ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1 W DZIAŁDOWIE WYNIKI TESTU Z JĘZYKA POLSKIEGO, PRZEPROWADZONEGO W KLASACH PIERWSZYCH I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO I TECHNIKUM NR 1 na koniec roku szkolnego 2011/2012 Tekst czytania ze zrozumieniem Janusza Pydy „Sztuka czytania” Opracowała: Katarzyna Burchacka Działdowo 2012 TEST DIAGNOZUJĄCY Z JĘZYKA POLSKIEGO PO I KL. LICEUM / TECHNIKUM Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko jedną z zaproponowanych odpowiedzi. Sztuka czytania 1. Jakiś czas temu Biblioteka Narodowa przeprowadziła badania czytelnictwa wśród Polaków. Wyniki są, jak zwykle, zatrważające. Jakikolwiek kontakt z dowolną książką (także poradnikiem, albumem, książką umieszczoną w Internecie) w roku 2010 deklaruje zaledwie 44% badanych. W porównywalnych badaniach przeprowadzanych w Czechach i Francji liczby te wynoszą odpowiednio 83 i 69%. Badanie wykazało także, że aż 46% badanych Polaków w ciągu ostatniego miesiąca nie przeczytało nie tylko książki, ale nawet dłuższego niż 3 strony artykułu czy opowiadania, choćby w Internecie 1 . Muszę jednak przyznać, że zupełnie nie martwię się tymi, którzy książek nie czytają. Na pewno zaś nie do nich teraz piszę. Jak wiadomo, i tak tekst dłuższy niż trzy strony jest poza zasięgiem ich zainteresowań. Dla mnie ważniejsi są ci, którzy książki czytają, ale wynoszą z tego niewielką korzyść, bo czytają źle i sięgają po niewłaściwe książki. Od pół roku mam przyjemność co tydzień czytać ze studentami dzieło ważne i cenne – „Boską komedię” Dantego. Ta systematyczna, dokładna i powolna praktyka nasunęła mi na myśl kilka prawideł, które musi spełnić każdy czytelnik chcący czerpać z lektury prawdziwe korzyści. 2. Nie jest ważne, ile książek przeczytasz, ale raczej, ile książek przeczytasz dobrze, starannie, ze zrozumieniem i ile z nich na trwałe zapadnie w Twoją pamięć. Święty Tomasz z Akwinu zwykł się cieszyć nie z faktu, że dużo w życiu przeczytał, ale z tego powodu, iż zrozumiał każdą przeczytaną stronę. Czytaj zatem uważnie i starannie, z ołówkiem w ręku. Podkreślaj zdania i frazy, które w jakiś sposób do Ciebie przemawiają. Zaznaczaj wykrzyknikami te fragmenty, z którymi się zgadzasz, albo które dobrze wyrażają to, co sam myślisz. Pytajniki stawiaj przy fragmentach, których nie rozumiesz, albo tam, gdzie nie podzielasz opinii autora. Rób notatki, użyteczne wypisy. Pamiętaj, że książka z podkreśleniami to przyjaciel z długą pamięcią. Gdy wrócisz do niej za kilka, a może kilkanaście lat, zobaczysz, że pamięta ona Twoją wrażliwość, poglądy i wątpliwości z czasu przeszłego. Jeśli pożyczysz komuś swoją ulubioną, pokreśloną książkę, będziesz mógł liczyć na to, że dowie się z niej o Tobie więcej niż z niejednej rozmowy. 3. Rozumienie wielkich dzieł literackich będzie rozwijało się razem z Tobą, będzie zwiększało się dzięki przyrostowi życiowego doświadczenia i wrażliwości. Jeśli ostatni raz czytałeś polskich romantyków w szkole średniej, wróć do nich po trzydziestce. Ucieszy Cię fakt, że ich książki z zadziwiającą cierpliwością czekały, aż do nich dorośniesz, i prawdopodobnie będą z równą cierpliwością oczekiwać Twojego dalszego rozwoju. Nie bój się tracić czasu na powtórną lekturę – tak jak nie martwisz się stratą czasu, który musisz poświęcić na ponowne spotkanie z przyjacielem. Jan Józef Szczepański tak pisał o swoich stałych powrotach do „Lorda