Metadane scenariusza

„Wolna i niepodległa” Polska Rzeczpospolita Ludowa.
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
1. Daty: wyzwolenie Warszawy, konferencja w Jałcie, manifest PKWN, koniec II wojny
światowej, utworzenie PZPR, referendum i powstanie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
2. Pojęcia: referendum, socjalizm, komunizm, Jałta, stalinizm, socrealizm, piosenka masowa.
3. Postacie: Bolesław Bierut.
4. Okoliczności wyzwolenia Polski i zakończenia II wojny światowej.
5. Sytuacja wewnętrzna Polski i jej pozycja międzynarodowa tuż po zakończeniu wojny.
6. Powstanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i jego manifest w lipcu 1944 roku.
7. Zmiany na terenie Polski po zakończeniu II wojny światowej, nowy kształt PRL.
8. Postawa nowych władz wobec ludności polskiej: przesiedlenia, represje wobec ludności
polskiej, w tym wobec żołnierzy Armii Krajowej.
b. Umiejętności
1. Praca z mapą – analiza zmian terytorialnych, jakim Polska uległa po II wojnie światowej.
2. Praca ze źródłem ikonograficznym – analiza treści materiałów propagandowych.
3. Samodzielne formułowanie wypowiedzi pisemnych i ustnych.
2. Metoda i forma pracy
Uczniowie wspólnie z nauczycielem analizują materiały ikonograficzne, otrzymane na kartach
pracy. Na ich podstawie odpowiadają na pytania, odpowiedzi zapisują w zeszytach.
Nauczyciel, wykorzystując przedstawione uczniom materiały, omawia poszczególne wątki
związane z tworzeniem się Polski Ludowej. Wyjaśnia podłoże ideologiczne nowej rzeczywistości
oraz metody, jakimi nowa władza starała się zapewnić sobie poparcie społeczne.
Nauczyciel omawia okoliczności zakończenia wojny, wyjaśnia sytuację, w jakiej znalazła się
Polska w maju 1945 roku oraz jej pozycję międzynarodową.
Na podstawie mapy politycznej Europy nauczyciel omawia podział, który dokonał się na starym
kontynencie po klęsce Niemiec.
Na podstawie mapy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nauczyciel wspólnie z uczniami omawia
zmiany, jakim uległo terytorium naszego kraju.
Na przykładzie omawianych plakatów, a także muzyki czy obrazów, nauczyciel omawia
rzeczywistość, która nastała w Polsce w okresie stalinowskim.
3. Środki dydaktyczne
a. Plakaty propagandowe z końca lat 40 i początków lat 50.
b. Mapa polityczna Europy przedstawiająca podział Europy na blok wschodni i zachodni.
c. Mapa administracyjna Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
d. Piosenki masowe, powstałe pod koniec lat 40.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
Nauczyciel wspólnie z uczniami przypomina okoliczności zakończenia II wojny światowej.
Przypomina podział sił oraz państwa, które zwyciężyły w tym konflikcie. Na podstawie mapy
politycznej Europy omawia podział, któremu uległa Europa w wyniku układów pokojowych
zawartych w Jałcie.
b. Faza realizacyjna
1. Nauczyciel omawia okoliczności wyzwolenia Warszawy przez Armię Czerwoną. Przypomina
cele powstania warszawskiego, wyjaśnia skutki, jakie, szczególnie dla powstańców, mogło mieć
wkroczenie wojsk radzieckich.
2. Nauczyciel wyjaśnia skrót PKWN. Omawia okoliczności jego powstania oraz cel działalności,
ogłoszony w manifeście z dnia 22 lipca 1944 roku.
3. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, zawierające kilka plakatów propagandowych,
powstałych w początkach PRL. Uczniowie zapoznają się z treścią otrzymanych materiałów, na
ich podstawie starają się odpowiedzieć na zadane pytania.
4. Nauczyciel na przykładzie rozdanych materiałów omawia najważniejsze aspekty związane z
tworzeniem się nowej rzeczywistości: stosunek władz do Polaków związanych z rządem
londyńskim (w tym szczególnie żołnierzy AK), stosunek władz do Zachodu, najważniejsze
założenia społeczne i gospodarcze nowych władz Polski, rolę Związku Radzieckiego w
odradzaniu się „niepodległej” Polski.
5. Nauczyciel omawia system, jaki zapanował w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej po
przeprowadzeniu referendum. Przybliża postać Bieruta i jego udział w podporządkowywaniu
Polski Związkowi Radzieckiemu.
6. Nauczyciel omawia metody, jakie stosowały nowe władze, aby zapewnić sobie poparcie
społeczeństwa. Szczególny nacisk kładzie na represje i przesiedlenia. Wyjaśnia pojęcie
stalinizmu.
7. Na podstawie mapy nauczyciel, wspólnie z uczniami, omawia zmiany, jakim uległ zasięg
terytoriów Polski. Wspólnie oceniają plusy i minusy nowego kształtu granic oraz porównują go
do kształtu granic z wieków poprzednich.
8. Na przykładzie piosenek masowych nauczyciel opisuje rzeczywistość, która nastała w Polsce po
roku 1947. Tłumaczy, na czym polegała sztuka socrealistyczna, jakie były jej cechy
charakterystyczne i cele. Wyjaśnia rolę cenzury i bezpieki, omawia dylematy, przed jakimi
stanęli polscy twórcy kultury i sztuki.
c. Faza podsumowująca
Na koniec lekcji nauczyciel nawiązuje do ostatnich kontrowersji związanych z lustracją.
Wyjaśnia, w jaki sposób i w jakim celu władza starała się jak najściślej kontrolować
społeczeństwo.
5. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
W załączniku.