dwudziestolecie międzywojenne

KLASA TRZECIA
KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PODSTAWOWYM – MATERIAŁREALIZOWANY
PRZEZ JOLANTĘ ANNĘ MARCINKIEWICZ W KLASIE III D
ROK SZKOLNY 2011/2012
W PLANIE WYNIKOWYM UWZGLĘDNIONO NASTĘPUJĄCE WYMAGANIA EDUKACYJNE:

Treść konieczna (2) – odpowiada ocenie dopuszczającej

Treść podstawowa (3) – określa dodatkowe wymagania na ocenę dostateczną

Treść rozszerzająca (4) – określa dodatkowe wymagania na ocenę dobrą

Treść dopełniająca (5) – określa dodatkowe wymagania na ocenę bardzo dobrą

Treść wykraczająca (6) – określa dodatkowe wymagania na ocenę celującą
1
Tematyka godzin lekcyjnych
Panorama literatury
dwudziestolecia
międzywojennego
Wymagania podstawowe
•
•
Dwudziestolecie
międzywojenne w Polsce
•
•
•
Wizja rewolucji w
Przedwiośniu
S. Żeromskiego
•
•
•
Przedwiośnie S. Żeromskiego
w kontekście problemów
społeczno – politycznych.
•
•
Losy C. Baryki na tle
konwulsyjnej historii.

Wymagania ponadpodstawowe
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
Uczeń:
umiejscawia dwudziestolecie międzywojenne
2 •
wśród epok literackich
odwołuje się do wiedzy z historii na temat
2 •
odzyskania niepodległości

przedstawia opinię młodych twórców (zwłaszcza
3
Skamandrytów) na temat roli i problematyki
literatury w niepodległej Polsce
wyjaśnia funkcje aluzji literackich
3
i kulturowych
wypowiada się na temat patriotyzmu
2
zna Przedwiośnie S. Żeromskiego
odtwarza losy głównego bohatera, dokonuje jego
charakterystyki
wskazuje i omawia tematy oraz problemy podjęte
w powieści
podaje argumenty uzasadniające twierdzenie, że
jest to powieść o Polsce, interpretuje tytuł
analizuje styl narracji
określa typ powieści
2
2
Uczeń:
charakteryzuje stosunek młodych
pisarzy do dziedzictwa romantyzmu
interpretuje przywołane wiersze
omawia wzory postaw patriotycznych
kreowanych przez literaturę różnych
epok
•
•
2
•
3
3
3
•

Postawa narratora
„Przedwiośnia” wobec
wielości racji i pogladów.
4
4
5
kreśli portret psychologiczny
i intelektualny głównego bohatera
rekonstruuje i komentuje poglądy
polityczne bohaterów
wypowiada się na tematy: mity i
rzeczywistość w Przedwiośniu, etos
inteligenta
interpretuje Przedwiośnie jako
powieść psychologiczną,
interwencyjną, edukacyjną
zna dzieje recepcji utworu i spory
wokół jego interpretacji
4
4
4
5
5
2
Myśli różne o wiośnie (J.
Tuwim i L. Staff)
•
Szaleństwa poetyckie J.
Tuwima a powaga w jego
poezji.
•
•
•
przywołuje utwory literackie, w których pojawił się
motyw wiosny (np. J. Tuwima Wiosna, L. Staffa
Wiosna)
wskazuje różne znaczenia tego motywu
wyjaśnia, jak w literaturze polskiej funkcjonował
motyw wiosny, np. w Panu Tadeuszu
zna wybrane wiersze Tuwima
2
•
3
•
3

wymienia kierunki sztuki awangardowej (fowizm,
futuryzm, dadaizm, nadrealizm, kubizm,
abstrakcjonizm)
rozpoznaje przynależność danego dzieła do
określonego kierunku artystycznego
podaje – na przykład – główne cechy
poszczególnych kierunków
wyjaśnia pojęcie: awangarda
wyjaśnia, na czym polegają eksperymenty w poezji
wypowiada się na temat stosunku futurystów do
tradycji
wskazuje najważniejsze cechy i tematy poezji
futurystów
analizuje graficzną i foniczną formę tekstów
wie, co to są ideogramy-kaligramy
2
omawia funkcjonowanie motywu
wiosny w utworach twórców różnych
twórców i epok
interpretuje wybrane wiersze
Tuwima
przywołuje dzieła plastyczne
podejmujące motyw wiosny
4
charakteryzuje ruch awangardowy,
wskazuje jego źródła
referuje założenia programowe
poszczególnych kierunków
określa rolę nurtu awangardowego
w sztuce XX wieku
4
omawia cechy i tematy poezji
futurystów: kontestacja i funkcja
ludyczna
4
4
5
Poezja Tuwima – znak
wpisania się sztuki w kulturę
masową
Polska lat międzywojennych
w poemacie Tuwima – Bal w
operze
W galerii sztuki awangardowej
– ucieczka od realizmu
•
•
•

