia aż do zwolnienia przycisku spustu. Takie opóźnienie zapewnia wystarczającą ilość czasu na wyjęcie końcówek pipety z płynu, zapobiegając aspiracji płynu w trakcie powrotu tłoków do pozycji wyjściowej. ▲ Vol ▼ Przycisk „Volume” służy do kontrolowania ilości pobieranego i dozowanego płynu. Objętość można wprowadzić po wyświetleniu monitu „Vol”. Objętość pipetowania można szybko zwiększyć poprzez wciśnięcie i przytrzymanie przycisku „Volume”. Krótkie, szybkie naciśnięcia przycisku „Volume” wywołują zwiększenie lub zmniejszenie objętości o najmniejszy możliwy przyrost. Dłuższe naciśnięcia przycisku „Volume” wywołują zwiększenie lub zmniejszenie objętości o większe przyrosty. W celu umożliwienia uzyskania pożądanej objętości dostępne są trzy poziomy przyrostu (patrz C.1. „Programowanie pipetora”). 7 B. PRZEGLĄD PIPETORA Przycisk „Volume” służy także do zmiany szybkości pipetowania w ramach zapisanego programu lub w trakcie wykonywania programu (zobacz rozdział C.1.3. „Zmiana szybkości pipetowania”). [Enter] Przycisk „Enter” służy do zapisywania programów w pamięci. Po zaprogramowaniu każdego etapu należy wcisnąć jednokrotnie przycisk „Enter” w celu zaakceptowania etapu. W celu zaznaczenia końca programu, po zaprogramowaniu etapu końcowego należy dwukrotnie wcisnąć przycisk „Enter”. Trzykrotny sygnał dźwiękowy potwierdza zakończenie programu. Specjalny przycisk funkcyjny: Specjalny przycisk funkcyjny jest niewielkim otworem znajdującym się poniżej przycisku „Volume”. Aktywacja następuje przy użyciu końcówki pipety. Poprzez wielokrotne wciskanie przycisku można wyświetlić cztery funkcje: Szybkość pipetowania (SPd), sygnał dźwiękowy (TONE), szybkość automatycznego dozowania (PACE) i kalibrację (CAL). Aby zakończyć działanie specjalnego przycisku funkcyjnego, należy w dowolnym momencie wcisnąć przycisk „Enter”. 8 B. PRZEGLĄD PIPETORA „SPd” (Szybkość) Po uruchomieniu trybu specjalnego przycisku funkcyjnego szybkość pobierania i dozowania modyfikuje się przy użyciu przycisku „Volume”. Dostępnych jest pięć ustawień szybkości: Ustawienia szybkości SLOW (powoli) MEDIUM SLOW (średnio wolno) MEDIUM (średnio) MEDIUM FAST (średnio szybko) FAST (szybko) Wyświetlacz S S■ S■■ S■■■ S■■■F Aktualne ustawienie szybkości jest zawsze widoczne w dolnej części wyświetlacza. Ustawienia można wybierać i zmieniać w dowolnym momencie przed rozpoczęciem wykonywania etapu programu. 9 B. PRZEGLĄD PIPETORA „TONE” (DŹWIĘK) Sygnał dźwiękowy sygnalizuje ukończenie jednego lub większej ilości etapów lub sygnalizuje ostrzeżenie: ■ Pojedynczy sygnał dźwiękowy: zakończenie etapu pipetowania; niewystarczająca objętość dozowania, niezbędne opróżnienie. ■ Podwójny sygnał dźwiękowy: operacja lub przycisk programowania nie jest aktywny w bieżącym trybie; próba wprowadzenia niedozwolonego etapu programowania. Zobacz punkt E.1. „Wykrywanie i usuwanie usterek”. ■ Potrójny sygnał dźwiękowy: zakończenie serii pipetowania; koniec sekwencji programowania Pojedynczy dźwięk, sygnalizujący zakończenie etapu pipetowania, można włączyć (ON) lub wyłączyć (OFF). Wyłączenie pozostałych sygnałów dźwiękowych nie jest możliwe. W celu wyświetlenia funkcji „TONE” i bieżących ustawień dźwięku należy wcisnąć specjalny przycisk funkcyjny. W celu zmiany ustawień należy wcisnąć przycisk „Volume”. Jeżeli sygnał dźwiękowy jest WŁĄCZONY, w środkowej części wyświetlacza ukazuje się symbol sygnału dźwiękowego „ ”. Uwaga: Przy dozowaniu automatycznym należy włączyć sygnał dźwiękowy pozwalający na przygotowanie się do każdego etapu operacji. 