Rozdział I prawo cywilne Budowa normy prawnej
advertisement
Rozdział I prawo cywilne Budowa normy prawnej Hipoteza, dyspozycja, sankcja Podmioty stosunków cywilnoprawnych- osoby fizyczne Zdolność prawna Zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków Od urodzenia aż do śmierci ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH Możliwość do samodzielnego zaciągania zobowiązań i nabywania praw wynikających z prawa cywilnego 1.Osoby fizyczne - pełna zdolność do czynności prawnych (osoby pełnoletnie, oraz małoletnie które zawarły związek małżeński) - ograniczona zdolność do czynności prawnych ( osoby małoletnie które ukończyły lat 13 a nie ukończyły lat 18, osoby ubezwłasnowolnione częściowo) - nie posiadające zdolności do czynności prawnych ( osoby, które nie ukończyły lat 13, osoby ubezwłasnowolnione całkowicie) Ograniczona zdolność do czynności prawnych 1 Do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych 2 Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego : ♠ zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. ♠ rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. ♠ Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Podstawowa klasyfikacja osób prawnych przeprowadzona została w kodeksie cywilnym pozwala na wyodrębnienie dwóch kategorii osób prawnych tj. Skarbu Państwa; jednostek organizacyjnych, którym przepis; szczególne przyznają osobo-wość prawną W ramach jednostek organizacyjnych, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną, wyróżnia się: gminy, powiaty, województwa; spółki kapitałowe tj. spółki z ograniczona odpowiedzialnością i spółki akcyjne; fundacje; banki państwowe; przedsiębiorstwa państwowe; spółdzielnie; stowarzyszenia (z wyłączeniem stowarzyszeń zwykłych); związki zawodowe; inne jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną (m.in.: izby gospodarcze, organizacje pracodawców, partie polityczne, związki wyznaniowe). Wady oświadczenia woli można rozumieć jako - określone w ustawie i ujęte w pewne typy - nierawidłowości, jakie mogą wystąpić przy podjęciu decyzji (aktu woli) lub przy jej uzewnętrznianiu (przejawie woli, czyli oświadczeniu), które powodują, że takie oświadczenie woli, jako wadliwe, jest lub też może być pozbawione prawnej skuteczności. Pozorność umowy jest okolicznością faktyczną. Pozorność polega na złożeniu oświadczenia woli w sposób świadomy i swobodny dla pozoru drugiej stronie, która o takim charakterze oświadczenia wie i na to się zgadza. Innymi słowy jest to więc świadoma, ujawniona wobec adresata i przez niego aprobowana, niezgodność między treścią złożonego oświadczenia woli, zauważalną przez innych uczestników obrotu prawnego, a rzeczywistą wolą osoby składającej takie oświadczenie. Błąd jako wada oświadczenia woli Błędem jest niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności, przy czym niezgodność może dotyczyć zarówno faktów, jak i prawa. Kodeks cywilny nie definiuje błędu, lecz wskazuje, które z błędów w potocznym rozumieniu są uważane przez prawo za wadę oświadczenia woli, będącą podstawą do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia. Podstęp Podstęp polega na świadomym wprowadzeniu w błąd osoby dokonującej czynności prawnej w celu złożenia przez nią oświadczenia woli o określonej treści. Jest to więc kwalifikowany rodzaj błędu, który wymaga od osoby uciekającej się do podstępu aktywnego i zamierzonego działania, nastawionego na uzyskanie korzystnego dla siebie oświadczenia woli. Groźba Kolejną wadą oświadczenia woli jest groźba bezprawna. Osoba, która składa oświadczenie woli pod wpływem groźby bezprawnej może uchylić od skutków prawnych takiego oświadczenia, jeżeli mogła się obawiać, iż jemu lub innej osobie może grozić poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Prawo własności stanowi najszerszą formę korzystania z rzeczy obejmuje ona wszelkie uprawnienia właściciela względem rzeczy ; wg ogólnej klasyfikacji: uprawnienie do posiadania korzystanie z rzeczy rozporządzanie rzeczą Prawnorzeczowe sposoby nabycia własności zawierają m.in.; przeniesienie własności, zasiedzenie, przemilczenie, zrzeczenie. na płaszczyźnie obecnie obowiązujących przepisów wyróżniamy pierwotne i pochodne nabycie własności. W wypadku nabycia pierwotnego nabywca nie wywodzi swojego prawa od dotychczasowego właściciela, który je traci, a nabywca uzyskuje to prawo niezależnie od niego. Nie ma więc poprzednika i następcy prawnego. W zasadzie więc przy nabyciu pierwotnym nabywca uzyskuje prawo własności bez dotychczasowych obciążeń. Sposobami pierwotnego nabycia są między innymi, zasiedzenie, przemilczenie, połączenie, zawłaszczenie. W razie nabycia pochodnego prawo własności przechodzi z dotychczasowego właściciela na nowego. Występuje tu następstwo prawne, zbywca jest poprzednikiem prawnym, zaś nabywca następcą prawnym, a prawo pozostaje takie samo. Skutkiem pochodnego nabycia własności jest to, że na nabywcę przechodzi prawo w takich granicach, w jakich przysługiwało poprzednikowi, a więc ze wszystkimi obciążeniami Nabyciem pochodnym jest przeniesienie własności czy dziedziczenie Zasiedzenie polega na nabyciu prawa własności nieruchomości jak i rzeczy ruchomej, przez nieuprawnionego posiadacza, wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu. Zasiedzenie nieruchmości Art. 172. § 1. k.c. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). § 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Zatem do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie muszą zaistnieć dwie przesłanki. Posiadanie samoistnie, kiedy posiadacz włada rzeczą jak właściciel upływ czasu, różny w zależności od istnienia dobrej lub złej wiary. Zasiedzenie rzeczy ruchomych Art. 174. Posiadacz rzeczy ruchomej nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze. Art. 336. Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Ochrona własności Polega na wyposażeniu właściciela w szereg środków zapobiegających naruszeniom jego uprawnienia lub usunięcia skutków naruszenia i przywrócenia stanu poprzedniego Roszczenia przysługujące właścicielowi Roszczenie windykacyjne ( roszczenie o wydanie rzeczy ) roszczenie negatoryjne ( jeśli prawo własności zostało naruszone przez utrudnienie korzystania z rzeczy ) Roszczenie negatoryjne składa się z dwóch uprawnień, uprawnienia te mogą być realizowane oddzielnie lub łącznie: żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem polega na domaganiu się usunięcia cudzej rzeczy oraz usunięcia skutków naruszenia (np. zasypanie bezprawnie kopanego rowu). zaniechania naruszeń ma na celu doprowadzenie do powstrzymania nieuprawnionego od bezprawnych działań odnoszących się do rzeczy cudzej. Roszczenie to aktualne jest wtedy gdy istnieje obawa dalszych naruszeń Posiadanie – stan faktyczny , faktyczne władztwo nad rzeczą Posiadacz ◄Samoistny – faktycznie włada rzeczą jak właściciel ◄Zależny – włada rzeczą jak zastawnik użytkownik najemca osoba mająca inne prawo z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą ◄W dobrej wierze ◄W złej wierze Ograniczone prawa rzeczowe Prawa rzeczowe ograniczone jeden z trzech rodzajów praw rzeczowych, obok własności i wieczystego użytkowania. Zwane są także prawami na rzeczy cudzej prawami rzeczowymi ograniczonymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, hipoteka. Zobowiązanie to stosunek prawny miedzy dwiema lub więcej osób, w którym jedna zwana wierzycielem może żądać od drugiej , zwanej dłużnikiem określonego zachowania- świadczenia Rodzaje świadczeń Pieniężne Zasada walutywności Zasada nominalizmu Zasada waloryzacji Zasada walutywności Świadczenie pieniężne powinno być spłenione w walucie polskiej Zasada nominalizmu Świadczenie powinno być spełnione w kwocie na jaką opiewał dług w momencie jego powstania Zasada waloryzacji Świadczenie powinno być spełnione w kwocie na jaką opiewa dług w momencie spełnienia świadczenie ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA – jest to odpowiedzialność majątkowa w przewidzianych prawem sytuacjach za zdarzenia, skutkiem których inna osoba poniosła szkodę. DELIKTOWA KONTRAKTOWA wynikająca z umowy ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA Obowiązek odszkodowania powstaje z powodu Nienależytego wykonania zobowiązań Niewykonania zobowiązań SKUTKI NIEWYKONANIA BĄDŹ obowiązek naprawienia szkody nieprzyjęcie świadczenia nabycie rzeczy na koszt dłużnika wykonanie zastępcze na koszt dłużnika DELIKTOWA odpowiedzialność na zasadzie ryzyka -odpowiedzialność na zasadzie winy - odpowiedzialność na zasadzie słuszności NIENALEŻYTEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA Rozdział II Działalność gospodarcza spółki prawa handlowego Rejestracja działalności gospodarczej Ustawa z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 o Krajowym Rejestrze Sądowym kodeks cywilny kodeks spółek handlowych Działalność gospodarcza – zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły Pierwszy krok rozpoczęcia działalności gospodarczej Rejestracja Krajowy Rejestr Sądowy Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego krok drugi urząd statystczny nadanie numeru REGON którym będzie posługiwał się w obrocie gospodarczym REGON ma dwa znaczenia Oznacza krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej Numer indentyfikacyjny składający się z 9 cyfr rejestr prowadzony jest przez Prezesa Głównego Urzędu statystycznego krok trzeci – BANK Po uzyskaniu zaświadczenia REGON przedsiębiorca zobowiązany jest założyć rachunek bankowy przed wizytą w urzędzie skarbowym. Posiadanie rachunku bankowego jest niezbędne dla przedsiębiorcy, gdyż za jej pośrednictwem musi on dokonywać operacji finansowych z innymi przedsiębiorcami, Numer rachunku należy podać urzędowi skarbowemu oraz zakładowi ubezpieczeń społecznych