Futuryści - krzykliwa
kontestacja
•
•
•
•

•
•
3

3
2
2
2
•
4
5
2
3
3
3
„Pożoga” Z. Kossak –
Szczuckiej jako przekaz
mityczny
•
•
•
Obraz rewolucji w powieści Z.
Kossak – Szczuckiej
(„Pożoga”)
•
•
zna Pożogę Z. Kossak - Szczuckiej
odtwarza losy głównych bohaterów, dokonuje ich
charakterystyki
wskazuje i omawia tematy oraz problemy podjęte
w powieści
interpretuje tytuł
analizuje styl narracji i określa typ powieści
•
2
2
•
2
•
kreśli portret psychologiczny
i intelektualny głównych bohaterów
rekonstruuje i komentuje poglądy
polityczne bohaterów
zna dzieje recepcji utworu
4
5
5
2
3
Konteksty filozoficzne
i społeczne
 wie, co to jest psychoanaliza
 zna teorię archetypów
 wyjaśnia pojęcie: psychologia głębi
2
3
3
• przedstawia założenia psychoanalizy
4
Trwanie i przemijanie – Noce i
dnie M. Dąbrowskiej
•
•
•
•
2
2
3
3
•
4
Etos domu rodzinnego w
Nocach i dniach M.
Dąbrowskiej
Język literatury i język filmu
{Noce i dnie}
•

zna Noce i dnie M. Dąbrowskiej
wskazuje najistotniejsze zagadnienia utworu
ocenia postępowanie bohaterów
rozpoznaje tradycje prozy realistycznej w
powieściopisarstwie początków XX wieku
zna i stosuje pojęcia: saga rodzinna, studium
psychologiczno-obyczajowe
tworzy scenariusz i scenopis do fragmentu tekstu
•
•
2

3
wskazuje zagadnienia i problemy
podjęte w powieści
opisuje procesy przemian
społecznych ukazane w utworze
wypowiada się na temat realizmu
jako konwencji literackiej
tworzy wypowiedź na temat motywu
domu w literaturze polskiej
4
5
5
Noce i dnie -dokument historii
i powieść przemian
społeczeństwa
Portret kobiety w poezji Marii
Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
• zna wybrane utwory M. PawlikowskiejJasnorzewskiej
• wypowiada się na temat portretu kobiety w poezji
Jasnorzewskiej
2
3
• określa cechy tej poezji
• interpretuje wiersze
• charakteryzuje język poezji miłosnej
4
4
5
4
Osobny świat poezji Leśmiana
Symbolizm w poezji Leśmiana
Miłość w zmysłowym
bezświecie – erotyki Leśmiana
•
•
•
•

zna wybrane wiersze B. Leśmiana (np. ***
[Wmalinowym chruśniaku]. Pan Błyszczyński)
określa tematykę wierszy
rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu
Leśmiana
podaje przykłady neologizmów i neosemantyzmów
formułuje hipotezy interpretacyjne
2
2
3
•
•
•
•
3
3
•

Kariera z niedorzecznym
finałem (Granica Z.
Nałkowskiej)
Granica
Z. Nałkowskiej powieść o relacjach
międzyludzkich, rolach
społecznych, konwencjach
i schematach
•
•
•
•
•
•
zna Granicę Z. Nałkowskiej
odtwarza przebieg kariery Zenona Ziembiewicza
charakteryzuje głównych bohaterów
wskazuje zagadnienia i tematy poruszone w
powieści
rozpoznaje mowę pozornie zależną i niezależną
określa cechy narracji i kompozycji utworu
2
2
3
2
•
•
3
3
•

charakteryzuje język i styl Leśmiana
interpretuje wiersze
omawia motyw ogrodu w wierszach
Leśmiana
przedstawia związki poezji
Leśmiana z symbolizmem
zauważa oryginalność wierszy
Leśmiana na tle poezji dwudziestolecia międzywojennego
wskazuje filozoficzne konteksty
poezji Leśmiana
omawia problematykę psychologiczną, filozoficzną, społeczną poruszoną w Granicy i uzasadnia swoje
oceny postaci
wskazuje schematy fabularne i
omawia sposoby ich wykorzystania
interpretuje powieść, odwołując się
do jej tytułów: pierwotnego i ostatecznego
zna i stosuje pojęcie: imponderabilia
4
4
4
4
5
5
5
4
4
5
„W świecie kobiet” – bohaterki
Granicy Z. Nałkowskiej
Wieloznaczność tytułu
powieści Z. Nałkowskiej
Krytyczny obraz
społeczeństwa polskiego
w Granicy Z. Nałkowskiej
5
Ferdydurke jako satyra na trzy
środowiska międzywojennej
Polski
Groteskowa wędrówka
w poszukiwaniu własnej
tożsamości (Ferdydurke W.
Gombrowicza)
•
•
•
•
zna Ferdydurke W. Gombrowicza
omawia problematykę Formy
wyjaśnia, na czym polega odmienność Ferdydurke
od utworów prozy realistycznej
rozpoznaje i interpretuje zabiegi parodystyczne
2
•
interpretuje Ferdydurke jako
powieść o Formie i o wędrówce w
poszukiwaniu własnej tożsamości
• analizuje konstrukcję postaci
narratora-bohatera
 wyjaśnia, dlaczego Ferdydurke to
powieść groteskowa
4
2
•
4
2
3
3
3
•
•
wyjaśnia, na czym polega mityzacja
rzeczywistości w prozie Schulza
interpretuje opowiadania
określa cechy stylu i pisarstwa
Schulza
omawia funkcjonowanie np. motywu
labiryntu w opowiadaniach Schulza
zna konteksty biograficzne
przedstawia zróżnicowanie poezji
dwudziestolecia międzywojennego
określa rolę Skamandrytów
wskazuje cechy i tematy utworów
Tuwima
omawia zjawisko kolokwializacji
języka poezji
interpretuje wiersze
4
2
3
3
4
4
Wymykanie się Formie Ferdydurke
Mityzacja rzeczywistości –
opowiadania B. Schulza
Dojrzewanie na pograniczu
dwóch epok i światów –
opowiadania B. Schulza
Urok dzieciństwa i fascynacja
miastem w Sklepach
cynamonowych
Mapa poezji dwudziestolecia –
nowatorstwo awangardy
i kształty tradycji
•
•
•
•