10 B. PRZEGLĄD PIPETORA „PACE” (DOZOWANIE AUTOMATYCZNE) Funkcja „PACE” służy do sterowania szybkością automatycznego pipetowania (dozowania); dostępne są opcje: FAST (szybko) lub SLOW (powoli). Wcisnąć specjalny przycisk funkcyjny aż do momentu wyświetlenia nazwy trybu „PACE”. Wyświetli się także ustawienie bieżące. W celu dokonania zmiany ustawienia należy wcisnąć przycisk „Volume”. Dozowanie automatyczne Przy stosowaniu funkcji dozowania automatycznego pipetor dozuje zaprogramowaną objętość w określonym tempie (szybko lub powoli). Bezpośrednio po każdym etapie dozowania jest emitowany pojedynczy sygnał dźwiękowy (jeżeli aktywowano sygnały dźwiękowe), sygnalizujący konieczność przygotowania do następnego etapu dozowania. Zobacz punkt C.3., „Procedury operacyjne”. „CAL” (Kalibracja) Kalibracja pipetora jest ustawieniem fabrycznym dla wody destylowanej w temperaturze pokojowej. To ustawienie należy stosować do ponownej kalibracji pipetora oraz podczas pipetowania płynów o istotnie różnych ciężarach właściwych lub temperaturach. Zobacz punkt D.1., „Kalibracja pipetora”. 11 B. PRZEGLĄD PIPETORA B.3 Wyświetlacz Dane są wyświetlane na wyświetlaczu z ekranem ciekłokrystalicznym (LCD). Wyświetlane są informacje dotyczące bieżącej operacji, monit prędkości (przy wprowadzaniu programu), objętość pipetowania, wskaźnik stanu baterii (wyświetlany przy niskim stanie naładowania), symbol sygnału dźwiękowego (jeżeli został aktywowany), szybkość pipetowania i numer programu. Operacje pipetowania Sygnał dźwiękowy Monit objętości Objętość pipetowania Ustawienie Monit opróżniania Nr programu szybkości Wskaźnik niskiego stanu naładowania baterii Rysunek B.3: Wyświetlacz pipetora 12 B. PRZEGLĄD PIPETORA B.4 Parametry techniczne W zakresie od 15 do 1250 µl: Dokładność: odchylenie od średniej 1,5% 6,0 µl odchylenie od średniej W przedstawionym zakresie zastosowanie ma większa z obu wartości Precyzja: współczynnik zmienności (CV): 0,6% 3,0 µl odchylenie standardowe W przedstawionym zakresie zastosowanie ma większa z obu wartości Napięcie wejściowe: 2,5 V, prąd stały Wymagania środowiskowe: Przechowywanie Temperatura: od -20 do 65°C Wilgotność: wilgotność względna od 20% do 85%, bez skraplania Warunki użytkowania: W pomieszczeniach zamkniętych: Temperatura: od 18 do 33°C Wilgotność: wilgotność względna od 20% do 85%, bez skraplania Wysokość nad poziomem morza: od 0 do 2000 m Kategoria instalacji II; stopień zanieczyszczenia 2, zgodnie z normą IEC 664. Dostępne transformatory Nr katalogowy Kraj 440488 Anglia 440490 Japonia/USA 440491 Europa Źródło prądu 240 V, 50 Hz 100/120 V, 60 Hz 220 V, 50 Hz 13 B. PRZEGLĄD PIPETORA B.5 Zagrożenia i środki ostrożności Nie są znane zagrożenia związane z pipetorem, o ile jest używany zgodnie zaleceniami zawartymi w niniejszej instrukcji. Należy jednak uwzględniać możliwość wystąpienia sytuacji mogących prowadzić do poważnego uszczerbku na zdrowiu. Uwaga: W przypadku problemów z pipetorem należy się skontaktować z przedstawicielem firmy Becton Dickinson. OSTRZEŻENIE! Zabezpieczenia zastosowane w pipetorze mogą zostać uszkodzone, jeżeli pipetor nie był używany w sposób zgodny z przedstawionymi instrukcjami. OSTRZEŻENIE! Należy dopilnować, by transformator został podłączony do gniazda elektrycznego o parametrach napięcia i prądu elektrycznego zgodnych ze specyfikacją określoną przez firmę Becton Dickinson and Company. Stosowanie niekompatybilnego gniazda elektrycznego może być przyczyną porażenia i stwarza zagrożenie pożarowe. PRZESTROGA! Należy stosować transformator dostarczany przez firmę Becton Dickinson and Company. Używanie niekompatybilnego transformatora może być przyczyną uszkodzenia pipetora. PRZESTROGA! Nie używać pipetora, gdy jest podłączony do transformatora. Wyładowanie elektrostatyczne może spowodować przejściowe upośledzenie funkcji pipetora. PRZESTROGA! Przed przystąpieniem do czyszczenia zewnętrznej powierzchni pipetora należy zawsze wyłączyć prąd i odłączyć transformator od sieci elektrycznej. Przeciek płynu może być przyczyną uszkodzenia wewnętrznych elementów urządzenia. PRZESTROGA! Nie zanurzać urządzenia w płynie. Przeciek płynu może być przyczyną uszkodzenia wewnętrznych elementów urządzenia. PRZESTROGA! Nie należy sterylizować pipetora w autoklawie. Działanie nadmiernych temperatur może być przyczyną uszkodzenia elementów elektronicznych i wyświetlacza. 