Jima” Conrada: „Wrażenia tej pierwszej lektury nie potrafię dokładnie odtworzyć. Musiało być duże albo jakieś dziwne – niepokojące – skoro wracałem do książki kilkakrotnie, jakbym podejrzewał, że przeoczyłem w niej coś ważnego czy też czegoś nie zrozumiałem do końca. Wtedy, za pierwszym razem, miałem chyba szesnaście lat. 1 http://www.bn.org.pl/aktualnosci/230-z-czytelnictwem-nadal-zle---raport-z-badan-biblioteki-narodowej.html Wiek, w którym książki przestają opowiadać historie, a zaczynają stawiać pytania lub kusić nadzieją odpowiedzi na pytania – coraz bardziej niespodziewane i kłopotliwe. Jedno z tych pytań – najważniejsze (tego jestem pewien) – brzmiało: Co zrobiłbym na miejscu Jima?”. 4. Szukaj nauczyciela i mistrza. Szukaj kogoś, kto nauczy Cię czytać. Czytanie ważnych książek jest jak chodzenie po lesie. Jeśli nie idziesz z dobrym przyrodnikiem, nie zauważysz większości niezwykłych roślin i zwierząt, które warte są zauważenia. Będzie Ci towarzyszyło jedynie ogólne poczucie estetyczne. Dobry przewodnik w czytaniu to ten, który potrafi otworzyć Twoje oczy na treści, których sam byś nawet nie zauważył. Jeśli chcesz zrozumieć, jak ważne są słowa poezji, i nauczyć się je czytać, sięgnij po „Ocalone w tłumaczeniu” Barańczaka. Jeśli lubisz smakować słowa dawne wplecione w to, co wiecznie ważne, musisz przeczytać „Przestrzeń dzieł wiecznych” Kubiaka. W odkrywaniu skarbów literatury średniowiecznej nieocenioną pomocą będzie „Odrzucony obraz” Lewisa. Żadna z tych książek nie jest książką wyłącznie dla specjalistów. Każda z nich da Ci ogromną radość w czytaniu i ogromną zachętę do dalszej lektury już zupełnie innych dzieł. Książki o książkach pisane przez przyjaciół książek będą Twoimi przewodnikami. 5. Ucz się wierszy na pamięć. Poezję Asnyka zrozumiesz w chwili, gdy będziesz ją czytał. Ale jeśli zechcesz zrozumieć Norwida, będziesz musiał przeczytać wiersz wiele razy. Niekiedy dopiero wówczas pojmiesz wielkie frazy, jeśli wcześniej dołożysz starań, aby na stałe wprowadzić je do swojej pamięci i pozwolisz im pojawiać się w Twojej świadomości ciągle na nowo i w różnych momentach. Współczesna edukacja jest przewrotna – każe raczej rozumieć niż pamiętać. Ale są teksty i słowa, które najpierw trzeba pamiętać, aby kiedyś móc zrozumieć. W jednej ze wspólnot koptyjskich kształcenie młodych mnichów opiera się na pamięciowej nauce Księgi Psalmów. Mnich może złożyć swe śluby dopiero, gdy nauczy się wszystkich 150 psalmów. Może to trwać latami, ale Koptowie wierzą, że proces wprowadzania do pamięci tekstów wartościowych jest procesem kształtowania serca. A poza tym, wymaga skupienia i koncentracji. Jeśli chcesz głęboko rozumieć słowa i zdania – staraj się je najpierw zapamiętać. 6. Czytaj stare książki. Nie chodzi o to, że wszystko to, co napisane dawno, jest lepsze niż to, co powstało wczoraj. Ale jednak każdy czas ma swoją wrażliwość, która coś podkreśla, a czegoś nie docenia. Wrażliwości współczesnej epoki nie musisz uczyć się z książek – wchłaniasz ją wraz z powietrzem kultury, którym oddychasz na co dzień. Aby uruchomić w sobie inne obszary wrażliwości, być może zupełnie zapomniane przez współczesność, musisz czytać stare książki. Jeśli coś może rzeczywiście poszerzyć Twoje horyzonty, to nie książki napisane wczoraj, ale raczej te, które powstały lata temu. 7. Pamiętaj, że to, co czytasz, ma Ci pomóc w rozumieniu świata, w którym