krajowy plan gospodarki odpadami - bip.barcin.pl

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA MIASTA I GMINY BARCIN WRAZ
Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI
NA LATA 2004-2007
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2008-2011
Sierpień 2004
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Załącznik Nr 1
do Uchwały Nr XXV/132/2004
z dnia 15 września 2004 roku
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA MIASTA I GMINY BARCIN WRAZ Z PLANEM
GOSPODARKI ODPADAMI NA LATA 2004-2007
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2008-2011
CZĘŚĆ A
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
Opracowanie:
mgr
Krzysztof Maron
mgr inż. Joanna Olejniczak
mgr inż. Andrzej Schmidt
2
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Sierpień 2004
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE .......................................................................................................................................... 6
1.1. PODSTAWA PRAWNA ................................................................................................................................. 6
1.2. METODY OPRACOWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...................................................... 6
2. DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA GMINY BARCIN .......................................................................... 11
2.1. STAN ŚRODOWISKA W GMINIE .............................................................................................................. 11
2.1.1. Położenie ............................................................................................................................................. 11
2.1.2. Podstawowe dane fizjograficzne ......................................................................................................... 12
2.1.3. Budowa geologiczna ........................................................................................................................... 12
2.1.4. Zasoby naturalne................................................................................................................................. 14
2.1.4.1. Kopaliny ......................................................................................................................................................... 14
2.1.4.2. Rekultywacja terenów, z których czerpano kopaliny ...................................................................................... 15
2.1.5. Uwarunkowania glebowe .................................................................................................................... 16
2.1.6. Wody powierzchniowe ......................................................................................................................... 18
2.1.6.1. Obwody rybackie ............................................................................................................................................ 18
2.1.6.2. Melioracje ...................................................................................................................................................... 19
2.1.7. Wody podziemne.................................................................................................................................. 19
2.1.7.1. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) ............................................................................................... 19
2.1.8. Ochrona powietrza .............................................................................................................................. 20
2.1.9. Klimat ................................................................................................................................................. 21
2.1.10. Roślinność ......................................................................................................................................... 22
2.1.11. Ochrona przyrody ............................................................................................................................. 23
2.1.11.1. Korytarze ekologiczne i obszary węzłowe .................................................................................................... 23
2.1.11.2. Obszary chronionego krajobrazu ................................................................................................................. 24
2.1.11.3. Użytki ekologiczne ........................................................................................................................................ 24
2.1.11.4. Pomniki przyrody ......................................................................................................................................... 25
2.1.11.5. Parki wiejskie ............................................................................................................................................... 25
2.1.11.6. Parki zabytkowe ........................................................................................................................................... 25
2.1.11.7. Rezerwaty ..................................................................................................................................................... 25
2.1.11.8. Projektowane utworzenie Pałuckiego Parku Krajobrazowego .................................................................... 25
2.1.12. Zarządzanie lasami i gospodarka łowiecka ...................................................................................... 25
2.1.13. Program poprawy lesistości .............................................................................................................. 28
2.2. STAN CZYSTOŚCI ŚRODOWISKA NATURALNEGO ............................................................................... 30
2.2.1. Stan czystości powietrza ...................................................................................................................... 30
2.2.2. Jakość wód podziemnych .................................................................................................................... 31
2.2.3. Jakość wód powierzchniowych ............................................................................................................ 32
2.2.3.1. Rzeki ............................................................................................................................................................... 32
2.2.3.2. Jeziora ............................................................................................................................................................ 33
2.2.4. Stan czystości gleb............................................................................................................................... 34
2.2.4.1.Stan czystości gleb rolnych.............................................................................................................................. 34
2.2.5. Promieniowanie elektromagnetyczne .................................................................................................. 35
2.2.6. Hałas i wibracje .................................................................................................................................. 36
2.2.6.1. Hałas przemysłowy ......................................................................................................................................... 36
2.2.7. Poważne awarie przemysłowe ............................................................................................................. 36
2.2.7.1. Zagrożenia poważną awarią przemysłową ..................................................................................................... 37
3. EKOLOGIZACJA PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I UŻYTKOWANIA TERENU – OBSZAR
POWIATU ŻNIŃSKIEGO ................................................................................................................................ 37
4. INFORMACJA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA ..................................................................................... 39
4.1. ZWIĄZEK MIAST I GMIN NADNOTECKICH ........................................................................................... 40
4.2. STOWARZYSZENIE LOKALNEGO ROZWOJU GMIN ............................................................................. 40
5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ......................................................................................................... 40
5.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...................................................................................................... 40
5.1.1. Zaopatrzenie w wodę........................................................................................................................... 40
5.1.2. Kanalizacja ......................................................................................................................................... 44
5.1.3. Oczyszczalnie ścieków ......................................................................................................................... 45
3
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
5.1.3.1. Gminna oczyszczalnia ścieków w Sadłogoszczy ............................................................................................. 45
5.1.3.2. Zakładowe oczyszczalnie ścieków .................................................................................................................. 46
5.2.INFRASTRUKTURA ENERGETYCZNA ..................................................................................................... 47
5.3. CIEPŁOWNICTWO ................................................................................................................................... 47
5.4. GAZOWNICTWO ....................................................................................................................................... 48
5.4.1.Rozwój sieci gazowniczej, lata 2004-2007, 2008-2011........................................................................ 48
5.5. INSTALACJE PRZESYŁOWE .................................................................................................................... 48
5.6. LINIE KOLEJOWE .................................................................................................................................... 49
5.7. SIEĆ DROGOWA ....................................................................................................................................... 49
5.8. TURYSTYKA............................................................................................................................................... 51
6. POZWOLENIA ZINTEGROWANE ............................................................................................................ 51
7. DOTYCHCZASOWA REALIZACJA ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA .............. 52
7.1. EDUKACJA EKOLOGICZNA .................................................................................................................... 53
8. SZANSE I OGRANICZENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY BARCIN WYNIKAJĄCE ZE STANU
ŚRODOWISKA................................................................................................................................................... 54
9. CELE ŚRODOWISKOWE GMINY I ICH ZGODNOŚĆ Z POLITYKĄ EKOLOGICZNĄ PAŃSTWA
I WOJEWÓDZTWA .......................................................................................................................................... 55
10. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ................................................................... 57
10.1. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA DLA GMINY BARCIN W LATACH 2004-2007 I 2008-2011 57
11. ZAŁOŻENIA SYSTEMU FINANSOWANIA INWESTYCJI ................................................................. 76
12. MONITORING REALIZACJI CELÓW ŚRODOWISKOWYCH POWIATU I GMIN
KRYTERIA, ZASADY ORGANIZACYJNE, LIMITY I WSKAŹNIKI .................................................... 80
12.1. STRUKTURA ORGANIZACJI ZARZĄDZANIA PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ................. 81
4
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
SPIS TABEL
TABELA 1. ZŁOŻA SUROWCÓW NATURALNYCH ..................................................................................................... 14
TABELA 2. KLASY BONITACJI GLEB NA TERENIE GMINY, POWIERZCHNIA GLEB W HA – UDZIAŁ PROCENTOWY ...... 16
TABELA 3. STRUKTURA ZASIEWÓW W GMINIE BARCIN W 2002 ............................................................................. 17
TABELA 4. STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW NA TERENIE GMINY BARCIN ................................................... 17
TABELA 5. RZEKI I CIEKI NA TERENIE GMINY ......................................................................................................... 18
TABELA 6. ROZKŁAD EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ W POWIECIE ŻNIŃSKIM W LATACH 2001 - 2002 ............................. 20
TABELA 7. UDZIAŁ POWIATU ŻNIŃSKIEGO W EMISJI WOJEWÓDZTWA W % ............................................................. 20
TABELA 8. ŚREDNIE WIELOLETNIE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH Z OKRESU 1891-1980 W CYKLU ROCZNYM
...................................................................................................................................................................... 22
TABELA 9. ŚREDNIE WIELOLETNIE TEMPERATURY POWIETRZA - W OC, LATA 1931-1960 ...................................... 22
TABELA 10. DŁUGOŚĆ TERMICZNEJ ZIMY I DŁUGOŚĆ OKRESU WEGETACYJNEGO .................................................. 22
TABELA 11. POWIERZCHNIA LASÓW NA TERENIE POWIATU W LATACH 2000-2003 ................................................ 26
TABELA 12. POWIERZCHNIA LASÓW, NA TERENIE POWIATU Z PODZIAŁEM NA NADLEŚNICTWA ............................. 26
TABELA 13. KOŁA ŁOWIECKIE NA TERENIE POWIATU ............................................................................................ 27
TABELA 14. HIERARCHIA POTRZEB ZALESIEŃ I ZADRZEWIEŃ W GMINIE BARCIN ................................................... 28
TABELA 15. OCENA GMINNYCH ZAMIERZEŃ DOTYCZĄCYCH ZALESIEŃ I ZADRZEWIEŃ W POWIECIE ŻNIŃSKIM ...... 28
TABELA 16. ZESTAWIENIE STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA W GMINIE BARCIN ........................................... 30
TABELA 17. KLASA STREFY ZE WZGLĘDU NA OCHRONĘ ZDROWIA ......................................................................... 31
TABELA 18. KLASA STREFY ZE WZGLĘDU NA OCHRONĘ ROŚLIN ............................................................................ 31
TABELA 19. WYNIKI BADAŃ STANU CZYSTOŚCI GLEBY W GMINIE BARCIN ............................................................ 34
TABELA 20. ŹRÓDŁA PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH W GMINIE BARCIN ............................................................. 35
TABELA 21. OBSZAR STREF OCHRONNYCH W OTOCZENIU LINII NN I WN O NATĘŻENIU POLA ELEKTRYCZNEGO
PONAD
1 KV/M ................................................................................................................................. 35
TABELA 22. DŁUGOŚĆ SIECI WODOCIĄGOWEJ ORAZ ILOŚĆ ODBIORCÓW ................................................................ 40
TABELA 23. GMINNE UJĘCIA WODY ....................................................................................................................... 41
TABELA 24. ZESTAWIENIE SUW NA TERENIE GMINY ............................................................................................. 42
TABELA 25. UJĘCIE P.O.D. BARCIN ....................................................................................................................... 43
TABELA 26. PROGNOZA ZUŻYCIA WODY NA TERENIE GMINY ................................................................................. 44
TABELA 27. KANALIZACJA NA TERENIE GMINY BARCIN ....................................................................................... 44
TABELA 28.OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY BARCIN ..................................................................... 45
TABELA 29. SIEĆ CIEPŁOWNICZA NA TERENIE GMINY BARCIN ............................................................................... 47
TABELA 30. SIEĆ GAZOWA NA TERENIE POWIATU .................................................................................................. 48
TABELA 31. INSTALACJE PRZESYŁOWE NA TERENIE POWIATU ............................................................................... 48
TABELA 32. DROGI NA TERENIE GMINY BARCIN .................................................................................................... 49
TABELA 33. WYKAZ ROBÓT DROGOWO – MOSTOWYCH WYKONANYCH W ROKU 2003 .......................................... 50
TABELA 34 TRASY ROWEROWE NA TERENIE GMINY .............................................................................................. 51
TABELA 35. OGRÓDKI DZIAŁKOWE NA TERENIE GMINY ......................................................................................... 51
TABELA 36. ZAKŁADY NA TERENIE POWIATU WYMAGAJĄCE UZYSKANIA POZWOLENIA ZINTEGROWANEGO ......... 52
TABELA 37. PRZEDSIĘWZIĘCIA Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA REALIZOWANE W GMINIE BARCIN W LATACH
2000-2003 ..................................................................................................................................................... 52
TABELA 38. DANE O WYSOKOŚCI ROCZNYCH PRZYCHODÓW GMINNEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA W
LATACH 2000-2002........................................................................................................................................ 53
TABELA 39 BUDŻET GMINY W LATACH 2001-2003 NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA .................................................... 53
TABELA 40. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA DLA GMINY BARCIN DO ROKU 2007 I DO ROKU 2011, Z
PODZIAŁEM NA ZADANIA WŁASNE (W), KOORDYNOWANE (K) I WSPIERANE (WS)................. 58
Załączniki:
- Mapa Miasta i Gminy Barcin z elementami ochrony środowiska i gospodarki
odpadami
- Płyta CD z wersją elektroniczną Programu ochrony środowiska dla Gminy Barcin wraz
z Planem gospodarki odpadami.
- Wykaz jednostek wytwarzających odpady, decyzje wydane przez Starostwo Powiatowe
w Żninie (lata 1999 – 2003) - załącznik nr 1
- Firmy zajmujące się transportem i zbiórką odpadów, z siedzibą na terenie gminy Barcin 5
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
załącznik nr 2
1. WPROWADZENIE
Ustawa Prawo ochrony środowiska ustaliła w art. 17 i art. 18, że organ wykonawczy gminy
w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza gminny program ochrony środowiska, który
następnie jest uchwalany przez radę gminy. Projekty gminnego programu ochrony środowiska
podlegają zaopiniowaniu przez: organ wykonawczy powiatu.
Gminny Program ochrony środowiska sporządzany podobnie jak polityka ekologiczna państwa,
co 4 lata, powinien określać cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań
proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawnoekonomiczne i środki finansowe.
Z wykonania programów organy wykonawcze gminy sporządzają, co 2 lata raporty, które
przedstawia się radzie gminy.
Program ochrony środowiska ma spełniać wymagania określone w art. 14, art. 17 i art. 18 Ustawy
Prawo ochrony środowiska, z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 627, z 2001 r. z późn.zm.)
oraz określone w Wytycznych Ministra Środowiska z grudnia 2002 r.
1.1. PODSTAWA PRAWNA
Formalną podstawą opracowania jest umowa zawarta w dniu 25 listopada 2003 r., pomiędzy
Zarządem Powiatu Żnińskiego a Biurem Projektowo-Consultingowym EKOTER, ul. Bernardyńska 13
w Bydgoszczy, na wykonanie opracowania „Programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki
odpadami dla Powiatu Żnińskiego i gmin: Barcin, Gąsawa, Janowiec Wlkp., Łabiszyn, Rogowo
i Żnin, na lata 2004-2007 z perspektywą na lata 2008-2011”, zwanym dalej „Programem”.
1.2. METODY OPRACOWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
Podstawy prawne i zakres merytoryczny Programu ochrony środowiska określa ustawa, z dnia
27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Program ochrony środowiska dla Gminy Barcin został opracowany wg wytycznych Ministerstwa
Środowiska z grudnia 2002 r. pt. „Wytyczne Sporządzania Programów Ochrony Środowiska Na
Szczeblu Regionalnym i Lokalnym”.
Cele i działania ujęte w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007-2010” oraz przedsięwzięcia inwestycyjne i pozainwestycyjne ujęte
w tabelach w „Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010”,
powinny być wykorzystane przy sporządzaniu programów ochrony środowiska w następujący sposób:

jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań w nawiązaniu do specyfiki i potrzeb danego
regionu (np. do sporządzenia na szczeblu gminnym konkretnego wykazu planowanych do budowy
lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych, oczyszczalni ścieków przemysłowych,
składowisk odpadów, systemu segregacji odpadów niebezpiecznych od innych odpadów itd.);

jako analog do sformułowania regionalnych lub lokalnych wskaźników (celów), planowanych do
uzyskania na danym terenie (np. jeśli na szczeblu krajowym planuje się uzyskać do 2010 r.
zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50%, to na szczeblu konkretnego województwa może
być przyjęty wskaźnik taki sam, wyższy lub niższy; w każdym przypadku z uzasadnieniem
przyczyn przyjętego wskaźnika);
6
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin

jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu regionalnym bądź lokalnym,
jeśli zadanie w programie wykonawczym jest ujęte ogólnie bądź dotyczy szczebla krajowego
(np. adresowane do Ministerstwa Środowiska zadanie „Opracowanie systemu elektronicznych baz
danych o środowisku i jego ochronie” może znaleźć się w programie ochrony środowiska dla
Warszawy, Krakowa czy Katowic, lub w gminach wiejskich).
Powiatowy program ochrony środowiska powinien zawierać co najmniej następujące rozdziały:

racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonności,
energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja lasów,
ochrona zasobów kopalin);

poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie odpadami,
hałas, pola elektromagnetyczne, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne, poważne awarie,
ochrona przyrody i bioróżnorodności);

narzędzia i instrumenty realizacji programu (wzmocnienie instytucjonalne, ramy prawaw zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne,
powiązania formalne i merytoryczne z analogicznym programem niższego i wyższego szczebla
administracyjnego w celu zapewnienia regionalnej spójności programów, mechanizmy
finansowania ochrony środowiska, dostęp do informacji i udział społeczeństwa);

harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu (terminy realizacji, wielkość
nakładów i źródła finansowania, jednostki odpowiedzialne za ich wykonanie);

kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu, procedury
weryfikacji programu).
PROGRAMY GMINNE POWINNY SIĘ SKŁADAĆ Z DWÓCH CZĘŚCI:
 zadań własnych (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą
finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy);

zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania,
związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są
finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji
organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego).
Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji niezbędnej do kontroli
ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja odpowiedzialna, koszty, źródła
finansowania). Zadania koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem
szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.
Jest rzeczą niezbędną, aby do prac nad gminnym programem ochrony środowiska były włączone
wszystkie właściwe ze względu na zasięg swojej działalności instytucje, związane z ochroną
środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym, przedsiębiorstwa odziaływujące na środowisko
oraz przedstawiciele społeczeństwa. W tym ostatnim przypadku rozumie się, że są to organy
samorządu terytorialnego, samorządu gospodarczego, (jeśli istnieją na terenie gminy) i ekologiczne
organizacje pozarządowe obejmujące zakresem swej działalności daną gminę.
Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z:


lokalnym, miejscowym planem (planami) zagospodarowania przestrzennego;
lokalnymi planami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia
w energię, itd.;

gminnym planem gospodarowania odpadami sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach;

obejmującym teren gminy programem ochrony powietrza, programem ochrony środowiska
7
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
przed hałasem i programem ochrony wód, jeśli takie programy (dla obszarów obejmujących
teren danej gminy) zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami wynikającymi
z ustawy Prawo ochrony środowiska (zgodnie z tą ustawą naprawcze programy ochrony
powietrza opracowuje się dla obszarów, gdzie zostaną stwierdzone przekroczenia
dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, natomiast programy ochrony wód – dla
wchodzących w skład dorzeczy obszarów, na których nie są osiągnięte wymagane poziomy
jakości wód);
 programami ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Wykaz limitów krajowych ujętych w II Polityce ekologicznej państwa:






zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu
na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle);
ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby
uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę
produkcji, wartość produkcji lub PKB);
ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r.
również w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);
dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach
produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.;
odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów
komunalnych;
pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych;

zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych,
w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast
i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – również o 30%;
 ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu
w 1990 r.;
 do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie benzyny
bezołowiowej.
Limity powyższe nie były korygowane przy sporządzaniu „Polityki ekologicznej państwa na lata
2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”.
Jest rzeczą niezbędną, aby wszystkie z wymienionych wyżej limitów (wskaźników) przyjętych
w polityce ekologicznej, znalazły odpowiednie odzwierciedlenie w wojewódzkich programach
ochrony środowiska. W programach powiatowych i gminnych powinny one zostać ujęte (wybiórczo
lub w pełnym pakiecie), w zależności od specyficznych warunków danego powiatu i gminy.
Dlatego wskaźniki te należy traktować jako wielkości orientacyjne do poziomów na szczeblu
regionalnym i lokalnym.
W trakcie dalszych prac nad polityką ekologiczną państwa mogą one ulegać dalszym zmianom
i korektom.
Tylko w jednym konkretnym przypadku może mieć miejsce określona procedura „przydziału”
limitów dla poszczególnych województw i powiatów. Chodzi tutaj o ładunki zanieczyszczeń
odprowadzanych do wód powierzchniowych i do powietrza, które są i będą przyjmowane
w programach działań mających zapewnić dotrzymanie wymaganych poziomów jakości wód
8
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
i dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. Dotyczyć to może obszarów, w których nie są
dotrzymane poziomy jakości wód i występuje przekroczenie dopuszczalnych poziomów
zanieczyszczeń w powietrzu.
Sporządzając programy ochrony środowiska dla swojego terytorium poszczególne gminy, kierując się
interesem swoich mieszkańców, mogą ustalić własne limity gminne, wzorowane na wskaźnikach,
o których mowa wyżej. Mogą one wyniknąć, w zakresie zanieczyszczeń powietrza, ze sporządzanych
naprawczych programów ochrony powietrza. Nie przewiduje się natomiast żadnej procedury
odgórnego ustalania limitów gminnych.
Akty prawne
Przy sporządzaniu programu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych:

Ustawy

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627,
zpóźn.zm.),


Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U.Nr 62, poz.628, z późn.zm.),
Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustaw – Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz niektórych ustaw (Dz.U.Nr 100, poz. 1085),
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.
z 10 maja 2003 r. Nr 80, poz. 717 ),
Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 99, poz. 1079 z 2001
r. – z późn. zm.)




Ustawę z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.Nr 16, poz. 78,
z późniejszymi zmianami),

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. u. nr 111, poz. 724
z późniejszymi zmianami),

Ustawa z dnia 12 lipca 1995 r. o ochronie roślin uprawnych (Dz. U. nr 90, poz. 446
z późniejszymi zmianami),

Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. nr 101, poz. 444 z późniejszymi
zmianami)

Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi
zmianami).

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 747 późniejszymi zmianami),

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(Dz.U.Nr132, poz. 622 z późniejszymi zmianami),

Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (tekst jednolity – Dz.U. Nr 106 z 2000r.
z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. Nr 9, poz. 43 z 1997r.,
z późniejszymi zmianami

Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63,
poz.638, z późn. zm.),
Rozporządzenia
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania
planów gospodarki odpadami (Dz. U.03.66.620 z dnia 17 kwietnia 2003 r.),
9
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu
odpadów (Dz.U. Nr 112, poz. 1206).

Rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 9 grudnia 2002 r., w sprawie zakresu, czasu,
sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz.U. Nr 220,
poz.1858)

Programy rządowe
Przy sporządzaniu programu ochrony środowiska wzięto pod uwagę programy rządowe dotyczące
ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych.



II Polityka ekologiczna państwa
Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa
Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 r.

Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski
przyjęty przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 r.

Krajowy Program Zwiększania Lesistości. Aktualizacja maj 2003 r. Ministerstwo Środowiska.

Krajowy program ochrony środowiska

Krajowy plan gospodarki odpadami
 Dokumenty i materiały ze szczebla wojewódzkiego:
 Plan przestrzennego zagospodarowania województwa kujawsko-pomorskiego – 2003 r.,
 Program ochrony środowiska województwa kujawsko pomorskiego – 2003 r.,






Plan gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego – 2003 r.,
Program zwiększenia lesistości i zadrzewień w latach 2001-2020 na terenie województwa
kujawsko-pomorskiego, aktualizacja 2003 r.,
Raporty o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego – Wojewódzka Inspekcja
Ochrony Środowiska Bydgoszcz, lata 1994-2003,
Obszary chronione województwa kujawsko-pomorskiego, Urząd Wojewódzki, Wydział
R i OŚ, czerwiec 2001
Biuletyn statystyczny województwa kujawsko-pomorskiego- Urząd Statystyczny
w Bydgoszczy – grudzień 2003 r.,
Rocznik statystyczny województwa kujawsko-pomorskiego, Urząd Statystyczny
w Bydgoszczy, 2003 r.
 Materiały dostarczone przez Starostwo Powiatowe
 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Żnińskiego, na lata 2001-2011
 Ankieta informacyjna dla potrzeb wykonania programu ochrony środowiska Powiatu
Żnińskiego

Ankieta informacyjna dla potrzeb wykonania planu gospodarki odpadami Powiatu Żnińskiego

Ankiety z zakładów przemysłowych i podmiotów gospodarczych wypełnione dla potrzeb
programu (27 zakładów)

Materiały i dokumenty dotyczące mogilnika Piastowo, gmina Gąsawa i mogilnika Bożacin,
gmina Rogowo

„Strategia Rozwoju i Wykorzystania Potencjału Turystycznego Powiatu Żnińskiego”,
dr Jan Owsiak, Dr Janusz Sewerniak, dr Roman Sass, mgr Hanna Hapka, Wojewódzki Urząd
Pracy w Toruniu, Bydgoszcz-Żnin, październik 2003 r.