Krok czwarty - urząd skarbowy Przedsiębiorca musi zgłosić się do informacji w urzędzie skarbowym, gdzie otrzyma druki do wypełnienia: - wniosek o nadanie numeru NIP - zgłoszenie rejestracyjne VAT-R Krok piąty - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Obowiązki ubezpieczeniowe wynikają z ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych Ubezpieczenie społeczne składa się z części obowiązkowej oraz dobrowolnej. Obowiązkowe składki to ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, natomiast dobrowolne jest ubezpieczenie chorobowe Obowiązek zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - właściwego dla siedziby działalności gospodarczej - powstaje w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej. Zgłoszenie należy złożyć w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Krok szósty - inspekcje i straż Jeżeli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, to zgodnie z art. 209 kodeksu pracy jest obowiązany w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy oraz właściwego państwowe-go inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymagaj ą zgłoszenia do właściwego inspektora nadzoru budowlanego oraz pozytywnej opinii straży pożarnej. 1 Podział spółek ze względu na podstawy prawne A Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują: spółki osobowe spółka jawna spółka partnerska spółka komandytowa spółka komandytowo-akcyjna spółki kapitałowe spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka akcyjna b spółka z kodeksu cywilnego spółka cywilna 2 podział spółek ze względu na osobowe a kapitałowe A spółki osobowe spółka jawna spółka partnerska spółka komandytowa spółka komandytowo-akcyjna spółka cywilna b spółki kapitałowe spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka akcyjna Spółka jawna Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Spółka partnerska Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka komandytowa spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona Komplementariusz -wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczenia!!! Suma komandytowa- określony kwotowo zakres odpowiedzialności komandytariusza w spółce komandytowej Komandytariusz odpowiada za zobowiązania tylko do określonej w umowie kwoty tzw. sumy komandytowej, wolny jest natomiast od odpowiedzialności w zakresie wniesionego wkładu przez niego do spółki. Jeżeli wkład komandytariusza jest równy sumie komandytowej lub od niej większy, nie ponosi on w praktyce żadnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Spółką komandytowo-akcyjna jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem Kodeks cywilny – spółka cywilna Spółka cywilna Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Rejestracja spółki cywilnej Aby założyć spółkę cywilną muszą być co najmniej dwie osoby. Każdy wspólnik jest zobowiązany osobno się zarejestrować w ewidencji działalności gospodarczej Gdy ten obligatoryjny element jest spełniony to można spisać umowę spółki na podstawie Kodeksu Cywilnego. W treści umowy spółki powinny być umieszczone poniższe elementy: Elementy konieczne dla umowy: wskazanie wspólników określenie celu gospodarczego, dla którego została zawiązana rodzaj działalności rodzaj i wartość wniesionych wkładów ( pieniądze, rzeczy, prawa, usługi) Etapy rejestrowania spółki cywilnej wpis do ewidencji działalności gospodarczej - każdy ze wspólników osobno w urzędzie miasta wg miejsca zamieszkania rejestruje działalność regon -Numer regon otrzymuje spółka Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Wierzyciel – spółka cywilna ( 3 wspólników ) wierzyciel może żądać roszczenia od Jednego wspólnika Od każdego wspólnika z osobna Od wszystkich wspólników Wspólnik który spłaci całość roszczenia ma tzw. Roszczenie regresowe względem pozostałych wspólników , których spłacił wspólnik, który przystąpił do już istniejącej spółki, nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte przez wspólników w okresie kiedy nie był jeszcze wspólnikiem. Wspólnik może jednak przystąpić do długu na podstawie umowy zawartej z pozostałymi wspólnikami Nie posiada ona osobowości prawnej. Rozdział III prawo pracy Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi: 1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, 2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, 3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Zwolnienie dyscyplinarne Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie: 1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, 2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, 3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Urlop wychowawczy Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Pracownik mający okres zatrudnienia określony, bez względu na to, czy korzystał z urlopu wychowawczego, może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika. Odpowiedzialność