żyjesz, a nie stworzyć świat alternatywny. W książkach szukaj prawd tłumaczących to, co widzisz na ulicy, albo ukazujących to, czego dotychczas nie dostrzegałeś. Nie uciekaj od świata realnego w lekturę i świat książek. Wordsworth2 łaskaw był napisać: „Książki dla każdego prawego człowieka są niejako drugim światem czystym i dobrym – któremi może żywić swego ducha i umacniać”. Nie chodzi o stworzenie sobie świata drugiego i alternatywnego, chodzi o rozumienie i przeżywanie świata realnego. Tekst opracowano na podstawie: Janusz Pyda OP, Dekalog dla czytelnika, http://www.teologiapolityczna.pl William Wordsworth – (1770–1850) wybitny angielski poeta uznawany za jednego z prekursorów romantyzmu w literaturze brytyjskiej. 2 Zadanie 1. (3 pkt) Analizując wstęp do tekstu Sztuka czytania, uzupełnij tabelę (akapit 1.). Funkcje wstępu Zdania ze wstępu, które tę funkcję pełnią (cytat lub streszczenie) A. B. C. określenie kontekstu wypowiedzi określenie adresata wypowiedzi określenie tematu wypowiedzi Zadanie 2. (2 pkt) Określ (nazwij) dwa kryteria oceny wartości różnych sposobów czytania, które umożliwiły sformułowanie sądów wyrażonych w pierwszym zdaniu akapitu 2. ...................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Zadanie 3. (1 pkt) Wymień dwie korzyści wynikające z prowadzenia notatek i stosowania różnych oznaczeń w trakcie lektury. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 4. (1 pkt) W kontekście akapitu 3. wyjaśnij sens słów ...szesnaście lat. Wiek, w którym książki przestają opowiadać historie, a zaczynają stawiać pytania lub kusić nadzieją odpowiedzi na pytania... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 5. (1 pkt) Początek akapitu 4. nawiązuje do słów z wiersza Tadeusza Różewicza Ocalony: Szukam nauczyciela i mistrza// niech przywróci mi wzrok słuch i mowę. Taki sposób nawiązania do innego tekstu literackiego jest A. parafrazą. B. paralelą. C. pastiszem. D. peryfrazą. Zadanie 6. (1 pkt) Jak należy czytać, aby czytanie stało się procesem „kształtowania serca”? Wymień dwie wskazówki (akapit 5.). ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ Zadanie 7. (1 pkt) Wskaż akapit, w którym autor nie ilustruje przykładem wyrażanych przez siebie sądów. ..................................... Zadanie 8. (2 pkt) Określ pięć zasad („prawideł”), których należy przestrzegać, aby z czytania odnosić prawdziwe korzyści. Treść każdej zasady sformułuj na podstawie jednego akapitu (akapity 2. – 6.). ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 9. (1 pkt) Na czym polega niebezpieczeństwo wynikające z „przewrotności” współczesnej edukacji (akapit 5.)? ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 10. (2 pkt) Uzupełnij zdanie odpowiednimi określeniami umieszczonymi w nawiasie. Tekst Sztuka czytania charakteryzuje się stylem ................................. i ................................... . (naukowym, potocznym, retorycznym, urzędowym, obrazowym, dynamicznym) Zadanie 11. (1 pkt) W tekście Janusza Pydy Sztuka czytania dominuje funkcja A. ekspresywna. B. impresywna. C. poetycka. D. fatyczna. Zadanie 12. (3 pkt) Stawiając znak X wskaż, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe. Zdanie Wyraz zatem w akapicie 2. wskazuje na występowanie zależności wynikania w toku myślenia autora. Przedostatnie zdanie akapitu 5. jest wtrąceniem. Akapity tworzące rozwinięcie tekstu Sztuka czytania są ze sobą powiązane relacjami przyczynowo-skutkowymi. Zadanie 13. (1 pkt) Zakończenie tekstu (akapit 7.) zawiera A. powtórzenie sądów wyrażonych w tekście. B. uogólnienie sądów wyrażonych w tekście. C. przesłanie wynikające z sądów wyrażonych w tekście. D. nawiązanie literackie do sądów wyrażonych w tekście. Prawda Fałsz KARTOTEKA TESTU Tekst Janusza Pydy „Sztuka czytania” Nr Badana umiejętność zad. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Poprawne rozwiązanie zadania wymaga umiejętności rozpoznawania różnych funkcji wstępu w tekście publicystycznym. Poprawnie wypełniony wiersz A. wskazuje na to, że uczeń wie, czym jest kontekst (zna pojęcie; wiąże je z genezę tekstu), i potrafi rozpoznać nawiązanie do kontekstu we wskazanym fragmencie wypowiedzi. Poprawnie wypełniony wiersz B. wskazuje na to, że uczeń wie, kim jest adresat tekstu (zna podstawowe pojęcia związane z aktem komunikacji językowej), ma świadomość, że tekst kierowany jest do określonego odbiorcy i potrafi rozpoznać odbiorcę. Poprawnie wypełniony wiersz C. wskazuje na to, że uczeń wie, że dobrze skonstruowany komunikat językowy dotyczy określonego tematu, i potrafi rozpoznać ten temat na podstawie właściwie wybranego fragmentu wypowiedzi. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, że wypowiedzenie zawiera znaczenie, które można odczytać na różnych poziomach uogólnienia, i potrafi dokonać uogólnienia znaczenia wypowiedzenia. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, że akapit stanowi zamkniętą pod względem logicznym i semantycznym całość, i potrafi dokonać wyboru informacji według wskazanego kryterium. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, że wypowiedzenie można odczytać na poziomie dosłownym i metaforycznym, i potrafi odczytać metaforyczne znaczenie wypowiedzenia. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co oznaczają terminy parafraza, paralela, pastisz, peryfraza, i potrafi rozpoznać w tekście parafrazę. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co oznacza pojęcie „proces”, oraz wie, że wyrażenie można odczytać poprzez odwołanie się do kontekstu, i potrafi określić kontekst, w którym wyrażenie zostało użyte. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, że akapit stanowi zamkniętą pod względem logicznym i semantycznym całość; wie, co to jest przykład; wie, jakie znaczenie ma wypowiedzenie zawierające partykułę „nie” (tworzącą przeczenie), i potrafi wskazać w tekście akapit, który nie zawiera przykładów. Symbol umiejętno ści Poziom wymagań Forma zadania Liczba punktów U3 PR KO 3 U3 PP KO 2 U1 PP KO 1 U2 PP KO 1 U4 PR Z 1 U1 PP KO 1 U3 PP KO 1 8. 9. 10. 11. 12. 13. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co oznacza pojęcie „zasada”, potrafi odczytywać główną myśl zawartą w akapicie i potrafi formułować zasady. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co to jest zdanie złożone współrzędnie przeciwstawne, i potrafi odczytać znaczenie dosłowne zdań składowych zdania złożonego współrzędnie przeciwstawnego. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co to jest styl, zna cechy stylu naukowego, potocznego, retorycznego, urzędowego, obrazowego, dynamicznego, i potrafi rozpoznać w tekście styl retoryczny i obrazowy. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co to jest funkcja tekstu, i zna rodzaje funkcji tekstu; potrafi rozpoznać funkcję impresywną tekstu. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co to jest wynikanie, wtrącenie, związek przyczynowo-skutkowy, i potrafi rozpoznać w tekście wynikanie, wtrącenie oraz potrafi rozpoznać występujący w tekście związek przyczynowoskutkowy. Poprawne rozwiązanie zadania wskazuje na to, że uczeń wie, co to jest sąd, powtórzenie, uogólnienie, przesłanie, nawiązanie literackie, i potrafi określić funkcję zakończenia tekstu. U2 PP KO 2 U3 PR KO 1 U4 PR Z 2 U4 PP Z 1 U2 PP Z 3 U5 PR Z 1 OPIS TESTU SPRAWDZAJĄCEGO UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM Wykorzystano tekst Janusza Pydy „SZTUKA CZYTANIA” 1. Test zawierał 13 zadań. Był przeznaczony do realizacji we wszystkich klasach. Wymagał od uczniów wykazania się umiejętnością wnioskowania na podstawie całego tekstu, wnioskowania na podstawie akapitów, wnikliwej analizy akapitów, poprawnego, logicznego formułowania odpowiedzi. Głównym celem testu było sprawdzenie jednej z podstawowych umiejętności maturalnych, jaką jest czytanie ze zrozumieniem. 2. Test zawierał zadania z poziomu podstawowego (2,3,4,6,7,8,11,12) oraz ponadpodstawowego (1,5,9,10,13). 3. Zadania punktowane były następująco: zad. 1 i 12 – 3 punkty, zad. 2,8,10 – po 2 punkty, pozostałe zadania - 1 punkt. 4. Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań uczeń mógł uzyskać maksymalnie 20 punktów. Opis poszczególnych zadań: Zadanie 1. polegało na uzupełnieniu tabeli w odniesieniu do akapitu 1. (3 pkt.) Zadanie 2. polegało na określeniu (nazwaniu) dwóch kryteriów oceny wartości różnych sposobów czytania, które umożliwiły sformułowanie sądów wyrażonych w 1. zdaniu akapitu 2. (2 pkt.) Zadanie 3. Polegało na wymienieniu dwóch korzyści wynikających z prowadzenia notatek i stosowania oznaczeń w trakcie lektury. (1 pkt) Zadanie 4. W kontekście akapitu 3. uczeń musiał wyjaśnić sens cytatu. (1 pkt) Zadanie 5. Polegało na określeniu sposobu nawiązania w akapicie 4. do wiersza Różewicza. (1 pkt) Zadanie 6. polegało na wymienieniu na podstawie akapitu 5. dwóch wskazówek jak należy czytać, by czytanie stało się procesem „kształtowania serca”. ( 1 pkt) Zadanie 7. Uczeń musiał wskazać odpowiedni akapit. (1 pkt) Zadanie 8. Na podstawie akapitów 2.-6. Należało określić pięć zasad, których należy przestrzegać, by odnosić z czytania prawdziwe korzyści. (2 pkt.) Zadanie 9. W odniesieniu do akapitu 5. należało odpowiedzieć na pytanie, na czym polega niebezpieczeństwo wynikające z „przewrotności” współczesnej edukacji.(1 pkt) Zadanie 10. Uczeń musiał uzupełnić zdanie, wybierając odpowiednie określenia z zamieszczonych w nawiasie poniżej. (2 pkt) Zadanie 11. Należało określić funkcję językową dominującą w tekście Janusza Pydy. ( 1 pkt) Zadanie 12. polegało na określeniu, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe.(3 pkt.) Zadanie 13. Uczeń musiał wybrać sformułowanie określające charakter zakończenia tekstu. (1 pkt) ANALIZA WYNIKÓW TESTU Test diagnostyczny przeprowadzony w klasach pierwszych liceum ogólnokształcącego i technikum zawierał zadania z poziomu podstawowego i ponadpodstawowego. Do testu z języka polskiego przystąpiło 213 uczniów. Test ten zaliczyło 97,65 % zdających. FREKWENCJA Na 220 uczniów ZS Nr 1 do testu przystąpiło 213, czyli 91,42%. Wyniki frekwencji w poszczególnych klasach kształtują się następująco: kl. 1a (27 uczniów na 30)– 90% kl. 1b (26 uczniów na 30)– 86,67% kl. 1c (27 uczniów na 30) –90% kl. 