14 B. PRZEGLĄD PIPETORA Uwaga: W celu uzyskania instrukcji dotyczących sterylizacji poszczególnych elementów pipetora należy się skontaktować z przedstawicielem firmy Becton Dickinson. PRZESTROGA! Nie należy czyścić klawiatury, ekranu ciekłokrystalicznego, panelu sterowania i opraw końcówek przy użyciu roztworu dezynfekującego ani innych rozpuszczalników. Pipetor może zostać uszkodzony przez roztwory do czyszczenia o właściwościach żrących. 15 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA Programowanie pipetora jest szybkie i łatwe. Etapy pipetowania i miareczkowane objętości wprowadza się w kolejności, w jakiej będą wykonywane, a następnie zapisuje się program w pamięci pipetora. Program pozostaje w pamięci również po wyłączeniu pipetora, rozładowaniu baterii lub ich wymianie, aż do zmiany parametrów. Do pamięci pipetora można wprowadzić pięć (5) programów, z których każdy może obejmować 40 etapów. C.1 Programowanie pipetora W celu wprowadzenia programu pipetowania: 1. Włączyć pipetor. W celu włączenia pipetora wcisnąć zielony przycisk [On/Off]. Będzie emitowany sygnał dźwiękowy, przelotnie na wyświetlaczu pojawi się „ZERO” i tłoki zostaną przestawione do pozycji wyjściowej. Zostanie wyświetlony pierwszy etap aktualnego programu. 2. Wybrać numer programu, wciskając przycisk [Prog], a następnie przycisk [Vol], aż zostanie wyświetlony żądany numer programu. Wcisnąć przycisk [Enter] 3. W celu wejścia w tryb programowania wcisnąć i przytrzymać przycisk [Prog], równocześnie wciskając przycisk Special Function (specjalny przycisk funkcyjny) przy użyciu końcówki pipety. Zostanie wyświetlony monit „Prog”. 4. Wybrać etap pipetowania, wciskając przycisk [Fill] lub [Mix]. Na przykład w celu rozpoczęcia programowania od pobierania należy wcisnąć przycisk [Fill]. Na wyświetlaczu zostanie wyświetlony napis „Fill” oraz migający monit „Vol”. 15 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA Wyświetlacz w trybie wyświetlania pulsacyjnego Uwaga: Wyświetlana wartość objętości jest równa ostatniej wartości zaprogramowanej dla wybranej operacji, a jeżeli pipetor jest programowany po raz pierwszy – objętości domyślnej. Pobieranie. Przycisk [Fill] służy do programowania operacji pobierania danej objętości płynu. Dla operacji przenoszenia płynów można zaprogramować pojedynczy etap pobierania, natomiast dla rozcieńczania lub pobierania nadsączu można zaprogramować kombinację etapów pobierania. Dozowanie. Przycisk [Disp] służy do programowania operacji zwalniania przez pipetor danej objętości płynu. Objętość dozowania może obejmować całą objętość pobierania, a w przypadku automatycznego pipetowania – również mniejsze objętości. W przypadku pipetowania automatycznego objętość dozowania programuje się tylko raz. Ta objętość będzie dozowana przez pipetor przy każdym wciśnięciu przycisku spustu (lub wielokrotnie, podczas dozowania automatycznego), aż do osiągnięcia objętości napełniania lub do do momentu pozostania niewystarczającej objętości płynu. 16 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA Mieszanie. Przycisk [Mix] służy do programowania wykonywania kombinacji pobierania i dozowania. Istnieje możliwość zaprogramowania objętości mieszania lub cyklu mieszania (pojedyncze pobieranie i dozowanie). W celu zaprogramowania objętości mieszania należy jednokrotnie wcisnąć przycisk [Mix]. W celu zaprogramowania cyklu mieszania – dwukrotnie wcisnąć przycisk [Mix]. Możliwe jest zaprogramowanie od 2 do 9 cykli mieszania. Ustawienie domyślne obejmuje trzy cykle mieszania. Poniżej przedstawiono kilka uwag dotyczących programowania operacji mieszania: ■ Jeżeli program cyklu mieszania rozpoczyna się od pozycji wyjściowej, cykl zakończy automatyczne odpowietrzenie i wyświetlenie napisu „ZERO”. Wciśnięcie przycisku spustu spowoduje powrót tłoków do pozycji zerowej. ■ Jeżeli program cyklu mieszania rozpoczyna się od pozycji innej niż wyjściowa (objętość