zna wybrane opowiadania B. Schulza (np. Sklepy
cynamonowe, Ulica Krokodyli, Nawiedzenie)
określa ich tematykę oraz wizję dzieciństwa
analizuje język i styl opowiadań
wskazuje charakterystyczne cechy narracji
zna pojęcia: oniryzm, mityzacja rzeczywistości
•

•
zna wybrane wiersze Skamandrytów (J. Tuwima),
poetów II awangardy ( Cz. Miłosza),
• wymienia ugrupowania artystyczne
dwudziestolecia międzywojennego
• formułuje hipotezy interpretacyjne
 wskazuje funkcje manifestów artystycznych
2
•
2
•
•
3
3
•

4
4
5
5
4
4
5
5
6
Źródła nastrojów
katastroficznych
w utworach
Cz. Miłosza
•
•
•
•
•
zna wybrane wiersze i poematy podejmujące
problematykę katastroficzną
(Cz. Miłosza)
wskazuje źródła nastrojów katastroficznych
rozpoznaje motywy katastroficzne w wierszach
podaje przykłady utworów katastroficznych
wykorzystujących różne poetyki
zna i stosuje pojęcie: katastrofizm
Wobec zjawisk kulturowych i
społecznych dwudziestolecia
międzywojennego
• wskazuje najważniejsze tendencje w literaturze
dwudziestolecia międzywojennego
Katastrofizm historiozoficzny i
generacyjny w poezji K.K.
Baczyńskiego
•
•
Apokalipsa spełniona w
utworach K.K. Baczyńskiego
„Krok jeszcze przejdziem w
mit” – poezja Baczyńskiego
•
•
•
•
•

LITERATURA WSPÓŁCZESNA
podczas omawiania dziejów literatury odwołuje się
do wiedzy z historii na temat drugiej wojny
światowej
zna wybrane wiersze K.K. Baczyńskiego (w tym
Historia, Pokolenie, Ten czas, Wyroki)
formułuje hipotezy interpretacyjne
wskazuje tematy, słowa-klucze, obrazy i motywy
charakterystyczne dla poezji Baczyńskiego
odtwarza legendę największego poety straconego
pokolenia
wypowiada się na temat wspólnoty pokoleniowej
wymienia twórców pokolenia Kolumbów
zna pojęcia: apokalipsa spełniona, kultura
walcząca, pokolenie Kolumbów, pokolenie
literackie i posługuje się nimi
2
2
2
3
•
•
•
•
wyjaśnia przyczyny narastania
nastrojów katastroficznych
interpretuje utwory
omawia zróżnicowanie poetyk
wierszy katastroficznych
wyjaśnia pojęcie: kultura faustyczna
4
4
4
5
3
3
2
• ocenia dorobek artystyczny i ideowy
literatury dwudziestolecia
•
•
2
3
3
•
2
•

3
2
2
wypowiada się na temat: kultura
jako pamięć zbiorowości
prowadzi analizę porównawczą
wierszy K.K. Baczyńskiego
Pokolenie i T. Różewicza
Zostawcie nas
uzasadnia twierdzenie o tragizmie
pokolenia Kolumbów
interpretuje wiersze Baczyńskiego
wypowiada się na temat związków
twórczości Baczyńskiego z
romantyzmem
5
4
4
4
4
5
7
Literackie świadectwa
holokaustu
•
•
Samotność ginących – wiersz
Miłosza jako manifest poetycki
Zachowanie człowieka w
sytuacjach ekstremalnych –
Zdążyć przed Panem Bogiem
H. Krall
•
•
•

zna Zdążyć przed Panem Bogiem H. Krall,
Campo di Fiori Cz. Miłosza
odczytuje wiersz Miłosza jako utwór o samotności
ginących oraz roli poezji i poety
omawia literackie świadectwa Holocaustu
ustala najważniejsze problemy i tematy książki H.
Krall
podaje przykłady utworów należących do literatury
faktu
• wyjaśnia pojęcia: literatura faktu (dokumentu),
reportaż
2
•
2
•
3
3
interpretuje utwór H. Krall jako
literackie świadectwo holocaustu
odwołuje się do innych dzieł
literackich i filmowych
podejmujących temat zagłady
Żydów
4
5
2
2
Próba interpretacji tytułu
reportażu H. Krall Zdążyć
przed Panem Bogiem
8
Zwyczajna apokalipsa – życie
w obozie i poza obozem
(Pożegnanie z Marią T.
Borowskiego)