1d (27 uczniów na 28) – 96,42% kl. 1e (25 uczniów na 28) – 89,28% kl. 1f (28 uczniów na 30) – 93,33% kl. 1h (25 uczniów na 26) – 96,15% kl. 1j (28 uczniów na 31) – 90,32% WYNIKI PROCENTOWE TESTU W POSZCZEGÓLNYCH KLASACH Klasa 1a 1b 1c 1d 1e 1f 1h 1j P 92,59 % 100 % 96,30 % 88,89 % 88,00 % 100 % 96,00 % 82,14 % 25 uczniów 26 uczniów 26 uczniów 24 uczniów 22 uczniów 28 uczniów 24 uczniów 23 uczniów 62,96 % 50,00 % 40,74 % 40,74 % 24,00 % 42,86% 40,00% 3,57 % 17 uczniów 13 uczniów 11 uczniów 11 uczniów 6 uczniów 12 uczniów 10 uczniów 1 uczeń PP LO Wszystkie klasy osiągnęły ponad 50% poziomu podstawowego. Klasy 1b i 1f zaliczyły poziom podstawowy w 100 %. Najsłabiej wypadła klasa 1e, która uzyskała 88,00%. Na poziomie ponadpodstawowym klasa 1a uzyskała najwyższy wynik – 62,96%. Najsłabsza okazała się klasa 1e, uzyskując 24,00%. TE Klasa 1h osiągając na poziomie podstawowym 96,00% uzyskała lepszy wynik niż klasa 1j, z wynikiem 82,14% . Był to najsłabszy wynik spośród wszystkich testowanych klas. Zarówno klasa 1h jak i 1j nie uzyskały 50 % poziomu ponadpodstawowego. Klasa 1j osiągnęła jedynie 3,57 %, co stanowiło najniższy wynik spośród wszystkich testowanych klas. Najlepsze wyniki testu w szkole osiągnęły klasy 1b – P 100%, PP 50,00 % i 1a – P 92,59%, PP 62,96% i 1c – PP 96,30%, PP 40,74%. Najsłabsza okazała się klasa 1j – P 82,14 %, PP 3,57 %. W teście sprawdzane były następujące umiejętności: U1 – odtwarzanie informacji sformułowanych wprost (zadania: 3, 6) U2 – odczytywanie sensu fragmentów (zadania: 4,8,12) U3 – przetwarzanie informacji (zadania: 1,2,7,9) U4 – gromadzenie i selekcjonowanie informacji (zadania: 5,10,11) U5 – wyodrębnianie głównej myśli całego tekstu (zadania: 13) PROCENTOWE ZALICZENIE UMIEJĘTNOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH KALSACH: klasa U1 U2 U3 U4 U5 Średnia 1a 66,67% 55,56% 48,15% 55,56% 62,98% 57,78% 1b 46,15% 80,77% 30,77% 34,62% 88,46% 56,15% 1c 70,37% 59,26% 29,63% 40,74% 55,56% 51,11% 1d 70,37% 55,56% 29,63% 25,93% 62,96% 48,89% 1e 8,00% 48,00% 28,00% 20,00% 88,00% 34,44% 1f 71,43% 53,57% 35,71% 25,00% 64,29% 50,00% Średnia 43,77% 58,79% 33,65% 33,64% 70,38% Klasa U1 U2 U3 U4 U5 Średnia 1h 76,00% 8,00% 52,00% 36,00% 96,00% 53,60% 1j 57,14% 17,86% 25,00% 46,43% 64,29% 42,14% Średnia 66,57% 12,93% 38,50% 41,22% 80,15% W liceum ogólnokształcącym uczniowie najlepiej opanowali umiejętności U5 - wyodrębnianie głównej myśli całego tekstu; najsłabiej umiejętność U4 – gromadzenie i selekcjonowanie informacji i U3 - przetwarzanie informacji. W technikum uczniowie najlepiej opanowali również umiejętność U5 – wyodrębnianie głównej myśli całego tekstu, najsłabiej umiejętności U2 - odczytywanie sensu fragmentów. WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY Powyższe spostrzeżenia prowadzą do wniosku, że w dalszej pracy z uczniami należy skupić się na : ćwiczeniu umiejętności czytania ze zrozumieniem, doskonaleniu umiejętności precyzyjnego odpowiadania na zadane pytania, doskonaleniu umiejętności wskazywania w utworze środków stylistycznych i określania ich funkcji, ćwiczeniu umiejętności analizowania, badania związków między różnymi elementami tekstu, wykorzystywania rozpoznanych zależności, interpretowaniu tekstów lub ich fragmentów (opanowanie przez uczniów klucza interpretacyjnego), wyodrębnianiu głównej myśli akapitu lub całego tekstu, formułowaniu i uzasadnianiu własnej opinii.