większa od zera), następuje dozowanie płynu, a następnie rozpoczyna się cykl mieszania. Cykl mieszania kończy się przy tej samej objętości, przy której się rozpoczął. Poza tym, ponieważ informacja o operacji mieszania pozostaje na wyświetlaczu, operacja może zostać powtórzona (przydatne przy wykonywaniu rozcieńczeń szeregowych). W celu zakończenia operacji mieszania, należy wcisnąć przycisk [Purge], a następnie przycisk spustowy. Opróżnianie. Przycisk [Purge] służy do zaprogramowania operacji opróżniania z płynu. Tę procedurę można wprowadzić jako etap programu lub włączyć w dowolnym momencie podczas pipetowania w celu zakończenia programu i usunięcia pozostającego płynu. Uwaga: Jeżeli program kończy się przy objętości większej od zera, a ostatni etap nie jest cyklem mieszania, następuje automatyczne wyświetlenie monitu „Purge”. W przypadku obecności płynu emitowany jest sygnał 17 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA dźwiękowy. W celu opróżnienia pozostającego płynu i powrotu do początku programu należy wcisnąć przycisk spustowy. 5. Wprowadzanie objętości. Wprowadzić żądaną objętość pobierania [Fill], dozowania [Disp] lub mieszania [Mix] wciskając górną (▲) lub dolną (▼) część przycisku [Vol]. Szybkie przyciśnięcie i zwolnienie przycisku [Vol] powoduje zmianę objętości o najmniejszą odmierzalną objętość. Wciśnięcie i przytrzymanie przycisku [Vol] powoduje zwiększenie przyrostów odmierzanej objętości. Domyślne programowalne objętości wynoszą 1, 5 lub 50 µl (powoli → szybko). Uwaga: Ponieważ przycisk [Purge] nie powoduje zmiany objętości, po przeprowadzeniu konfiguracji opróżniania należy przejść do następnego etapu. 6. Zatwierdzanie etapu programowania. W celu zatwierdzenia etapu programowania należy wcisnąć przycisk [Enter]. Pulsująco wyświetlane są wszystkie przyciski funkcyjne, podpowiadające następny krok programowania: Wyświetlacz w trybie wyświetlania pulsacyjnego 7. Wybieranie następnej operacji pipetowania. Powtarzać etapy od 4. do 6., do wprowadzenia wszystkich etapów programowania. 8. Zapisywanie programu i wyjście z trybu programowania. W celu zapisania programu i wyjścia z trybu programowania, w trakcie pulsującego wyświetlania na wyświetlaczu wszystkich przycisków operacyjnych należy wcisnąć przycisk [Enter]. Pipetor potwierdza 18 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA zakończenie sekwencji programowania, emitując trzy sygnały dźwiękowe. Po wciśnięciu przycisku [Enter] w celu zapisania i wyjścia z programu, zapisany program zostanie umieszczony pod wybranym numerem programu. Numer programu zostanie wyświetlony na 2 sekundy. Zostanie wyświetlony pierwszy etap nowego programu. Program jest gotowy do wykonania. Przegląd programów przedstawiono w punkcie C.2, a procedury operacyjne – w punkcie C.3. C.1.1 Przywoływanie programów W celu przywołania zapisanego programu należy: 1. Aby wybrać numer programu wcisnąć przycisk [Prog], a następnie przycisk [Vol]. 2. Wcisnąć przycisk [Enter] w wyświetlonych programów. C.1.2 celu uruchomienia Tryb notatnika (Program 0) Poza obszerną pamięcią programów, pipetor oferuje także tryb „notatnika” lub tryb programowania otwartego. Ten tryb jest oznaczony symbolem „P/O”, wyświetlanym w sekcji programów. Omawiana opcja umożliwia dokonywanie szybkich zmian w protokołach pipetowania bez naruszania uprzednio zapisanych programów. W celu zastosowania trybu notatnika należy: Rozpocząć wprowadzanie nowego protokołu od początku jakiegokolwiek programu, wybierając opcje pipetowania zgodnie z opisem przedstawionym na stronie 13. Następnie można rozpocząć stosowanie nowego protokołu. Protokół pozostanie aktywny aż do momentu przywrócenia zapisanego programu. Symbol „P/O” wyświetlany w sekcji numerów programów oznacza, że aktywny jest tryb programowania (O)pen (otwartego) lub tryb notatnika. 