•
Mechanizmy życia obozowego
(U nas w Auschwitzu)
Zacieranie się granicy między
katem a ofiarą - Proszę
państwa do gazu
Człowiek zlagrowany – Bitwa
pod Grunwaldem
•
•

zna wybrane opowiadania T. Borowskiego (np.
Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu,
Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem)
oraz Inny świat G. Herlinga--Grudzińskiego
odtwarza portret człowieka złagrowanego i
złagrowanego
analizuje sposoby opisu życia w obozie, podaje
przykłady opisu behawioralnego
wskazuje najważniejsze mechanizmy działania
systemu totalitarnego
rozumie pojęcia: totalitaryzm, literatura lagrowa,
lagrowa, stalinizm, opis behawioralny
2
•
2
•
2
3
•
2
•

przedstawia funkcjonowanie
obozów i procesy
przystosowania do życia obozie
(np. zacieranie się granicy
między katem a ofiarą)
określa konstrukcję narratora,
analizuje sposób prowadzenia
narracji
omawia budowę utworu
Grudzińskiego
dokonuje interpretacji
porównawczej utworów
Borowskiego i Grudzińskiego
wypowiada się na temat: Borowski
- nihilista czy moralista?
4
4
4
4
5
Opis behawioralny i jego
funkcje w opowiadaniach T.
Borowskiego
Inny świat jako dokument
cywilizacji więziennej i analiza
systemu państwa
totalitarnego
Próby ocalenia
człowieczeństwa w świecie
odwróconego Dekalogu – Inny
świat
Podobieństwa i różnice w
prozie obozowej Borowskiego
i Grudzińskiego
9
Mechanizmy powstawania
systemów totalitarnych
(Korzenie totalitaryzmu H.
Arendt, Ucieczka od wolności
E. Fromma)
Folwark zwierzęcy –
satyryczno – groteskowa
alegoria
•

•
•
•
•

czyta ze zrozumieniem fragmenty
tekstów: Korzenie totalitaryzmu H. Arendt,
Ucieczka od wolności E. Fromma
przedstawia najważniejsze twierdzenia
zna Folwark zwierzęcy G. Orwella
wskazuje i analizuje przykłady nowomowy
przedstawia skutki posługiwania się nowomową
wyjaśnia pojęcia: totalitaryzm, anty-utopia,
nowomową
3
3
•
•
2
3
3
2
•
•
Totalitaryzm a wolność Folwark zwierzęcy

wyjaśnia, na czym polega
mechanizm ucieczki od wolności
omawia i interpretuje określenia:
wolność pozytywna i negatywna,
banalność zła
określa przyczyny rodzenia się
totalitaryzmu
przedstawia - odwołując się do
przykładów - cechy i cele
nowomowy, określa zasady jej
funkcjonowania
definiuje totalitaryzm
4
4
4
5
4
Język propagandy w utworze
G. Orwella
Literatura polska po wojnie

wie, w jakich okolicznościach rozwijała się literatura
polska po wojnie
3
W labiryncie prądów i
kierunków
•
przedstawia sytuację literatury i twórców w kraju i
na emigracji
umiejscawia poszczególne pokolenia literackie
podaje przykłady utworów zaangażowanych
wypowiada się na temat funkcjonowania cenzury
wyjaśnia pojęcia: socrealizm, emigracja
zewnętrzna i wewnętrzna
3
•
•
•

3
3
3
2
wypowiada się na temat
niezależności sztuki i jej
politycznego zaangażowania,
podaje przykłady
• przedstawia cechy i tematy sztuki
socrealizmu
 omawia okoliczności, w jakich
rozwijała się literatura polska w
latach 40. i 50.

5
4
5
10
Poezja jako świadectwo –
Ocalony T. Różewicza
Poezja po Oświęcimiu
(wybrane wiersze T.
Różewicza)
Potrzaskany człowiek –
potrzaskany świat w poezji T.
Różewicza
Egzystencjalizm – człowiek
wobec nicości
(Dżuma, A. Camusa)
zna wybrane wiersze T. Różewicza (w tym:
Ocalony, Drzewo, Cierń, bajka, W świetle lamp
filujących)
• określa tematy jego wierszy
 wyjaśnia, dlaczego poezję Różewicza określano
mianem antypoezji (na czym polegało
uproszczenie wiersza)
 wskazuje cechy twórczości Różewicza

2
2
3
•
charakteryzuje język poetycki
Różewicza
• wypowiada się na tematy: poezja
po Oświęcimiu - propozycja T.
Różewicza; poetycka diagnoza
współczesności
 interpretuje wiersze
4
•
•
wie, co to jest egzystencjalizm
wymienia przedstawicieli egzystencjalizmu w
filozofii i literaturze
3
3
•
•

Pytania o autorytet – duchowy
i moralny w utworze
S. Wyszyńskiego
5
3
•
Postawa niezłomności w
Zapiskach więziennych S.
Wyszyńskiego
4
•
•
zna Zapiski więzienne
wyjaśnia, dlaczego Zapiski więzienne są
dokumentem epoki
• wskazuje cechy postawy księdza Prymasa
 omawia ich tematykę i kompozycję
2
3
•