porządkowa - za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy - za nieprzestrzeganie przepisów BHP - za nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych - za nieprzestrzeganie przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz nieobecności w pracy Kary Kara upomnienia Kara nagany Kara pieniężna Tryb udzielania kary Terminy wiążące pracodawcę Pracodawca nie może stosować kary porządkowej wobec pracownika po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego 3 miesięcy od dnia dopuszczenia się naruszenia obowiązku pracowniczego (popełnienia przewinienia) pracodawca może zastosować karę porządkową wobec pracownika tylko po uprzednim jego wysłuchaniu, pracodawca jest obowiązany zawiadomić pracownika na piśmie (a odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika) o zastosowanej karze porządkowej, . c) pracownik może wnieść sprzeciw w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu, kierując ten sprzeciw do pracodawcy, d) sprzeciw wniesiony w terminie rozpatruje pracodawca i decyduje o tym, czy uwzględnia sprzeciw, czy też go odrzuca, Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu. e) jeżeli pracodawca odrzucił sprzeciw, wówczas pracownik może, w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu sprzeciwu, wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary, f) orzeczenie sądu pracy jest wiążące dla stron Zatarcie nałożonej kary następuje po roku nienagannej pracy, kiedy to zgodnie z art. 113 § 1 KP, uważa sieją za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika. W terminie wcześniejszym kara może być uznana za niebyłą na podstawie decyzji pracodawcy. Wniosek w tej sprawie może złożyć również reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa. Wynagrodzenie Art. 84. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Art. 85. § 1. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. § 2. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. § 3. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym. § 4. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy. § 5. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie. Art. 190. § 1. Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. § 2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat. Zatrudnienie młodocianego poniżej lat 16 regulowane jest w odrębnym rozporządzeniu Czas pracy młodocianego Art. 202.§ 1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. § 2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Art. 203.§ 1. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. § 11. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00. W przypadkach określonych w art. 191 § 5 pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20.00 a 6.00. Urlop wypoczynkowy Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. § 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Rozdział IV prawo rodzinne i opiekuńcze Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Osoby zamierzające zawrzeć małżeństwo powinny złożyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumenty niezbędne do zawarcia małżeństwa, określone w odrębnych przepisach. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym zawrzeć małżeństwo doniosłość związku małżeńskiego, przepisy regulujące prawa i obowiązki małżonków oraz przepisy o nazwisku małżonków i o nazwisku ich dzieci. Małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego nie może być zawarte przed upływem miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzają je zawrzeć, złożyły kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie tego małżeństwa. Osobom zamierzającym zawrzeć małżeństwo w sposób określony w art. 1 § 2 i 3 kierownik urzędu stanu cywilnego wydaje zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa oraz treść i datę złożonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małżonków i ich dzieci. Zaświadczenie traci moc po upływie trzech miesięcy od dnia jego wydania. Przeszkody zawarcia małżeństwa Nie może zawrzeć małżeństwa osoba nie mająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat osiemnastu, oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat szesnastu, lecz przed ukończeniem lat osiemnastu, może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął. Jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Unieważnienia małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia, jeżeli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa. Unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu tej choroby. Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim. Unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim, jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, chyba że ustanie tego małżeństwa nastąpiło przez śmierć osoby, która zawarła ponownie małżeństwo pozostając w poprzednio zawartym związku małżeńskim. Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi. Unieważnienia małżeństwa z powodu pokrewieństwa między małżonkami może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Unieważnienia małżeństwa z powodu powinowactwa między małżonkami może żądać każdy z małżonków. Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa przysposabiający i przysposobiony. Unieważnienia małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami, jeżeli stosunek ten ustał. Małżeństwo może być unieważnione, jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostało złożone: 1) przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, 2) pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony, 3) pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste. Nie można unieważnić małżeństwa po jego ustaniu. Nie dotyczy to jednak unieważnienia z powodu pokrewieństwa między małżonkami oraz z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w chwili zawarcia małżeństwa w zawartym poprzednio związku małżeńskim. MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności: 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, 2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą: 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, 4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, 5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, 6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, 7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, 8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, 10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Rozdział V postępowanie cywilne Postępowanie cywilne Prawo materialne- ogół praw i obowiązków ( podstawa prawna kodeks cywilny) Prawo procesowe – tryb dochodzenia swych roszczeń przed sądem ( podstawa prawna kodeks postępowania cywilnego ) Przykład Jan Nowak będąc posiadaczem w dobrej wierze przez 20 lat posiadał nieruchomość ( zasiedzenie- kodeks cywilny ) Po 20 latach zwrócił się do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia własności poprzez zasiedzenie (postępowanie cywilne ) Zdolność sądowa - zdolność sądowa każda os. fiz. i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa). Zdolność sądową maja także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej. środki odwoławcze Apelacja – środek odwoławczy od wyroków sądu I instancji APELACJA I instancja II instancja 1. Termin 2 tygodnie od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem 2. podstawa apelacji – każda przyczyna która wpłynęła zdaniem strony wnoszącej apelację na niekorzystny dla niej wyrok 3 wymogi odpowiadające pismom procesowym Wyrok nieprawomocny wyrok prawomocny Zażalenie od wszystkich postanowień sądu pierwszej instancji zamykających drogę do wydania wyroku, Od postanowień (sądu pierwszej instancji i innych organów procesowych) Od zarządzeń TRYB ZAŁATWIANIA SPRAW CYWILNYCH Procesowy – podstawowy tryb, zakładający istnienie dwóch stron, które toczą spór, uregulowany modelowo (szczegółowo) – modelowy tryb zakładający istnienie sporu. Nieprocesowy – co do zasady, służy do załatwiania spraw, w których nie występuje element sporu np. założenie spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym Rozdział VI prawo administracyjne postępowanie administracyjne Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie za-strzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Organy samorządu terytorialnego Gmina Organ wykonawczy Wójt , burmistrz , Prezydent miasta organ uchwałodawczy Rada gminy Powiat Organ wykonawczy Zarząd powiatu Organ uchwałodawczy Rada powiatu Województwo Organ wykonawczy Zarząd wojewódzki Organ uchwałodawczy Sejmik wojewódzki Prawne formy działania administracji Działalność organów administracji publicznej, prowadzona w celu zrealizowania stojących przed nimi zadań, przejawia się w kilku formach. Przez formę działania administracji należy rozumieć określony prawnie typ konkretnej czynności organu administracyjnego. formy działania administracji: - stanowienie przepisów prawnych (tzn. aktów administracyjnych ogólnych, albo normatywnych) - wydawanie aktów administracyjnych (tzn. aktów administracyjnych indywidualnych) - zawieranie porozumień administracyjnych, - zawieranie umów, - prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej, - wykonywanie czynności materialno – technicznych. Postępowanie administracyjne- kodeks postępowania administracyjnego Rozstrzygnięcia w postępowaniu administracyjnym Decyzja administracyjna Postanowienie Ugoda Postępowanie sądowo – administracyjne Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Postępowanie sądowo- administracyjne Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem oraz rozstrzygają spory kompetencyjne o właściwość Postępowanie sądowo-administracyjne Skarga ( 30 dni ) Skarga kasacyjna ( 30 dni) I instancja Wojewódzki Sąd Administracyjny II instancja Naczelny Sąd Administracyjny