Przegląd ekologiczny komunalnego składowiska odpadów w m. Barcin Wieś
Przedsiębiorstwo Inżynierskie ProEko sp. jawna, Bydgoszcz, mgr. M. Pawlik.
10
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
 Materiały i dokumenty przekazane przez Urząd Miejski w Barcinie
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Wojewódzkie Biuro
Planowania Przestrzennego Bydgoszcz,
- Wieloletni plan inwestycyjny 2004-2006,
- Ankiety informacyjna dla potrzeb wykonania Programu ochrony środowiska,
- Ankieta informacyjna dla potrzeb wykonania Planu gospodarowania odpadami.
Gminne programy ochrony środowiska muszą spełniać warunki pozyskania po akcesji wsparcia
finansowego z Unii Europejskiej, tj. z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, które w głównej
mierze udzielane będą jednostkom samorządu terytorialnego na realizację inwestycji ekologicznych.
Z tego też względu program ma być zgodny z dokumentami programowymi, które będą stanowiły
podstawę otrzymania takiego wsparcia, a więc z:
 komponentem środowiskowym Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
(określone zostaną w nim przez samorządy województw kryteria wyboru projektów
proponowanych do współfinansowania z funduszy strukturalnych),
 Sektorowym Programem Operacyjnym „Ochrona Środowiska i Gospodarka Wodna”,
 Dokumentem programowym dla Funduszu Spójności w części dotyczącej środowiska.
2. DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA GMINY BARCIN
2.1. STAN ŚRODOWISKA W GMINIE
2.1.1. Położenie
Gmina położona jest nad rzeką Noteć, na granicy Pałuk i Kujaw i obejmuje obszar 12. 108 ha.
Gmina jest położona we wschodniej części powiatu żnińskiego. Od północy sąsiaduje z gminami
Łabiszyn i Złotniki Kujawskie, od południowego-wschodu z gminą Pakość, od południowego zachodu
z gminą Dąbrowa, a od zachodu z gminą Żnin. W skład gminy wchodzi 14 sołectw. Gminę
zamieszkuje 15.410 osób (stan na koniec 2003 r.).
Przez gminę przebiegają szlaki komunikacyjne łączące Bydgoszcz z Mogilnem i Inowrocław
ze Żninem.
Rozwój gminy jest związany z występowaniem na tym terenie pokładów wapienia. Na terenie gminy
położone są zakłady produkcji cementu, wapna i kruszywa wapiennego.
Na obszarze gminy Bracin znajduje się szereg zabytków z końca XIX i początku XX wieku.
W strefie A ochrony konserwatorskiej, objętych pełną ochroną znajduje się pięć obiektów:
- kapliczka w zespole pałacowo-dworskim w miejscowości Dąbrówka Barcińska,
- pałac i pozostałości parku w miejscowości Krotoszyn,
- zespół pałacowo-parkowy w miejscowości Młodocin,
- zespół pałacowo-parkowy w miejscowości Piechcin,
-grobowiec megalityczny kultury amfor kulistych w miejscowości Złotowo
- kościół parafialny p.w. św Jakuba w Barcinie
- dwór z połowy XIX w. oraz cmentarz parafialny z II poł. XIX w., położone w Barcinie
(źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy
Barcin).
11
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.1.2. Podstawowe dane fizjograficzne
Według podziału fizyczno-geograficznego Polski (wg. J. Kondrackiego), województwo
kujawsko-pomorskie znajduje się w obrębie podprowincji Pojezierzy południowo-bałtyckich. Swym
zasięgiem obejmuje makroregiony lub ich fragmenty. Powiat Żniński położony jest w południowozachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego. Należy do makroregionu Pojezierze
Wielkopolskie i podstawowej jednostki podziału fizyczno-geograficznego mezoregionu Pojezierze
Gnieźnieńskie.
Elementem dominującym rzeźby tego terenu są liczne, długie i głęboko wcięte w podłoże rynny.
W krajobrazie dominują wysoczyzny morenowe głównie w zachodniej i południowej części tego
obszaru, które rozcina system równoległych, krzyżujących się dolin rzecznych.
2.1.3. Budowa geologiczna1
Geomorfologia
Pod względem geomorfologicznym gminę Barcin można podzielić na dwie jednostki morfologiczne:
- Wysoczyznę polodowcową
- Pradolinę Noteci
W obrębie wysoczyzny wyróżnia się następujące formy akumulacji lodowca:
- obszar moreny dennej płaskiej o deniwelacjach sięgających 2 m i nachyleniu terenu do 5 %
- obszar moreny dennej falistej, zajmujący duże powierzchnie, z deniwelacjami od 2 do 5 m
i nachyleniu terenu do 10 %. W części przykrawędziowej, morena jest silnie rozczłonkowana
erozyjnie, rynny, doliny, głęboko wcięte, tworzą strefę odosobnionych pagórków, przypominający
krajobraz pagórkowaty
- pagórki moren czołowych rozrzucone po całej wysoczyźnie, a ich wysokość względna wynosi
od 5 do 20 m, przy zróżnicowanych nachyleniach. Przejście wysoczyzną ku pradolinie zaznaczone jest
wyraźną krawędzią.
- strefa przykrawędziowa charakteryzuje się rozcięciami erozyjnymi, tworzącymi wąwozy i rynny
o wyraźnych kształtach, zaklęsłości w dnach rynien wypełnione są wodami małych jezior.
W powierzchni wysoczyzny występują liczne drobne zagłębienia, powstałe po wytopieniu się brył
martwego lodu. Dna zagłębień są płaskie, często wypełnione torfem lub zalane wodą, tzw. „oczka”.
W obrębie pradoliny Noteci występują terasy zalewowe, nadzalewowe i terasy wyższe.
- terasa zalewowa to współczesne dno doliny Noteci, jest to obszar zupełnie płaski, wypełniony
od 1 do 3 m nad poziom lustra wody.
- terasa nadzalewowa o wysokościach bezwzględnych 75-78 m n.p.m. możliwa do wyznaczenia
w oparciu o budowę geologiczna, powierzchnia płaska, nachylenia do 3 %,
- terasa wyższa zajmuje znaczne obszary, wysokość średnio od 77 do 82 m n.p.pm.
Odrębnym elementem krajobrazu w południowo-wschodniej części gminy jest kopalnia wapieni
jurajskich, tereny hałd i głębokie wyrobiska na dnie, których znajduje się woda.
Hydrografia
Osią hydrograficzną gminy jest rzeka Noteć, płynąca ze wschodu na zachód, która dzieli gminę na
część północną i południową. Przepływa przez dwa jeziora: Sadłogoszcz i Wolice, szeroką,
zabagnioną doliną, z licznymi odcinkami starorzecza i zarastającymi jeziorkami.
1
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Miasta i Gminy Barcin
12
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Sieć rzeczna Noteci została w znacznym stopniu przeobrażona na skutek regulacji i przystosowania,
w dalszym odcinku rzeki, do żeglugi. W wyniku kanalizacji Noteci znacznie obniżył się poziom
jezior, przez które przepływa rzeka.
Geologia
Pod względem strukturalnym Gmina Barcin jest zaliczana do antyklinorium środkowo-polskiego,
które dzieli się na mniejsze jednostki: antyklinorium pomorskie od strony zachodniej, od strony
wschodniej część antyklinorium kujawskiego. Ze względu na budowę geologiczną obszar gminy
został podzielony na trzy części:
1. Dolina rzeki Noteci
- jura reprezentowana przez lias: piaskowce, iły, łupki, mułówce, iłowce o miąższości do 260 m;
dogger to piaskowce, mułówce, łupki, syderyty, margle o miąższości ponad 300 m (lokalnie brak),
malm – mułowce, wapienie, margle, iłowce i łupki o miąższości od 400 do 85 m, lokalnie brak
- trzeciorzęd występuje jako oligocen w postaci mułków, iłów piasków i piaskowców glaukonitowych
o miąższości od 35 do 63 m, miocen to piaski, mułki, z przewarstwieniami węgla brunatnego
o miąższości od 35 do 55 m, pliocen – wytworzony w postaci iłów i mułków poznańskich
o miąższości od 20 do 50 m, lokalnie ponad 80 m,
- czwartorzęd – wykształcony jako utwory pradolinie, na które złożyły się plejstocen – piaski i żwiry
tarasów akumulacyjnych, piaski akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej z przewarstwieniami
iłów lub glin, holocen wykształcone jako piaski rzeczne i torfy; miąższość utworów czwartorzędu
wynosi od 80 do 90 m, lokalnie tylko 20 m.
2. Obszar wysoczyzny morenowej
Rozciąga się od północnej granicy gminy do krawędzi pradoliny Noteci oraz na południe od jej
przebiegu. Pod względem budowy geologicznej trzeciorzęd i jura wykształcone są jak w obszarze
dolinnym.
- Czwartorzęd głównie reprezentowany jako utwory plejstoceńskie – gliny morenowe, przewarstwione
utworami piaszczysto-żwirowymi o miąższości od 20 m, lokalnie nawet do 93 m. Holocen występuje
tylko miejscami na dnach dolinek niewielkich cieków powierzchniowych jako piaski, torfy, mułki, iły,
osiągając miąższość od 2 do 3 m.
3. Wysoczyzna morenowa między Krotoszynem a Piechcinem
Obszar sięgający do południowej granicy gminy, utwory geologiczne reprezentowane są przez jurę
i czwartorzęd, trzeciorzęd nie występuje.
- jura reprezentowana jest przez lias i drogger, opisana wcześniej, malm przez wapienie i margle
o znacznej miąższości.
- czwartorzęd wykształcony jako plejstoceńskie piaski akumulacji lodowcowej o miąższości 2-6 m
oraz gliny morenowe. Ogólna miąższość pokładów 13 m, lokalnie 20 m.
Hydrogeologia
Wody gruntowe – I poziom zwierciadła wody.
Morfologia obszaru gminy oraz jego budowa geologiczna określiła kryteria dotyczące odmiennych
warunków występowania wód gruntowych. Wyróżniono obszary:
- zbudowane z utworów piaszczysto- żwirowych o występowaniu swobodnego zwierciadła wód
o charakterze ciągłym (dolina rzeczna),
13
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- zbudowane z utworów spoistych, w których występuje napięte zwierciadło wód, na głębokości
poniżej 2,0 m.
Przewarstwienia materiałów nieprzepuszczalnych może powodować utrzymywanie się niewielkich
ilości wód w przypowierzchniowych warstwach (wysoczyzna morenowa). Zaleganie pierwszego
poziomu wody zaznacza się na dużych obszarach tarasów zalewowych rzeki Noteci oraz na
niewielkich terenach w dnach mniejszych dolinek i zagłębieniach bezodpływowych, na terenach
podmokłych, zabagnionych lub zatorfionych. W ten reżim wód gruntowych włączyć można niższe
partie wysoczyzny, w zasięgu doliny rzecznej, na który wyraźny wpływ mają stany wód w rzece.
Mogą wystąpić znaczne wahania poziomu wód gruntowych, a nawet występowania okresowo wody
płycej niż 2 m.
W obrębie wysoczyzny morenowej są odmienne warunki, ponieważ występują wody o zwierciadle
napiętym, głębiej niż 2,0 m. Zaleganie wód zależne jest od głębokości i miąższości warstw
piaszczystych, będących soczewkami wśród glin zwałowych. Lokalnie mogą występować na stropie
glin tzw. „wierzchówki”, których głębokość jest uzależniona od głębokości stropu warstw
nieprzepuszczalnych ukształtowania terenu.
2.1.4. Zasoby naturalne
2.1.4.1. Kopaliny
Zasoby kopalin na terenie powiatu żnińskiego, w odniesieniu do całego województwa można
uznać jako przeciętne. Analizując występowanie złóż, ich zasobność, formę oraz genezę a także
stopień wykorzystania i przydatność gospodarczą należy stwierdzić, że powyższa sytuacja jest
tożsama w stosunku do całego województwa kujawsko-pomorskiego. Zdecydowanie, na terenie
powiatu żnińskiego występują złoża kruszywa naturalnego i część złoża wapieni.
Istniejące na terenie gminy surowce naturalne eksploatowane są zarówno na skalę przemysłową
jak i na potrzeby lokalne.
Tabela 1. Złoża surowców naturalnych
L.p.
1
1.
2.
Surowiec
Lokalizacja /gmina
2
3
Wapień,
margiel
Żwir,
piasek
Zasoby
Geologicznie
Przemysłowe
bilansowe
Stan
zagospodarowani
a złoża1)
Jednostka
4
5
6
7
8
ha
342
342
37
ha
678
678
78
Złoża
Barcin
eksploatowane
Wydobycie
Złoże o zasobach
Barcin
rozpoznanych
wstępnie
Źródło: Starostwo Powiatowe w Żninie
- Surowce wapienne
Zalegające złoża wapieni (malm) są eksploatowane na szeroką skalę w kamieniołomach Wapienno,
Bielawy i Piechcin.
Wapienie i margle są eksploatowane dla przemysłu cementowego i wapienniczego ze złoża Barcin –
Piechcin – Pakość. Zasoby geologiczne bilansowy wynoszą 1026238 tys. ton w tym 590228 tys. ton
zasobów przemysłowych.
Wydobycie za rok 2002 wyniosło 4017 tys. ton
Pod względem litologii złoża wapieni można podzielić na :
14
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- wapienie zbite o przełomie gładkim lub lekko muszlowym, barwy kremowej lub szarej
- wapienie detrytusowe o drobnym ziarnie,
- wapienie gąbkowe.
- Surowce ilaste
Reprezentowane są przez: glinę zwałową oraz ił pstry. Jako surowiec nie stanowi większej wartości,
z uwagi na zapiaszczenie. Na terenie gminy surowiec nie jest eksploatowany na szerszą skalę. Ił pstry
występuje sporadycznie i jako surowiec nie stanowi złóż opłacalnych do eksploatacji. Kruszywo
naturalne jest eksploatowane na potrzeby lokalne. Piaski lodowcowe międzymorenowe występują na
obszarze złoża b. Cegielni Barcin. Piaski i żwiry akumulacji wodno-lodowcowej i rzecznej występują
w dolinach rzek, sporadycznie na wysoczyźnie. Frakcja tych piasków- średnioziarniste lub
gruboziarniste ze żwirem, są dobrym surowcem do wykorzystania w budownictwie. Piaski ze żwirem
i głazami strefy morenowej występują jako niewielkie wzgórza i wykorzystywane są do budowy dróg,
wyrobów budowlanych, a eksploatacja prowadzona jest wyłącznie na potrzeby lokalne.
- Torfy
Torfy udokumentowane zostały w dolinie rzeki Noteci, należą do torfowisk niskich, trzcinowych,
turzycowych i drzewnych. Charakteryzują się wysokim stopniem rozkładu i dobrymi właściwościami
opałowymi i izolacyjnymi. Nie prowadzi się eksploatacji torfów, ich wydobywanie narusza symbiozę
różnych systemów przyrodniczych narusza równowagę biologiczną.
2.1.4.2. Rekultywacja terenów, z których czerpano kopaliny
1. Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach
Koncesja na wydobycie margli jurajskich z terenu górniczego o powierzchni 1081,87 ha, obszar
górniczy o powierzchni 2058,99 ha.
Decyzja Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, z dnia 22 września 1999 r.
Nr 36/99,
Koncesja wygasa w 2014 r.
Rekultywacja jest prowadzona sukcesywnie
Kierunek rekultywacji: rolny, leśny, wodny, sportowy
2. Byłe Cegielnie Bydgoskie S.A. - Barcin
Decyzja Wojewody Bydgoskiego z dnia 2 marca 1993 r., Nr 17/93 na wydobycie kruszywa
naturalnego z obszaru górniczego o powierzchni 8,37 ha /złoże suche/, wygasła na mocy Decyzji
Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, z dnia 23 listopada 2000 r., znak OS.I.7412/53/502/00
Obecnie na terenie b. Cegielni działa Wielobranżowa Firma Usługowo-Produkcyjno-Handlowa
„WALEX”, Jerzy Walkowiak
Prowadzone są prace polegające na wyrównaniu skarp, mające na celu zabezpieczenie złoża
Na terenie b. Cegielni znajduje się złoże mokre – bez koncesji na wydobycie
3. Złotowo, Pan Jerzy Kowalczyk
Koncesja na wydobycie kruszywa naturalnego z terenu o powierzchni 2,80 ha
Decyzja Wojewody Bydgoskiego na wydobycie piasku, z dnia 23 czerwca 1997 r., znak ROŚ-GL
II.7512-3/40/160/97, przedłużona do 2012 r. decyzją Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, z dnia
6 grudnia 2001 r., znak OŚ.I.7412/34/512/01
Rekultywacja jest prowadzona sukcesywnie
Kierunek rekultywacji – wodny
4. Zalesie Barcińskie
15
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- Pan Grzegorz Poliński
Koncesja na wydobycie kruszywa naturalnego z terenu o powierzchni 1,42 ha,
Decyzja Starosty Żnińskiego, z dnia 11 lutego 2003 r., znak Nr 2/02/03 ważna do 2011 r.
Kierunek rekultywacji rolny
- Pan Zenon Poliński
Koncesja na wydobycie kruszywa naturalnego z terenu o powierzchni 1,09 ha,
Decyzja Starosty Żnińskiego, z dnia 17 lutego 2003 r., znak Nr 3/02/03 ważna do 2011 r.
Kierunek rekultywacji rolny
5. Złotowo - Firma Wielobranżowa Benz-Krusz, Kazimierz Janiszewski
Decyzja Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, z dnia 4 września 2002 r., Nr WSiR-III/7412/60/310/02
na wydobycie kruszywa naturalnego ze złoża o powierzchni 7 ha
Koncesja ważna do końca 2006 r.
2.1.5. Uwarunkowania glebowe
Gleby o najwyższym wskaźniku bonitacyjnym koncentrują się w południowej części
województwa, między innymi w rejonie Żnina. Teren powiatu jest obszarem wybitnie rolniczym,
którego powierzchnia gruntów ornych, łąk i pastwisk zajmuje ca 70 tys. ha.
Bonitacja jakości i przydatności rolniczej gleb gmina Barcin - 40-50
W powiecie żnińskim dominują gleby bielicowe gliniaste, bielicowe piaskowe, bagienne błotne,
brunatne gliniaste i czarne ziemie.
Obniżenia rynnowe, wytopiskowe i dna dolin zajęte są przez gleby pochodzenia organicznego. Zalicza
się do nich torfy niskie, gleby mułowo-torfowe i murszowe.
Udział gruntów ornych w powierzchni użytków rolnych w gminie Barcin: 90,1 - 95 %.
Bonitacja gleb
Średnia klasa bonitacyjna dla województwa kujawsko-pomorskiego wynosi dla gruntów
ornych - IVa, a dla użytków zielonych - V klasa.
Średnia klasa bonitacyjna - powiat Żniński:
- grunty orne - IVa
- użytki zielone – IV
Tabela 2. Klasy bonitacji gleb na terenie gminy, powierzchnia gleb w ha – udział procentowy
Teren gminy
I
II
klasa bonitacji
gmina
Źródło: Urząd Miejski w Barcinie
IIIa
4,2
IIIb
19,1
IVa
30
IVb
20,1
V
19,6
VI
5,5
VIZ
Zakwaszenie
1,5
b.d.
Odczyn gleb w powiecie:
- Procent gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych w gminie Barcin mieści się w przedziale od 3 %
do 20 %,
W zakresie odczynu gleb procent gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych w gminie Barcin należy do
najniższych w województwie.
Źródło: dane Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Bydgoszczy.
Kompleksy gruntów ornych
Na 9 wydzielonych w województwie kompleksów przydatności rolniczej gleb w obrębie
gruntów ornych, 2 występują w powiecie żnińskim.
 kompleks - pszenny dobry
16
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Do kompleksu zaliczono w większości gleby brunatne wyługowane i właściwe,
pseudobielicowe, czarne ziemie właściwe i zdegradowane oraz mady brunatne.
Obejmują one mocniejsze gleby klas bonitacyjnych IIIa i IIIb. Największe zasięgi gleb tego
kompleksu w województwie występują między innymi na Pojezierzu Gnieźnieńskim
w powiecie Żnin.
 kompleks pszenno-żytni
Do kompleksu zaliczono gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane oraz gleby czarnych
ziem zdegradowanych i mady lekkie. Większe zwarte zasięgi tego kompleksu występują
między innymi na Pojezierzu Gnieźnieńskim.
Użytki zielone bagienne i pobagienne
Występują na glebach torfowych, murszowo-torfowych, murszowo-mineralnych, mułowotorfowych i torfowo-mułowych.
Największe zasięgi tych gleb znajdują się w dolinie rzeki Noteci, tworząc rozległe obszary średniej
wartości łąk. Klasa użytków zielonych w powiecie żnińskim - IV klasa.
Tabela 3. Struktura zasiewów w gminie Barcin w 2002
L.p.
Powierzchnia
Rodzaj zasiewów
1
zasiewów (ha)
2
Udział (%)
Uzyskane
plony (q/ha)
3
4
5
1.
Pszenica ozima
518
9,35
34
2.
Pszenica jara
117
2,1
26
3.
Żyto
1089
19,65
25
4.
Jęczmień ozimy
194
3,5
30
5.
Jęczmień jary
870
15,7
25
6.
Owies
147
2,65
28
7.
Przen.-żyto ozime
452
8,62
30
8.
Inne zboża
786
14,18
28
9.
Rzepak ozimy
50
0,9
20
10.
Rzepak jary
-
-
-
11.
Ziemniaki
284
5,12
200
12.
Buraki cukrowe
362
6,53
300
13.
Buraki pastewne
-
-
-
14.
Kukurydza
49
0,88
60
15.
Gorczyca
5
0,09
15
16.
Gryka
-
-
-
17.
Rośliny strączkowe
3
0,05
16
18.
Inne
616
11,12
-
Tabela 4. Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Barcin
L.p.
Rodzaje gruntów
1
2
Powierzchnia
Udział w ogólnej pow.
ewidencyjna [ha]
(%)
3
4
17
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
1
Powierzchnia ogółem
12 108
100
2
Obszary użytkowane
rolniczo
Użytki leśne
9 267
76,54
1 101
9,09
1 045
8,63
234
1,93
-
-
7
Grunty zabudowane i
zurbanizowane
Obszary użytkowane przez
przemysł
Obszary przeznaczone pod
rozwój agroturystyki oraz
turystyki wiejskiej
Wody
371
3,06
8
Inne tereny
90
0,74
3
4
5
6
Źródło: Urząd Miejski w Barcinie
2.1.6. Wody powierzchniowe

Rzeki i cieki na terenie gminy
Tabela 5. Rzeki i cieki na terenie gminy
L.p
Nazwa rzeki
1
2
1.
Rzeka Noteć
Długość
odcinka
rzeki na
terenie
gminy
(km)
Dorzecze
Stan czystości
rzeki (podać rok
przeprowadzonyc
h badań)
3
4
5
Barcin
15,2 km
Odra
NON
Zarządca
Nielegalne
przyłącza
kanalizacji
sanitarnej i
deszczowej
Zagrożenie powodziowe
6
7
8
brak
brak
RZGW
Poznań
Źródło: K-P Z M i UW we Włocławku Oddz. Rejonowy w Bydgoszczy
RZGW Poznań