2
3
omawia założenia
egzystencjalizmu jako kierunku
filozoficznego
wyjaśnia, dlaczego Syzyf stał się
bohaterem egzystencjalistów
interpretuje powieść, odwołując
się do filozofii egzystencjalizmu
zna i stosuje pojęcia: byt w sobie,
byt dla siebie, egzystencja i
esencja
omawia Zapiski jako dokument
wieku
wypowiada się na temat roli
autorytetu i postawy niezłomnej
4
4
4
5
4
5
Źródła i przyczyny walki
prowadzonej przez władze
komunistyczne z Kościołem
na podstawie utworu
S. Wyszyńskiego
11
Wartości moralne jako
wartości ściśle osobowe na
podstawie Listów starego
diabła do młodego C.S.
Lewisa
Wolność i odpowiedzialność
na podstawie Listów starego
diabła do młodego C.S.
Lewisa
Listy… czytane współcześnie
J. Twardowski –
przewodnikiem po świecie
przyrody
Wątki religijne i metafizyczne
w poezji księdza
J. Twardowskiego
Kształty dziedzictwa
i odpowiedzialność pokoleń
na podstawie książki Jana
Pawła II Pamięć i tożsamość.
Rola pamięci w kształtowaniu
tożsamości w świetle książki
Jana Pawła II Pamięć
i tożsamość.
•
wyjaśnia, jak rozumiane i opisywane są wartości
moralne przez Hildebrandta
• wyjaśnia pojęcie: wartości moralne
• zna utwór Lewisa
• wyraża swoją opinię na temat utworu Lewisa
(ocenia i wskazuje funkcje tekstu)
 omawia konwencję, w jakiej został napisany utwór
3
•
2
zna wybrane wiersze
J. Twardowskiego (np. Wigilia, Mrówko, ważko,
biedronko, Oda do rozpaczy)
• wypowiada się na temat franciszkanizmu w poezji
J. Twardowskiego
• rozpoznaje wiersze należące do poezji religijnej
 wskazuje utwory współczesnych poetów i pisarzy
podejmujące wątki religijne i metafizyczne
• zna Pamięć i tożsamość
• wskazuje i omawia problemy poruszane w utworze
• wypowiada się na temat tożsamości i kulturowego
dziedzictwa Polaków
• określa kontekst historyczny i kulturowy
 wyjaśnia pojęcia: tożsamość, dziedzictwo, tradycja
2
2
3
•
wypowiada się na temat systemu
wartości wpisanego w wiersz
 interpretuje utwór i ustosunkowuje
się do niego
4
•
określa cechy liryki księdza
J.Twardowskiego
interpretuje wiersze
4
ustosunkowuje się do zadań
i nakazów skierowanych ku
młodym
• dyskutuje na temat patriotyzmu
 wypowiada się na temat
autorytetów
4
5
3
•
4
2
2
3
2
2
3
3
2
•
4
5
Jan Paweł II jako Wielki
Nauczyciel (Pamięć
i tożsamość)
12
Odmiany
dwudziestowiecznego
klasycyzmu (L. Staff Wysokie
drzewa i
Z. Herbert Dlaczego klasycy)
•
•

Tango jako groteskowa
tragikomedia
•
•
Konflikt pokoleń w świetle
Tanga S. Mrożka
•
•
Gra konwencjami we
współczesnym dramacie
i teatrze (S. Mrożek Tango}
Niezwykłość codzienności –
fascynacja rzeczami w poezji
M. Białoszewskiego
M. Białoszewski - „poeta
osobny”
•
•
rozpoznaje różne odmiany XX-wiecznego
klasycyzmu - omawia zjawisko, odwołując się do
wierszy, np. L. Staffa Wysokie drzewa, Z. Herberta
Dlaczego klasycy
definiuje pojęcia: klasyk, klasycyzm, klasyczny
wyjaśnia określenie „poeta kultury"
zna Tango S. Mrożka
wskazuje i wyjaśnia nawiązania do konwencji
teatralnych i konkretnych utworów dramatycznych
określa czas, przestrzeń, konstrukcję akcji i
bohatera w dramacie Różewicza
streszcza Tango i wskazuje kierunki jego
interpretacji
wymienia twórców dramatu absurdu i ich utwory
wyjaśnia pojęcia: dramat i teatr absurdu
zna wybrane wiersze M. Białoszewskiego (np.
szare eminencje zachwytu, Podłogo, błogosławi,
Tłumaczenie się z twórczości, Pociągala, wywód
jestem 'u)
• rozpoznaje i analizuje eksperymenty językowe w
poezji Białoszewskiego (neologizmy,
kontaminacje, rozbijanie słów, słowa
niekompletne)
• wypowiada się na temat: rola przedmiotu w
wierszach Białoszewskiego, uzasadnia swe
twierdzenia, odwołując się do przykładów
 zna pojęcie: poezja lingwistyczna