19 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA C.1.3 Zmiana szybkości pipetowania Pipetor posiada opcję kontroli szybkości swoistej dla danej funkcji. Umożliwia to niezależne programowanie szybkości pobierania, dozowania, mieszania lub opróżniania. Poza tym jest możliwe niezależne ustawienie szybkości w obrębie wszystkich pięciu (5) zapisanych programów w ramach protokołu pipetowania. Szybkość pipetowania można łatwo zmienić na początku każdej funkcji pipetowania. W celu zmiany szybkości pipetowania w trakcie wykonywania programu należy: wcisnąć przycisk [Vol], aby wybrać szybkość dla każdej funkcji pipetowania (Fill – pobieranie, Dispense – dozowanie, Mix – mieszanie oraz Purge – opróżnianie). Tak wprowadzone nowe ustawienie szybkości pozostaje aktywne dla poszczególnych funkcji również po wyłączeniu pipetora. Także ustawienia szybkości funkcji programów w obrębie wszystkich pięciu (5) zapisanych programów pozostają w pamięci aż do momentu ich zmiany. 20 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA C.2 Przeglądanie programu Po zaprogramowaniu pipetora można dokonać przeglądu etapów programowania: 1. Ustawić pipetor w trybie „RUN” (uruchomienie). Upewnić się, czy pipetor znajduje się w trybie „RUN” (uruchomienie) – w lewym dolnym rogu wyświetlacza jest wówczas widoczny napis „Run”). Jeżeli wszystkie operacje pipetowania są wyświetlane pulsująco, oznacza to, że pipetor pozostaje w trybie programowania. W celu zapisania i wyjścia z programu należy wcisnąć przycisk [Enter]. 2. Uruchomić program. Uruchomić program, nie używając końcówek pipety i nie aspirując płynu. W celu uruchomienia każdego etapu programu należy wcisnąć przycisk spustowy. 3. Obserwować wyświetlacz. Obserwować wyświetlacz na każdym etapie programu. Jeżeli zaistnieje taka konieczność, należy ponownie wprowadzić sekwencję programowania. Poniżej wymieniono kilka wskazówek przydatnych przy przeglądaniu zapisanego programu: ■ Jeżeli program jest złożony i zawiera kilka etapów, można zapisać na kartce etapy programowania, a następnie wprowadzić do pamięci pipetora. Można również wykorzystać kopię Karty zapisanych programów, przedstawioną na końcu niniejszej broszury. W miarę przeglądania programu należy odznaczać każdy etap. ■ Jeżeli program jest przeznaczony do automatycznego dozowania, należy dokonać ponownego przeglądu programu, przytrzymując wciśnięty przycisk spustowy, aż do ostatniego cyklu. Sprawdzić, czy szybkość dozowania jest wystarczająca dla parametrów etapów dozowania. 21 C. PROGRAMOWANIE I OBSŁUGA C.3 Procedury operacyjne Ogólna procedura obsługi pipetora: PRZESTROGA! Nie używać pipetora gdy jest podłączony do transformatora. 1. Włączenie pipetora. 2. W trakcie procedury startowej pipetora należy wybrać ▲ pożądany program. Wcisnąć i przytrzymać [Prog] i , Vol , ▼ aż zostanie wyświetlony numer żądanego programu. Wcisnąć przycisk [Enter], aby zatwierdzić wybór. 3. Nałożenie końcówek pipet. Po osiągnięciu gotowości do rozpoczęcia pipetowania należy nałożyć końcówki pipet na pipetor. 4. Pobranie płynu. Zanurzyć końcówki pipety w pobieranym płynie, a następnie wcisnąć przycisk i pobrać żądaną objętość. 5. Dozowanie płynu. Umieścić końcówki pipety nad pierwszym rzędem studzienek na płytce mikrostudzienek i wcisnąć przycisk spustowy w celu dozowania płynu. Przed wyjęciem końcówek ze studzienek należy delikatnie dotknąć ścianek. 6. Usuwanie pozostałego płynu. Ustawić końcówki pipet nad pojemnikiem na odpady i wcisnąć przycisk spustowy, aby opróżnić pipetę z pozostałego płynu. Pipetor potwierdza zakończenie sekwencji programowania, emitując trzy sygnały dźwiękowe, a następnie powraca do pierwszego etapu programu. 7. Odrzucić końcówki. Aby odrzucić zużyte końcówki pipety, należy wcisnąć przycisk odrzucania końcówek. 