Jeziora
Na terenie powiatu Żnińskiego występuje 52 jezior powyżej 0,8 ha, w tym w gminie - Barcin
– 2: Wolice (243,5 ha), Sadłogoszcz i fragment jeziora Kierzkowskiego.
Jezioro Wolickie jest typowym jeziorem wytopiskowym z płaskimi brzegami. Jezioro sąsiaduje
z rozległymi zatorfionymi mokradłami.
Jezioro Sadłogoszcz leży w dolinie Noteci, wśród zarastających bagien i zanikających odcinków
starorzecza. Oba jeziora są przepływowymi dla rzeki Noteci.
2.1.6.1. Obwody rybackie
Obwody rybackie rzeki Noteci i jej dorzecza
1. Obwód rybacki jeziora Mielno (Otok) na rz. Noteci Nr 1
Obwód obejmuje obszar wód jezior Mielno (Otok), Sadłogoszcz, Wolickie, w granicach własności
oraz wody płynące rzeki Noteci od mostu drogowego w Pakości do zakola rzeki w miejscowości
Pturek, w odległości 200 m poniżej mostu na drodze Barcin-Żnin.
Obwód jest położony na terenie gminy Pakość w powiecie inowrocławskim oraz Barcin i Łabiszyn
w powiecie żnińskim.
18
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2. Obwód rybacki rzeki Noteci Nr 2
Obwód obejmuje obszar wód płynących rzeki Noteci od zakola rzeki w miejscowości Pturek,
w odległości 200 m poniżej mostu na drodze Barcin-Żnin, do jazu w Dębinku oraz Kanału
Nowonoteckiego i Starej Noteci do jazu w Dębinku.
Obwód położony jest na terenie gmin: Barcin i Łabiszyn w powiecie żnińskim.
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu – Pion Zasobów Wodnych, pismem z dnia
29.01.2004 r., znak ZZN-0717/1/04 poinformował Starostwo Powiatowe w Żninie, że aktualnie nie
może przedstawić informacji na temat ustanowionych obwodów rybackich w powiecie żnińskim,
ponieważ trwają jeszcze prace nad uzgodnieniami dotyczącymi projektowanych obwodów rybackich.
W drugim kwartale 2004 r., po wydaniu rozporządzenia Dyrektora RZGW, ustanawiającego te
obwody ogłoszony będzie konkurs ofert na oddanie w użytkowanie obwodów rybackich, których
pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód do celów rybackich wygasły lub wygasną
z mocy prawa w dniu 01.01.2005 r.
Na terenie gminy brak zbiorników małej retencji Źródło: K-P ZM i UW we Włocławku Oddział
Rejonowy w Bydgoszczy
2.1.6.2. Melioracje
Gminna Spółka Wodna w Barcinie zajmuje się utrzymaniem podstawowych urządzeń
melioracji szczegółowej.
2.1.7. Wody podziemne
Na terenie powiatu żnińskiego występują poziomy wodonośne o charakterze użytkowym:
czwartorzędowy, trzeciorzędowy i jurajski.
Największe znaczenie użytkowe oraz największe zasoby ma poziom czwartorzędowy. Wody
czwartorzędowe są podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę zarówno odbiorców indywidualnych
jak i zbiorowych. Wody te stanowią bazę dla większości ujęć komunalnych i wodociągów wiejskich.
Poziomy wodonośne systemu czwartorzędowego występują najczęściej na głębokości od kilkunastu
do około 50 m.
Poziom jurajski jest eksploatowany w niewielu miejscach. W rejonie Barcina i Piechcina
związany jest z wapieniami i piaskowcami.
Studnia wykonana w Piechcinie, ujmująca wody z piaskowca jurajskiego na głębokości 176-182 m ma
wody o dobrej wydajności i wysokiej jakości (klasa Ib). Są to wody słodkie.
2.1.7.1. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP)
Na terenie powiatu żnińskiego udokumentowano w utworach wodonośnych występowanie
wód 3 GZWP o znaczących zasobach w skali powiatu, województwa i kraju.
Zgodnie z „Mapą obszarów głównych zbiorników wód podziemnych” (A. Kleczkowski, 1990,
AGH Kraków) część południowa i zachodnia gminy Barcin położne są na Głównym Zbiorniku Wód
Podziemnych nr 142.
 Zbiornik nr 142 - „Zbiornik międzymorenowy Inowrocław-Dąbrowa” - wody czwartorzędowe,
zbiornik o powierzchni 340 km2., wody wymagające wysokiej ochrony (OWO). Średnia
głębokość ujęcia 35 m, a zasoby dyspozycyjne 95 tys. m3/dobę.
19
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.1.8. Ochrona powietrza
Na terenie powiatu żnińskiego zanieczyszczenia powietrza powodują źródła przemysłowe,
energetyczne i technologiczne, kotłownie lokalne osiedli mieszkaniowych i obiektów użyteczności
publicznej. Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza są także kotłownie indywidualne budynków
mieszkalnych w miastach i zagród wiejskich oraz transport.
Istotną rolę w zakresie zanieczyszczenia powietrza w gminie Barcin odgrywa emisja zanieczyszczeń
wprowadzanych do powietrza przez: Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach,
Zakład KUJAWY WAPNO Sp. z o.o. w Bielawach, Ciepłownia Barcin, Ciepłownia Piechcin, P.P.H.
„MOWAP” Sp. z o.o., z/s w Wapiennie.
Głównymi zanieczyszczeniami emitowanymi do atmosfery, powstającymi podczas spalania
paliw do celów energetycznych są pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla oraz
zanieczyszczenia technologiczne.
Lokalna uciążliwość powodowana jest przez źródła ciepła wykorzystywane do ogrzewania budynków
mieszkalnych. Niska emisja przyczynia się do wzrostu w atmosferze stężeń pyłów i zanieczyszczeń
gazowych. Emisja zanieczyszczeń ze środków transportu oddziaływuje głównie przy trasach
komunikacyjnych i w rejonie miast. Powoduje wzrost stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłowych
w powietrzu poprzez spalanie paliw, ścieranie opon, hamulców i nawierzchni dróg.
Do podstawowych zanieczyszczeń gazowych emitowanych przez środki transportu zaliczyć należy
tlenki azotu, tlenek węgla, węglowodory i dwutlenek węgla oraz zanieczyszczenia pyłowe zawierające
ołów, kadm, nikiel i miedź.
Tabela 6. Rozkład emisji zanieczyszczeń w powiecie żnińskim w latach 2001 - 2002
Emisja zanieczyszczeń
w Mg/rok
Emisja zanieczyszczeń
pyłowych w Mg/rok
Emisja zanieczyszczeń
gazowych
w Mg/rok
ze
przemysłospalania
wych
paliw
Lata
pyłowych
gazowych
ze spalania
paliw
przemysłowych
2001 rok
1438
5298
383
1055
2576
2166
2002 rok
1431
4178
348
1083
676
2480
źródło: WIOŚ Bydgoszcz
Rozkład przestrzenny emisji zanieczyszczeń na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jest
nierównomierny. W emisji pyłów wprowadzanych do powietrza, powiat żniński sklasyfikowany został
na 5 miejscu w województwie, a emisji gazów na 6 miejscu na ogólną liczbę 23 powiatów i miast na
prawach powiatów.
Tabela 7. Udział powiatu żnińskiego w emisji województwa w %
Lata
Pyły
Gazy
2001 rok
10 %
7%
2002 rok
12 %
6%
20
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Z przytoczonych w tabeli danych wynika, że w strukturze emisji zanieczyszczeń do powietrza, na
terenie powiatu dominuje emisja gazów.
W porównaniu z rokiem 2001, nastąpił nieznaczny spadek emisji pyłów o 7,0 Mg i duży spadek emisji
zanieczyszczeń gazowych o 1120 Mg.
Ilość zanieczyszczeń pyłowych zmniejszyła się o 0,5 %, a zanieczyszczeń gazowych o 21,15 %.
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza wynikało głównie ze spalania mniejszej ilości węgla
i poprawy jego jakości, likwidacji przestarzałych technicznie kotłów węglowych na rzecz kotłowni
olejowo-gazowych. Związane jest to przede wszystkim z rozpoczęciem od 1999 r. udzielania przez
Samorząd Gminy Barcin dotacji właścicielom nieruchomości w przypadku zmiany sposobu
ogrzewania budynków z opalania węglem na paliwo ekologiczne.
Na zmniejszenie emisji wpłynął także wzrost dyspozycyjności i skuteczności urządzeń
odpylających zainstalowanych w Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach
i modernizacji urządzeń technologicznych, wdrożenia inwestycji - likwidacja źródeł emisji w Kopalni
Bielawy na rzecz zmodernizowanej Kopalni Wapienno.
Wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych przemysłowych, wynikał ze zwiększenia produkcji w ww.
kombinacie.
Przedsięwzięcia wykonane w ankietowanych zakładach, od 1990 roku, na rzecz zmniejszenia emisji:
- Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach
- budowa silosów popiołów, budowa krytego magazynu klinkieru, zainstalowanie nowych
pakowaczek, modernizacja układu załadunku cementu luzem, modernizacja silosów
z zainstalowaniem odpylaczy, układ zamknięty młyna cementu- wymiana elektrofiltru na filtr
workowy, budowa prasy rolowej wraz z modernizacją młyna cementu-wymiana odpylaczy
cyklonowych na filtr pulsacyjny, budowa lokalnych kotłowni, wymiana odpylaczy cyklonowych na
filtry tkaninowo-pulsacyjne na obiektach Kopalni Wapienno, wprowadzenie suchej technologii
wytwarzania klinkieru, wyłączenie z eksploatacji obiektów na terenie Kopalni Bielawy- całkowita
likwidacja emitorów, zakup i instalacja stacji monitoringu ciągłego zanieczyszczeń w Sadłogoszczy;
- KUJAWY WAPNO Sp. z o.o. Bielawy
- modernizacja filtrów pieców Maerza, wyłączenie z ruchu instalacji pieców obrotowych,
- P.P.U.H. Branży Meblarsko-Drzewnej Cyryl Mikulski
- wyłączenie z eksploatacji jednego kotła parowego, zmiana paliwa z węgla na drewno,
- P.P.U. „WODBAR” Sp. z o.o.
- modernizacja kotła nr 1 WLM-2,5 w Ciepłowni Barcin, modernizacja kotła nr 2 WR-2,5
w Ciepłowni Piechcin, modernizacja kotła nr 2 WR-2,5 w Ciepłowni Barcin, ponadto
w modernizowanych kotłach zainstalowano odpylacze wstępne spalin wraz z instalacją
odprowadzania pyłów.
Na siedem ankietowanych zakładów z terenu gminy Barcin pięć posiada aktualne pozwolenia na
wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza.
2.1.9. Klimat
Gmina Barcin jest zaliczana do środkowej dzielnicy klimatycznej (wg. Podziału
R. Gumińskiego), która charakteryzuje się najniższym w kraju opadem rocznym, poniżej 550 mm.
21
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Tabela 8. Średnie wieloletnie sumy opadów atmosferycznych z okresu 1891-1980 w cyklu rocznym
Gmina
Barcin
najwyższy
opad
m-c VII
najniższy
opad
m-c II
Półrocze
letnie
IV-IX
Półrocze
zimowe
X-III
Cykl roczny
I-XII
74 mm
23 mm
315 mm
194 mm
509 mm
Tabela 9. Średnie wieloletnie temperatury powietrza - w oC, lata 1931-1960
najwyższa
temperatura
m-c VII
Gmina
najniższa
temperatura
m-c I
Półrocze
letnie
IVIX
Półrocze
zimowe
X-III
Cykl roczny
I-XII
- 3,0
14,5
1,2
7,8
w oC
o
w C
Barcin
18,4
Tabela 10. Długość termicznej zimy i długość okresu wegetacyjnego
Długość okresu
wegetacyjnego
Długość termicznej zimy
Gmina
Barcin
Ilość dni
Ilość dni
84
215
(dane IMGW z posterunków meteorologicznych i opadowych opracowane w Zakładzie
Agrometeorologii Wydział Rolniczy ATR w Bydgoszczy).
Przeważają wiatry z kierunku zachodniego, z odchyleniami północnego-zachodniego. Jedynie
wiosną dominują wiatry z kierunku północnego. Okres wegetacji trwa około 210 -220 dni.
2.1.10. Roślinność
Obecna szata roślinna jest w bardzo dużym stopniu przekształcona przez działalność
człowieka. Charakterystyczne dla tego obszaru zbiorowiska leśne stanowią niewielki procent pokrywy
roślinnej. Potencjalnym zbiorowiskiem na wyniesionych partiach terenu jest grąd środkowoeuropejski.
Wilgotne gleby organiczne dolin rzek i rynien jezior są charakterystycznym siedliskiem łęgu
jesionowo-olszowego. Tymczasem drzewostany składają się głównie z sosny zwyczajnej. Dominujący
drzewostan to: sosnowy- 81 %, dębowy – 5,7 %, olszowy – 4,8 %.
Bór mieszany świeży – 22,4 % i bór świeży – 52,5 %.
Istotną rolę biocenotyczną odgrywają szuwary trzcinowe, mannowe, turzycowe i oczeretowe
otaczające jeziora i będące siedliskiem wielu gatunków ptaków wodno-błotnych. Na terenie Pałuk
występuje roślinność kserotermiczna z reliktowymi stanowiskami gatunków stepowych. W uprawach
występuje kąkol, chaber bławatek i maki podnoszące różnorodność florystyczną i estetykę tego
obszaru.
Z uwagi na bardzo niską lesistość powiatu, szczególny nacisk powinien być położony na dwa
elementy działań przyrodniczych. Zalesianie gruntów porolnych najniższych klas bonitacji rolnej
i właściwe gospodarowanie w zakresie zadrzewień w krajobrazie rolniczym.
Rośliny chronione występujące na terenie gminy Barcin: grążel żółty, grzebienie białe, konwalia
majowa, paprotka zwyczajna, porzeczka czarna, kacanka piaskowa.
22
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.1.11. Ochrona przyrody
2.1.11.1. Korytarze ekologiczne i obszary węzłowe
W granicach województwa kujawsko-pomorskiego znajduje się wiele elementów systemu
przyrodniczego sieci ekologicznej EKONET-POLSKA. Sieć składa się z obszarów węzłowych,
biocentrów oraz korytarzy ekologicznych.
Na terenie powiatu żnińskiego występują obszary węzłowe i korytarze ekologiczne.
Korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym występują między innymi na południu województwa.
Są nimi ciągi jezior rynnowych w dolinach rzek: Gąsawki, Wełny i Noteci na Pojezierzu
Gnieźnieńskim. Występują we wszystkich gminach powiatu żnińskiego. Korytarze te „spinają”
biocentra i strefy buforowe oraz obszary węzłowe o znaczeniu krajowym i międzynarodowym.
Charakteryzują się dużą różnorodnością gatunkową, krajobrazową i siedliskową. Są one także
ważnymi ostojami dla gatunków rodzinnych i wędrownych, a zwłaszcza dla gatunków rzadkich
i zagrożonych wyginięciem.
NATURA 2000
NATURA 2000 jest przyjętym przez Unię Europejską systemem ochrony wybranych elementów
przyrody, najważniejszych z punktu widzenia całej Europy. System ten nie ma zastępować systemów
krajowych, ale je uzupełniać – dawać merytoryczne podstawy do zachowania dziedzictwa
przyrodniczego w skali kontynentu.
Konsekwencją wstąpienia Polski do UE będzie obowiązek włączenia się do systemu NATURA 2000.
Będzie to więc dodatkowy sposób na zachowanie najcenniejszych elementów polskiej przyrody.
W Polsce opracowana została „Wstępna koncepcja obszarów NATURA 2000”. Ujęto w niej 285
obszarów, zajmujących łącznie około 15% powierzchni kraju.
Podstawowym celem Dyrektywy Siedliskowej jest utworzenie, do końca 2004 r., spójnego systemu
obszarów chronionych na całym terytorium Wspólnoty Europejskiej, określanego mianem
europejskiej sieci ekologicznej – NATURA 2000, która zapewni warunki do zachowania pełnego
dziedzictwa przyrodniczego krajów Unii Europejskiej.
W skład sieci mają wchodzić:
 obszary specjalnej ochrony (OSO) ptaków, zidentyfikowane na podstawie dyrektywy Rady
79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (Special Protection Areas, SPAs),
 specjalne obszary ochronne (SOO), wyselekcjonowane na podstawie dyrektywy Rady 92/43/EWG
w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (Special Areas of Conservation –
SACs).
W Dolinie Noteci na odcinku od jeziora Gopło do Nakła zachowało się kilka obszarów
wyróżniających się cennymi gatunkami ptaków. Gnieżdżą się tam: gęgawy, cyranki, płaskonosy,
błotniak stawowy, a nad jeziorem Mielno rybitwy rzeczne, rybitwy białoczelne i sieweczki rzeczne. W
pradolinie Gąsawki gniazduje kania czarna i kania ruda, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, kulig
wielki i podróżniczek.
W dniu 21 marca 2003 r. Wojewoda kujawsko-pomorski uzgodnił włączenie obszarów województwa
do sieci NATURA 2000, sieć ma objąć łącznie 127713 ha, co stanowi 7 % powierzchni województwa.
Wymaga uzgodnienia z Ministerstwem Środowiska. Program NATURA 2000 ma zacząć
funkcjonować w krajach UE od 2004 roku.
Uchwałą Nr XIX Rada Miejska w Barcinie w dniu 27 lutego 2004 r pozytywnie zaopiniowała
projektowane pod ochronę obszary położone na terenie Gminy Barcin w ramach systemu NATURA
2000 - przyjętego przez Unię Europejska jako system ochrony wybranych elementów przyrody.
23
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.1.11.2. Obszary chronionego krajobrazu
Na obszarze gminy Barcin 70 ha terenu znajduje się w Obszarze Chronionego Krajobrazu Zespołu
Jezior Żnińskich – północny fragment jeziora Kierzkowskiego, wraz z przyległymi terenami.
Obszar ten został objęty ochroną prawną na mocy rozporządzenia Nr 9091 Wojewody Bydgoskiego
z dnia 14 czerwca 1991 r. w sprawie utworzenia 22 Obszarów Krajobrazu Chronionego
w województwie bydgoskim (Dz.Urz. Woj. Bydg. Z 1991 r. Nr 17, poz. 127, z późn. zm.).Obszar
Chronionego Krajobrazu Zespołu Jezior Żnińskich obejmuje 2 systemy jezior usytuowanych
w granicach Pojezierza Gnieźnieńskiego (lub tzw. Żnińskiego), różniących się zasadniczo wyglądem.
Pierwszy system to rynna zachodnia z jeziorami Małym i Dużym Żnińskim, Skarbińskim, Weneckim,
Biskupińskim, Godawskim, Gąsawskim i Oćwieckim. Największym jeziorem jest Żnińskie Duże
(431,6 ha). Charakteryzuje się płaskimi brzegami i niską lesistością. Drugi system to rynna wschodnia
z jeziorami: Chomiąskim, Foluskim, Ostrowieckim i Kierzkowskim. Największe jezioro Ostrowieckie
(159,6 ha). Charakteryzuje się wyższym stopniem lesistości brzegów, głębszym wcięciem i wyższymi
walorami krajobrazowymi oraz przydatnością do wypoczynku.
Na terenie obszaru chronionego krajobrazu obowiązują następujące zakazy:
 przeznaczania pod zabudowę terenów nie przylegających do terenów już zabudowanych lub dróg,
oddzielających je od tych terenów oraz wznoszenia na nich wszelkich budynków,
 budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych, w tym linii komunikacyjnych, urządzeń
i instalacji, w odległości mniejszej niż 100 m od linii brzegowych jezior oraz rzeki Brdy
z dopływami, z wyłączeniem przypadków, gdy w strefie 100 m od linii brzegowej znajduje się
zespół istniejącej zabudowy, który mają uzupełniać, bądź do którego będą przylegać nowo
planowane obiekty lub przebiega tamtędy droga udostępniona dla ruchu pojazdów (nowe budynki
nie mogą zbliżyć się do brzegu bardziej niż istniejące, ani przekroczyć tej drogi), przy czym
wymaga to zgody wojewody bydgoskiego (ustalone odległości liczy się przy średnim stanie wód),
 dojeżdżania do brzegów jezior i rzek na odległość mniejszą niż 20 m pojazdami silnikowymi oraz
innymi mogącymi stwarzać zagrożenie dla środowiska (zakaz ten nie dotyczy właścicieli
i posiadaczy terenów przylegających do jezior i rzek, jak również służb kontrolnych w czasie
wykonywania czynności służbowych),
 utrudnianie swobodnego przejścia w pasie 10 m wzdłuż brzegów tych wód,
 używania jednostek pływających o napędzie spalinowym na terenie wyszczególnionych obszarów,
 zakłócania ciszy,
oraz dodatkowych ograniczeń i zaleceń obowiązujących na obszarach chronionego krajobrazu
w powiecie żnińskim:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich: typowe, ze szczególnym uwzględnieniem
zabiegów zmierzających do zalesiania i zakrzewienia zboczy, zwłaszcza rynny – zachodniej, a także
dla ochrony wód jezior przed spływem związków organicznych i mineralnych z intensywnie
uprawianych w sąsiedztwie terenów rolnych. Ewentualna lokalizacja ferm i wylewanie gnojowicy,
w minimalnej odległości 1 km od brzegów jezior. Niezbędna jest ochrona wód jezior rynny
wschodniej, przed ewentualnym obniżeniem poziomu wód. Na wszystkich obszarach leśnych
wskazane jest unikanie zrębów całkowitych. Na całym terenie wskazane wysokie standardy
architektoniczne i sanitarne budownictwa powszechnego i rekreacyjnego
2.1.11.3. Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne spełniają dwie ważne funkcje w krajobrazie: biocenotyczną
i fizjocenotyczną. Stanowią ostoję wielu roślin naczyniowych, w tym chronionych i zagrożonych, np.
24
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
storczyków i rosiczki. Są miejscem bytowania i żerowania dla zwierząt. Wiele z użytków cechuje
wysoka wartość krajobrazowa. Wpływają też bardzo wyraźnie na zwiększenie bioróżnorodności.
Użytek zatwierdzony rozporządzeniem nr 8/2004 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia
17 lutego 2004 r., o powierzchni 6,5 ha (bagno z dużym stanowiskiem lęgowym mewy śmieszki).
2.1.11.4. Pomniki przyrody
W rejestrze Starosty Żnińskiego znajduje się 110 pomników przyrody, wśród których
przeważają pojedyncze drzewa, grupy drzew, aleje przydrożne, stanowiska roślin chronionych, głazy
narzutowe. Według rejestru na terenie gminy Barcin znajdują się trzy pomniki przyrody. Do
pomników przyrody zaliczono zespół drzew rosnących w parku dworskim na działce Nr 58/8
w miejscowości Młodocin (dwie lipy drobnolistne o obwodach w pierśnicy 560 i 310 cm i dąb
szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 345). Nr rejestru wojewódzkiego – 877.
2.1.11.5. Parki wiejskie
- Park o powierzchni 5,41 ha w miejscowości Barcin Wieś
- Park o powierzchni 1,01 ha w miejscowości Dąbrówka Barcińska
2.1.11.6. Parki zabytkowe
Parki zabytkowe związane są z obiektami dworskimi, na terenie gminy Barcin znajduja się nastęujace
parki zabytkowe:
- park o powierzchni 4,1 ha w Krotoszynie
- park o powierzchni 1,2 ha w Młodocinie
- park o powierzchni 2,4 ha w Piechcinie
2.1.11.7. Rezerwaty
Na obszarze gminy Barcin nie ma rezerwatów przyrody.
2.1.11.8. Projektowane utworzenie Pałuckiego Parku Krajobrazowego
Planowane jest utworzenie Pałuckiego Parku Krajobrazowego w latach 2007-2010 (zadanie
ujęte w Wojewódzkim programie ochrony środowiska).
W strategii Powiatu jest jednym z celów, ale na dzień dzisiejszy nie prowadzi się prac w tym zakresie.
Utworzenie parku krajobrazowego podkreśli walory przyrodnicze i kulturowe, ułatwi ich ochronę przy
jednoczesnym zachowaniu form gospodarowania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Pałuki cechują się harmonijnym krajobrazem rolniczym z licznymi zbiorowiskami wodnymi. Jest to
region o wartościach kulturowych rangi europejskiej użytkowany przez człowieka od czasów
prehistorycznych, z licznymi obiektami kultury materialnej.
2.1.12. Zarządzanie lasami i gospodarka łowiecka
Na terenie powiatu żnińskiego zarządzanie lasami i gospodarka leśna prowadzona jest przez
nadleśnictwa: Gołąbki, Szubin, Bydgoszcz i Solec Kujawski, podległe Regionalnej Dyrekcji Lasów
Państwowych w Toruniu. Lasy na terenie powiatu zajmują powierzchnię 16.577 ha tj. 16,84 %
całkowitej powierzchni powiatu.
25
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Tabela 11. Powierzchnia lasów na terenie powiatu w latach 2000-2003
2000
Powierzchnia
Lasów ogółem
16.133 ha
2001
16.253 ha
1.407 ha
14.846 ha
2002
16.397 ha
1.409 ha
14.988 ha
2003
16.577 ha
1.453 ha
15.124 ha
Lasy prywatne
Lasy państwowe
1.382 ha
14.751 ha
W Zarządzie Lasów Państwowych znajduje się 15.124 ha lasów, a więc 91.23 % całej powierzchni
terenów leśnych. Lasy prywatne zajmują powierzchnię 1453 ha tj. 8,77 % ogólnej powierzchni lasów
w powiecie żnińskim.
W najbliższych latach będzie następował wzrost powierzchni lasów prywatnych, wynikający
z realizacji programu zwiększania lesistości. Zgodnie z Krajowym Programem Zwiększania
Lesistości, opracowanym przez Ministra Środowiska, zaktualizowanym w maju 2003 r. jednostki
samorządu terytorialnego (wojewódzkie i gminne) mają podjąć działania „zmierzające do
opracowania określonych przepisami ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym” dokumentów planistycznych:
 strategii rozwoju województwa,
 planu zagospodarowania przestrzennego województwa,
uwzględniających problematykę transferu gruntów z produkcji rolnej do funkcji leśnej, oraz:
 studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
 miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zalesień gruntów
porolnych.
Tabela 12. Powierzchnia lasów, na terenie powiatu z podziałem na nadleśnictwa
NADLEŚNICTWA
GOŁĄBKI
SZUBIN
BYDGOSZCZ
SOLEC KUJ.
państwowe
Prywatne
państwowe
prywatne
państwowe
państwowe
2000r.
5.682,67 ha
424 ha
9.036 ha
958 ha
22,12 ha
10,21 ha
2001r.
5.719,67 ha
433 ha
9.094 ha
974 ha
22,12 ha
10,21 ha
2002r.
5.835,67 ha
434 ha
9.126 ha
975 ha
22,12 ha
10,21 ha
2003r.
5.955,67 ha
447 ha
9.136 ha
1.006 ha
22,12 ha
10,21 ha
Nadleśnictwo Gołąbki zarządza i nadzoruje 10.142 ha lasów, Nadleśnictwo Szubin– 6402, 67 ha
lasów, Nadleśnictwo Bydgoszcz 22,12 ha, Nadleśnictwo Solec Kujawski – 10,21 ha lasów.
Dominujący drzewostan
Drzewostan sosnowy – 81%
Drzewostan dębowy – 5,7%
Drzewostan olszowy – 4,8%
Bór mieszany świeży – 22,4 %
Bór świeży – 52,5 %
Zasobność drzewostanów wynosi – 120,4 m3/ha.
26
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Decyzje zalesieniowe w latach 2001-2003
2001 rok – 15 szt.
2002 rok- 17 szt.
2003 rok – 23 szt.
Ilość wniosków złożonych przez gminy do zalesienia
Ilość wniosków oczekujących na zalesienie od roku 2002 do 31.12.2003r. – 65 szt.
Powierzchnia gruntów rolnych w powiecie przeznaczona do zalesienia (ha)
lata 2004 – 2007 – 280 ha
lata 2008 – 2011 –240 ha
Plany zalesieniowe na lata 2004-2007 i 2008-2011
2004r. – 70 ha
2008r. – 70 ha
2005r. – 70 ha
2009r. – 70 ha
2006r. – 70 ha
2010r. – 50 ha
2007r. – 70 ha
2011r. – 50 ha
Źródło: Starostwo powiatowe
Koła łowieckie
Tabela 13. Koła łowieckie na terenie powiatu
l.p.
Nazwa koła łowieckiego
Nr
dzierżawionego obwodu
Powierzchnia obwodu
1
KŁ nr 1 „BIELIK” - Dziewierzewo
201
4.333 ha
2
KŁ nr 6 „ZŁOTY RÓG” - Bydgoszcz
197
9.721 ha
3.
KŁ nr 119 „SZARAK” - Żnin
216
7.170 ha
4.
KŁ nr 120„BAŻANT” - Żnin
200
4.491 ha
5.
KŁ nr 121„RYŚ” - Żnin
199
7.765 ha
6.
KŁ nr 122 „DIANA” - Rogowo
237