2
•
•
3
3
2
3
charakteryzuje różne odmiany
dwudziestowiecznego klasycyzmu
omawia funkcjonowanie
terminu„klasycyzm" w odniesieniu
do literatury współczesnej
5
4
3
3
interpretuje dramat Różewicza
jako współczesny moralitet i
wewnętrzny teatr jaźni
• odczytuje Tango jako dramat
rodzinny i polityczny
• przedstawia cechy teatru
absurdu, odwołuje się do
przykładów
 omawia zjawisko groteski w
dramacie
2
•
4
2
3
•
4
•
3
•
•
3
•
2
•
analizuje i interpretuje wiersze
M.Białoszewskiego
określa przyczyny nieufności
poety wobec języka
omawia charakterystyczne cechy
poezji Białoszewskiego
wypowiada się na temat:
Białoszewski o sobie, o tworzeniu
i o świecie
wyjaśnia znaczenie i
funkcjonowanie pojęcia: poezja
lingwistyczna
wypowiada się na temat:
nobilitacja przedmiotu w sztuce
współczesnej
4
4
5
4
4
4
4
5
13
S. Barańczak – przedstawiciel
Nowej Fali
Język w stanie oskarżenia,
czyli o poezji S. Barańczaka
•
zna wybrane wiersze S. Barańczaka (np. Co jest
grane, daję ci słowo, Że nie ma mowy, Widokówka
z tego świata)
• rozpoznaje i wyjaśnia zjawisko deleksykalizacji
związków frazeologicznych w poezji Barańczaka
• określa tematykę wierszy
 zna i stosuje termin Nowa Fala (pokolenie 68,
pokolenie 70)
•
2
przedstawia argumenty
uzasadniające twierdzenie, że
poezja Nowej Fali obnażała
nadużycia języka
wskazuje przykłady
wykorzystywania języka
publicystyki, polszczyzny
urzędowej i potocznej jako źródeł
inspiracji poetyckiej
analizuje i interpretuje wiersze
Barańczaka z różnych okresów
jego twórczości
omawia działalność przekładową
Barańczaka
wyjaśnia, dlaczego w odniesieniu
do Herberta używa się określenia
„poeta kultury"
interpretuje wiersze
omawia cechy języka Herberta
4
omawia mechanizmy dyktatury,
analizując sposób funkcjonowania
dwora i sprawowania władzy
• dyskutuje na temat oceny cesarza
• opisuje kompozycję, styl utworu,
wskazuje jego cechy gatunkowe
 wymienia sławnych reportażystów
4
3
•
2
3
•
•
Z. Herbert – najwybitniejszy
przedstawiciel pokolenia 56
Obecność antyku i Biblii oraz
innych tradycji kulturowych w
poezji Herberta
Poezja prawdy i etycznego
heroizmu – Przesłanie Pana
Cogito
Kapuściński – reporter,
kronikarz dziejów (Cesarz)
Cesarz i jego dwór w świetle
utworu Kapuścińskiego
Cesarz
R. Kapuścińskiego –
dokumentem wieku
•
zna wybrane wiersze Z. Herberta (w tym:
Potęga smaku, Dlaczego klasycy, Pan Cogito
obserwuje w lustrze swoją twarz, Przesłanie Pana
Cogito)
• wskazuje cechy i tematy poezji Herberta
• rozpoznaje kulturowe i literackie odwołania w
utworach Herberta
• charakteryzuje postać Pana Cogito
 wyjaśnia pojęcie: liryka roli
2
•
•
2
2
zna utwór Kapuścińskiego
omawia funkcjonowanie dworu (hierarchiczność,
system zależności) i mechanizm działania władzy
• wypowiada się na temat uniwersalności utworu
• określa cechy gatunkowe reportażu
• wyjaśnia, czy utwór jest reportażem
 zbiera i porządkuje informacje na temat Hajle
Sellasje pochodzące z różnych źródeł
•
•
2
3

4
5
5
4
4
4
3
3
3
2
3
3
•
4
5
4
14
W. Szymborska –
najwybitniejsza polska poetka
współczesna
W szkole świata – poezja
Wisławy Szymborskiej
Poetyckie i filozoficzne
spojrzenie na człowieka
(poezja W. Szymborskiej)
Miłosz – świadek XX wieku
•
zna wybrane wiersze W. Szymborskiej (np. Dwie
małpy Bruegla, Nic darowane, Recenzja z
nienapisanego wierszu)
• wskazuje cechy i tematy liryki Szymborskiej
• analizuje i opisuje cechy jej języka poetyckiego
 wskazuje i wyjaśnia konteksty filozoficzne i
kulturowe
2
•
zna wybrane wiersze Cz. Miłosza (np. Roki,
Campo di Fiori, Poeta, Co było wielkie, Po)
• wypowiada się na temat roli poety i poezji w ujęciu
Miłosza
 wskazuje tematy i zagadnienia szczególnie ważne
w poezji Miłosza
2
3
•
3

Miłosz jako proteusz polskiej
poezji
Poeta i poezja we
współczesnym świecie
(Campo di Fiori, Poeta)
Tendencje
w filozofii, literaturze i sztuce
postmodernistycznej
rozpoznaje cechy literatury i sztuki
postmodernistycznej
• wskazuje tendencje w literaturze i sztuce
postmodernizmu
 wyjaśnia pojęcia: postmodernizm,
ponowoczesność
2
3
3
3
•
interpretuje wiersze
W.Szymborskiej
 omawia zagadnienia i tematy liryki
Szymborskiej, odwołując się do
przykładów
4
•
wyjaśnia, na czym polegają
antynomie poezji Miłosza
• interpretuje wiersze
• określa miejsce poety w polskiej
literaturze XX wieku
 porównuje stanowisko Miłosza i
Różewicza
4
•
4
3
•
2
omawia najważniejsze tendencje
w literaturze i sztuce
postmodernizmu
wypowiada się na temat: postmodernizm a modernizm
4
4
4
5
5
15
Dramat współczesny a
tradycja teatru
•
•
Koncepcje reżyserskie przy
wystawianiu Tanga S. Mrożka
•
Koncepcje reżyserskie przy
wystawianiu Kartoteki T.
Różewicza
•
•