22 D. KALIBRACJA Pipetor został fabrycznie skalibrowany dla wody destylowanej w temperaturze 20°C. Pipetor posiada opcję trybu łatwej kalibracji („EASY” CAL), pozwalającą na uproszczoną kalibrację przy użyciu wody destylowanej. Jednak podczas pipetowania płynów o istotnie różnych ciężarach właściwych lub temperaturach korzystniejsza jest opcja KALIBRACJA (CALC), pozwalająca na uzyskanie większej dokładności. Zobacz punkt D.1. „Kalibracja pipetora”. Przygotowując się do kalibracji, należy sprawdzić, czy pipetor oraz końcówki osiągnęły temperaturę pokojową. Przy kalibracji pipetora należy wybrać tylko jeden kanał pipetowania. Zazwyczaj używana wartość zaprogramowanej objętości (Vp) odpowiada pełnej objętości pipetowania (np. 1250 µl), jednak może również przyjmować inne wartości. D.1 Kalibracja pipetora 1. Należy używać jednego kanału pipetowania. Odmierzyć 1000 µl wody destylowanej i odnotować wagę. 2. Wykonać dziesięć powtórzeń. Obliczyć średnią wagę. Jeżeli średnia waga jest zgodna z parametrami technicznymi dotyczącymi dokładności (zobacz rozdział B.4), dalsza kalibracja nie jest konieczna. Uwaga: Należy się upewnić, że stosowana woda destylowana ma temperaturę pokojową (od 20 do 22,5°C). Do przeliczania wagi na objętość wykorzystywany jest wewnętrzny mnożnik poprawkowy o wartości 1,003. 3. Jeżeli średnia waga odbiega od spodziewanego wyniku, należy włączyć tryb „EASY” CAL i dokonać szybkiej ponownej kalibracji pipetora. 4. Włączyć tryb „EASY” CAL: wcisnąć specjalny przycisk funkcyjny, używając końcówki pipety, do momentu wyświetlenia napisu „EASY”, a następnie wcisnąć przycisk [Enter] w celu wyświetlenia punktu kalibracji. 23 D. KALIBRACJA 5. Używając klawisza [Vol], skorygować wyświetlony punkt kalibracji aż do osiągnięcia wartości przedstawionej w etapie 2. Zapisać tę liczbę, wciskając przycisk [Enter]. Wyświetlenie komunikatów „CAL” i „SET” potwierdza nowe ustawienie kalibracji. 6. Zweryfikować nowe ustawienia kalibracji, powtarzając etapy 1 i 2. D.2 „CALVIEW” (PODGLĄD KALIBRACJI) PODGLĄD KALIBRACJI („CALVIEW”) pokazuje objętość pipetowania (liczbę etapów), zastosowaną w celu osiągnięcia punktu kalibracji. Parametr pozwala na potwierdzenie kalibracji w trakcie pipetowania. W celu aktywowania funkcji „CALVIEW” należy wybrać tryb „CAL EASY” przy użyciu specjalnego przycisku funkcyjnego. Wcisnąć przycisk [ENTER]. Po wyświetleniu punktu kalibracji wcisnąć przycisk [Fill]. Zostanie wyświetlona liczba etapów. W celu wyjścia z funkcji „CALVIEW” należy wcisnąć dowolny przycisk. D.3 „CALRESET” (ZEROWANIE KALIBRACJI) Funkcja zerowania kalibracji („CALRESET”) pozwala przywrócić fabryczne wartości kalibracji. W celu wyzerowania wartości kalibracji należy wybrać tryb „CAL” przy użyciu specjalnego przycisku funkcyjnego. Po wyświetleniu punktu kalibracji należy wcisnąć przycisk [Purge]. Zostaną wyświetlone w sposób pulsacyjny komunikaty „FACT”, „CAL” i „SET”, a w dalszym ciągu nastąpi przestawienie pipetora na ustawienie fabryczne. Ustawienie fabryczne punktu kalibracji wynosi 1000 µl. Etapy fabrycznej kalibracji: 845. 24 D. KALIBRACJA D.4 Zalecenia dotyczące dokładności pipetowania Pipetor jest fabrycznie skalibrowany tak, by zapewniał dokładne odmierzanie objętości przy zastosowaniu wody destylowanej w temperaturze 20°C. Aby uzyskać optymalne wyniki pipetowania, należy postępować zgodnie z poniższymi zaleceniami: ■ Ciężar właściwy oraz ciśnienie pary pipetowanego płynu przy zastosowaniu fabrycznych ustawień kalibracji nie powinny w sposób istotny odbiegać od analogicznych wartości dla wody destylowanej. ■ Pipetowanie płynów charakteryzujących się małą prężnością pary i (lub) dużym napięciem powierzchniowym wymaga uprzedniego zwilżenia końcówek pipety, co pozwala zapobiegać potencjalnemu pogorszeniu dokładności pipetowania. ■ Przed pobraniem jakiegokolwiek płynu końcówki pipety należy w pełni zanurzyć w płynie, zapobiegając aspiracji powietrza. Końcówki należy zanurzyć na głębokość około 0,63 cm poniżej powierzchni płynu. ■ Jeżeli pipetuje się kilka porcji płynu, należy odrzucić ostatnią porcję. Błąd pochodzący z poprzednich porcji kumuluje się w ostatniej dozowanej objętości. ■ Płyny o znacznej lepkości należy pipetować, stosując najmniejszą możliwą szybkość, co pozwala zapewnić dokładność pipetowania. ■ W celu zapobieżenia pozostaniu jakiegokolwiek płynu w końcówce pipety, należy dotknąć końcówką ścianki pojemnika, do którego dozuje się płyn. ■ Jeżeli nie jest to możliwe, należy dozować płyn z największą prędkością, co pozwala na uzyskanie maksymalnej skuteczności wprowadzania płynu. 