7.935 ha
7.
KŁ nr 123„ROGACZ”- Janowiec Wlkp.
238
8.047 ha
8.
KŁ nr 141 „ROGACZ” - Piechcin
217
4.918 ha
9.
KŁ nr 141 „ROGACZ” - Piechcin
214
2.603 ha
10.
KŁ nr 156 „GŁUSZEC” Toruń
198
5.536 ha
11.
Wojsk.KŁ nr 250 „MIŚ” - Bydgoszcz
215
7.511 ha
12.
Wojsk.KŁ nr 294 „HUBERTUS” - Bydgoszcz
218
3.963 ha
13.
Wojsk.KŁ nr 201 „CZAPLA” - Bydgoszcz
236
6.223 ha
14.
Wojsk. KŁ nr 201 „CZAPLA” - Bydgoszcz
252
5.428 ha
15.
Wojsk. KŁ nr 251 „SZARAK” - Łabiszyn
179
6.840 ha
16.
Polski Związek Łowiecki - Bydgoszcz
119
3.622 ha
Źródło: Starostwo Powiatowe w Żninie
Na terenie powiatu jest 16 obwodów łowieckich o ogólnej powierzchni 93.027 ha, co stanowi 95%
w stosunku do ogólnej powierzchni powiatu. Udział gruntów leśnych – 14%.
W polowaniach na terenie powiatu bierze udział 14 kół łowieckich.
Gatunki zwierząt łownych w lasach powiatu: jelenie, daniele, sarny, muflony, dziki, zające, dzikie
króliki, bażanty, kuropatwy, lisy, borsuki, jenoty, norki, kuny, tchórze, piżmaki, dzikie gęsi, dzikie
27
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
kaczki, gołębie grzywacze, czaple i łyski. Przewidywany stan zwierzyny i ptactwa przed okresem
polowań łącznie 7.173 sztuki, w tym zwierzyny grubej: jelenie – 140, daniele – 183, sarny – 2111,
dziki – 598 i muflony – 19.
Niszczenie upraw rolnych i leśnych przez zwierzynę:
- średniorocznie powierzchnia zredukowana upraw rolnych uszkodzonych przez zwierzynę łowną ok. 43 ha
- upraw leśnych – nie prowadzi się ewidencji
Podjęte działania w celu obniżenia szkód:
1. zakłada się poletka łowieckie stanowiące żer dla zwierzyny na pniu – średnio w roku – 15 ha
2. pasy zaporowe – śr. 10 km
3. zagospodarowanie łąk śródleśnych i przyleśnych - 3 ha
4. wykładnie karmy objętościowej suchej (30 ton), objętościowej soczystej (200 ton), paszy
treściwej (80 ton), sól ( 220 kg)
2.1.13. Program poprawy lesistości
Stopień lesistości w gminie Barcin wynosi 8,5 %.
Tabela 14. Hierarchia potrzeb zalesień i zadrzewień w gminie Barcin
Klasa pilności
Cecha obszaru
I
Moreny
II
gleby zdegradowane
zbiorniki naturalne
stepowienie, deficyt wody
III
Źródło: Program zwiększenia lesistości i zadrzewień w latach 2001 – 2010
na terenie województwa kujawsko – pomorskiego
Pojezierze Żnińskie odznacza się bogactwem wypukłych form terenowych w postaci wzniesień
moreny czołowej oraz dużym nagromadzeniem długich ciągów głęboko osadzonych jezior
rynnowych.
Zalesienie wybranych stref nadjeziornych podniosłoby walory turystyczne regionu, a z drugiej strony
chroniłoby zbocza, głęboko na ogół wciętych rynien od procesów erozji gleby, łatwo rozwijającej się
przy uprawie rolnej na zboczach.
Zadania zadrzewieniowe w powiecie żnińskim będą się koncentrowały głównie w gminach:
Barcin, Janowiec Wielkopolski i Żnin.
Przeciętnie na jedna gminę rocznie będą przypadały zadania na posadzenie około 1600 drzew i około
3200 krzewów.
Tabela 15. Ocena gminnych zamierzeń dotyczących zalesień i zadrzewień w powiecie żnińskim
Gmina
Barcin
II etap 2001-2010
III etap 2011-2020
Ogółem 2001-2020
grunty w ha
grunty w ha
grunty w ha
niepaństwowe
państwowe
Razem
niepaństwowe
państwowe
Razem
niepaństwowe
państwowe
171
-
171
165
-
165
336
-
28
Udział
Razem w %
336
2,6
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Gąsawa
30
60
90
30
60
90
60
120
180
1,4
Janowiec
Wlkp.
23
2
25
23
2
25
46
4
50
0,4
Łabiszyn
11
5
16
-
-
-
11
5
16
0,1
Rogowo
26
4
30
23
4
27
49
8
57
0,4
Żnin
30
20
50
60
40
100
90
60
150
1,1
Łącznie
Powiat
Żniński
291
91
382
301
106
407
592
197
789
6,0
Źródło: Program zwiększenia lesistości i zadrzewień w latach 2001 – 2010 na terenie województwa
kujawsko – pomorskiego
Ogółem powierzchnia gruntów rolnych przewidzianych do zalesiania w latach 2001-2020
w gminie Barcin - 336 hektarów gruntów niepaństwowych.
Koszt założenia uprawy drzew leśnych na gruntach porolnych wg cen z 2000 roku, kształtuje
się w granicach 2-3 tys. złotych/ha, średnio 2,5 tys. złotych/ha.
W programie krajowym założono, że zalesianie gruntów prywatnych w 50 % nastąpi siłami i środkami
właścicieli gruntów.
Źródła finansowania
Minister Finansów w porozumieniu z Ministrem Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
oraz Wojewodą Kujawsko-Pomorskim w przypadku programu dla województwa, będzie tworzyć
warunki do finansowania ze środków budżetowych, sporządzenie wojewódzkiego studium
przestrzennego zagospodarowania obszarów przeznaczonych do zalesiania w ramach zadań
rządowych.
W budżecie Państwa są przewidziane i będą w latach następnych odpowiednie środki przekazywane
na podstawie ustawy o lasach, na zalesianie gruntów państwowych i prywatnych.
Lasy Państwowe maja zapewnione finansowanie przyjętego rozmiaru zalesień w ciągu najbliższych
5 lat.
Stworzone zostaną warunki i możliwości refundowania właścicielom prywatnym udokumentowanych
kosztów zalesień i zadrzewień wykonanych w ramach własnych pod nadzorem miejscowego
nadleśnictwa. Dotyczyć to powinno głównie kosztów zakupu sadzonek i prac agrotechnicznych.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wspierać będzie rozwój gospodarstw
rolno-leśnych i zalesianie gruntów nieefektownych ekonomicznie w uprawie rolnej.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uwzględni w kryteriach
finansowych przedsięwzięć środki finansowe na wykup pod zalesienia i zalesianie gruntów
marginalnych: położonych na wododziałach, w obszarach źródliskowych i zagrożonych powodzią,
zagrożonych erozją silną - położonych na obszarach ekologicznego zagrożenia, skażonych
i zdegradowanych, położonych w granicach parków krajobrazowych i obszarów chronionego
krajobrazu oraz dotacje do zalesień i zadrzewień na gruntach niepaństwowych.
Na prace zalesieniowe mogą być wykorzystane także środki NFOŚiGW, GFOŚiGW,
EKOFUNDUSZU, Funduszu Leśnego, Funduszu Pracy oraz źródła pozabudżetowe: pożyczka dla
leśnictwa na realizacje programu zalesień ze strony Unii Europejskiej w ramach programu PHARE.
Każda gmina powinna mieć Program Ekorozwoju Gminy, z którego powinien wynikać
między innymi program zwiększenia lesistości gminy. W celu określenia w miejscowym planie
zakresu zadań zalesieniowych i zadrzewieniowych należy ustalić przebieg granicy rolno-leśnej przez
określenie konturu istniejących i przyszłych kompleksów leśnych.
29
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Realizacji zalesień powinno sprzyjać tworzenie miejskich i gminnych wspólnot leśnych, które mogą
korzystać z nieodpłatnego przejmowania gruntów własności Skarbu Państwa oraz z dotacji celowych
na zalesienia.
Pod względem administrowania lasami Gmina Barcin należy do nadleśnictw: Gołąbki (południowa
część gminy) i Szubin (północna część gminy).
Na terenie gminy Barcin, uchwałą Rady Miejskiej nr XVII/90/2003, z dnia 12.12.2003 r, w sprawie
uznania za ochronne lasów stanowiących własność Skarbu Państwa będących w zarządzie
nadleśnictwa Szubin, za ochronne uznano 17,67 ha lasów.
2.2. STAN CZYSTOŚCI ŚRODOWISKA NATURALNEGO
2.2.1. Stan czystości powietrza
Monitoring powietrza
Na terenie gminy Barcin zlokalizowane są 3 stacje pomiarowe Lafarge Cement Polska S.A.
Zakłady Kujawy w Bielawach (L):
* Piechcin
* Sodłogoszcz
* Wolice
L - stacja pomiarowa sieci lokalnej.
Tabela 16. Zestawienie stężeń zanieczyszczeń powietrza w gminie Barcin
Lokalizacja
Piechcin
Sadłogoszcz
Wolice
Stężenie średnie roczne w g/m3
Substancja
2001 rok
2002 rok
SO2
2,7
3,0
pył zaw. (TPS)
59,3
56,0
SO2
3,4
4,5
pył zaw. (PM10)
52,7
28,6
SO2
2,6
3,0
pył zaw. (TSP)
26,5
23,5
Źródło: WIOŚ Bydgoszcz
Stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości pyłu zawieszonego ogółem (TSP)
w Piechcinie i Sadłogoszczy oraz pyłu zawieszonego PM10 w Sadłogoszczy.
Opad pyłu, kadmu i ołowiu
Obowiązujące w 2002 roku poziomy dopuszczalne nie obejmują opadu pyłu, w związku z tym
można jedynie porównać wyniki uzyskane w 2002 roku z wynikami w 2001 roku.
Opad pyłu wyższy od 100 g/m2/rok w punktach pomiarowych należących do Lafarge Cement Polska
S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach.
Porównanie wyników z lat 2001 i 2002 wykazało, że zauważalne pogorszenie nastąpiło w Piechcinie.
Wśród wyników opadu kadmu najwyższą wartość w powiecie żnińskim zanotowano: w Piechcinie
(0,0030g/m2/rok, w rejonie Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach) oraz
w Sadłogoszczy (0,0013 g/m2/rok).
Najwyższy wynik opadu ołowiu zanotowano w rejonie Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy
w Bielawach w Piechcinie w gminie Barcin - 0,259 g/m2/rok.
30
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Klasyfikacja stref dokonana w wyniku pierwszej rocznej oceny za rok 2002
Powiat Żniński
Tabela 17. Klasa strefy ze względu na ochronę zdrowia
SO2
NO2
PM10
Pb
C6H6
CO
O3
A
A
A
A
A
A
A
klasa
ogólna
A
Tabela 18. Klasa strefy ze względu na ochronę roślin
SO2
NO2
O3
A
A
A
klasa
ogólna
A
W klasyfikacji uwzględniono margines tolerancji dla 6-ciu substancji, którego wartość corocznie
będzie redukowana, aż do osiągnięcia wartości granicznej.
 Klasa A - gdzie żadna substancja nie przekracza poziomu dopuszczalnego,
 Klasa B - w której, co najmniej jedna substancja mieści się pomiędzy poziomem
dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji,
 Klasa C - w której co najmniej jedna substancja przekracza poziom dopuszczalny
powiększony o margines tolerancji
 Klasa B/C - stworzona dodatkowo, gdy nie ma możliwości jednoznacznego przypisania
strefy do danej klasy.
źródło: WIOŚ - Raport 2003 rok.
2.2.2. Jakość wód podziemnych
Monitoring wód podziemnych
Dla potrzeb monitoringu przyjmuje się następujące klasy wód podziemnych:
 Ia - wody najwyższej jakości
 Ib - wody wysokiej jakości
 II - wody średniej jakości
 III - wody niskiej jakości
Sieć regionalna
Obejmuje w pierwszej kolejności Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), które ze
względu na swe położenie stanowią podstawowe źródła zaopatrzenia w wodę.
W 2002 roku wykonano badania zwykłych wód podziemnych w 94 otworach obserwacyjnych
na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, w tym w 4 otworach na terenie powiatu żnińskiego
(sieć regionalna), 2 na terenie gminy Barcin.
 Gmina Barcin, lokalizacja :
Wolice
- stratygrafia
- głębokość stropu
- czwartorzęd
- 30 m
31
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- użytkowanie terenu
- grunty orne z przewagą gospodarki
rozdrobnionej
- nr 142
- klasa, wody średniej jakości - II
-5
- GZWP
- ogólna ocena
- numer otworu
Wapienno
- stratygrafia
- jurajskie
- głębokość stropu
- 90 m
- użytkowanie terenu
- nieużytki naturalne
- GZWP
- nr 142
- ogólna ocena
- klasa, wody wysokiej jakości - Ib
- numer otworu
- 46
W porównaniu do roku 2001, klasa czystości wód badanych w 2002 roku w Wolicach nie
uległa poprawie, nadal wody są średniej jakości. Natomiast na stanowisku w Wapiennie w stosunku
do 2001 roku, stwierdzono w 2002 roku zmianę klasy czystości wód na wyższą - klasa Ib, wody
wysokiej jakości.
Sieci lokalne
W 2002 roku prowadzone były badania wód podziemnych wokół składowisk komunalnych.
Przebadano jakość wód podziemnych w rejonie 46 składowisk w województwie, między innymi
w gminie Barcin, składowisko zlokalizowane w miejscowości Barcin Wieś.
Ilość otworów obserwacyjnych - 7.
Badania wód podziemnych wykonano we wszystkich otworach obserwacyjnych, stwierdzono, że
jakość wód podziemnych była niska.
W 6-ciu otworach klasa jakości wód - III, a w jednym otworze klasa jakości wód - II. Na obniżenie
jakości wód miały wpływ wskaźniki sklasyfikowane w III klasie lub poza nią: mętność, fosforany,
azotany, azotyny, przewodnictwo elektrolityczne, ołów i glin.
Źródło: Raport WIOŚ - 2003 rok.
2.2.3. Jakość wód powierzchniowych
2.2.3.1. Rzeki
Stan czystości rzek:
rzeka NOTEĆ
Jakość wód rzeki Noteci od wielu lat klasyfikowana jest jako nie odpowiadająca
obowiązującym normom. Jakość wód rzeki kształtują poniżej jeziora Gopło punktowe źródła
zanieczyszczeń z wylotów oczyszczalni ścieków z miast: Kruszwicy, Inowrocławia, Pakości, Barcina,
Łabiszyna i Nakła oraz Zakładów przemysłowych: Inowrocławskie Zakłady Chemiczne Soda Mątwy
i Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach.
Na zanieczyszczenie wód Noteci mają również wpływ spływy powierzchniowe. Przeważająca część
zlewni, to obszar typowo rolniczy.
Wyniki badań wykonanych w 2002 roku wykazały, że pod względem fizykochemicznym cały
klasyfikowany fragment rzeki Noteci na terenie województwa nie odpowiadał normom. Poniżej
miasta Inowrocławia aż 9 parametrów fizykochemicznych nie odpowiadało normom, między innymi
chlorki, substancje rozpuszczone, potas, przewodnictwo elektrolityczne, twardość ogólna.
32
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Na wszystkich badanych stanowiskach stwierdzono ponadnormatywną koncentrację chlorofilu „a”.
Pod względem sanitarnym, jedynie odcinek poniżej stanowiska w Mątwach nie odpowiadał normom
III klasie czystości.
W stosunku do 2001 roku jakość wód Noteci pod względem fizykochemicznym uległa
pogorszeniu na odcinku poniżej jeziora Gopło. Natomiast pod względem sanitarnym nastąpiła
zdecydowana poprawa. Ze względu na miano Coli, ponad 90 % klasyfikowanego odcinka rzeki
spełniało wymogi II i III klasy czystości (między innymi poniżej Łabiszyna - II klasa). Ogólna ocena poniżej III klasy (NON).
2.2.3.2. Jeziora
Stan czystości jezior
Wojewódzka Inspekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w ramach badań
monitoringowych jezior w województwie kujawsko-pomorskim, prowadzi badania jezior w powiecie
żnińskim. W latach 1994 -2001 przebadano 13 jezior z terenu powiatu żnińskiego, w tym dwa
znajdujące się na terenie gminy Barcin.
Jezioro Kierzkowskie, gmina Żnin, skrawek płn. gminy Barcin
Jest ostatnim jeziorem zlokalizowanym na ciągu Strugi Foluskiej. Powierzchnia - 77,3 ha,
objętość - 6195,3 tys. m3, głębokość maksymalna - 23,0 m.
- Zlewnia Struga Foluska - Noteć.
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich.
Podatność na czynniki degradacyjne - II kategoria. Według badań wykonanych w 1996 roku niska,
pozaklasowa jakość wód (NON). Wody jeziora zawierają duże ilości chlorków, poprzez wlew
zasolonych wód z jeziora Wolickiego.
Jezioro Wolickie, gmina Barcin
Zlokalizowane jest na ciągu rzeki Noteci. Powierzchnia jeziora 243,5 ha, objętość - 11888,9
3
tys. m , głębokość maksymalna - 15,4 m.
- Zlewnia Noteć - Warta.
Najgłębszy obszar jeziora zajmuje około 10 % powierzchni, pozostałe 90 % nie przekracza głębokości
5 m. Do jeziora przylegają tereny wysoczyzny, gdzie na utworach gliniastych ukształtowały się gleby
brunatne, wykorzystywane rolniczo.
W zlewni jeziora, powstaje duża ilość ścieków komunalnych i przemysłowych, odprowadzanych do
rzeki Noteci.
Jezioro nie jest odporne na degradację, bowiem praktycznie wszystkie parametry służące określeniu
warunków naturalnych pozostają poza kategorią - wg tabeli III kategoria podatności.
Badania jakości wód jeziora wykonane w 2000 roku wykazały, że nie odpowiada obowiązującym
normom (NON).
Wszystkie wskaźniki osiągały wartości znacznie przekraczające wartości normatywne między innymi
azot amonowy, przewodnictwo, duże ilości takich zanieczyszczeń jak: chlorki, wapń, magnez, sód
i potas. Źródłem tych zanieczyszczeń są ścieki odprowadzane przez przemysł chemiczny,
zlokalizowany w zlewni jeziora.
Stan sanitarny jeziora odpowiadał II klasie czystości. Jezioro w stosunku do badań wykonanych
w 1991 roku nie wykazuje żadnych zmian, jest nadal akwenem silnie zdegradowanym.
Źródło: Raporty WIOŚ Bydgoszcz 1995 - 2002 rok.
33
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Dane morfometryczne jezior: Źródło „Atlas jezior Polski” tom I
Jezioro Sadłogoszcz, gmina Barcin
 Zlewnia Wełna – Warta
 Powierzchnia – 42,7 ha, objętość 597,8 tys. m3, głębokość max. – 2,7 m, głębokość średnia –
1,4 m, długość max. 1200 m, szerokość max.– 540 m
 Klasa czystości – b.d.
 Kategoria podatności na degradację – b.d.
Dane: przekazane przez Starostwo Powiatowe w Żninie
2.2.4. Stan czystości gleb
2.2.4.1.Stan czystości gleb rolnych
W ramach monitoringu krajowego na terenie gminy Barcin zlokalizowane jest stanowisko
badawcze gleb użytkowanych rolniczo - badania prowadzone są cyklicznie co 5 lat.
Tabela 19. Wyniki badań stanu czystości gleby w gminie Barcin
Zalesie Barcińskie, gmina Barcin
1995 rok
2000 rok
 metale ciężkie
0
0
 WWA
1
1
 S-SO4
2
2
Stopień zanieczyszczenia gleb:
 0 - zawartość naturalna
 1 - zawartość podwyższona
 2 - małe zanieczyszczenie
 3 - zanieczyszczona
 4 - silnie zanieczyszczona
 5 - bardzo silnie zanieczyszczona
Nie stwierdzono zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi - zawartość naturalna.
Stopień zanieczyszczania gleb wyższymi węglowodorami aromatycznymi (WWA) - zawartość
podwyższona.
Zawartość siarki siarczanowej w glebie w gminie Barcin - małe zanieczyszczenie.
Nie stwierdzono pogorszenia stanu czystości gleb w okresie 5 lat - brak zmian.
W ramach monitoringu regionalnego prowadzonego przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą
w Bydgoszczy, nie stwierdzono zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi (Cu, Cd, Ni, Pb, Zn)
w powiecie żnińskim - zawartość naturalna.
Stwierdzono natomiast zanieczyszczenie gleb siarką siarczanową. Podwyższona zawartość siarki
pochodzenia antropogenicznego występuje aż w 84 gminach województwa, w tym także w 6 gminach
powiatu żnińskiego (IV stopień, zawartość bardzo wysoka, stanowi 3 % powierzchni, gleb
w województwie i 6 % powierzchni gleb w powiecie).
Źródło: Raporty WIOŚ w Bydgoszczy 2000 rok, 2001 rok i 2002 rok.
34
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.2.5. Promieniowanie elektromagnetyczne
Wzrost stosowanych urządzeń wytwarzających elektromagnetyczne promieniowanie
niejonizujące ma ujemny wpływ na środowisko i zdrowie człowieka. W powszechnym użyciu są
systemy radiowo – telewizyjne, radiofoniczne (także CB), systemy przekazu informacji,
radiolokacyjne i radionawigacyjne, medyczne urządzenia diagnostyczne i terapeutyczne, a także linie
elektroenergetyczne i stacje elektroenergetyczne. Pola elektromagnetyczne wytwarzane przez tego
typu urządzenia nakładając się na istniejące w przyrodzie pole naturalne zmieniają warunki bytowania
człowieka. Coraz częściej zaczyna się mówić o zanieczyszczaniu środowiska naturalnego
promieniowaniem elektromagnetycznym w podobnym aspekcie jak o skażeniu chemicznym czy
zagrożeniu środowiska hałasem.
Źródła pól elektromagnetycznych w gminie Barcin są przedstawione w poniższej tabeli.
Tabela 20. Źródła pól elektromagnetycznych w gminie Barcin
L.p.
Źródła promieniowania elektromagnetycznego
1
2
Miejscowość- lokalizacja
3
1
Stacje bazowe telefonii komórkowej
Barcin, Bielawy
2
Telewizja kablowa
Barcin
Źródło: Urząd Miejski w Barcinie
 linie elektroenergetyczne napowietrzne dla prądu przemiennego
Wokół źródeł pól elektromagnetycznych (linii i stacji elektroenergetycznych oraz obiektów
radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych) tworzy się w razie potrzeby obszary
ograniczonego użytkowania. Aby ograniczyć uciążliwości promieniowania elektromagnetycznego
koniecznym jest podejmowanie niezbędnych działań polegających na:
 analizie wpływu na środowisko nowych obiektów emitujących promieniowanie
elektromagnetyczne (na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy
i pozwoleń na budowę) oraz
 zobowiązywaniu inwestorów do pomiarów kontrolnych rzeczywistego rozkładu
elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego w otoczeniu stacji i uwzględniania
kierunków radiolinii przy ewentualnym lokalizowaniu nowych obiektów związanych
z przebywaniem ludzi.
Maksymalne szerokości stref ochronnych w otoczeniu linii wysokiego (WN) i niskiego napięcia (NN)
o natężeniu pola elektrycznego ponad 1 kV/m przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 21. Obszar stref ochronnych w otoczeniu linii NN i WN o natężeniu pola elektrycznego ponad
1 kV/m
Maksymalna szerokość strefy ochronnej linii 400 kV
Minimalna szerokość strefy ochronnej linii 400 kV
Maksymalna szerokość strefy ochronnej linii 220 kV
Minimalna szerokość strefy ochronnej linii 220 kV
Maksymalna szerokość strefy ochronnej linii 110 kV
m
m
m
m
m
74
50
46
30
24
Minimalna szerokość strefy ochronnej linii 110 kV
m
18
Zakłady z terenu powiatu żnińskiego, które muszą posiadać pozwolenie na emisje promieniowania
elektromagnetycznego:
35
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach, źródło promieniowania linia
energetyczna 110 kV, stacja bazowa telefonii komórkowej
termin uzyskania pozwolenia – do 31.12.2005 r.
- Kujawy Wapno Bielawy Zakład prowadzi pomiary promieniowania elektromagnetycznego w celu
uzyskania pozwolenia – termin do 31.12. 2005 r., wniosek w trakcie opracowania.
2.2.6. Hałas i wibracje
Postępująca urbanizacja i rozwój komunikacji drogowej powodują, że z każdym dniem
zwiększają się uciążliwości wynikające ze stałego narastania hałasu w aglomeracjach miejskich
i przemysłowych. Mają one wpływ na stan psychiczny i zdrowie człowieka.
Zagrożenie hałasem i wibracjami charakteryzuje się mnogością źródeł i powszechnością
występowania. Najbardziej uciążliwymi emitorami hałasu i wibracji, mającymi zasadniczy wpływ na
klimat akustyczny środowiska, są: trasy komunikacyjne (pojazdy samochodowe, motocykle, ciągniki,
pociągi), zakłady przemysłowe na skutek stosowania hałaśliwych i wibracyjnych technologii oraz
maszyn i urządzeń. Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym
zasięgu oddziaływania, wpływają one na klimat akustyczny, jednakże wpływ ten ma charakter
lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu mogą jednak powodować uciążliwości dla osób
zamieszkujących w ich najbliższym sąsiedztwie. Znaczny wpływ na środowisko wywiera hałas
komunikacyjny. W skali kraju, a także na terenie powiatu obserwuje się gwałtowny rozwój
motoryzacji. Nastąpił kilkakrotny wzrost liczby pojazdów poruszających się po drogach i ulicach
miast. W związku z tym wzrosło zagrożenie środowiska hałasem komunikacyjnym, które jest
proporcjonalne do tzw. wskaźnika presji motoryzacji, który wiąże gęstość sieci drogowej i natężenie
ruchu w tej sieci z potencjalną liczbą ludzi objętą wpływem uciążliwości powodowanych przez środki
transportu.
2.2.6.1. Hałas przemysłowy
Powodowany jest przez maszyny, urządzenia i narzędzia, części procesów technologicznych
generujących hałasy zlokalizowane wewnątrz i na zewnątrz obiektów.
Na 7 zakładów, które przedłożyły ankiety informacyjne 2 zakłady posiadają decyzję na emisje hałasu
do środowiska:
- KUJAWY WAPNO Bielawy, jako element pozwolenia zintegrowanego, ważne do 31.12.2013 r.,
Zakład prowadzi pomiary, raz na dwa lata. Brak przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu.
Zakład posiada mapę akustyczną, obrazującą rzeczywisty poziom hałasu wokół zakładu.
- MOWAP Barcin – Decyzja udzielona bezterminowo. Zakład prowadzi pomiary emisji hałasu jeden
raz w roku.
Stwierdzono w latach ubiegłych przekroczenia w stosunku do udzielonego pozwolenia.
W zakładzie Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach emisja hałasu stanowi
element pozwolenia zintegrowanego.
2.2.7. Poważne awarie przemysłowe
Poważne awarie obejmują skutki dla środowiska powstałe w wyniku awarii przemysłowych
i transportowych z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych. Zapobieganie poważnym
awariom w odniesieniu do przemysłu wykorzystującego niebezpieczne substancje chemiczne ma
ogromne znaczenie ekonomiczne i decyduje o jego wizerunku i akceptacji w społeczeństwie. W tytule
36
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
IV „Poważne awarie”, zawartym w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska,
określone zostały podstawowe zasady zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom
przemysłowym, podmioty, których dotyczą wprowadzone przepisy, oraz ich obowiązki i zadania,
a także główne procedury i dokumenty.
Dane zawarte w dokumentach, o których mowa w ustawie, takich jak zgłoszenie zakładu
o zwiększonym ryzyku lub dużym ryzyku, program zapobiegania awariom, raport o bezpieczeństwie,
wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy, informacje niezbędne do opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego, przedkładane właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej – mają być
rzetelne i odzwierciedlać stan bezpieczeństwa w zakładzie.
Przejściowo obowiązują rozporządzenia wykonawcze do poprzedniej ustawy o ochronie
i kształtowaniu środowiska, określające wymagania dotyczące raportów o bezpieczeństwie oraz
planów operacyjno-ratowniczych.
Na terenie powiatu żnińskiego poważne awarie mogą być związane z:

rurociągiem finalnym Nowa Wieś Wielka – przez teren powiatu żnińskiego do Rejowca,


gazociąg wysokiego ciśnienia Dn80-Dn500 Inoworcław-Żnin-Nakło
transportem drogowym substancji niebezpiecznych,
 magazynowaniem i stosowaniem w instalacjach technologicznych substancji niebezpiecznych,
 magazynowaniem i dystrybucją produktów ropopochodnych,
 niewłaściwym postępowaniem z odpadami zawierającymi substancje niebezpieczne.
Awarie zbiorników magazynowych i instalacji technologicznych z substancjami niebezpiecznymi
mogą spowodować zniszczenie życia biologicznego w zbiornikach wodnych, przenikanie tych
substancji do gruntu i wód gruntowych.
2.2.7.1. Zagrożenia poważną awarią przemysłową
Szczegółowe zasady kwalifikowania zakładów ze względu na wymienione zagrożenia zawarte
są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości
substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu
o zwiększonym ryzyku alb zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
(Dz.U. z 2002 r. Nr 58 poz. 535).
Podstawowym kryterium kwalifikowania zakładu jest rodzaj substancji niebezpiecznej znajdującej się
w zakładzie i jej ilość.
Na terenie gminy występuje jeden zakład, który wg rozporządzenia Ministra Gospodarki kwalifikują
się do:
 zakładu o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej:
- KUJAWY WAPNO Bielawy, gmina Barcin, substancja olej opałowy ciężki (mazut), około
2.500 Mg, Zakład posiada „Program zapobiegania awariom – System Bezpieczeństwa”.
Termin opracowania i wdrożenia 07.10.2002 r.
3. EKOLOGIZACJA PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I UŻYTKOWANIA
TERENU – OBSZAR POWIATU ŻNIŃSKIEGO
Elementy ochrony środowiska w planie zagospodarowania przestrzennego województwa
Kujawsko-Pomorskiego
Plan nie posiada rangi prawa miejscowego, jest jednak wiążący na obszarze województwa,
gdyż jego ustalenia muszą być uwzględnione w uchwalanych przez organy samorządu terytorialnego
37
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, z którymi musi być
spójny każdy opracowywany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Ocena stanu środowiska na terenie województwa, ocena walorów przyrodniczo-turystycznych
i analiza systemu obszarów chronionych, pozwoliła na wydzielenie obszarów problemowych o złym
stanie środowiska lub zagrożonych pogorszeniem stanu istniejącego.
W Planie wyróżniono jako problemowe między innymi obszary położone na Pojezierzu
Gnieźnieńskim - obszar powiatu żnińskiego:
 obszary Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) zagrożone pogorszeniem
jakości wód na skutek braku warstwy izolacyjnej od powierzchni głównie w dolinie Wisły
i Noteci oraz na Pojezierzu Gnieźnieńskim,
 obszary zalewowe i zagrożone powodzią podczas wysokich stanów wód, głównie
w dolinach Wisły, Noteci i środkowej Drwęcy,
 obszary zlewni Brdy, Drwęcy i Noteci stanowiących źródło zaopatrzenia w wodę pitną dla
miast,
 obszary, na których brak, bądź występują w złym stanie elementy infrastruktury technicznej
(drogi, linie kolejowe, szlaki wodne, urządzenia wodnokanalizacyjne i gazowe), co wpływa
negatywnie na stan środowiska,
 obszary Pojezierzy: Chełmińskiego, Dobrzyńskiego, Gnieźnieńskiego i Kujawskiego
o koncentracji jezior o ponadnormatywnym stopniu zanieczyszczenia,
 obszary zagrożone deficytem wody na Równinie Inowrocławskiej, Pojezierzy Kujawskim
i Gnieźnieńskim oraz częściowo na Pojezierzu Dobrzyńskim i Chełmińskim,
 obszary intensywnie użytkowane rolniczo, pozbawione szaty roślinnej i zadrzewień,
w szczególności na Równinie Inowrocławskiej, Pojezierzu Chełmińskim, Gnieźnieńskim
i Kujawskim,
 obszary braku ciągłości terenów prawnie chronionych, w szczególności w dolinie Wisły,
dolinie Drwęcy oraz na Pojezierzach Dobrzyńskim i Gnieźnieńskim.
Kierunki ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego
Dla ochrony zasobów i walorów przyrodniczych i krajobrazowych niezbędne jest gospodarowanie
z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, poprzez:
 utworzenie Pałuckiego Parku Krajobrazowego,
 wyznaczenie nowych obszarów chronionego krajobrazu, w tym między innymi w dolinie
Noteci,
 zachowanie terenów korytarzy ekologicznych, stanowiących łączniki między obszarami
chronionymi: między innymi całą dolinę Noteci,
 ochronę zasobów wodnych, przez opracowanie spójnego kompleksowego programu ochrony
wód powierzchniowych, zwłaszcza jezior, przed obszarowymi zanieczyszczeniami
pochodzenia rolniczego, ze wskazaniem sposobów i metod tej ochrony,
 poprawę jakości zanieczyszczonych wód jezior i cieków, w szczególności na Pojezierzach:
między innymi Gnieźnieńskim,
 kontynuowanie rozbudowy systemów kanalizacji sanitarnej w celu dociążenia oczyszczalni
ścieków, a tym samym zwiększenia ich efektywności,
 modernizację istniejących oczyszczalni ścieków w kierunku chemicznego unieszkodliwiania
ścieków oraz dostosowania ich przepustowości do przyszłych potrzeb,
38
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
 ustalenie reżimów ochronnych i zasad gospodarowania na terenach Głównych Zbiorników
Wód Podziemnych nie posiadających izolacji od powierzchni, w szczególności na obszarach
najwyższej ochrony (ONO), między innymi w dolinie Noteci,
 eliminację czynników degradacji (zmniejszenia żyzności i produkcyjności gleb)
i zanieczyszczenia gleb oraz naruszania stosunków wodnych. Szczególnie należy chronić
zwarte kompleksy najlepszych gleb, między innymi we wschodniej i północnej części
Pojezierza Gnieźnieńskiego,
 zwiększenie lesistości obszaru województwa poprzez zalesianie gruntów najsłabszych klas
bonitacyjnych, mało przydatnych dla gospodarki rolnej zgodnie z Programem zwiększenia
lesistości i zad rzewień w latach 2001-2020, w szczególności między innymi w gminach:
Barcin, Gąsawa i Żnin,
 umieszczanie w planach budowy i modernizacji ciągów komunikacyjnych tzw. biologicznej
zabudowy dróg, w szczególności kontaktujących się z terenami rolniczymi i osadczymi,
 ochronę złóż surowców naturalnych przed nadmierną i nieracjonalną eksploatacją oraz
niezwłoczna rekultywacja złóż wyeksploatowanych,
 edukację ekologiczną na obszarach chronionego krajobrazu,
 dla zachowania dziedzictwa kulturowego, konieczne jest kontynuowanie działań w zakresie
ochrony obszarów o wysokich wartościach środowiska przyrodniczego i kulturowego.
4. INFORMACJA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA

Ludność – gminy 15.410 stan na 31.12.2003 r.
- w mieście – 8.256
- wsie ogółem – 7.154

Bezrobocie stan na 31.12.2003 r.
- bezrobotni zarejestrowani – 1 990/1 984 lata 2002/2003
- stopa bezrobocia rejestr. w % - 30,3 %
Dochody budżetu Gminy Barcin w 2002 roku
- ogółem – 24.931,0 tys. zł
- dochody własne razem – 15.477.9 tys. zł, w tym: podatek dochodowy od osób prawnych:
153,2 tys. zł, osób fizycznych: 2299,7 tys. zł, od nieruchomości – 9570,3 tys. zł, pozostałe
dochody: dotacje celowe z budżetu państwa – 2501,7 tys. zł i subwencje ogólne 6542,4 tys. zł