Filmowa adaptacja Granicy
w reżyserii
J. Rybkowskiego
•
Filmowa adaptacja Ferdydurke
w reżyserii
J. Skolimowskiego
Filmowa adaptacja Nocy i dni
w reżyserii
J. Antczaka
Kultura masowa
Zjawiska kultury popularnej
•
•
•
•

•
•
•

KSZTAŁCENIE KULTUROWE
zna przynajmniej dwie teatralne realizacje
dramatów współczesnych
wyjaśnia, na czym polega polisemiczność sztuki
teatru
wypowiada się na temat spektaklu; ocenia
reżyserię, grę aktorską, scenografię, muzykę
pisze recenzje ze spektaklu
wskazuje nowe zjawiska w teatrze XX wieku
wyjaśnia, co to jest happening, performance
2
3
2
2
3
3
widział przynajmniej dwie adaptacje filmowe lektur
dla klasy trzeciej
wie, co to jest adaptacja filmowa
wyjaśnia pojęcia: scenariusz, scenopis
objaśnia odrębność języka sztuki filmu i literatury
wskazuje zabiegi adaptacyjne, w tym: redukcję
wątków, przestawienie pierwotnego układu
elementów, wymianę pewnych elementów na inne,
dodawanie elementów
wymienia najważniejsze gatunki filmowe
i najwybitniejszych twórców kina
2
określa najważniejsze cechy kultury masowej
wskazuje i omawia zjawiska kultury popularnej
rozpoznaje w różnych tekstach kultury masowej
odwołania do mitów i tradycji kultury
wyjaśnia pojęcia: popkultura, kultura masowa,
kicz
2
3
3
2
2
3
3
•
omawia symbol, metaforę,
4
groteskę w teatrze
• ocenia koncepcje reżyserskie przy 4
wystawianiu dramatów (np.
wierność wobec tekstu)
 wypowiada się na temat współcze- 5
snego życia teatralnego
•
przedstawia najważniejsze etapy
rozwoju sztuki filmowej
• wypowiada się na temat adaptacji
filmowych
• interpretuje dzieło filmowe
 zna i wyjaśnia pojęcia, np.:
neorealizm włoski, Nowa Fala,
„szkoła polska", kino moralnego
niepokoju
4
4
4
5
2
•
•
charakteryzuje kulturę masową,
4
omawia jej genezę i określa cechy
wyjaśnia pojęcia: pop-art,
5
asamblaż
2
16
O znaku i komunikacji
językowej
Funkcje tekstów językowych
•

•
•
•
•

Perswazja i manipulacja
językowa
Język polityki i propagandy
•
•
•
•
Analiza językowa tekstów
reklamy
•
•

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE
wyjaśnia, co to jest: znak, znak językowy
podaje przykłady znaków naturalnych
i konwencjonalnych
omawia cechy znaku językowego
wie, co to jest akt komunikacji i jakie są jego
składniki
wymienia funkcje tekstów językowych i rozpoznaje
je w określonych wypowiedziach
tworzy teksty o różnych funkcjach
zna pojęcie: semiotyka
wyjaśnia, co to jest perswazja, manipulacja
językowa
podaje przykłady manipulacji językowej
wskazuje cechy języka polityki i propagandy
dokonuje analizy językowej tekstów reklamowych,
wyjaśnia, jak realizowana jest w nich funkcja
perswazyjna
odwołując się do przykładów, wskazuje funkcje
reklamy
wie, co to jest slogan reklamowy, omawia funkcje
sloganu
zna pojęcie: erystyka
2
2
3
3
•
charakteryzuje język jako system
znaków
• określa funkcje wypowiedzi
 definiuje pojęcia: semiotyka,
znak naturalny i znak
konwencjonalny
4
•
•
4
4
4
4
3
3
3
2
2
3
3
•
•
określa cechy perswazji
opisuje mechanizmy manipulacji
językowej, określa jej cechy
omawia cechy tekstów
politycznych
charakteryzuje reklamy jako
teksty kultury masowej
4
5
3
3
3
17
Polisemia
i homonimia
Zamierzona i niezamierzona
niejednoznaczność
wypowiedzi
•
•
•
•
•
•
Zabiegi parodystyczne
•
Pastisz, persyflaż, parafraza i
trawestacja
•
•

Kalambur, paronomazja i
anagram
Zabawa słowem
•
•
•
•

Główne tendencje rozwojowe
współczesnej polszczyzny
•
•
wyjaśnia pojęcia: polisemia i homonimia, podaje
przykłady
wskazuje przyczyny powstawania homonimów
przedstawia - odwołując się do przykładów znaczenie kontekstu dla zrozumienia wypowiedzi
omawia zjawisko zamierzonej niejednoznaczności
wypowiedzi
wskazuje najczęstsze błędy (w tym błędy
składniowe) powodujące niezamierzoną
niejednoznaczność tekstów – wyjaśnia pojęcie
paradoks
rozpoznaje intencje autorów posługujących się w
swych wypowiedziach paradoksami
2
rozpoznaje zabiegi parodystyczne i określa ich
funkcje
opisuje parodię jako rodzaj stylizacji
wyjaśnia, na czym polega pastisz, odwołuje się do
przykładów
zna pojęcia: persyflaż, pastisz, parafraza
i trawestacja
podaje przykłady kalamburów, paronomazji,
anagramów
wyjaśnia, na czym polega gra językowa
wie, co to jest innowacja frazeologiczna
wskazuje gry związkami frazeologicznymi w
poezji
rozpoznaje i poprawia błędy frazeologiczne
wymienia główne tendencje rozwojowe
współczesnej polszczyzny (dążenie do
ujednolicania języka, ekonomizacji środków
językowych, ścisłości i precyzji, uzupełniania
systemu językowego)
rozpoznaje i wskazuje przykłady omawianych
tendencji
2