25 E. WYKRYWANIE I KONSERWACJA USUWANIE USTEREK ORAZ E.1 Wykrywanie i usuwanie usterek Poniżej wymieniono możliwe problemy proceduralne i systemowe oraz zalecane sposoby rozwiązania. W przypadku trudności z rozwiązaniem problemu należy się skontaktować z przedstawicielem firmy Becton Dickinson. Brak zasilania pipetora. zainstalowane. Baterie zostały niewłaściwie Skontrolować położenie baterii. Powinno ono odpowiadać schematowi przedstawionemu w kasecie baterii. Podwójny sygnał dźwiękowy : Wprowadzono niedozwolony etap programowania, np. programowanie dwóch pobrań, których sumaryczna objętość przekracza maksymalną objętość pobierania. Ponownie sprawdzić sekwencję programowania. Upewnić się, że ani objętość pobierana, ani objętość dozowana nie przekracza maksymalnej objętości pipetora. Komunikat „ERR_1”. Komunikat o błędzie oznacza jedną z następujących sytuacji: ■ Przeprowadzenie automatycznego odpowietrzania. Poziom energii w bateriach uległ istotnemu obniżeniu i nastąpiło wyłączenie silnika. Natychmiast naładować baterie. ■ Wystąpiła usterka silnika przewodów elektrycznych. lub uszkodzenie układu Należy się skontaktować z przedstawicielem firmy Becton Dickinson. Słyszalny chrobot silnika; bardzo mała szybkość pobierania. ■ Zaprogramowano najmniejszą prędkość pracy pipetora. 26 E. WYKRYWANIE I USUWANIE USTEREK ORAZ KONSERWACJA Zweryfikować ustawienie szybkości. Ustawienie najmniejszej szybkości powoduje normalnie bardzo powolną i głośniejszą niż zwykle pracę silnika. E.2 Czyszczenie Konserwacja pipetora nie jest skomplikowana. Zewnętrzną powierzchnię pipetora można okresowo czyścić przy użyciu miękkiej ściereczki zwilżonej alkoholem metylowym. Należy codziennie wycierać wyłącznie uchwyt pipetora, używając ręcznika zwilżonego roztworem podchlorynu sodu o stężeniu 1% (v/v) lub Eliminase. Bezpośrednio potem należy ponownie wytrzeć uchwyt, używając tym razem ręcznika zwilżonego w wodzie destylowanej lub dejonizowanej. PRZESTROGA! NIE NALEŻY STERYLIZOWAĆ W AUTOKLAWIE całego urządzenia. Działanie nadmiernych temperatur może być przyczyną uszkodzenia elementów elektronicznych i wyświetlacza. Nie należy czyścić klawiatury, ekranu ciekłokrystalicznego, panelu sterowania i opraw końcówek przy użyciu roztworu dezynfekującego ani innych rozpuszczalników. Powierzchnie tych elementów mogą zostać uszkodzone przez roztwory do czyszczenia o właściwościach żrących. Uwaga: W celu uzyskania instrukcji dotyczących sterylizacji poszczególnych elementów pipetora w autoklawie należy się skontaktować z przedstawicielem firmy Becton Dickinson. Uwaga: Unikać przedłużającej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe; w przeciwnym przypadku może nastąpić odbarwienie lub uszkodzenie obudowy uchwytu. 27 E. WYKRYWANIE I USUWANIE USTEREK ORAZ KONSERWACJA E.3 Instalacja i wymiana baterii Źródłem zasilania pipetora są baterie. Przed stosowaniem pipetora należy zainstalować baterie, a następnie ładować je przez 15 godzin. W celu zainstalowania baterii należy postępować zgodnie z poniższą procedurą, a następnie przejść do rozdziału E.4, „Ładowanie baterii”. Przy prawidłowym użytkowaniu można przeprowadzić około 400 ładowań baterii. Po utracie przez baterie pojemności elektrycznej, konieczna staje się ich wymiana. Wymienne baterie znajdują się w asortymencie firmy Becton Dickinson. Wymiana baterii nie powoduje utraty zapisanych programów. Instalację lub wymianę baterii należy prowadzić zgodnie z następującą procedurą: Uwaga: W pierwszej kolejności należy się upewnić, że pipetor jest wyłączony. Dopiero wówczas można przystąpić do wyjmowania kasety baterii. 