Wydatki budżetu powiatu żnińskiego w 2002 roku
- ogółem 23482,0 tys. zł
w tym: gospodarka mieszkaniowa- 477,4 tys. zł, oświata i wychowanie- 8235,9 tys. zł,
ochrona zdrowia-463,7 tys. zł, opieka społeczna-3061,9 tys. zł, administracja publiczna 3235,0 tys. zł
Źródło: Rocznik statystyczny Województwa K-P, rok 2003- Urząd Statystyczny w Bydgoszczy
39
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
 Przemysł
Obecnie na terenie MiG Barcin istotne zakłady to: Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy
w Bielawach., KUJAWY WAPNO, „MOWAP” Sp. z o.o., Zakład P.U.H. Branży Meblarsko
Drzewnej oraz tartak, piekarnia i zakłady przemysłowo-usługowe na terenach wiejskich.
4.1. ZWIĄZEK MIAST I GMIN NADNOTECKICH
17 grudnia 1999 r. Rada Miejska w Barcinie podjęła Uchwałę Nr XVI/106/99 w sprawie
przystąpienia Gminy do Stowarzyszenia pn. „Związek Miast i Gmin Nadnoteckich”. Do
Stowarzyszenia należy 13 gmin. Związek Miast i Gmin Nadnoteckich ma na celu wspieranie idei
samorządu terytorialnego, integracje wspólnot lokalnych, inicjowanie i wspieranie działań mających
na celu przywrócenie jakości wód Noteci oraz utrzymanie jej walorów przyrodniczych
i krajobrazowych.
4.2. STOWARZYSZENIE LOKALNEGO ROZWOJU GMIN
23 lutego 2001 r. Rada Miejska podjęła Uchwałę Nr XXXIII/187/2001 w sprawie:
przystąpienia Gminy Barcin do Stowarzyszenia Lokalnego Rozwoju Gospodarczego Gmin. Do
stowarzyszenia należą gminy Żnin, Pakość, Barcin i Łabiszyn. Celem Stowarzyszenia jest przede
wszystkim przyciąganie zagranicznych inwestorów, umożliwianie nawiązania współpracy pomiędzy
lokalnymi podmiotami gospodarczymi, a zagranicznymi przedsiębiorstwami.
5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
5.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA
5.1.1. Zaopatrzenie w wodę
Źródłem wody pitnej dla Gminy Barcin są ujęcia na terenie gminy. Stopień zwodociągowania
gminy wynosi 99,9 % (źródło: UM w Barcinie). Na terenie gminy, w miejscowości Złotowo 4 posesje
nie są zwodociągowane. Aktualnie nie ma możliwości technicznych ani ekonomicznych, żeby je
podłączyć do sieci wodociągowej.
Długość sieci wodociągowej na terenie gminy Barcin 101,6 km, w tym rur azbestowych 11,1km.
Sprzedaż wody na potrzeby zaopatrzenie ludności oraz instytucji i zakładów na terenie
Gminy Barcin wyniosła ogółem 570.199 m3 (Źródło P.P.U. WODBAR Sp. z o.o.).
Tabela 22. Długość sieci wodociągowej oraz ilość odbiorców
L.p
Miejscowość
1
W tym
azbestowych
3
4
1
Barcin
14,6
4,2
2
Aleksandrowo
1,4
-
3
Augustowo
1,9
-
4
Barcin Wieś
2,3
2,3
Dąbrówka
2,0
-
5
2
Długość sieci
km
Barcińka
40
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
6
Gulczewo
1,8
-
7
Józefinka
4,5
-
8
Julianowo
2,4
-
9
Kania
4,9
1,2
10
Knieja
1,4
-
11
Krotoszyn
2,2
1,2
12
Mamlicz
24,4
-
13
Młodocin
6,7
0,3
14
Piechcin
9,4
-
15
Pturek
4,9
-
16
Sadłogoszcz
5,3
-
17
Szeroki Kamień
1,9
1,9
18
Wolice
3,7
-
5,9
-
19
20
Zalesie
Barcińskie
Złotowo
W 2001 r. dokonano wymiany rur azbestowych na odcinku o długości 165 m, w 2003 r. na odcinku o
długości 270 m.
Gminne ujęcia wody i gminne stacje uzdatniania wody
W gminie Barcin dwa ujęcia w miejscowości Wolice posiadają wyznaczone strefy ochrony źródeł dla
każdego ujęcia (obszar ochrony pośredniej o powierzchni 5,95 ha i 14,0 ha).
Tabela 23. Gminne ujęcia wody
l.p.
nazwa ujęcia
lokalizacja
Ujecie gminne
PIECHCIN
właściciel
użytkownik
Gmina Barcin
P.H.U. Wodbar
Barcin
studnia
głębokość
wydajność
wielkość poboru
wody
Nr 1
168 m
Q= 40 m3/h
Nr 3
185 m
Q=84 m3/h
Qmaxh=84 m3/h
Qmaxd=1020 m3/d
Qśrd= 680 m3/d
1.
2.
Gmina Barcin
P.H.U. Wodbar
Barcin
Nr 2 (nieczynna)
49 m
Q= 155 m3/h
Nr 1
55 m
Q=68 m3/h
Nr 2
41
Strefa ochrony
bezpośredniej
Strefy ochrony
pośredniej brak
Nr 1b (nieczynna)
181 m
Q=9 m3/h
Ujęcie gminne
MAMLICZ
strefy ochrony
Qmaxh=45 m3/h
Qmaxd=363 m3/d
Qśrd= 508 m3/d
Strefa ochrony
bezpośredniej
Strefy ochrony
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Ujecie gminne
WOLICE
56,5 m
Q= 64 m3/h
Nr 1a
32,5 m
Q=90 m3/h
Gmina Barcin
P.H.U. Wodbar
Barcin
Nr 2a
34 m
Q=88 m3/h
pośredniej brak
Strefa ochrony
bezpośredniej
Qmaxh=230 m3/h
Qmaxd=3500 m3/d
Qśrd= 2300 m3/d
Strefa ochrony
pośredniej
ustanowiona
wokół studni nr 1a
Nr 3
47 m
Q=100,5 m3/h
3.
Nr 4
49,5 m
Q=112 m3/h
Nr 5
50 m
Q=101 m3/h
Źródło Starostwo Powiatoe
W tabeli poniżej zestawiono stacje uzdatnia wody w poszczególnych gminach z podaniem poboru,
zapasów wody oraz wydajności obiektów (dane z ankiety gminnej).
Tabela 24. Zestawienie SUW na terenie gminy
L.p
Miejscowość
1
2
Pobór
m3/d
SUW
Rezerwa
dyspozycyjna
Szt.
3
m /d
Lokalizacja/
Wydajność
miejscowość
m3/d
3
4
5
6
7
1
Wolice
1096
1654
1
Wolice
2750
2
Piechcin
574
526
1
Piechcin
1100
3
Mamlicz
290
1468
1
Mamlicz
1760
Według informacji Urzędu Miejskiego w Barcinie nie istnieje konieczność modernizacji stacji SUW
na terenie gminy
Ujęcia zakładowe
Na terenie gminy Barcin zlokalizowane są trzy ujęcia zakładowe.
Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach posiadają pozwolenie
wodnoprawne Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, z dnia 30.12.2003 r., znak WŚiR.III.6811/2/46/03
na pobór wód podziemnych dla potrzeb bytowo-gospodarczych w ilości Qmaxh- 13 m3/h, Qśrd- 139
m3/h, Qmaxd- 194,7 m3/h z utworów jurajskich z ujęcia o łącznych zasobach eksploatacyjnych 66 m3/h,
ze studni wierconych zlokalizowanych w miejscowości Wapienno:
- nr 2 o głębokości h=89 m wydajności eksploatacyjnej 66 m3/h,
- nr 1 o głębokości h=93 m wydajności eksploatacyjnej 28,93 m3/h.
W odległości 5- 8 m od obudowy studni nr 1 i 2 ujęcia wody podziemnej wyznaczono strefy ochrony
bezpośredniej wygrodzone i wyłączone z wszelkiego użytkowania nie związanego z obsługą ujęcia.
42
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
W 2003 r. z ujęcia wody pobrano – 54 tys. m3 wody na cele socjalne. Zakład sprzedaje wodę
z własnego ujęcia 15 firmom, łączna ilość wody sprzedanej w 2003 r. wyniosła 15.703 m3.
Ponadto Zakłady posiadają pozwolenie na pobór wód kopalnianych odwodnienie wyrobiska
górniczego Wapienno dla potrzeb produkcyjnych przy pomocy pompowni usytuowanej na
wschodnim brzegu żąpia centralnego – jeziora Jordan ilości Qmaxh- 69,6 m3/h, Qśrd- 493,0 m3/h, Qmaxd1111 m3/h. w 2003 r. na cele technologiczne z Żąpie Jordan pobrano 108 tys. m3 wody, na cele
chłodnicze 125 tys. m3. (Źródło: ankieta zakładowa)
Zakłady KUJAWY WAPNO Sp. zo.o. w Bielawach posiadają pozwolenie wodnoprawne
Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, z dnia 30.12.2003 r., znak WŚiR.III.6811/2/44/03 na pobór wód
podziemnych dla potrzeb bytowo-gospodarczych w ilości Qmaxh- 4,6 m3/h, Qśrd- 48,8 m3/h, Qmaxd- 68,3
m3/h,z utworów jurajskich z ujęcia o łącznych zasobach 38 m3/h, ze studni wierconych
zlokalizowanych w miejscowości Bielawy:
- nr 2 o głębokości h=81,5 m wydajności eksploatacyjnej 38 m3/h,
- nr 2 B o głębokości h=81,5 m wydajności eksploatacyjnej 38 m3/h.
W odległości 8 m od obudowy studni nr 2 i 2 B ujęcia wody podziemnej wyznaczono strefy ochrony
bezpośredniej wygrodzone i wyłączone z wszelkiego użytkowania nie związanego z obsługą ujęcia.
W Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach oraz w KUJAWY WAPNO Sp.
z o.o. wdrażane są zamknięte obiegi wody. W pierwszym przypadku jest to instalacja wytwarzania
klinkieru suchą technologią (młyn cementu), w KUJAWY WAPNO Sp. z o.o. wykorzystywane są
wody a odwadniania kopalni Bielawy. (Źródło: ankieta zakładowa).
Na terenie b. Cegielni w Barcinie, obecnie Wielobranżowa Firma Usługowo-ProdukcyjnoHandlowa ”Walex” – studnia Nr 2 o głębokości 28 m, wydajności Q= 23 m3/h
(Źródło: Starostwo Powiatowe w Żninie).
Ponadto na terenie ogródków działkowych w Barcinie zlokalizowane jest jedno ujęcie wody.
Tabela 25. Ujęcie P.O.D. Barcin
Nazwa ujęcia
lokalizacja
Właściciel
użytkownik
Polski Związek
Działkowy w
Warszawie
Ogród Działkowy
BARTEK Barcin
Źródło: Starostwo Powiatowe w Żninie
Ujęcie P.O.D
Barcin
Studnia
głębokość
wydajność
wielkość poboru
wody
Qmaxh=18 m3/h
Qmaxd=164 m3/d
Qśrd= 27,3 m3/d
Nr 1
29,5 m
Q=18 m3/h
strefy ochrony
Nie ma
Studnie publiczne
Według danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie na terenie gminy jest 9 studni publicznych.
Woda na cele p.poż.
W gminie Barcin woda na cele przeciw pożarowe pobierana jest z sieci wodociągowej.
43
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Tabela 26. Prognoza zużycia wody na terenie gminy
Lata
2004 – 2007
2008-2011
540
537,3
Prognoza zużycia
wody (tys. m3)
Gmina Barcin
Źródło: Urząd Miejski w Barcinie
5.1.2. Kanalizacja
Długość kanalizacji ścieków bytowych na terenie miasta i w miejscowościach gminy Barcin
wynosi 28,7 km (około 40,7 z przykanlikami), natomiast długość kanalizacji wód opadowych ok. 12
km. W miejscowościach Barcin na kanalizacji wód opadowych zainstalowano urządzenia
oczyszczające: piaskownik i 5 separatorów. Wody opadowe kierowane są do Noteci.
Stopień skanalizowania gminy Barcin wynosi 72 % obsługiwanych mieszkańców.
Tabela 27. Kanalizacja na terenie Gminy Barcin
L.p.
Miejscowość
Liczba mieszkańców
korzystających z
kanalizacji
Ilość ścieków
w 2003 r.
m3
1
2
3
4
5
1
Barcin
13,2
7900
240.765
2
Piechcin
13,9
3100
100.234
3
Krotoszyn
1,5
200
5.010
0,1
8
65
28,7
11.208
346.074
Wolice
(2 budynki
mieszkalne)
RAZEM
4
1)
Długość sieci
(km)1)
Bez przykanalików
Źródło – P.P.U. WODBAR Sp. z o.o.
W gminie Barcin jest 7 przepompowni ścieków, Barcin (5), Krotoszyn (1), Piechcin (1).
Trudno oszacować liczbę zbiorników bezodpływowych do gromadzenia nieczystości zlokalizowanych
na terenie gminy. Urząd Miejski w Barcinie oraz P.P.U. WODBAR Sp. z o.o. nie prowadzą takiej
inwentaryzacji. Z szamb ścieki są dowożone na oczyszczalnię w Sadłogoszczy samochodem P.P.U.
WODBAR Sp. z o.o.- STAR 200, o poj. 4,5 m3.
Ponadto zezwolenie na prowadzenie działalności, na terenie gminy Barcin w zakresie opróżniania
zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych uzyskało Przedsiębiorstwo
Wielobranżowe „TĘCZA” Henryk Bryda, z siedzibą w Pakości przy
ul.
Inowrocławskiej 12 -zezwolenia Burmistrza Barcina Nr RGP.OS.7062-2-5/04, z dnia 11.06.2004 r.
Ścieki będą wywożone do punktu zlewnego na terenie oczyszczalni ścieków w m. Sadłogoszcz.
Ilość ścieków dowożonych z szamb na gminną oczyszczalnię ścieków w Sadłogoszczy przedstawia się
następująco:
- 2001 r.
- 8.053 m3
- 2002 r.
- 7.420 m3
44
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- 2003 r.
- 4.010 m3 (Źródło P.P.U. WODBAR).
Samorząd Gminy Barcin refunduje, właścicielom nieruchomości, 25 % kosztów zakupu
przydomowych oczyszczalni na obszarach gdzie obecnie budowa sieci kanalizacyjnych nie ma
technicznego i ekonomicznego uzasadnienia.
W roku 2003 w ten sposób zwrócono część kosztów dwóch przydomowych oczyszczalni
w miejscowości Wolice.
5.1.3. Oczyszczalnie ścieków
5.1.3.1. Gminna oczyszczalnia ścieków w Sadłogoszczy
Oczyszczalnia ścieków w Sadłogoszczy przyjmuje ścieki komunalne z sieci kanalizacji
sanitarnej oraz ścieki dowożone z terenu gminy Barcin. Na oczyszczalni znajduje się punkt zlewny
ścieków dowożonych.
P.P.U. WODBAR Sp. z o.o. posiada pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków
oczyszczonych do wód Noteci za pośrednictwem rowu melioracji szczegółowej z oczyszczalni
ścieków w Sadłogoszczy, Nr decyzji Nr OŚ.6223-7/03, z dnia 30.12.2003 r., ważne do 31.12.2013 r.
Qśrd = 1786 m3/d
Qmaxd= 2500 m3/d
Qśrrok = 651.890 m3/rok
BZT5 – 25 mg O2/l lub 70-90 % redukcji
ChZT 125 mg O2/l lub 75 % redukcji
Zawiesina og. 35 mg/l lub 90 % redukcji
Azot og. 35 % redukcji
Fosfor og. 40 % redukcji
RLM (operat wodnoprawny) – w przedziale 10.000 – 14.000
Tabela 28.Oczyszczalnia ścieków na terenie gminy Barcin
Oczyszczalnie
L.p
1
1
Gmina
2
Barcin
Lokalizacja
3
Sadłogoszcz
Stopień
Typ
Qśrd
Przepusto-
oczyszczalni
m3/d
wość m3/d
4
5
6
7
1786
Max. 2500
Ok. 70 %
Mechanicznobiologiczna
wykorzystania
oczyszczalni
Redukcja zanieczyszczeń 2003 r.:
BZT5 – 98 %
ChZT – 96 %
Zawiesina – 97 %
Azot og. - 71 %
Fosfor og. – 78 %
W 2003 r na oczyszczalni ścieków w m. Sadłogoszcz oczyszczono 436.875 m3 ścieków – ścieki
z kanalizacji, dowożone z szamb, wody infiltracyjne, wody opadowe (Źródło P.P.U. WODBAR).
45
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Przez modernizację oczyszczalni ścieków w 1998 r. osiągnięto zmniejszenie stężenia wskaźników
zanieczyszczeń ściekach oczyszczonych wprowadzanych do odbiornika. Wielkość ładunku
zanieczyszczeń jest zależna od ilości ścieków dopływających do oczyszczalni, wzrastającej wraz
z sukcesywną rozbudową sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Barcin.
5.1.3.2. Zakładowe oczyszczalnie ścieków
Na terenie zakładu Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach znajduje się
oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowości 102 m3/dobę i redukcji zanieczyszczeń
o ok. 50 %. Oczyszczalnia ścieków składa się z: komory krat, osadnika wstępnego Imhoffa, komory
napowietrzania, osadnika wtórnego Imhoffa, zbiornika ścieków oczyszczonych, przepompowni osadu
i ścieków oczyszczonych, poletka osadowego.
Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach posiadają pozwolenie
wodnoprawne Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, z dnia 31.12.2003 r., znak WŚiR.III.6811/2/46/03
na odprowadzanie do rowu melioracyjnego Wapienno-Krotoszyn-Barcin i dalej do rz. Noteci:
- po oczyszczeniu w piaskowniku z odolejaczem wspólnym wylotem Ø 1000 mm, łącznie ścieków
w ilości Qśrd – 6115,8 m3 w tym:
- nadmiaru wód kopalnianych kopalnianych wyrobiska górniczego Wapienno Qśrd – 6.027
3
m /d, Qmaxh- 690 m3/h,
- wód pochłodniczych z cementowni w ilości Qśrd – 57 m3/d, Qmaxh- 68,3 m3/h,
- ścieków z myjni samochodowej oczyszczonych wstępnie w separatorze koalescencyjnym,
w ilości Qśrd – 5,0 m3/d, Qmaxh- 1,8 m3/h,
- wód popłucznych ze stacji uzdatniania wody, w ilości Qmaxh- 2,8 m3/h,
- wód poprocesowych z natrysku na zbiornik CO2 w ilości Qmaxh- 24,0 m3/h,
- wód opadowych oczyszczonych wstępnie w separatorach koalescencyjnych w ilości
1460,8dm3/s,
- odprowadzanie kanałem Ø 300 mm i poprzez kanał ogólnospławny Ø 1000 mm do rowu
Wapienno-Barcin i dalej do rz. Noteci ścieków bytowo-gospodarczych z Cementowni, wyrobiska
górniczego Wapienno i budynku administracyjnego Kopalni, oczyszczonych w zakładowej
oczyszczalni, w ilości Qśrd – 98,9 m3/d Qmaxd – 138,5 m3/d, Qmaxh- 9,2 m3/h.
- odwodnienie kopalni odkrywki górniczej Wapienno - Qśrd – 6.520 m3
- odwodnienie kopalni odkrywki górniczej Bielawy - Qśrd – 2.700 m3
Ilość ścieków oczyszczonych w 2003 r. wyniosła 40.014 m3. Lafarge Cement Polska S.A.
Zakłady Kujawy w Bielawach odprowadzają nadmiar wód z kopalni do rzeki Noteci poprzez
piaskownik w ilości 2.605 m3/d oraz zrzut wód chłodzących do Noteci poprzez piaskownik w ilości
343,08 m3/d. Stopień oczyszczenia 86 %.
Na terenie zakładu KUJAWY WAPNO Sp. z o.o. w Bielawach zlokalizowana jest
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków. Oczyszczalnia składa się z: piaskownika,
przepompowni ścieków, osadnika wstępnego Imhoffa, złoża biologicznego spłukiwanego, osadnika
wtórnego Imhoffa, poletka osadowego. Na oczyszczalnię kierowane są ścieki bytowo-gospodarcze
i wody popłuczne ze stacji uzdatniania wody.
Zakład posiada pozwolenie wodnoprawane Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia,
30.12.2003 r., znak WŚiR.III.6811/2/44/03 na odprowadzanie:
46
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
-rurociągiem Ø 500 do rowu Zalesie –Sadłogoszcz i dalej do rz. Noteci, łącznie w okresie
bezdeszczowym Qśrd-21898 m3/d: w tym:
- po oczyszczeniu w piaskowniku z zainstalowana barierą przeciwolejową - Qśrd-143,5 m3/d,
- ścieków zaolejonych z kotłowni i bazy mazutu, oczyszczonych wstępnie w oczyszczalni
ścieków zaolejonych, składającej się z: łapacza oleju, zbiornika resztek oleju, osadnika odmulin,
separatora oleju w ilości - Qśrd- 36,5 m3/d,
- wód pochłodniczych w ilości Qśrd- 87,0 m3/d,
- ścieków popłucznych z płukania filtrów żwirowych i wymienników jonitowych w ilości
Qśrd- 20,0 m3/d,
- ścieków bytowo-gospodarczych i wód popłucznych ze stacji uzdatniania wody oczyszczonych
w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w ilości - Qśrd- 45,4 m3/d (w tym wód popłucznych
Qśrd- 2,8 m3/d, ścieków bytowo-gospodarczych Qśrd- 42,6 m3/d)
- ścieków pochodzących z nadmiaru wód kopalnianych - Qśrd- 2.000 m3/d,
- w okresie deszczowym wód opadowych w ilości 384 dm3/s po oczyszczeniu w piaskowniku
z zainstalowaną barierą przeciwolejową.
W 2003 r. do rz. Noteci poprzez separator związków ropopochodnych odprowadzono
15.968 m3 ścieków. Natomiast do zakładowej oczyszczalni skierowano 25.603 m3 ścieków.
5.2.INFRASTRUKTURA ENERGETYCZNA
Przez teren powiatu biegną linie energetyczne 220 kV dostarczając energię elektryczną do
wszystkich gmin. Wszystkie miejscowości gminy Barcin są zelektryfikowane.
5.3. CIEPŁOWNICTWO
W gminie istnieją dwa scentralizowane systemy ciepłownicze w Piechcinie i Barcinie.
Długość sieci ciepłowniczej na terenie gminy Barcin 6,9 km (Piechcin – 2,2 km, Barcin 4,7 km).
Dostawcą ciepła jest PPU „WODBAR” Sp. z o.o. w Barcinie , które posiada pozwolenia Starosty
Żnińskiego na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza:
- ciepłownia Barcin, znak OŚ-7641-21/99, ważne do 31.12.2004 r.
- ciepłownia Piechcin znak OŚ-7644-11/2000, ważne do 31.12.2005 r.
Ponadto Piechcinie i Krotoszynie istnieją dwie kotłownie o charakterze lokalnym ogrzewające
osiedla po byłym PGR.
Tabela 29. Sieć ciepłownicza na terenie gminy Barcin
L.p.
Kotłownia Miejscowość
Wykorzystywane
paliwo
1
2
3
1
Barcin
Miał węglowy
2
Piechcin
j.w.
3.
Piechcin
Miał węglowy
4.
Krotoszyn
Miał węglowy
Obsługiwany teren
Liczba
odbiorców
indywidualnych
(mieszkańcy)
4
5
6
PPU „WODBAR” Sp. z
o.o.
j.w.
Spółdzielnia
Mieszkaniowa w Steklinie
Administrator Budynków
Mieszkaniowych ANR
Nowa część miasta
Barcina
Nowa część Piechcina
Stara część Piechcina
Dostawca ciepła
47
Budynki
wielorodzinne w
Krotoszynie
5148
2585
386
32
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
5.4. GAZOWNICTWO
Na terenie gminy Barcin, zgazyfikowane przewodowo gazem ziemnym wysokometanowym
GZ-50 jest miasto Barcin oraz miejscowości Piechcin i Krotoszyn. Miejscowości te są zaopatrywane
w gaz z sieci krajowej gazu ziemnego wysokiego ciśnienia z gazociągu DN 150 relacji InowrocławBarcin – Żnin – Nakło.
Tabela 30. Sieć gazowa na terenie powiatu
L.p.
Miejscowość
Długość
sieci
km
1
2
3
1
Gm. Barcin
(ogółem)
31,02
2
Barcin
14,09
3
Piechcin
14,5
4
Krotoszyn
2,43
Dostawca
gazu
Liczba
ludności w
miejscowości
4
PZG O/ZG
w
Bydgoszczy
PZG O/ZG
w
Bydgoszczy
PZG O/ZG
w
Bydgoszczy
PZG O/ZG
w
Bydgoszczy
Liczba odbiorców
Zakłady
przemysłowe
Indywidualnych
Instytucjonalnych
5
6
7
8
15.272
2992
17
5
2183
14
4
7073
0
0
102
0
1
Źródło: PZG o/ZG Bydgoszcz
5.4.1.Rozwój sieci gazowniczej, lata 2004-2007, 2008-2011
W latach 2004-2008 PZG O/ZG w Bydgoszczy nie przewiduje rozbudowy sieci gazowej
w powiecie żnińskim. Przewidywana rozbudowa jest uzależniona od miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego poszczególnych gmin oraz zainteresowania odbiorców gazu
przyłączeń do sieci gazowej ww Przedsiębiorstwa.
5.5. INSTALACJE PRZESYŁOWE
Przez teren gminy, na kierunku wschód – zachód przebiega gazociąg wysokiego ciśnienie
DN150, doprowadzający między innymi gaz ziemny do stacji redukcyjno-pomiarowej Io i IIo
zlokalizowanych w Barcinie, będących źródłem gazu dla miasta i miejscowości Krotoszyn oraz stacji
redukcyjno-pomiarowej Io w Piechcinie.
W północnej części gminy przebiega magistrala rurociągu transportu produktów naftowych z bazy
w Nowej Wsi Wielkiej do Rejowca w województwie wielkopolskim.
Tabela 31. Instalacje przesyłowe na terenie powiatu
L.p
Gmina
1
1.
Przesyłane
medium1)
2
Barcin
Ropociąg
Miejscowości, przez
które przebiega trasa
na terenie gminy
Długość
na
terenie
gminy
(km)
Średnica
(m)
3
4
5
Mamlicz-Kania,
Józefinka –PturekMłodocin
300
mm
48
Zarządca linii
Promień
strefy
ochronnej
(m)
6
7
Przedsiębiorstwo
Eksploatacji
Rurociągów
100
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Gaz
Piechcin-Zalesie
BarcińskieSadłogoszczKrotoszyn- Barcin
150
Naftowych
„Przyjaźń” Płock
Pomorska Spółka
Gazownicza sp. z
o.o.
Oddział Zakład
Gazowniczy w
Bydgoszczy
20
5.6. LINIE KOLEJOWE
Przez teren powiatu żnińskiego przebiega linia kolejowa Nr 206 Inowrocław Rąbinek-Drawski
Młyn, długość linii 13,949 km, w tym w gminie Barcin – 9,570 km. Ruch dobowy:
12 pociągów osobowych, 13 pociągów towarowych.
5.7. SIEĆ DROGOWA
Sieć drogową na terenie powiatu żnińskiego tworzą ogólnodostępne drogi publiczne, które ze
względu na funkcję, jaką pełnią dzieli się na następujące kategorie: drogi krajowe, drogi wojewódzkie,
drogi powiatowe i drogi gminne. Zarządcami dróg, do właściwości, których należą sprawy z zakresu
planowania, budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, są następujące organy administracji
rządowej i samorządowej:
 dróg krajowych – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych,
 dróg wojewódzkich – zarząd województwa, Wojewódzki Zarząd Dróg,
 dróg powiatowych – zarząd powiatu, Zarząd Dróg Powiatowych,
 dróg gminnych – zarządy gmin, Burmistrz-Wójt
Długości dróg na terenie gminy Barcin:
- drogi wojewódzkie - 26,897 km (źródło: Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy)
- drogi powiatowe – 47,623 km (źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Żninie)
- drogi gminne – 44,35 /utwardzone/ (źródło: Urząd Miejski w Barcinie)
Tabela 32. Drogi na terenie gminy Barcin
L.p.
Nr drogi
Nazwa drogi
Długość
w km na
terenie
gminy
Odcinek drogi
Zarządca drogi
Dobowe natężenie
ruchu
Osobowe
Ciężarowe
1300
181
2283
475
2488
646
1397
250
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
DROGI WOJEWÓDZKIE
Kaliska-ŻninBarcinInoworcław
Brzoza2.
254
ŁabiczynWylatowo
DROGI POWIATOWE
1.
251
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
2358C
2362C
2363C
2364C
2365C
2366C
2367C
2368C
9.
2369C
-
Żnin-Barcin
16,662
Barcin -Pakość
Brzoza Barcin
10,725
1,843
0,984
3,639
0,899
2,988
6,559
3,890
7,658
2,589
Barcin-Mogilno
Pturek
Kania
Julianowo, Józefinka
Młodocin
Młodocin
Mamlicz, Kania
Mamlicz, Jordanowo
Barcin, Złotowo
Dąbrówka Barcińska,
Mamlicz
49
Zarząd
Województwa
KujawskoPomorskiego
Zarząd Powiatu
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
10.
11.
12.
13.
2370C
2371C
2372C
2373C
14.
2374C
15.
2505C
DROGI GMINNE
1.
2.
3.
0506001
0506002
0506003
4.
0506004
5.
0506005
6.
0506006
7.
0506007
8.
0506008
9.
0506009
10.
0506010
11.
0506011
12.
0506012
13.
050613
14.
0506014
15.
0506015
-
2,519
4,685
2,435
0,800
-
1,430
Mamlicz-Lisewo
Kościelne
MamliczPoniatowo
KrotoszynSadłogoszcz
PiechcinZalesieSadłogoszcz
Wójcin-Wolice
Szeroki KamieńSłaboszewo
MamliczDąbrówka
Barcińska
Barcin WieśMamlicz
OjrzanowoKania
BarcinJulianowoJózefinka
Wojdal-Złotowo
Zalesie
BarcińskieMielno
Pturek-Józefinka
MamliczGulczewoAugustowo
Barcin-Wolice
4,705
2,9
1,79
6,68
5,17
1,55
0,40
Barcin, Wolice
Barcin, Mamlicz
Sadłogoszcz
Wilkowo
Piechcin, Szeroki
Kamień
Mamlicz, Będzitowo
Mamlicz
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Burmistrz
Mamlicz
Burmistrz
Krotoszyn
Sadłogoszcz
Piechcin
Zalesie
Sadłogoszcz
Wolice
Szeroki Kamień
Burmistrz
Burmistrz
Burmistrz
Burmistrz
Dąbrówka Barcińska
2,2
2,46
1,7
3,72
2,1
Burmistrz
Barcin Wieś,
Mamlicz
Kania, Augustowo,
Gulczewo
Barcin, Julianowo,
Józefinka
Złotowo
Zalesie Barcińskie
4,21
3,44
3,17
2,86
Burmistrz
Burmistrz
Burmistrz
Burmistrz
Burmistrz
Pturek, Józefinka
Mamlicz,
Gulczewo,
Augustowo
Barcin
(ul.Św.Wojciecha, Plac
1 Maja, ul. Polna
Burmistrz
Burmistrz
Burmistrz
W 2003 r. wykonywane były na terenie gminy Barcin roboty drogowo o łącznej długości odcinków
0,800 km.
Tabela 33. Wykaz robót drogowo – mostowych wykonanych w roku 2003
Rodzaj robót
Jedn.
Długość odcinka
Wartość
tys. zł
Gmina
Uwagi
77,0
Barcin
Współfinansowanie UMiG
Barcin – 25,0 tys. zł
Cienki dywanik drogi
powiatowej:
Km
0,800
Lubostroń –
Julianowo.
(źródło: Starostwo Powiatowe w Żninie)
50
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Na terenie gminy Barcin wyznaczone są trzy trasy rowerowe:
Tabela 34 Trasy rowerowe na terenie gminy
L.p.
Przebieg trasy przez miejscowości na terenie gminy
Długość w km na
terenie gminy
Zarządca drogi
1
2
3
4
Barcin:
ul. 4-go Stycznia,
ul. Plac 1-go Maja,
ul. Św. Wojciecha
1,3
Burmistrz
1,05
Burmistrz
3,7
Burmistrz
1.
2.
ul. Podgórna
Julianowo
Józefinka
3.
źródło: Urząd Miejski Barcinie
Przez gminę przebiega droga wodna Kanał Bydgoski- jezioro Gopło- Warta. Jest to szlak żeglowny
znaczenia lokalnego, parametry techniczne odpowiadają Klasie żeglownej (najniższej). Drogę tworzą
rzeka Noteć i jezioro Sadłogoszcz i Wolickie. Funkcja transportowa drogi wodnej z uwagi na znikome
przewozy nie jest wykorzystywana. (Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Barcin).
5.8. TURYSTYKA
Na terenie gminy Barcin brak jest obszarów o dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych,
które stanowiłyby podstawę do rozwoju turystki i stworzenia bazy rekreacyjno-wypoczynkowej.
We wsi Wolice znajduje się duży kompleks ogródków działkowych. W miejscowości Pturek
zlokalizowany jest ośrodek wypoczynkowy – kompleks domków rekreacyjnych.
Tabela 35. Ogródki działkowe na terenie gminy
L.p.
Nazwa ogródka
Miejscowość
Powierzchnia
(ha)
1
2
3
4
1
„BARTEK”
Krotoszyn
12,11
2
3
„KALINA”
„MAGNOLIA”
Piechcin
Wolice
24,82
16,73
Użytkownik
5
Polski Związek
Działkowców
Okręgowy Zarząd
w Bydgoszczy
j.w.
j.w.
W Strategii Rozwoju i Wykorzystania Potencjału Turystycznego Powiatu Żnińskiego – październik
2003 r. jako priorytetowe założenie programowe zapisano obiekty mieszkalno-pensjonatowe
w miejscowości Knieja.
6. POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz.U Nr 62,
poz. 627, z późn.zm) oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. (Dz.U. 122,
poz. 1055) w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska w całości, niżej wymienione zakłady
wymagają uzyskania pozwolenia zintegrowanego.
51
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Tabela 36. Zakłady na terenie powiatu wymagające uzyskania pozwolenia zintegrowanego
L.p.
1
1.
2.
3.
ZAKŁAD
ADRES
2
LAFARGE CEMENT POLSKA SA
ZAKŁADY KUJAWY W BIELAWACH
KUJAWY WAPNO Sp. z o.o.
SKŁADOWISKO ODPADÓW
KOMUNALNYCH MiG BARCIN
3
Bielawy
88-192 Piechcin
Bielawy
88-192 Piechcin
Barcin Wieś
Zakłady KUJAWY WAPNO Sp. z o.o. Bielawy, gmina Barcin posiada pozwolenie zintegrowane
Nr WSiR III.6618/08/03, ważne do 31.12.2013 r.
Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach, posiadają pozwolenie zintegrowane.
7. DOTYCHCZASOWA REALIZACJA ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY
ŚRODOWISKA
Zadania w zakresie ochrony środowiska realizowane w latach 2000-2003, zostały
przedstawione w poniższej tabeli. Zadania były finansowe przede wszystkim z pożyczek
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska, dotacji Wojewody Kujawsko-Pomorskiego
i środków własnych gminy.
Tabela 37. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska realizowane w gminie Barcin w latach 20002003
L.p.
Lata
Przedsięwzięcie
1
2
3
Budowa wodociągu w Pturku
1.
2000
2.
2000
3.
2001
4.
20012002
5
2003
6.
2003
Termin
rozpoczęcia
Przedsięwzięcia
4
2000
Efekt
ekologiczny
Źródła finansowania
5
Wojewoda Kuj. –
Pom..
Środki własne
Wojewoda KujawskoPomorski
Środki własne
Pożyczka WFOŚiGW
Pożyczka WFOŚiGW
Budowa nowego i rekultywacja
istniejącego wysypiska
odpadów w Barcinie Wsi
2000
Uporządkowanie
gospodarki
odpadami
Realizacja II etapu budowy
składowiska
Budowa kanalizacji sanitarnej i
deszczowej I i II etap
2001
j.w.
2001
Środki własne
Pożyczka WFOŚiGW
Zaprojektowanie i dostawa
urządzeń do higienizacji –
stabilizacji osadów
pościekowych pyłami
dymnicowymi węgla
brunatnego na oczyszczalni
ścieków w Sadłogoszczy
Budowa kanalizacji sanitarnej i
deszczowej III etap
2003
Uporządkowanie
gospodarki
ściekowej
Osady pościekowe
Uporządkowanie
gospodarki
ściekowej
Pożyczka WFOŚiGW
Środki własne
2003
52
Środki własne
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Tabela 38. Dane o wysokości rocznych przychodów Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska w latach
2000-2002
Gminny Fundusz Ochrony Środowiska
L.p.
Lata
Przychody + stan środków
na początku roku
Wydatki
1
2
1
2000
788 488 zł
3
217 855 zł
4
2
2001
882 567 zł
397 127 zł
3
2002
885 024 zł
871 862 zł
4
2003
749 381 zł
177 381 zł
Tabela 39 Budżet gminy w latach 2001-2003 na ochronę środowiska
Lata
2000
2001/2002
2002
2003
Wydatki z budżetu gminy na ochronę
środowiska
3 595 580,00 zł
2 442 392,82 zł
1 312053, 18 zł
7.1. EDUKACJA EKOLOGICZNA
Celem edukacji ekologicznej jest wykształcenie świadomości ekologicznej w społeczeństwie
i przekonanie ludzi o konieczności myślenia i działania według zasad ekorozwoju. Edukacja
ekologiczna jest niezbędnym warunkiem do przeprowadzenia skutecznych działań w zakresie ochrony
środowiska, między innymi takich jak selektywna zbiórka odpadów.
Podstawowym dokumentem, z którego wynika światowy nakaz powszechnej edukacji ekologicznej
jest „Globalny Program Działań” czyli Agenda 21 przyjęta na Szczycie Ziemi w Rio w 1992r.
W Polsce takim dokumentem jest „Polityka Ekologiczna Państwa” przyjęta przez Sejm w 1992 roku,
a rozwinięciem zdań dotyczących EE jest „Polska Strategia Edukacji Ekologicznej” pt. „Przez
edukację do trwałego i zrównoważonego rozwoju”, opracowana przez samodzielny zespół
ds. Edukacji Ekologicznej w Ministerstwie Środowiska.
Inicjatywy Urzędu Miejskiegu Barcinie w zakresie edukacji ekologicznej:
Edukacja dzieci i młodzieży:
- Wyposażenie Sali ekologicznej w szkole podstawowej w Barcinie – zakup rowerów, materiałów
plastycznych, namiotów,
- Dofinansowanie wycieczek ekologicznych
- Organizacja konkursów ekologicznych, zakup nagród
- Sadzenie drzew i krzewów przez uczniów gimnazjów
- Zbiórka zużytych baterii w szkołach
Edukacja lokalnego społeczeństwa:
- organizacja akcji Czyszczenie Świata
- organizacja akcji „Rady na odpady”
- piknik ekologiczny dla mieszkańców gminy
- zbiórka zużytych opon.
53
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Na terenie gminy Barcin działa Stowarzyszenie Ekologiczne, które istnieje od 1994 r.
Stowarzyszenie działa w kierunku powstrzymania degradacji środowiska naturalnego. Inicjuje prace
na rzecz ochrony przyrody, ratowania zagrożonych ekosystemów, nasadzania drzew i krzewów,
tworzenia terenów zielonych, przywracania czystości wód, ochrony powietrza atmosferycznego,
utworzenia Pałuckiego Parku Krajobrazowego. Zajmuje się kształtowaniem świadomości ekologicznej
młodzieży i lokalnego społeczeństwa, poprzez organizację konkursów, zajęcia dydaktyczne.
Stowarzyszenie posiada własną placówkę – Terenową Szkołę Ekologiczną w Jeziorach. Z inicjatywy
Stowarzyszenia latem 1999 r. wybudowano szlak rowerowy z Barcina do Gołąbek.
8. SZANSE I OGRANICZENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY BARCIN
WYNIKAJĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA
W świetle przeprowadzonej diagnozy stanu środowiska należy stwierdzić, że szanse rozwoju
Miasta i Gminy Barcin wynikają z następujących uwarunkowań:
 walory krajobrazowe
 aktywne organizacje społeczne – Stowarzyszenie ekologiczne
 bogate zasoby i na ogół dobra jakość wód podziemnych,
 uporządkowana gospodarka odpadami - objęcie 100 % mieszkańców gminy
zorganizowanym wywozem odpadów i selektywną zbiórką odpadów,
 sprawnie funkcjonujące, nowoczesne składowisko odpadów w miejscowości
Barcin Wieś
 lokalizacja na terenie gminy firm zajmujących się odzyskiem i unieszkodliwianiem
odpadów
 bardzo wysoki stopień zwodociągowania – 99,9 %,
 stopniowa wymiana rur cementowo-abestowych w sieci wodociągowej
 lokalizacja na terenie gminy zmodernizowanej oczyszczalni
w miejscowości Sadłogoszcz
ścieków
 stopień skanalizowania gminy – 72 %
 istnienie na terenie gminy dwóch scentralizowanych systemów ciepłowniczych
w Piechcinie i Barcinie
 gazyfikacja Barcina, Piechcina i Krotoszyna
 warunki do rozwoju agroturystyki,
 wysoki poziom kultury rolnej,
 ograniczenie szkodliwych dla środowiska technologii,
Barierami rozwoju gminy mogą stać się natomiast:
 niewystarczająca lesistość,
 niski stopień kanalizacji na obszarach wiejskich (miejscowości Piechcin,
Krotoszyn, Wolice, łącznie 3308 mieszkańców)
 niska klasa wód powierzchniowych (rzeka Noteć, jeziora Kierzkowskie
i Wolickie),
 wysoka emisja pyłów i gazów do powietrza głównie w rejonie zakładów
przemysłu cementowo-wapienniczego,
 obecność na terenie gminy zakładu o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej
54
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
9. CELE ŚRODOWISKOWE GMINY I ICH ZGODNOŚĆ Z POLITYKĄ
EKOLOGICZNĄ PAŃSTWA I WOJEWÓDZTWA

Program Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Materiały i wytyczne dotyczące Gminy Barcin:
- Planowane jest utworzenie parku krajobrazowego- Pałuckiego Parku Krajobrazowego, w latach
2007-2010,
- W zakresie łowiectwa Zarząd Okręgu PZŁ w Bydgoszczy obejmuje swym zasięgiem 8 powiatów
z terenu województwa kujawsko-pomorskiego, w tym powiat żniński. Poza granice województwa
kujawsko-pomorskiego wybiega fragmentarycznie Rejon hodowlany „Pałucki nr 4”
- Największe ilości zanieczyszczeń pyłowych, wprowadzane są do powietrza z terenu powiatów, m.in.
żnińskiego. Znaczny udział w emisji zanieczyszczeń gazowych ma także powiat żniński.
Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady Kujawy w Bielawach należą do 10 zakładów emitujących
największe ilości zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w województwie kujawsko-pomorskim.
Obserwowane są także przekroczenia zanieczyszczeń specyficznych w rejonie oddziaływania emisji
m.in. „Lafarge”-Barcin.
- Na terenie powiatu żnińskiego zlokalizowanych jest 6 składowisk. Każda gmina prowadzi
indywidualną gospodarkę odpadami komunalnymi w oparciu o własne składowisko.

Krajowy Program Zwiększenia Lesistości
Zwiększenie lesistości kraju do 30 % w roku 2020 i 33 % po roku 2050.
Lesistość Polski jest niższa od średniej europejskiej wynoszącej 31 % (Polska 28,4%). W latach 20012020 podaż gruntów do zalesiania wyniesie około 700 tys. ha i 1,5 mln ha do 2050 roku, jako górny
pułap możliwości transferu gruntów z rolnictwa do leśnictwa.
Na terenach, na których nie byłoby wskazane zalesianie należy upowszechniać zadrzewienia.
Wprowadzenie zadrzewień należy traktować jako równorzędny z zalesieniami czynnik ochrony
i użytkowania przestrzeni przyrodniczej. Z tego względu udział i rozmieszczenie zadrzewień powinno
stanowić integralny element koncepcji i programów przestrzennego zagospodarowania województw
i gmin, w zakresie ochrony środowiska i gospodarki rolnej.
Praktyczną realizacją racjonalnego lokalizowania zalesień powinno być opracowanie przez gminę
„Studium granicy rolno-leśnej”. Dokument taki stanowiłby na poziomie gminy narzędzie dające
możliwość prawidłowego sterowania procesem zalesiania gruntów (jako aneks do studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy).
Jednostkowy koszt zalesień na gruntach państwowych w 2000 roku - 3961 zł/ha.
Pomoc w zalesieniu gruntów prywatnych dotyczy w zdecydowanej większości bezpłatnego przydziału
sadzonek. W niektórych województwach udział własny właścicieli zalesionych gruntów stanowi 1020 % wartości sadzonek.
Główne założenia realizacji programu:
- zapewnienie warunków do zwiększenia lesistości do 30 % w kraju,
- ustalenie priorytetów ekologicznych i gospodarczych,
- przestrzenny model zwiększenia lesistości (obejmujący ustalenie preferencji zalesieniowych
gmin) oraz rozmiar zalesień w układzie kraju, województw i powiatów,
- założenia programów regionalnych i lokalnych,
- zadania dla administracji rządowej, władz samorządowych na szczeblu wojewódzkim,
powiatowym i gminnym oraz dla gospodarki leśnej,
55
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
- harmonogram realizacji i aspekty ekonomiczne.
Ranking - preferencje zalesieniowe, funkcje środowiskowe zalesień (wodochronne,
glebochronne i związane z ochroną przyrody).
W województwie Kujawsko-Pomorskim występuje bardzo duży udział gmin o szczególnie wysokich
preferencjach zalesieniowych - 24,2 %, natomiast o wysokich preferencjach zalesieniowych - 36,0 %.
W latach 2001-2020 w województwie kujawsko-pomorskim do zalesienia przewidziano 13,1 tys. ha,
w tym:
- sektor państwowy
- 2,4 tys. ha,
- sektor niepaństwowy
- 10,7 tys. ha.
Z wielu opracowań dotyczących przestrzennego rozlokowania potrzeb zalesieniowych kraju
wynika, że zwiększenie lesistości jest najbardziej niezbędne miedzy innymi w województwie
kujawsko-pomorskim (mała lesistość terenu, poniżej średniej krajowej, procesy stepowienia i erozji
oraz duże aglomeracje miejskie).
Samorząd Powiatowy odpowiada za merytoryczną i prawną prawidłowość wydawanych
decyzji administracyjnych powodujących skutki finansowe. Nie ma żadnej możliwości oddziaływania
na proces planowania przestrzennego, w sensie nacisku na gminy o opracowanie dokumentu
planistycznego określającego rozmiar, właścicieli i przestrzenne rozmieszczenie gruntów do
zalesiania.
Warunkiem skutecznych działań w pozyskiwaniu środków do zalesiania gruntów jest bowiem
opracowanie gminnych i powiatowych programów zwiększania lesistości, z rozpisaniem ich na etapy,
a w ramach etapów przynajmniej na pierwsze 5 lat.
Integralną częścią programu zwiększenia lesistości gminy powinien być program zwiększania
zadrzewienia. W okresie 2006-2010 należy zakończyć opracowywanie granicy rolno-leśnej dla
wszystkich gmin w kraju, co pozwoli na racjonalne lokalizowanie zalesień w rolniczej przestrzeni
produkcyjnej.
Okres 2010-2020
10-lecie 2011-2020 pełna realizacja KPZL, przy spadku średniorocznego rozmiaru zalesień
w sektorze państwowym, natomiast zakłada się bardzo znaczący wzrost zalesień gruntów
niepaństwowych.
Koszty programu zalesień:
- w sektorze państwowym
- 4000 zł/ha,
- w sektorze niepaństwowym
- 1200 zł/ha.
Koszt planu zalesień - 300 zł/ha (w cenach 2000 roku) w sektorze niepaństwowym.
Koszty sadzonek i koszty sporządzenia planu zalesiania dla prywatnych właścicieli pokrywa
WFOSiGW - ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia z marca 2003 roku, Dz. U. Nr 46,
poz.392.
Właściciel zalesianego gruntu otrzymuje miesięczny ekwiwalent za wyłączenie gruntu z uprawy rolnej
i prowadzenie uprawy leśnej:
- 150 zł/ha gruntu przy obszarze zalesienia do 10 ha,
- 50 zł/ha gruntu przy obszarze zalesienia 10,01 - 20,0 ha,
- 25 zł/ha gruntu przy obszarze zalesienia 20,1 - 30,0 ha.
56
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin

Program zwiększenia lesistości i zadrzewień w latach 2001-2020 na terenie
województwa Kujawsko-Pomorskiego
Wojewoda Kujawsko-Pomorski decyzja z dnia 19 marca 2002 roku zatwierdził program
zwiększenia lesistości i zadrzewień w latach 2001-2020 na terenie województwa kujawskopomorskiego.
Program przewiduje zalesienie 13739 ha gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej
i nieużytków. Wykonanie niniejszej decyzji Wojewoda powierzył właścicielom i zarządcom gruntów
mając na uwadze realizacje programu podnoszenia lesistości kraju. Nadzór nad wykonaniem niniejszej
decyzji i realizacji planowanych zalesień został powierzony Starostom Powiatów i współpracujących
z nimi Nadleśniczym Lasów Państwowych.
Wielkość i rozmieszczenie zalesień określają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
gmin. Obowiązek zalesienia gruntów ciąży na nadleśniczych w odniesieniu do gruntów w Zarządzie
Lasów Państwowych oraz na właścicielach lub użytkownikach wieczystych pozostałych gruntów.
Właściciele lub użytkownicy wieczyści gruntów mogą otrzymywać dotacje z budżetu państwa na
całkowite lub częściowe pokrycie kosztów zalesienia gruntów.
Założenia programu dotyczące południowej części województwa z uwzględnieniem powiatu
żnińskiego.
Południowa część województwa położona w makroregionie centralnym, charakteryzuje się
dużym zainwestowaniem i przekształceniem terenu, wysokim poziomem kultury rolnej
i występowaniem licznych ograniczeń gruntów do zalesienia, mimo stosunkowo znacznego udziału
gleb marginalnych. Pożądane jest tworzenie nawet małych kompleksów leśnych (min. 5 ha),
w ścisłym powiązaniu z systemem zadrzewień. Podstawową funkcją zalesień i zadrzewień na tym
obszarze powinna być poprawa warunków hydrologicznych gleb i przeciwdziałanie procesom
degradacji powierzchni ziemi. Szczególnie duże znaczenie na tym obszarze województwa mają
zadrzewienia na najlepszych glebach rolniczych w terenie o niskiej lesistości, a jednocześnie
ustabilizowanej granicy rolno-leśnej.
Największe preferencje zwiększenia lesistości osiągnęły gminy, które położone są głównie
w środkowym paśmie kraju, w tym między innymi gminy położone w powiecie żnińskim. Cechy,
które pozwolily zaliczyć województwo i gminy do obszaru o najwyższych preferencjach to: niska
lesistość, deficyt wody, wyraźnie występujące procesy erozji wodnej i wietrznej i stepowienie
krajobrazu.
10. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
10.1. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA DLA GMINY BARCIN
W LATACH 2004-2007 I 2008-2011
57
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Tabela 40. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA DLA GMINY BARCIN DO ROKU 2007 I DO ROKU 2011, Z PODZIAŁEM NA ZADANIA WŁASNE (W),
KOORDYNOWANE (K) i WSPIERANE (Ws)
+ - realizacja w danym przedziale lat
Działanie
1.
1.1.
Podmiot odpowiedzialny,
jednostki współpracujące
20082011
Szacunkowe
nakłady
2008-2011
(tys. zł)
Źródła
finansowania
b.d.
Budżet Państwa
b.d.
b.d.
Środki własne
gminy + fundusze
celowe
b.d
b.d
Budżet Państwa +
Fundusze celowe
Zadania ponad lokalne realizujące cele publiczne odnoszące się do środowiska przyrodniczego i kulturowego
Zadania o znaczeniu wojewódzkim
termin
Zachowanie korytarzy ekologicznych
zapewniających ciągłość między obszarami
prawnie chronionymi, w tym w Dolinie
Noteci
Podmiot odpowiedzialny –
Wojewoda i Samorząd Gminy,
Ws – Starostwo Powiatowe
1.1.2.
Realizacja obiektów małej retencji wód,
w szczególności w zlewniach: między innymi
Noteci
Podmiot odpowiedzialny za
zadanie – Samorząd lokalny we
współpracy z Wojewódzkim
Zarządem Melioracji i Urządzeń
Wodnych oraz RDLP,
1.1.3.
Rekultywacja zdegradowanych jezior
z należytym rozpoznaniem uwarunkowań
i celowości takich zabiegów,
w szczególności: między innymi Wolickiego
Podmiot odpowiedzialny za
zadanie - Wojewoda we
Samorząd Gminy
Ws – Starostwo Powiatowe
1.1.1.
20042007
Szacunkowe
nakłady
2004-2007
(tys. zł)
58
realizacji
+
- do
2010
roku
termin
b.d.
realizacji
+
- do
2010
roku,
termin
realizacji
+
- do
2020
roku,
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
1.1.4.
Modernizacja wadliwie funkcjonujących
systemów melioracyjnych
Podmiot odpowiedzialny za
zadanie - K-P ZMiUW
Ws – Starostwo Powiatowe
1.1.5.
Rewaloryzacja historycznych układów
urbanistycznych
Podmiot odpowiedzialny za
zadanie - Samorząd Gminy we
współpracy z Wojewodą
termin
+
realizacji
- do
2010
termin
b.d
b.d
Środki budżetu
Państwa
b.d
b.d
Budżet Państwa
realizacji
+
- po
2010
roku,
Zadania z listy od punktu 1.1.1. do 1.1.5. są zadaniami z listy zadań ujętych w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa Kujawsko-Pomorskiego”
dotyczących Powiatu Żnińskiego
2.
2.1.
Zadania o znaczeniu powiatowym i gminnym
Gospodarowanie surowcami naturalnymi
Utworzenie wojewódzkiej bazy terenów
poeksploatacyjnych wraz z oceną sposobów i
kierunków ich rekultywacji
W -Samorząd Województwa
Ws- Starostwo Powiatowe
2.1.2.
Rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych
W -Właściciele terenów,
K- Starostwo Powiatowe
2.1.3.
Ochronę złóż surowców naturalnych przed
nadmierną i nieracjonalną eksploatacją oraz
niezwłoczna rekultywacja złóż
wyeksploatowanych
W - Właściciele terenów,
K – Starostwo Powiatowe
2.1.1
59
b.d.
+
+
+
+
+
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet Państwa
b.d.
Środki własne
właścicieli
terenów
b.d.
Środki własne
właścicieli terenów
i osób
eksploatujących złoża
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.2.
2.2.1.
Ochrona powierzchni gleby i zasobów glebowych
Ochrona gruntów leśnych przed
przeznaczeniem ich na cele nieleśne
2.2.2.
Ograniczenie procesów erozji wodnej
i wietrznej gleb w gminie
2.2.3.
Program zalesień gleb zdegradowanych
2.2.4.
2.2.5.
2.2.6.
2.2.7.
2.2.8.
Prowadzenie okresowych badań jakości gleby
i ziemi
Inwentaryzacja gleb zdegradowanych
w gminie
Przeciwdziałanie procesom erozji gleb na
terenach położonych w strefie
przykrawędziowej Doliny Rzeki Noteci
Odtwarzanie gleb zdegredowanych metodami
biologicznymi i technicznymi oraz
przeprowadzanie rekultywacji
Eliminacja czynników degradacji
(zmniejszenia żyzności i produkcyjności gleb)
i zanieczyszczenia gleb oraz naruszania
stosunków wodnych. Szczególnie należy
chronić zwarte kompleksy najlepszych gleb
W - Wojewoda,
Ws - Starostwo Powiatowe
W - właściciele gruntów
K – Starostwo Powiatowe,
zgodnie z art. 15 ustawy
o ochronie gruntów rolnych
i leśnych
W - Samorząd Gminy
K- Starostwo Powiatowe
W - Starostwo Powiatowe
W - Samorząd Gminy
K – Starostwo Powiatowe
W - Samorząd Gminy
we współpracy z RZGW
K- Starostwo Powiatowe
W- władający pow. ziemi,
K – Starostwo Powiatowe
i Samorząd Gminy
W- Samorząd Województwa
Samorząd Gminy i Starostwo
Powiatowe
60
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
Środki własne
właścicieli gruntów
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżety gmin
Fundusze celowe
PFOŚiGW
Budżet powiatu
Środki własne gmin
- GFOŚiGW
b.d.
b.d.
+
+
b.d.
+
+
+
+
+
+
+
+
b.d.
b.d.
Fundusze celowe
b.d.
Środki własne
właścicieli gleb i
fundusze celowe
b.d.
Budżet Państwa
Środki własne
zakładów +
SAPARD
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.2.9.
Wprowadzenie pasów zadrzewień i zakrzewień
wokół obszarów intensywnie użytkowanych
rolniczo, pozbawionych szaty roślinnej
i zadrzewień
2.2.10.
Wdrażania kodeksu dobrej praktyki rolniczej
2.2.11.
Rozwój rolnictwa ekologicznego
2.3.
Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
Opracowanie i wdrożenie programu działań na
rzecz ograniczenia spływu zanieczyszczeń ze
źródeł rolniczych do wód powierzchniowych
Opracowanie warunków korzystania z wód
dorzecza dla poszczególnych zlewni
Ustalenie reżimów ochronnych i zasad
gospodarowania na terenach Głównych
Zbiorników Wód Podziemnych nie
posiadających izolacji od powierzchni
Ochronę zasobów wodnych, przez
opracowanie spójnego kompleksowego
programu ochrony wód powierzchniowych,
zwłaszcza jezior, w tym przed obszarowymi
zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego,
ze wskazaniem sposobów i metod tej ochrony
W - właściciele gruntów
Samorząd Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
W- ODR
K- Starostwo Powiatowe
W- Samorząd Gminy , ODR
K - Starostwo Powiatowe
W – Starostwo Powiatowe we
współpracy z Samorządem
Gminy
Ws- RZGW Poznań ,
K-P ZMiUW
W– RZGW Poznań,
Ws- Starostwo Powiatowe
W - Starostwo Powiatowe
Ws- Samorządu Gminy
RZGW Poznań
W - Starostwo Powiatowe,
Samorząd Gminy
Ws- RZGW Poznań
61
+
+
b.d.
b.d.
+
Do 2010
b.d.
b.d.
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
SAPARD
ZPORR
SAPARD
ZPORR
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
+
+
b.d.
b.d.
RZGW Poznań
+
+
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
GFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.3.5.
Regulacja i konserwacja rzek
W – Urząd Marszałkowski,
K-P ZMWiUW
K - Starostwo Powiatowe,
Samorząd Gminy
W – Samorząd Gminy
K - Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
Fundusze celowe
2.3.6.
Ochrona jezior przed zanieczyszczeniami
2.3.7.
Kontrola realizacji pozwoleń wodnoprawnych
dotyczących gospodarki w obwodach
rybackich
W - Organa kontrolne,
Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
Środki budżetowe
2.3.8.
Uporządkowanie legislacyjne ochrony obrzeży
jezior
W - Urząd Marszałkowski,
Urząd Wojewódzki, RZGW,
Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
Środki budżetowe
W - Samorząd Gminy
K- Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
Fundusze UE
Fundusze celowe
W - Samorząd Gminy
K- Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
Fundusze celowe
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
2.4.
2.4.1.
2.4.2.
2.4.3.
Zaopatrzenie w wodę
Sukcesywna wymiana i renowacja
wyeksploatowanych odcinków sieci
wodociągowej
Wymiana rur azbestowo-cementowych na
wyroby bezazbestowe w instalacjach
wodociągowych.
Wspieranie podmiotów gospodarczych w zakresie
racjonalnego gospodarowania wodą: - weryfikacja
pozwoleń wodnoprawnych w
oparciu o bilanse wodnogospodarcze zlewni
- wspieranie finansowe podmiotów gospodarczych
realizujących plany racjonalnej gospodarki wodą
(wprowadzanie obiegów zamkniętych wód)
W - Wojewoda, Starostwo
Powiatowe,
Ws - RZGW Poznań
62
+
+
b.d.
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.5.
2.5.1.
2.6.
2.6.1.
2.6.2.
Ochrona przeciwpowodziowa
Ograniczenie zabudowy, w szczególności
mieszkaniowej na terenach zagrożonych
powodzią (przez wodę 100-letnią) w Dolinie
Noteci
W – Samorząd Gminy
i Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Gospodarka ściekowa
Modernizacja i rozbudowa do 2010 roku
komunalnych oczyszczalni ścieków z
podwyższonym usuwaniem związków
biogennych w aglomeracjach o liczbie
równoważnych mieszkańców (RLM) powyżej
15000
Budowa, modernizacja i rozbudowa do 2015
roku komunalnych oczyszczalni ścieków w
aglomeracjach o liczbie równoważnych
mieszkańców (RLM) od 2000 do 15000
W - Samorząd Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
+
Do 2010
b.d.
b.d.
W - Samorząd Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
63
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Fundusze celowe
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Fundusze celowe
SAPARD
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.6.3.
2.6.4.
2.6.5.
Budowa, modernizacja i rozbudowa
oczyszczalni ścieków w miejscowościach o
równoważnej liczbie mieszkańców poniżej
2000 kierunku spełnienia wymagań
obowiązującego prawa i dyrektyw UE
Lafarge Cement Polska S.A.
1) Modernizacja oczyszczalni ścieków 2005-2006
2) Odwadnianie składowiska surowca
3) Myjnia cementowozów - 2006
Wykonanie wspólnych międzygminnych
systemów kanalizacyjnych transportujących
ścieki do jednej oczyszczalni ścieków, aby
wykorzystać maksymalnie zdolności
istniejących oczyszczalni (wg. potrzeb
zawarcie porozumień miedzygminnych)
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Fundusze celowe
SAPARD
+
-
1) 300
2) 670
3) 300
-
Środki własne
b.d.
b.d.
NFOŚiGW
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
+
b.d.
b.d.
GFOŚiGW
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
BOŚ
b.d.
Środki własne
jednostki
realizującej zadanie
W - Samorząd Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
W - Zakład
W - Samorząd Gminy
+
K- Starostwo Powiatowe
2.6.6.
Zagospodarowanie osadów ściekowych
W - Samorząd Gminy
W- właściciele gospodarstw
2.6.7.
Budowa oczyszczalni przyzagrodowych
na obszarach o rozproszonej zabudowie, gdzie
budowa sieci kanalizacyjnych nie ma
technicznego i ekonomicznego uzasadnienia
2.6.8.
Prowadzenie kontroli stanu technicznego
szamb
W - Samorząd Gminy
+
+
Ws - Samorząd Gminy ,
Starostwo Powiatowe
64
+
+
+
b.d.
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.6.9.
Sukcesywna modernizacja istniejącej
i realizacja nowej sieci kanalizacji sanitarnej:
20042006
2.6.10.
1) modernizacja kanalizacji sanitarnej w
Piechcinie
2.6.11.
b.d.
4.255
20042006
b.d.
2004- 766
2005 – 534
2006 – 400
b.d.
2) Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej
w ul. Kościelnej w Barcinie
3) Budowa kanalizacji sanitarnej w Barcinie
Wsi – droga równoległa do ul. Podgórnej
2004
b.d.
510
b.d.
2004
b.d.
320
b.d.
4) Budowa kanalizacji sanitarnej w Barcinie
Wsi – droga Mamlicz
20052006
b.d.
2005-7
2006 – 550
b.d.
5) Budowa kanalizacji sanitarnej w Knieji
połączenie z ul. Żnińską
20042005
b.d.
2004-8
2005 - 210
b.d.
20042005
b.d.
2004-10
2005-360
b.d.
7) Budowa kanalizacji sanitarnej – Wolice
Dolne
2006
b.d.
10
b.d.
8) Przepompowni ul. Słowackiego w Barcinie
2005
b.d.
30
b.d.
20052006
b.d.
2005- 15
2006-225
b.d.
2006
b.d.
300
b.d.
6) Budowa kanalizacji sanitarnej w Barcinie
ul. Dworcowa
2.6.12.
W - Samorząd Gminy
Ws- - Starostwo Powiatowe
9) Budowa kanalizacji sanitarnej w ul.
Krotoszyńskiej
10) Budowa lokalnej oczyszczalni ścieków
65
b.d.
Środki własne
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.6.12
Sukcesywna modernizacja istniejącej i budowa
nowej sieci kanalizacji deszczowej wraz z
urządzeniami podczyszczającymi
2.6.13.
Budowa nowoczesnych stanowisk do
składowania obornika (płyty obornikowe) i
zbiorników na gnojowicę w gospodarstwach
rolnych.
2.7.
2.7.1.
W - Samorząd Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
b.d.
b.d.
+
b.d.
b.d.
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
+
Lata
20072010
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
+
+
+
W- gospodarstwa rolne
Ws- Wojewódzkie Ośrodki
Doradztwa Rolniczego,
Samorząd Gminy
Środki własne
WFOŚiGW
PFOŚiGW
SAPARD
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Kształtowanie systemu obszarów i obiektów chronionych
Konserwacja tworów przyrody
ochroną jako pomniki przyrody
objętych
W – Wojewoda,
Ws – samorząd Gminy
K- Starostwo Powiatowe
2.7.2.
Rozważenie możliwości utworzenia Parku
Krajobrazowego na Pałukach
W-Wojewoda,
Ws – Samorząd Gminy
Starostwo powiatowe
W – Wojewoda
2.7.3.
Wyznaczenie nowych obszarów chronionego
krajobrazu, w tym w dolinie Noteci
Ws- Samorząd Gminy ,
+
K – Starostwo Powiatowe
W – Wojewoda
2.7.3
Utworzenie i wdrożenie sieci ekologicznej
NATURA 2000
Ws- Samorząd Gminy według
dyrektyw
Ws – Starostwo Powiatowe
66
+
b.d.
Budżet państwa
WFOŚiGW
Środki unijne
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.8.
2.8.1.
2.8.2.
2.8.3.
2.8.4.
2.8.5.
Kształtowanie polityki leśnej i łowieckiej
Zwiększenie lesistości obszaru województwa
poprzez zalesianie gruntów najsłabszych klas
bonitacyjnych, mało przydatnych dla
gospodarki rolnej, zgodnie z Programem
zwiększenia lesistości i zadrzewień w
poszczególnych gminach
Określenie, w porozumieniu ze służbami
rolnictwa, leśnictwa i ochrony przyrody
Urzędu Wojewódzkiego, RDLP oraz starostą,
przestrzennej lokalizacji potrzeb w zakresie
zalesiania gruntów porolnych
Ustalenie powierzchniowego rozmiaru zadań
zalesieniowych w skali województwa oraz w
poszczególnych gminach i powiatach w
horyzoncie czasowym zakreślonym planem
zagospodarowania przestrzennego
Monitoring zalesień w powiatach
Inspirowanie oraz merytoryczny nadzór nad
opracowaniem dokumentów planistycznych,
określających granicę rolno-leśną w gminach
W – Urząd Marszałkowski,
Wojewoda, RDLP, Samorząd
Gminy
+
+
także po
roku
2011 do
2020
b.d.
b.d.
Budżet Państwa
WFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
Budżet Samorządu
Województwa
W – Urząd Marszałkowski,
RDLP, Wojewoda, Samorząd
Gminy , Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
Budżet Państwa
WFOŚiGW
W – Urząd Marszałkowski
+
+
b.d.
b.d.
Budżet Urzędu
Marszałkowskiego
+
+
do 2010
b.d.
Środki własne
samorządów
PFOŚiGW
Ws- Starostwo Powiatowe
W – Urząd Marszałkowski,
Wojewoda, RDLP, Samorząd
Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
W – Urząd Marszałkowski,
Urząd Wojewódzki,
Samorząd Gminy
K- Starostwo Powiatowe
67
b.d.
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.8.6.
Opracowanie powiatowego programu
zwiększenia lesistości powiatu, z podziałem na
etapy, pierwszy etap 5 lat
W- Starostwo Powiatowe,
Nadleśnictwa
+
+
b.d.
b.d.
Budżet Państwa
WFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
Środki własne gmin
WFOŚiGW
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
Fundusz leśny
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
GFOŚiGW
b.d.
Środki własne
jednostek
realizujących
W- Samorząd Gminy,
2.8.7.
Opracowanie gminnego programu zwiększenia
lesistości, z podziałem na etapy
Nadleśnictwa
K- Starostwo Powiatowe
2.8.8.
Koszty sadzonek i sporządzania planu zalesień
dla prywatnych właścicieli gruntów
2.8.9.
Zadrzewienia – program gminny
W- Starostwo Powiatowe,
Nadleśnictwa
W – Samorząd Gminy
2.8.10.
2.8.11.
2.8.12.
Zakrzewienia
Ws- właściciele gruntów
W – właściciele gruntów
Ws – Samorząd Gminy
Plany zalesieniowe powiatu
W – Właściciele gruntów,
Lasy Państwowe, Starostwo
Powiatowe, Samorząd Gminy
Wojewoda
Plany zalesieniowe gminy
2001-2010 – 171 ha
2011-2020 – 165 ha
W – Właściciele gruntów,
Starostwo Powiatowe,
Samorząd Gminy, Wojewoda
68
+
2004r. –
70 ha
2005r. –
70 ha
2006 r.
– 70 ha
2007 r.
– 70 ha
+
+
2008r. –
70 ha
2009 r.
– 70 ha
2010 –
50 ha
2011 r.
– 50ha
+
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet Państwa
Dotacje
WFOŚiGW
Fundusz leśny
Budżet Państwa
Dotacje
WFOŚiGW
Fundusz leśny
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.8.13.
Poprawa naturalnych warunków bytowania
zwierzyny i warunków osłonowych
2.8.14.
Zwiększenie nadzoru nad lasami nie
stanowiącymi własności Skarbu Państwa
2.9.
2.9.1.
W – PZŁ – zarząd okręgu,
Nadleśnictwa
Ws – Starostwo Powiatowe,
Samorząd Gminy
W – Starostwo Powiatowe,
Nadleśnictwa
+
+
b.d.
b.d.
Środki jednostek
realizujących
zadania
+
+
b.d.
b.d.
Własne jednostek
realizujących
Ochrona powietrza
Przedsięwzięcia ograniczające emisję pyłów
i gazów
W – zakłady przemysłowe,
przedsiębiorstwa
+
+
b.d.
b.d.
+
+
b.d.
b.d.
+
+
b.d.
b.d.
K – Starostwo Powiatowe
2.9.2.
2.9.3.
Modernizacja instalacji grzewczych (zmiana
medium i jednostek kotłowych) w obiektach
użyteczności publicznej
Likwidacja źródeł niskiej emisji, poprzez
rozwój centralnych źródeł ciepła i likwidację
palenisk domowych
W – Samorząd Gminy,
Starostwo Powiatowe
W – Samorząd Gminy
Ws – Starostwo Powiatowe
2.9.4.
Termoizolacja budynków użyteczności
publicznej
W – Samorząd Gminy,
W –Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
2.9.5.
Objęcie pozwoleniami emisyjnymi zakładów
przemysłowych zgodnie z obowiązującymi
przepisami prawa
W – Starostwo Powiatowe,
Wojewoda
+
+
b.d.
b.d.
69
NFOŚiGW
WFOŚiGW –
Środki własne
zakładów
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Środki własne
zakładów
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.9.6.
Rozbudowa sieci gazowej i powiększenie
liczby odbiorców
W- Samorząd Gminy
Ws- Zakład Gazowniczy
Bydgoszcz
K- Starostwo Powiatowe
Wymiana oświetlenia ulicznego na
energooszczędne
Ws. – Starostwo Powiatowe
2.9.8.
Rozwój energetyki wykorzystującej źródła
odnawialne (woda, wiatr, biomasa)
Ochrona przed hałasem
2.10.1.
Wprowadzenie przez Radę Powiatu ograniczeń
i zakazu używania sprzętu motorowodnego na
wodach powierzchniowych dla zachowania
odpowiednich warunków akustycznych na
terenach wypoczynkowo-rekreacyjnych
2.10.2.
Aktualizacja informacji o emisji hałasu do
środowiska
+
+
b.d.
b.d.
W –Samorząd Gminy
2.9.7.
2.10.
NFOŚiGW
WFOŚiGW
Fundusze unijne
GFOŚiGW,
PFOŚiGW
WFOŚiGW
BOŚ
NFOŚiGW
WFOŚiGW
Fundusze unijne
+
+
b.d.
b.d.
W – Samorząd Gminy,
Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
W- Starostwo Powiatowe,
Rada Powiatu
+
+
b.d.
b.d.
Środki własne
jednostek
realizujących zadanie
+
+
b.d.
b.d.
Środki instytucji
realizujących
W –WIOŚ, Wojewoda,
Ws- Starostwo Powiatowe
70
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.10.3.
2.10.4.
2.10.5.
2.10.6.
2.11.
2.11.1.
2.11.2.
Prowadzenie monitoringowych pomiarów
hałasu wzdłuż głównych szlaków
komunikacyjnych przechodzących przez
gminę
Umieszczanie w planach budowy
i modernizacji ciągów komunikacyjnych tzw.
biologicznej zabudowy dróg, w szczególności
kontaktujących się z terenami rolniczymi
i osadczymi
Ochrona przed hałasem przemysłowym –
kontrola zakładów
KUJAWY WAPNO Sp. z o.o. Bielawy
- ekran biologiczny ograniczający
rozprzestrzenianie hałasu - 2004
b.d.
Środki własne
instytucji
realizujących
b.d.
Środki własne
instytucji
realizujących
W – WIOŚ, ZDP
K- Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
W – WZD, ZDP
Ws.-Starostwo Powiatowe
W – WIOŚ – pomiary
kontrolne
+
+
b.d.
+
+
b.d.
b.d.
Środki własne
instytucji
realizujących
+
-
8
-
Środki własne
b.d.
Środki własne
instytucji
realizujących
b.d.
Środki własne
instytucji
realizujących
Ws.-Starostwo Powiatowe
W – Zakład
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Inwentaryzacja istniejących źródeł pól
elektromagnetycznych, w tym instalacji
wymagających pozwolenia na emitowanie pól
elektromagnetycznych
Utworzenie rejestru obszarów, na których
stwierdzono występowanie przekroczenia
wielkości dopuszczalnych promieniowania
elektromagnetycznego
W- WIOŚ, PWIS, Wojewoda,
operatorzy sieci komórkowej,
Energetyka
+
+
b.d.
Ws – Starostwo Powiatowe
W- WIOŚ PWIS Wojewoda,
Ws – Starostwo Powiatowe
71
+
+
b.d.
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.11.3.
2.12.
2.12.1.
Uzyskanie pozwoleń na emitowanie
promieniowania elektromagnetycznego,
zgodnie z Ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o
wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz.
1085) art. 20 ust. 1przez zakłady do tego
zobowiązane: KUJAWY WAPNO Sp. z o.o.
Bielawy, Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady
Kujawy w Bielawach
W – zakłady, WIOŚ,
Wojewoda
Ws – Starostwo Powiatowe
+
do
31.12.
2005 r.
-
b.d.
b.d.
Środki własne
zakładów
Gospodarowania odpadami
Kontynuowanie systemu selektywnej zbiórki
odpadów i wdrożenie systemu selektywnej
zbiórki u źródła
W- Samorząd Gminy
Ws- Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
ZPORR
PFOŚiGW
GFOŚiGW
W – Starostwo Powiatowe
+
2.12.3.
Współpraca z gminami powiatu w zakresie
powszechnej segregacji odpadów „u źródła”,
Opracowanie powiatowego planu gospodarki
odpadami
W – Starostwo Powiatowe
Ws - Samorząd Gminy
2004 r.
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
2.12.4.
Opracowanie gminnych planów gospodarki
odpadami
W – Samorząd Gminy,
Starostwo Powiatowe
2004 r.
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
Likwidacja „dzikich” wysypisk odpadów
W- Samorząd Gminy,
Ws-Samorządy Województwa,
Starostwo Powiatowe
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
2.12.2.
2.12.5.
72
+
+
b.d.
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.12.6.
Propagowanie nowoczesnych metod
gospodarowania odpadami i ich minimalizację,
poprzez pomoc w zachęcaniu do tworzenia
podmiotów trudniących się selektywną zbiórką
i przerobem odpadów
+
+
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
GFOŚiGW
ZPORR
Do 2007
Kontynu
acja Do
2011r.
b.d.
b.d.
Środki własne gmin
PFOŚiGW
b.d.
b.d.
Środki własne
zakładów i
użytkowników
środowiska
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
b.d.
b.d.
Budżet Państwa
b.d.
Środki własne
jednostek
realizujących
W - Starostwo Powiatowe
Ws- Samorząd Gminy
W - Samorząd Gminy
2.12.7.
Wykonanie inwentaryzacji płyt azbestowocementowych powierzchni dachowych
i elewacyjnych
W – Powiatowy Inspektor
Nadzoru Budowlanego
K- Starostwo Powiatowe
2.12.80
2.13.
Zmniejszenie wodochłonności,
materiałochłonności i energochłonności oraz
odpadowości produkcji przy zastosowaniu
Najlepszych Dostępnych Technik (BAT)
W – Zakłady przemysłowe,
użytkownicy środowiska
+
K – Starostwo Powiatowe
Zapobieganie poważnym awariom i awariom przemysłowym
2.13.1.
Sporządzenie powiatowego planu zarządzania
ryzykiem
W – Starostwo powiatowe
Do
2006 r.
2.13.2.
Zwiększenie bezpieczeństwa przewozu
substancji niebezpiecznych
W - Inspekcja Transportu
Drogowego, Policja
K- Starostwo Powiatowe
+
2.14.
2.14.1.
+
+
Edukacja ekologiczna
Przygotowanie i udostępnianie informacji
o stanie i zagrożeniach środowiska w gminie
W - Samorząd Gminy,
Starostwo Powiatowe
73
+
+
b.d.
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.14.2
Propagowanie tematyki ekologicznej w
mediach
W- Starostwo Powiatowe
i Samorząd Gminy
+
+
b.d.
b.d.
Środki własne
jednostek
realizujących
2.14.3.
Edukacja ekologiczną na obszarach
chronionego krajobrazu. Dla zachowania
dziedzictwa kulturowego, konieczne jest
kontynuowanie działań w zakresie ochrony
obszarów o wysokich wartościach środowiska
przyrodniczego i kulturowego.
W- Starostwo Powiatowe
Ws – Samorząd Gminy
+
+
b.d.
b.d.
PFOŚiGW
2.14.4.
Organizacja konkursów, olimpiad i
przeglądów o tematyce ekologicznej
W - Samorząd Gminy
W- Starostwo Powiatowe
+
+
b.d.
b.d.
Dotacje WFOŚiGW
2.14.5.
Wspieranie działań proekologicznych
prowadzonych przez Stowarzyszenia i
organizacje ekologiczne
Ws - Samorząd Gminy
Starostwo Powiatowe
b.d.
Dotacje –
WFOŚiGW
PFOŚiGW
Zaprojektowanie ścieżek dydaktycznoprzyrodniczych wraz z opisem przyrody
Nadleśnictwa, Wojewódzki
Konserwator Przyrody,
Urzędy gmin
Pozarządowa organizacja
ekologiczna, ZHP
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
Fundusze UE
2.14.6.
2.15.
2.15.1.
+
+
+
+
b.d.
b.d.
Turystyka
Intensyfikacja ruchu rowerowego poprzez
likwidację barier technicznych oraz tworzenie
ścieżek rowerowych na terenie powiatu
W - Starostwo Powiatowe
Ws- Samorząd Gminy
74
+
+
b.d.
b.d.
WFOŚiGW
PFOŚiGW
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
2.15.2.
Rozwój funkcji turystyki kajakowej wraz ze
stworzeniem niezbędnego zaplecza na ciągu
jezior od Chomiąży Szlacheckiej aż do jeziora
Kierzkowskiego i Wolickiego
2.15.3.
Priorytetowe przedsięwzięcia i inwestycje
turystyczne w gminach powiatu Żnińskiego wg
Strategii Rozwoju i Wykorzystania Potencjału
Turystycznego Powiatu Żnińskiego –
październik 2003 r.
W – Starostwo Powiatowe
Ws- Samorząd Gminy
+
2.15.4.
Stworzenie warunków do rozwoju sportów
wodnych na jeziorach (kajaki, żaglówki,
bojery, skutery wodne)
W – Starostwo Powiatowe
W-Samorządy Gminy
Ws- PTTK, LOK
W- Samorząd Gminy
2.16.
2.16.1.
W - Starostwo Powiatowe
Ws- Samorząd Gminy
b.d.
NFOŚiGW
WFOŚiGW
PFOŚiGW
Fundusze UE
b.d.
b.d.
Środki budżetowe
gmin
Środki finansowe
inwestorów
Środki pomocowe
UE
Fundusze UE
+
b.d.
b.d.
Fundusze celowe
Fundusze UE
+
2.525
+
+
Realizac
ja do
2008 r
b.d.
Budowa i modernizacja dróg
Gmina Barcin
75
Budżet gminy
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
11. ZAŁOŻENIA SYSTEMU FINANSOWANIA INWESTYCJI
Realizacja zadań wytyczonych w Programie Ochrony Środowiska i Planie Gospodarki
Odpadami wiąże się z wysokimi nakładami inwestycyjnymi. Większość instytucji, które udzielają
dotacji lub korzystnie oprocentowanych kredytów na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska
(gospodarki odpadami, gospodarki wodno - ściekowej) wymaga, żeby inwestycja osiągnęła
odpowiednio duży efekt ekologiczny i objęła swym zasięgiem możliwie największą liczbę
mieszkańców aglomeracji, powiatu lub związku komunalnego. Dlatego należy dążyć do tego, aby
podejmowane działania miały charakter powiatowy lub przynajmniej obejmowały swym zasięgiem
kilka gmin.
Wspólne działanie kilku gmin nie tylko ma wpływ na finansowanie inwestycji (obniży koszty,
które będzie musiała ponieść pojedyncza gmina), ale również obniży koszty eksploatacyjne. Oznacza
to, że przedsięwzięcia winny być realizowane wspólnie.
Przeznaczenie środków w budżecie na daną inwestycję jest bardzo ważnym elementem planowania,
gdyż samorząd finansuje różne sfery życia społeczności lokalnej. Mając świadomość znaczenia
planowanych inwestycji dla poprawy stanu środowiska naturalnego stwierdza się, że wielkość
projektowanych zamierzeń daleko wykracza poza możliwości finansowe, stąd też realizacja
wnioskowanych zadań jest możliwa wyłącznie przy wspomaganiu ich wykonywania ze źródeł
zewnętrznych.
Środki na finansowanie zadań związanych z ochroną środowiska pochodzić mogą
z następujących źródeł:


środków własnych powiatu,
środków jednostek samorządu terytorialnego

dofinansowanie gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i Narodowego Funduszu Ochrony
Srodowiska i Gospodarki Wodnej,

fundusze pomocowe i związane z eko-konwersją (Ekofundusz),

fundusz pomocowy ISPA,

kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach (np. Bank Ochrony Środowiska).
W przypadku gospodarki odpadami obok wymienionych powyżej źródeł finansowania środki
na częściowe pokrycie kosztów jego realizacji można uzyskać od organizacji odzysku a także ze
sprzedaży opakowań i surowców wtórnych.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Jednostki samorządu terytorialnego korzystają z pomocy finansowej Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Jednym z priorytetów tego funduszu jest
ochrona powierzchni ziemi. Fundusz przewiduje dofinansowanie (poprzez pożyczki) wdrażania
projektów związanych z realizacją programów ochrony poszczególnych elementów środowiska w tym
także gospodarki odpadami. Maksymalnym udziałem pomocy funduszu w finansowaniu
przedsięwzięcia jest pożyczka w wysokości 50% całości nakładów inwestycyjnych. Oprocentowanie
tej pożyczki wynosi dla samorządów terytorialnych 0,3% stopy redyskontowej.
W NFOŚiGW istnieje możliwość umarzania części pożyczek, jeśli:


zadanie zostało zrealizowane terminowo,
osiągnięto założony efekt rzeczowy i ekologiczny,
76
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje zadania z zakresu
ochrony środowiska i gospodarki wodnej z uwzględnieniem celów określonych w ustawie z dnia
27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 poz. 627 z 2001 r, z póżn. Zm.)
i Polityce Ekologicznej Państwa.
EkoFundusz
Środki EkoFunduszu pochodzą z bezzwrotnej pomocy zagranicznej i z tzw. ekokonwersji (zamianę
kwot polskiego długu zagranicznego na środki inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska).
Priorytetowe dziedziny w Ekofunduszu to:



ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu
ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej
ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu);

ochrona różnorodności biologicznej;

gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych.
EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych pożyczek lub/i
bezzwrotnych dotacji. Pomoc finansową uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji
bezpośrednio związanych z ochroną środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie
ochrony przyrody również projekty nieinwestycyjne.
Maksymalna kwota, jaką może otrzymać jednostka samorządowa wynosi 30% nakładów na
projekt. W przypadku jednostek gospodarczych kwota ta wynosi 20%. Specyfika EkoFunduszu polega
również na tym, iż inwestor może liczyć na zwolnienie dokonanych za granicą zakupów od ceł i opłat
granicznych. W wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach dofinansowanie inwestycji przez fundusz
może osiągnąć wielkość 50% nakładów własnych inwestora.
Wszystkie projekty rozpatrywane przez EkoFundusz można podzielić na projekty techniczne
(inwestycyjne) oraz projekty przyrodnicze.
Pewnym ograniczeniem stawianym przez EkoFundusz jest konieczność wprowadzania
technologii pochodzącej z jednego z krajów donatorów, które przeznaczyły część polskiego długu na
ochronę środowiska (USA, Francja, Szwajcaria, Szwecja, Norwegia, Włochy).
ISPA
ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-accession – Przedakcesyjny Instrument
Polityki Strukturalnej) jest funduszem przedakcesyjnym Unii Europejskiej skierowanym na
dostosowanie infrastruktury krajów kandydujących do standardów UE.
Pomoc z funduszu ISPA (w części ochrony środowiska) skupi się na przedsięwzięciach
związanych z:

zaopatrzeniem w wodę do picia i jej jakością,

oczyszczaniem ścieków,

gospodarką odpadami.
Podstawowymi wymogami stawianymi przez fundusz ISPA są m.in.:
całościowy koszt przedsięwzięcia nie może być niższy od 5 mln Euro (w przypadku Polski
preferuje się projekty powyżej 15-20 mln Euro),


preferowane są duże aglomeracje,

beneficjantem może być tylko samorząd terytorialny, jednostka samorządowa lub podmiot
publiczny,

obiekty i rozwiązania będące skutkiem realizacji przedsięwzięcia muszą spełniać kryteria UE.
77
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Całość pomocy finansowej ISPA i wszelkich innych pomocy UE nie może być większa niż
90% całkowitego budżetu przedsięwzięcia.
- PROGRAM PHARE –największy z programów przedakceysyjnych, wspierający rozwój
regionalny
- SAPARD – program przedakcesyjny UE przeznaczony na rozwój terenów wiejskich
Fundusz Spójności
Fundusz Spójności, inaczej nazywany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem
Kohezji, jest to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których Produkt Krajowy
Brutto nie przekracza 90% średniej dla wszystkich krajów członkowskich (Grecja, Portugalia,
Hiszpania i Irlandia). Fundusz ten nie należy do grupy Funduszy Strukturalnych, ze względu na
określony czas w którym działa.. Ze względu na charakter i cel Fundusz Spójności jest instrumentem
polityki strukturalnej. Realizację Funduszu Spójności zaplanowano na lata 1993-99. Na szczycie UE
w Berlinie postanowiono przedłużyć jego działanie do 2006 r. Z chwilą wejścia Polski do UE będzie
on dostępny także dla naszego kraju.
Fundusz Kohezji (Spójności) redystrybuowany jest przez Komisję Europejską na podstawie
składanych wniosków w odpowiednich terminach. Tak więc to nie instytucje krajowe, ale stosowne
organy Unii Europejskiej rozpatrują konkretne projekty, akceptując je, a następnie finansując.
Pomoc, którą te kraje otrzymują w ramach Funduszu obejmuje finansowanie projektów
dotyczących inwestycji w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej (w tym
wspieranie rozwoju sieci korytarzy transeuropejskich).
Budżet Funduszu Spójności na lata 2000 - 2006 wynosi 18 mld Euro (w latach 1994 - 1999
wynosił 15,5 mld Euro).
Na lata 2004-2006 z całej kwoty funduszu spójności dla Polski na sektor środowiska
przypadnie 1.866,6 mln Euro.
Głównym celem strategii środowiskowej Funduszu Spójności jest wsparcie dla realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony środowiska, wynikających z wdrażania prawa Unii
Europejskiej. Priorytety (zakres projektów) dla Funduszu Spójności w ochronie środowiska:

poprawa jakości wód powierzchniowych,


polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia,
poprawa jakości powietrza,


racjonalizacja gospodarki odpadami,
ochrona powierzchni ziemi,
 zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
Odbiorcami pomocy, tj. beneficjentami końcowymi będą samorządy terytorialne (gminy, związki
gmin) i przedsiębiorstwa komunalne.
Wskaźnik pomocy udzielonej przez Fundusz wynosi od 80% do 85% wydatków publicznych lub
innych równoważnych wydatków łącznie z wydatkami jednostek, których działalność jest podjęta w
ramach administracyjnych lub prawnych, na mocy, których mogą być uważane za równoważne
jednostkom publicznym. W żadnym przypadku cały koszt projektów lub grupy projektów nie może
być w zasadzie mniejszy niż 10 mln euro.
Fundusze Strukturalne
Mniejsze przedsięwzięcia w dziedzinie ochrony środowiska będą miały możliwości otrzymania
dofinansowania głównie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jest to jeden
z czterech funduszy strukturalnych. Jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji
w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE.
78
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Priorytety środowiskowe współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
będą realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych przez rząd Polski na
podstawie Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006:
– Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjności Gospodarki”,
– Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR).
Beneficjentami końcowymi pomocy są przede wszystkim samorządy województw, powiatów
i gmin, stowarzyszenia oraz związki gmin i powiatów, instytucje naukowe, instytucje rynku pracy,
agencje rozwoju regionalnego i instytucje wspierania przedsiębiorczości, a za ich pośrednictwem
przedsiębiorstwa, w tym głównie małe i średnie. W ramach ZPORR o dofinansowanie mogą ubiegać
się projekty, które ze względu na mniejszą skalę oddziaływania nie kwalifikują się do Funduszu
Spójności, co pozwoli małym gminom skorzystać ze środków unijnych.
W ramach działania INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA realizowane będą duże
projekty o znaczeniu regionalnym, służące wzmacnianiu konkurencyjności regionów:
Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków
Zagospodarowanie odpadów
Poprawa jakości powietrza
Zapobieganie powodziom
Wsparcie zarządzania ochroną środowiska
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
W ramach ww. typów projektów do kwalifikujących się wydatków mogą być zaliczone:
 roboty budowlano-montażowe,
 zakup wyposażenia,
 roboty wykończeniowe,
 nadzór inżynierski,
 przygotowanie dokumentacji technicznej,
 wykup gruntów (maksymalnie 10% wartości projektów).
W ramach działania INFRASTRUKTURA LOKALNA realizowane będą projekty małych inwestycji
o oddziaływaniu lokalnym na terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 25 tys. mieszkańców):
 budowa lub modernizacja urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków,
 budowa lub modernizacja urządzeń do zaopatrzenia w wodę
 budowa lub modernizacja urządzeń do zaopatrzenia w energię
 gospodarka odpadami stałymi
W ramach działania REWITALIZACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH realizowane będą
projekty:

remonty lub modernizacja infrastruktury technicznej, zwłaszcza w zakresie ochrony
środowiska na terenie zdegradowanych dzielnic miast,

budowa i modernizacja podstawowej infrastruktury komunalnej, w szczególności w
zakresie ochrony środowiska naturalnego oraz infrastruktury komunikacyjnej
znajdujących się na terenie rewitalizowanym

prace porządkowe związane z oczyszczeniem terenu z materiałów, sprzętu i
chemikaliów powojskowych i poprzemysłowych, asenizacja, wywóz niepożądanych
materiałów: np. gruzu – prace te muszą zakończyć się do 2006 r
Trwają prace nad przygotowaniem polskiej wersji wniosku do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF). Samorządy i inne podmioty publiczne starające się o dofinansowanie
w ramach Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego będą kontaktować się z i składać
79
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
wnioski do urzędu marszałkowskiego w województwie.
Bank Ochrony Środowiska
Bank Ochrony Środowiska udziela kredytów ze środków własnych oraz środków NFOŚiGW
i WFOŚiGW z przeznaczeniem na inwestycje służące likwidacji degradacji i ochronę środowiska.
Na bazie wieloletniego doświadczenia Bank realizuje zadania związane z jego proekologiczną misją,
współpracuje z organizacjami zajmującymi się finansowaniem ochrony środowiska tj. Narodowym
Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Funduszami Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundacją Polska Wieś 2000 im. M. Rataja, Europejskim
Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej oraz innymi funduszami pomocowymi.
Bank udziela na cele proekologiczne następujących instrumentów:

Kredyty na inwestycje służące ochronie środowiska udzielane we współpracy
z WFOŚiGW – kredyty udzielane są ze środków WFOŚiGW (w tym w formie linii
kredytowych) lub ze środków Banku z dopłatami WFOŚiGW do oprocentowania
z przeznaczeniem na inwestycje służące ochronie środowiska przynoszące wymierny efekt
ekologiczny. Przedmiotem kredytowania są inwestycje z zakresu ochrony środowiska
polegające na realizacji/modernizacji obiektów służących:
a) ochronie wód i gospodarce wodnej (np. oczyszczalnie ścieków wraz z systemem
kanalizacji, modernizacje technologii służące oszczędności wody),
b) ochronie atmosfery (np. budowa i modernizacja instalacji ograniczających emisję
zanieczyszczeń do atmosfery, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii),
c) ochronie powierzchni ziemi (np. redukcja odpadów u źródeł wytwarzania, składowiska
odpadów, zakłady utylizacji odpadów)
Kredyty na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska
Kredyty na energooszczędne przedsięwzięcia z zakresu modernizacji oświetlenia – kredyt na
energooszczędne przedsięwzięcia z zakresu modernizacji oświetlenia ulic, placów itp. polegające
na zmianie dotychczasowych urządzeń na energooszczędne, udzielany jest ze środków Banku
Ochrony Środowiska S.A.
Kredyty na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych
Przeznaczenie kredytu dla jednostek samorządu terytorialnego realizujących przedsięwzięcia
termomodernizacyjne w budynku stanowiącym ich własność i wykorzystywanym do wykonywania
zadań publicznych. Kwota kredytu do 80 % kosztów inwestycji – okres kredytowania 10 lat.
Kredyty na przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu agroturystyki ze środków Fundacji
"Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Counterpart Fund" - kredyt na inwestycje związane
z uruchomieniem nowych lub rozwojem istniejących przedsięwzięć gospodarczych w zakresie
agroturystyki na wsi lub w miastach do 10 tys. mieszkańców obejmujące tworzenie i rozwój bazy
noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjno-sportowej i kulturowej. Przeznaczony dla Rolników
i członków ich rodzin oraz innych osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą, spółek
handlowych, organizacji pozarządowych (fundacji i stowarzyszeń) posiadających osobowość prawną,
zarządów gmin (o kredyt nie mogą ubiegać się jednostki państwowe ani spółdzielcze).
12. MONITORING REALIZACJI CELÓW ŚRODOWISKOWYCH POWIATU
I GMIN KRYTERIA, ZASADY ORGANIZACYJNE, LIMITY I WSKAŹNIKI
Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Mając na uwadze
spójność koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi szczeblami władz samorządowych
i rządowych a także współpracę z pozostałymi partnerami, zarządzanie środowiskiem powiatu
80
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
żnińskiego przy pomocy Programu Ochrony Środowiska wymagać będzie ustalenia roli i zakresu
działania poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację, struktury organizacji
Programu oraz systemu monitoringu.
Władze Powiatu pełnią w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedną z ważniejszych jest funkcja
regulacyjna, na którą składają się akty prawa lokalnego - uchwały oraz decyzje administracyjne
związane odpowiednio z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych. Władze pełnią również
funkcje wykonawcze (zadania wynikające z ustaw) i kontrolne. Pożądane jest, aby władze powiatu
i gmin pełniły również funkcje wspierające dla podmiotów zaangażowanych w rozwój gmin oraz
funkcje kreującą działania ukierunkowane na poprawę środowiska.
12.1. STRUKTURA ORGANIZACJI ZARZĄDZANIA PROGRAMEM OCHRONY
ŚRODOWISKA
Instrumenty prawne realizacji programu
Do instrumentów prawnych należą:
 pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii:
- pozwolenia zintegrowane,
- pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
- pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
- pozwolenia na wytwarzanie odpadów,
- pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska,
- pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych,
 koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatację surowców mineralnych,
 powiatowe i gminne programy ochrony środowiska i plany gospodarki odpadami,
 postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko,
 koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju,
 plan zagospodarowania przestrzennego województwa,
 strategia rozwoju województwa,
 studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin,
 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
 monitoring.
Nadzór nad realizacją programu w praktyce oznacza określenie zasad zarządzania nim wraz
z ustaleniem mechanizmu monitorowania jego realizacji. Program Ochrony Środowiska powiatu
i gminy jest dokumentem o charakterze strategicznym. Stanowi instrument realizacji prawa
miejscowego (gminy. powiatu), pozostając w ścisłym związku z planami zagospodarowania
przestrzennego gmin, decyzjami o warunkach zabudowy oraz decyzjami związanymi z realizacją
przedsięwzięć w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, rozwojem terenów
zielonych i innych. Samorząd powiatowy i Samorząd Gminy posiada kompetencje pozwalające mu
realizować zawarte w programach cele i zadania. Aby jednak ta realizacja przebiegała spójnie
z polityką regionalną konieczne jest przygotowanie struktur administracyjnych do ścisłej
współpracy z organami dysponującymi znacznie szerszymi uprawnieniami wynikającymi z ich
kompetencji.
Nie mniej ważnym jest wewnętrzny system usprawnień związanych z przepływem informacji
i kompletnością decyzji administracyjnych wydawanych na szczeblu powiatowym.
Jednym z niezbędnych elementów umożliwiających efektywne zarządzanie Programem jest system
monitorowania Programu.
81
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Barcin
Monitoring
Program Ochrony Środowiska jest narzędziem wdrażania polityki ochrony środowiska w gminie.
Oznacza to konieczność monitorowania zmian zachodzących w gminie poprzez regularne ocenianie
stopnia jego realizacji w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów.
Cykliczność oceny zakłada okres dwóch lat. Niezależnie od tego, monitorowanie Programu odbywać
się będzie poprzez roczną ocenę wykonania założonego na wskazane działania budżetu. Należy
przyjąć, że aktualizacja polityki długookresowej odbywać się będzie co cztery lata.
Dla prawidłowej oceny realizacji Programu należy przyjąć uporządkowany system mierników jego
efektywności.
Mierniki te dzielą się na trzy zasadnicze grupy:
 mierniki ekonomiczne,
 ekologiczne,
 społeczne (świadomości społecznej).
Mierniki ekonomiczne związane są z procesem finansowania inwestycji ochrony środowiska
przy założeniu, że punktem odniesienia są określone efekty ekologiczne. Należą do nich łączny
i jednostkowy koszt uzyskania efektu ekologicznego oraz koszty uzyskania efektu w okresie
eksploatacji, a także trwałość efektu w określonym czasie.
W grupie mierników ekologicznych znajdą się mierniki określające stan środowiska, stopień zmian
w nim zachodzących oraz mierniki określające skutki zdrowotne dla populacji.
Miernikami będą:
 jakość wód powierzchniowych i podziemnych,
 długość sieci kanalizacyjnej i stopień skanalizowania gmin,
 ilość odpadów komunalnych na 1 mieszkańca na rok,
 wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych,
 wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych,
 wielkość lesistości powierzchni lasów na 1 mieszkańca,
 powierzchnia terenów objętych ochroną prawną,
 powierzchnia terenów zdegradowanych,
 nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska.
Mierniki społeczne to:
 udział społeczeństwa w działaniach związanych z ochroną środowiska,
 stopień uspołecznienia procesów decyzyjnych (ilość i rodzaje interwencji społecznej).
Dla prawidłowej realizacji monitoringu wykonalności celów, priorytetów i zadań
Programu Ochrony Środowiska Powiatu Żnińskiego oraz Programów Gminnych niezbędna
jest okresowa wymiana informacji pomiędzy Starostwem i Gminami, dotycząca stanu komponentów
środowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zadań (w tym w szczególności
zadań gmin).
82