3
3
omawia zagadnienie
niejednoznaczności wypowiedzi,
wskazuje jego przyczyny i
konsekwencje
5
3
3
3
3
3
•
definiuje pojęcie parodii
 charakteryzuje parodię jako
zjawisko intertekstualne
4
5
•
4
2
3
3
3
3
2
2
omawia innowacje frazeologiczne
uzupełniające i modyfikujące,
podaje przykłady
 analizuje i interpretuje zabawy słowem (rozbijanie słów,
kontaminacje, neologizmy i
neosemantyzmy) w poezji
• omawia czynniki wpływające na
rozwój języka
• opisuje poszczególne tendencje
rozwojowe języka
5
4
5
3
18
Języki świata
•
•
wyjaśnia, jak doszło do powstania języków
etnicznych
zna pojęcie: liga językowa
3
•
3
•
Język i tekst w wirtualnej
przestrzeni
•
•

omawia sposoby komunikowania się przez Internet 2
wskazuje cechy języka w Internecie
zna pojęcia: hipertekst, cyberprzestrzeń
3
3
•
•

Różne operacje tekstotwórcze
•
•
•
Ćwiczymy umiejętność pisania
własnego tekstu
•
•
Funkcja motta i cytatów
wypowiedzi
•
•
Piszemy rozprawkę
•
Sztuka pisania eseju

sporządza notatki z lektury
pisze komentarze
wykonuje różne operacje tekstotwórcze: skraca,
rozwija, parafrazuje wypowiedź
wyjaśnia funkcję motta i cytatów w wypowiedzi
poprawnie wprowadza cytaty do swojej
wypowiedzi
wskazuje komunikacyjne uwarunkowania tekstów
zna cechy gatunkowe eseju, rozpoznaje teksty
eseistyczne
nadaje tytuły tekstom
tworzy rozprawki, recenzje, reportaże i felietony
2
2
3
•
•
zna i wymienia kryteria
stosowania przez lingwistów przy
opisie i klasyfikacji języków świata
wskazuje różne typologie języków
4
charakteryzuje sytuację
komunikacyjną w Internecie
omawia - odwołując się do
przykładów - język w Internecie
definiuje pojęcia: hipertekst,
cyberprzestrzeń
tworzy eseje
wskazuje rodowód współczesnej
eseistyki
4
5
4
5
4
5
2
2
3
3
2
3
Czas na recenzje
Reportaż i felieton
19
Zasady dyskusji i negocjacji
Wystąpienie publiczne
•
•
•
Wygłaszamy referat
•
•
Ćwiczymy umiejętność
czytania ze zrozumieniem
tekstów literackich
•
Ćwiczymy umiejętność
czytania ze zrozumieniem
tekstów publicystycznych
•
•
•
Ćwiczymy umiejętność
czytania ze zrozumieniem
tekstów literackich
użytkowych

zna zasady dyskusji, negocjacji
referuje poglądy innych
argumentuje odwołując się do doświadczenia,
wiedzy i emocji
komentuje i ocenia
zna zasady przygotowania i wygłaszania wstąpień
publicznych (przemówienie, wykład,
sprawozdanie)
2
2
3
czyta ze zrozumieniem teksty literackie oraz
publicystyczne i użytkowe
rozpoznaje zasadę kompozycyjną tekstu i jej
funkcje
rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu i języka
tekstu, nazywa środki językowe i ich funkcje w
tekście
odtwarza informacje sformułowane wprost,
przetwarza informacje (porządkuje i hierarchizuje,
oddziela informacje od opinii, streszcza)
zadaje pytania do tekstu
2
•
•
•
parafrazuje, cytuje opinie innych
tworzy wypowiedzi polemiczne
bierze udział w dyskusji
 wygłasza referat
4
4
5
5
3
3
2
3
3
2
20
Plan prezentacji maturalnej
•
Sporządzamy bibliografię do
prezentacji maturalnej
•
•
•
•
•
•
Konspekt referatu
SAMOKSZTAŁCENIE
korzysta z różnych źródeł informacji (np. zbiory
biblioteczne, Internet)
korzysta z przypisów, spisu treści, indeksów
tworzy wypisy, wyciągi
zbiera i selekcjonuje materiały
korzysta z materiałów źródłowych
sporządza bibliografię
tworzy konspekty referatu
2
2
2
2
2
2
2
Na realizację materiału w klasie trzeciej na poziomie podstawowym przeznaczamy około 140 godzin, w tym ponad 15 godzin na prace
klasowe, prace stylistyczne, wypracowania przygotowujące do egzaminu maturalnego, czytanie tekstów ze zrozumieniem oraz ich
omówienie.
Ponadto w ramach zajęć z języka polskiego odbywają się spotkania z ludźmi kultury, a także omówienia współczesnego życia kulturalnego.
21