1. Wyjmowanie kasety baterii. Umieścić kciuk na uchwycie (zobacz rysunek E.3a) i uchwycić przednią część klawiatury. W celu zwolnienia zatrzasku należy mocno nacisnąć na panel z uchwytem dla kciuka. Ostrożnie wysunąć kasetę baterii z pipetora, uważając przy tym, by nie naciągnąć podłączonych przewodów. Uchwyt dla kciuka Dolna część klawiatury Rysunek E.3a: Wyjmowanie kasety baterii 28 E. WYKRYWANIE I USUWANIE USTEREK ORAZ KONSERWACJA 2. Wyjmowanie baterii. W celu usunięcia baterii należy nacisnąć końcówką pipety na jedną z baterii. W tym celu należy wsunąć końcówkę pipety przez otwór w dnie kasety baterii. Nie należy wyjmować plastikowej przekładki baterii z kasety baterii. Kaseta baterii (dolna część) Końcówka pipety Baterie (poza złączem) Rysunek E.3b: Wyjmowanie baterii 3. Instalowanie nowych baterii. Nowe baterie należy wkładać do kasety baterii, umieszczając w środku najpierw dodatni, a następnie ujemny biegun baterii. Należy się upewnić, że baterie zostały wprowadzone we właściwej kolejności. (zobacz rysunek E.3c lub diagram w kasecie baterii). Kaseta baterii (górna część) Baterie niklowometalowo-wodorkowe + + Rysunek E.3c: Instalacja baterii 29 E. WYKRYWANIE I USUWANIE USTEREK ORAZ KONSERWACJA 4. Ponowne umieszczanie kasety baterii w pipetorze. Ostrożnie włożyć kasetę baterii do pipetora. Dźwięk kliknięcia wskazuje na prawidłowe umocowanie pokrywy kasety w uchwycie pipetora. Uwaga: Jeżeli występują trudności z zamknięciem kasety, należy się upewnić, czy jest to spowodowane przez wystające przewody elektryczne. 5. Naładować baterie. Przed użyciem pipetora należy naładować nowe baterie (zobacz część E.4, „Ładowanie baterii”). E.4 Ładowanie baterii Źródłem zasilania pipetora są dwie doładowywane baterie niklowo-metalowo-wodorkowe, umieszczone w kasecie znajdującej się pod klawiaturą. Baterie ładuje się gdy znajdują się w pipetorze, przy użyciu transformatora (w oddzielnym opakowaniu). W pełni naładowana bateria wystarcza na ponad 1200 cykli pracy pipetora przy pełnym skoku. Przy prawidłowym użytkowaniu można przeprowadzić około 400 ładowań baterii. Pipetor nieużywany przez 10 minut wyłącza się automatycznie. Ma to na celu wydłużenie żywotności baterii. Uwaga: Baterie zapasowe (Nr katalogowy: 440492) i transformatory (numery katalogowe – zobacz rozdział B.4., „Parametry techniczne”), można zamówić bezpośrednio w firmie Becton Dickinson. Wyświetlenie symbolu baterii wskazuje na niski stan naładowania. Działanie pipetora nie zostanie przerwane, ale konieczne będzie ponowne naładowanie w najbliższym dogodnym momencie. - + 30 E. WYKRYWANIE I USUWANIE USTEREK ORAZ KONSERWACJA Ładowanie baterii wykonuje następujących etapach: należy wykonywać w 1. Podłączyć transformator. Podłączyć wtyczkę przewodu transformatora do pipetora. Podłączyć transformator do gniazdka elektrycznego. 2. Naładować baterie. Ładowanie baterii przez 15 godzin zapewnia osiągnięcie stanu pełnego naładowania. Po ukończeniu ładowania odłączyć pipetor od transformatora. Można rozpocząć pracę z pipetorem. Uwaga: Baterie utrzymują maksymalny ładunek elektryczny jeżeli przed ponownym naładowaniem zostaną całkowicie rozładowane. Przy prawidłowym stosowaniu pipetora w ciągu dnia dopuszcza się jednak przeprowadzenie ładowania przez całą noc. 31 F. OBSŁUGA KLIENTA Aby uzyskać pomoc serwisową w USA: Becton, Dickinson and Company Obsługa techniczna: 1-800-638-8663 (tel. w USA) Koordynacja przedstawicielstw regionalnych: 1-800-544-7434 (tel. w USA) Pełną listę międzynarodowych informacji teleadresowych zamieszczono w Podręczniku dla Użytkownika BD ProbeTec ET System. 32 Zapisane programy BD ProbeTec Poniższą kartę należy wykorzystać do określenia etapów pipetowania programów oznaczonych poszczególnymi numerami, a następnie przechowywać jako materiał referencyjny. Strona posiada perforacje pozwalające na szybkie wyjmowanie i łatwe przeglądanie w trakcie pipetowania. Data Nr programu 1 2 3 4 5 33 Opis programu
