Konspekt

Prof. UŁ dr hab. Aleksander Kappes
Nowelizacja kodeksu spółek handlowych – projekt z 11 sierpnia 2014 r.
Wykład składa się z trzech części:
I.
Prezentacja nowelizacji ksh – projekt z 11.08.2014
II. Uzasadnienie wprowadzenia spółki z o.o. bezkapitałowej
III. Krytyka projektu
I.
Nowelizacja k.s.h. wg projektu z 11.08.2014 r. dotyczy:
1) wprowadzenia spółki z o.o. bezkapitałowej
2) nowelizacji regulacji „klasycznej” spółki z o.o.
3)
wprowadzenia spółek jawnej i komandytowej z wykorzystaniem wzorca udostępnianego w
systemie teleinformatycznym;
4) rozszerzenia regulacji spółki z o.o. z wykorzystaniem wzorca udostępnianego w systemie
teleinformatycznym;
wykład dotyczy pkt 1 i 2.
Ad 1)
Projekt wprowadza spółkę z o.o. bezkapitałową. Istotne elementy tej spółki to:
- brak instytucji kapitału zakładowego;
- występowanie tzw. kapitału udziałowego (bez wartości nominalnej)
- brak udziałów o wartości nominalnej;
- udział bez wartości nominalnej nie stanowi ułamka kapitału zakładowego ani kapitału
udziałowego;
1
- udział w kapitale zakładowym (gdy stanowi o tym ustawa, umowa spółki, inna czynność
prawna) to w przypadku udziału bez wartości nominalnej – stosunek liczby udziałów
przysługujących wspólnikowi do liczby wszystkich udziałów ustanowionych w spółce
- utrzymanie obowiązku wniesienia wkładów do spółki, jednak wartość wkładów nie jest w żaden
sposób odnoszona do wartości udziałów beznominałowych;
- umowa spółki powinna jednak określać wartość wkładów wnoszonych przez wspólników
obejmujących udziały bez wartości nominalnej i wskazywać ilość obejmowanych za ten wkład
udziałów;
-lista wspólników w przypadku udziałów bez wartości nominalnej określa liczbę udziałów bez
wartości nominalnej objętych przez każdego wspólnika;
- w księdze udziałów wskazuje się wspólników posiadających udziały bez wartości nominalnej i
liczbę przysługujących im udziałów;
- możliwość swobodnego przekazywania przez spółkę swojego majątku na rzecz wspólników,
także majątku pochodzącego z wkładów tytułem …. dywidendy;
-tzw. test wypłacalności;
- tzw. test bilansowy;
- możliwość ustanowienia kapitału zakładowego poprzez przyznanie udziałom bez wartości
nominalnej takiej wartości;
Ad 2)
Zmiany dotyczące dotychczasowej spółki z o.o. lub także tej spółki:
- uchylenie art. 14 § 3 k.s.h. (wierzytelność wspólnika/akcjonariusza z tytułu pożyczki udzielonej
spółce uważa się za jego wkład w przypadku ogłoszenia upadłości spółki w ciągu 2 lat od zawarcia
umowy pożyczki);
- minimalny kapitał zakładowy obniżony do 1 zł;
- minimalna wartość nominalna udziału – 1 zł.
- obowiązek utworzenia rady nadzorczej w spółce mającej min. 25 wspólników bez względu na
wysokość kapitału (bo może go nie być);
2
- niedopuszczalność pozbawienia wspólnika – w razie ustanowienia rady nadzorczej – prawa do
żądania wyjaśnień od zarządu;
- uchylenie art. 230 ksh;
- obowiązek tworzenia kapitału zapasowego- przeznaczanie co roku min. 10 % zysku za dany rok
póki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 5 % sumy zobowiązań na koniec poprzedniego roku
obrotowego;
- tzw. test bilansowy;
- na każdy udział przypada 1 głos, niezależnie, czy jest to udział bez czy z wartością nominalną,
(przy udziałach o wartości nominalnej nierównej na każdy 1 zł wartości nominalnej przypada 1
głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej);
- możliwość pozbawienia wspólnika prawa pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów uchwałą
podjętą większością 3 / 4 głosów – na wzór pozbawienia prawa poboru w spółce akcyjnej;
- możliwość zniesienia kapitału zakładowego (obok dotychczasowej możliwości obniżenia
kapitału zakładowego);
- podwyższenie kapitału zakładowego zostało uzupełnione o możliwość ustanowienia nowych
udziałów bez wartości nominalnej (co jest możliwe jak przy podwyższeniu kapitału zakładowego
zarówno w trybie zmiany umowy spółki jak i bez takiej zmiany);
Na gruncie Projektu możliwe są trzy rodzaje spółek z o.o.:
1) spółka z o.o. dotychczasowa tzn. z kapitałem zakładowym;
2) Spółka z o.o. bez kapitału zakładowego i bez udziałów o wartości nominalnej;
3) Spółka z o.o. mieszana: posiadająca zarówno kapitał zakładowy i udziały o wartości
nominalnej jak i kapitał udziałowy i udziały bez wartości nominalnej;
II.
