Sposób otrzymywania alkoholanów węglowodanów metali

POLSKA
RZECZPOSPOLITA
LUDOWA
OPIS
PATENTOWY 86027
PATENTU TYMCZASOWEGO
Patent tymczasowy dodatkowy
do patentu
MKP C07g 3/00
Zgłoszono: 10.10.73 (P. 165770)
Int. Cl2. C07G3/00
Pierwszeństwo:
URZĄD
PATENTOWY
PRL
T
Zgłoszenie ogłoszono: 01.11.74 ,
Opis patentowy opublikowano: 30.07.1976
Twórcy wynalazku: Tadeusz Kiersznicki, Wiesław Szeja
Uprawniony z patentu tymczasowego: Politechnika Śląska im. Wincentego
Pstrowskiego, Gliwice (Polska)
Sposób otrzymywania alkoholanów węglowodanów metali alkalicznych
Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania alkoholanów węglowodanów metali alkalicznych. Mają
one zastosowanie jako kataliza ory lub substraty reakcji substytucji nukleofilowej jak transestryfikacji czy
alkilowania.
Znane są sposoby otrzymywania alkoholanów metali alkalicznych w wyniku wymiany protonów grup
hydroksylowych węglowodanów przez długotrwałe ogrzewanie z roztworem wodorotlenku sodu lub potasu
w butanolu.
Metoda proponowana przez Sugihara i Wolfroma (J. Am. Chem. Soc. 71, 3509/1949) nie nadaje się do
otrzymywania alkoholanów cukrów redukujących z powodu reakcji rozkładu. Trudności pojawiają się przy
otrzymywaniu odpowiednich pochodnych dwucukrów i wielocukrów z uwagi na nierozpuszczalność tych
związków w środowisku reakcji. Z tego powodu stopień wymiany protonów hydroksylowych na kation metalu
jest niewielki. Uzyskuje się alkoholany zanieczyszczone produktami degradacji cukrów tworzącymi się w trakcie
ogrzewania w roztworze zasadowym.
Sposób według wynalazku polega na tym, że działa się alkoholanami i solami metali alkalicznych na
roztwory węglowodanów w dipolowych roz uszczalnikach aprotycznych i oddziela wytrącone alkoholany
węglowodanów. Stwierdzono, że otrzymane produkty wykazują własności katalityczne. Uzyskuje się z dużą
wydajnością alkoholany, w których jeden z protonów hydroksylowych cukru uległ wymianie na kation metalu.
W czasie reakcji nie obserwuje się rozkładu cukrów.
Przykład I. Sporządzono roztwór zawierający 0,2 mola (68,46 g) sacharozy w 100 ml dwumetylosulfotlenku. Do tak otrzymanego roztworu dodano 95 ml 2n roztworu metanolanu sodu. Odsączono wytrącony
osad, przemyto 10 ml mieszarrfny rozpuszczalników dioksan metanol (3:1) i 10 ml bezwodnego eteru. Osad
suszono pod zmniejszonym ciśnieniem weksykatorze wypełnionym wodorotlenkiem potasu. Uzyskano alkoho¬
lan, w którym stosunek reszty cukru do jonu metalu wynosi 1 : 1P
Przykład II. W mieszaninie rozpuszczalników złożonej zdwumetylosulfotlenku (4 ml) i dioksanu
(8 ml) rozpuszczono 0,006 mola metylo - L - D - glukopianozydu. Do tak otrzymanego roztworu dodano
1,5 ml Zn roztworu wodorotlenku potasu w metanolu. Odsączono wytrącony osad, przemyto bezwodnym
2
86 027
eterem i suszono weksykatorze próżniowym nad wodorotlenkiem potasu. Otrzymano związek kompleksowy,
w którym jon metalu związany jest z dwoma drobinami glikozydu.
Przykład III.W 20 ml mieszaniny rozpuszczalników dwumetyloformamid (12 ml) czterowodorofuran
(8 ml) rozpuszczono 0,006 mola D — glukozy. Do roztworu cukru dodano 3 ml Zn roztworu t — butanolu potasu
will rz. alkoholu butylowy m odsączono wytrącony osad. Dalej postępowano jak w przykładzie II. Otrzymany
produkt biały higroskopijny proszek jest alkoholanem, w którym jeden z protonów hydroksylowych wymienio¬
ny został na jon metalu.
Zastrzeżenie patentowe
Sposób otrzymywania alkoholanów węglowodanów metali alkalicznych, znamienny tym, że roz¬
twory węglowodanów w rozpuszczalnikach aprotycznych lub ich mieszaninach zadaje się alkoholanami, wodoro¬
tlenkami, węglanami, octanami metan alkalicznych i oddziela wytrącone alkoholany węglowodanów.
Urzec*- "■= •-»■■ -- ■■■■■ \
Fciikiel \ "■' :"-- i
Prac. Poligraf. UP PRL Nakład 120 + 18 egz.
Cena 10 zł