RÓWNOWAGA EKONOMICZNA 1. Istota i rodzaje równowagi ekonomicznej Równowaga makroekonomiczna (w rozumieniu teorii neoklasycznej) : równowaga makroekonomiczna- zrównoważenie popytu globalnego z podażą globalną przy pełnym wykorzystaniu zasobów produkcyjnych Klasyfikacja równowagi ze względu na różne kryteria: skala: równowaga mikroekonomiczna (równowaga producenta, konsumenta, równowagi cząstkowe); równowaga makroekonomiczna (równowaga globalna); czas: równowaga statyczna; równowaga dynamiczna; rynki: równowaga na rynku produktów; równowaga na rynku pracy; równowaga na rynku ziemi; 1 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. równowaga równowaga na rynku pieniądza; równowaga na rynku finansowym (kredytowym); równowaga na rynku walutowym kraj - zagranica: równowaga wewnętrzna; równowaga zewnętrzna; 2 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 2. Równowaga makroekonomiczna Podstawowe równanie równowagi ogólnej: C I G (Ex Im) C S Tn Lewa strona równania (popytowa) - popyt globalny (popyt zagregowany) Składniki popytu globalnego: C - konsumpcja (popyt konsumpcyjny) I - inwestycje (popyt inwestycyjny) G - wydatki budżetowe pomniejszone o transfery (popyt budżetu państwa) Ex - Im - eksport netto Prawa strona (podażowa, dochodowa) podaż globalna (zagregowana), tzn. wytworzony produkt narodowy równy dochodom ludności: C - konsumpcja S - oszczędności Tn - podatki netto, Tn = podatki - transfery Równanie równowagi ogólnej można zapisać w także w następującej postaci: (I G (Ex Im) S Tn lub: (I S) ( G Tn) (Ex Im) 0 Powyższe równanie równowagi ogólnej : 3 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. jeśli dotyczy wartości ex post (wartości faktycznych, zrealizowanych) jest zawsze spełnione jeśli dotyczy wartości ex ante (wartości planowanych, zamierzeń) jest spełnione tylko w warunkach równowagi 4 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 3. Równowaga w ujęciu Keynesa Równowaga: popyt globalny = podaż globalna ( Yd = Ys ) Yd = Ys Yd Yd=C+I+G+(Ex-Im) E C+I+G C+I C I 45o 0 Y* Ymax 5 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Ys Równowaga: inwestycje + wydatki budżetowe + eksport netto = oszczędności + podatki netto I, G S, Tn S + Tn = - a + [ 1 - c ( 1- tn ) ] Y E I + G + ( Ex - Im) I+G I 0 Y* Ymax Y realny dochód narodowy Możliwa jest równowaga przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. W centrum zainteresowań badawczych pozostaje problem równowagi między planowanymi inwestycjami i oszczędnościami. 6 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. W ujęciu keynesowskim: I, S S=-a+(1-c)Y E S>I luka depresyjna I luka I>S ekspansywna Y* 0 Ymax Y realny dochód narodowy I = S - równowaga ( punkt E ) I > S - nadwyżka planowanych inwestycji nad planowanymi oszczędnościami (nadwyżka popytu globalnego nad podażą) - luka ekspansywna S > I - nadwyżka planowanych oszczędności nad planowanymi inwestycjami (nadwyżka podaży globalnej nad popytem) - luka depresyjna 7 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 4. Równowaga w ujęciu neoklasycznym Równowaga na podstawowych rynkach: na rynku produktów Na rynku kształtuje się cena równowagi, która równoważy popyt z podażą przypomnienie z wykładu nr 2) na rynku pracy Na rynku pracy kształtuje się taki poziom płacy realnej, który zapewnia równowagę między popytem na pracę i podażą pracy (pełne wykorzystanie siły roboczej, bezrobocie naturalne) - przypomnienie z poprzednich wykładów: 8 oraz 13) na rynku kredytowym Mechanizmy rynkowe sprawiają, że realna stopa procentowa dostosowuje się do istniejącego popytu na kredyt i podaży kredytu doprowadzając do równowagi, czyli do zrównania planowanych inwestycji z planowanymi oszczędnościami 8 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. realna stopa procentowa Równoważenie rozbieżności między inwestycjami i oszczędnościami (ujęcie neoklasyczne) S (podaż kredytu) S>I r1 E rE punkt równowagi I=S r2 I>S I (popyt na kredyt) I=S 0 inwestycje (I) , oszczędności (S) Mechanizm elastycznych cen, płac i stopy procentowej w warunkach doskonałej konkurencji utrzymuje równowagę między popytem globalnym i podażą globalną na poziomie pełnego wykorzystania czynników produkcji narodowej. Tak więc, krzywa podaży jest pionowa. 9 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. w gospodarce 5. Ogólny model równowagi zagregowanej podaży) (ogólny model zagregowanego popytu Równowaga między popytem globalnym i podażą globalną przeciętny poziom cen podaż globalna nadwyżka (rosną zapasy) p1 E pE punkt równowagi niedobór (maleją zapasy) p2 0 YE popyt globalny realny dochód narodowy Spór między szkołą neoklasyczną i keynesowską dotyczy przede wszystkim: kształtu krzywej podaży 10 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. i tego, jakie czynniki decydują o poziomie dochodu narodowego: podażowe czy popytowe czy równowaga możliwa jest tylko w warunkach pełnego wykorzystania zasobów wytwórczych istniejących w gospodarce narodowej, czy też przy różnym stopniu wykorzystania czynników produkcji 11 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 6. Spór o teorię keynesowską Kryteria porównawcze zasadność założenia o giętkości cen i płac o poziomie dochodu narodowego decydują czynniki równowagi ogólnej między szkołą neoklasyczną szkoła neoklasyczna szkoła keynesowska TAK NIE podażowe popytowe tylko przy pełnym przy różnym poziomie dochodu równowaga możliwa jest wykorzystaniu czynników narodowego i różnym stopniu produkcji wykorzystania zdolności prod. w kształcie odwróconej litery L: kształt krzywej podaży pionowy, tzn. niezależny pionowy, gdy występuje pełne od poziomu cen wykorzystanie zdolności produkcyjnych oraz poziomy, gdy mamy do czynienia z niepełnym wykorzystaniem zdolności wytwórczych 12 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. i Równowaga według teorii neoklasycznej (punkt N) i keynesowskiej (punkt K) przeciętny poziom cen N cN popyt globalny DN K cK popyt globalny DK YK 0 Ymax realny dochód narodowy Literatura zalecana do wykładu: 1. Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Tex, Warszawa 1996: roz.11. Spór o teorię równowagi ogólnej między ekonomią neoklasyczną a ekonomią keynesowską 13 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. s.231-244 2. Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia tom 2, PWE, Warszawa 1993 roz.25. Podaż globalna, poziom cen i tempo dostosowań s.189-222 roz.29.8. Cykle koniunkturalne a teoria równowagi s.355-356 3. Oyrzanowski B.: Makroekonomia, z serii „Biblioteka menedżera”, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1997 roz.III. Równowaga krótkookresowa s.89-120 4. Samuelson P.A., Nordhaus W.D.: Ekonomia 1, PWN, Warszawa 1996 roz.8. Teoria wyznaczania produktu A. Klasyczne i Keynesowskie podejście do problemu wyznaczania produktu s.232-240 5. Stachowiak Z.: Ekonomia. Zarys podstawowych problemów, Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania, Warszawa 1998 roz.10. Równowaga ekonomiczna 14 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. s.193-210