Uzasadnienie nowelizacji:
1. Ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej poprzez zniesienie konieczności
pokrywania kapitału zakładowego a zwłaszcza poprzez wprowadzenie możliwości
„uwalniania” środków spółki poprzez względnie swobodne wypłaty na rzecz wspólników.
3
2. Krytyka gwarancyjnej funkcji kapitału zakładowego, zwłaszcza po obniżeniu minimów
kapitałowych nowelizacją ksh z 2008 r (z o.o. – z 50.000 do 5.000 zł w akcyjnej z 500.000 do
100.000 zł).
3. Odchodzenie od kapitału zakładowego w niektórych systemach prawa kontynentalnego (pr.
francuskie, możliwość tworzenia spółki bezkapitałowej w pr. holenderskim i niemieckim),
brak kapitału zakładowego w większości ustawodawstw systemu common law
4. Konieczność pokrycia kapitału zakładowego stanowi barierę w rozwoju przedsiębiorczości;
5. Kapitał zakładowy, udziały o wartości nominalnej a zwłaszcza konieczność ich obejmowania
za wkłady o wartości co najmniej równej ich wartości nominalnej utrudnia restrukturyzację
tych spółek.
6. Konieczność stworzenia konstrukcji konkurencyjnej wobec anglosaskich spółek typu limited.
III.
Krytyka:
1. Uzasadnione nawet zastrzeżenia co do gwarancyjnej funkcji kapitału zakładowego nie
uzasadniają rezygnacji z niego gdyż kategoria ta ma także inne funkcje (prawną, finansującą) i
jest podstawą ustrojową spółki kapitałowej.
2. W żaden sposób nie wykazano, by kapitał zakładowy stanowił barierę w rozwoju
przedsiębiorczości a zwłaszcza, że naszej gospodarcze grozi zalew spółek rejestrowanych w
UK i gdzie indziej – spółek bezkapitałowych (tzw. limited)
3. Spółka z o.o. bezkapitałowa nie jest w żaden sposób odróżniona od spółki „klasycznej”, w
szczególności nie nazywa się inaczej, jak w prawie niemieckim;
4. Niemiecka spółka UG (haftungsbeschrankt) ma obowiązek zgromadzenia kapitału własnego
w wysokości minimalnego kapitału zakładowego zwykłej spółki z o.o. – 25.000 Euro i wtedy
ma prawo przekształcić się w „normalną” spółkę z o.o.
5. Brak kapitału zakładowego powoduje pozwala na obejście albo wręcz jest sprzeczny z art. 3
k.s.h. zgodnie z którym wspólnicy mają bezwzględny obowiązek wniesienia wkładów –
możliwe bowiem jest:
a) wniesienie wkładów o wartości np. 1 zł;
b) natychmiastowe wycofanie wniesionych wkładów i to tytułem wypłaty dywidendy, pod
warunkiem złożenia przez zarząd spółki odpowiedniego oświadczenia o utrzymaniu przez
spółkę płynności (zdolności do regulowania zobowiązań przez trzy miesiące);
c) w konsekwencji możliwe jest utworzenie jak i funkcjonowanie spółki kapitałowej nie
tylko bez kapitału ale i bez majątku.
4
6. Brak sankcji w przypadku złożenia nieprawdziwego oświadczenia o utrzymaniu przez spółkę
płynności (zdolności do regulowania zobowiązań przez trzy miesiące) co oznacza, że
oświadczenie to nie stanowi żadnej gwarancji wypłacalności spółki i ułatwia wymuszanie
przez wspólnikach na członkach zarządu – często figurantach – składania fałszywych
oświadczeń, zresztą bez żadnych negatywnych konsekwencji dla takich członków zarządu.
5