kultura - Olsztyn.eu
advertisement
KULTURA Instytucje Miejsca pełne kultury Artystyczna aktywność Imprezy Czerwony Tulipan Olsztyn kocham, moją małą Amerykę […] Kocham Łynę, zamek, kocham park i Miasto Stare Ratusz nocą oświetlony jaśnie zegarami I Grunwaldzką kocham i Most Jana, Prostą, Kołłątaja, Żiżki, domy kocham Drzewa, niebo i nad Krzywym przystań I deszcz w Śródmieściu i szum po ulicach samochodów i kąpiel w Żbiku Wędrówki po lesie, kocham słońce i muzykę kocham Na dziedzińcu pod lipą z Kopernikiem muzykę Czerwony Tulipan, fragment piosenki: „Olsztyn kocham” sł. i muz. Stefan Brzozowski Instytucje Miejsca pełne kultury Artystyczna aktywność Imprezy 2 10 24 38 OLSZTYN kultura Olsztyn ma swoją wyjątkową atmosferę – dynamiczny i tętniący w swej codzienności zachowuje pewną dozę nostalgii. Być może jej źródłem jest bogata historia miasta, a może sprawia to bliskość Natury, dzięki której Olsztyn daje wytchnienie, pozwala na dystans do rzeczywistości, jest źródłem energii i motywem działań. Ten urok miasta inspiruje wielu twórców – malarzy, fotografików, muzyków, poetów i pisarzy. Olsztyn jest bohaterem wierszy, piosenek, intersującym tłem fabuły wielu powieści. Latem Stare Miasto zmienia się w multiscenę, która kusi różnorodnością artystycznych propozycji, zaś gościnne staromiejskie kawiarenki pozwalają przedłużyć kulturalne popołudnia i wieczory, zamieniając je niepostrzeżenie w najpiękniejsze, niezapomniane noce. Wyjątkowy klimat tworzy muzyka, dobiegająca niemal każdego letniego dnia z położonego u stóp gotyckiego zamku amfiteatru, oraz płynące wśród kamieniczek melodie ulicznych grajków. Ale tak jest nie tylko latem… 2 KULTURA INSTYTUCJE czyli SZTUKA WYSTAWIANA Teatry W Olsztynie działają dwa teatry, ale magiczna przestrzeń miejskiej sceny jest zdecydowanie większa niż wynikałoby to z liczby instytucji. W Teatrze im. Stefana Jaracza działa kilka scen, zaś Olsztyński Teatr Lalek nie ogranicza się do repertuaru skierowanego wyłącznie do najmłodszych widzów. Nowe, postindustrialne przestrzenie wykorzystywane są na potrzeby festiwali teatralnych. Bardzo prężnie, i to nie tylko na lokalnych scenach, działają zespoły amatorskie, takie jak Teatr Biały, „Kokon”, czy teatr „Nieskromny”. Teatr im. S. Jaracza ul. 1 Maja 4, tel. 089 527 59 58, www.teatr.olsztyn.pl Teatr im. Stefana Jaracza Wybudowany na miejscu dużej willi w stylu włoskim w 1925 r., wg projektu architekta Augusta Feddersena, był darem dla miejscowej ludności za wygrany plebiscyt. Budynek przetrwał lata wojny prawie w nienaruszonym stanie. Po II wojnie światowej – 18 listopada 1945 r. premierą sztuki „Moralność pani Dulskiej” zainaugurowano działalność polskiej sceny. Praca odbywa się na kilku scenach: Dużej, gdzie prezentowana jest klasyka, dramaturgia współczesna oraz spektakle dla dzieci i młodzieży, Kameralnej, nakierowanej na literaturę współczesną, Scenie „Margines”, tworzonej przez młodych i dla młodych oraz scence w „Cafe Teatralna”, gdzie realizowane są premiery Teatru przy Stoliku. Do dzisiaj wystawiono w teatrze ponad 600 premier – granych nie tylko na macie- INSTYTUCJE rzystej scenie, ale i poza Olsztynem. To nie wszystkie propozycje – teatr jest organizatorem festiwali teatralnych, prowadzi działalność objazdową, a także wymianę z innymi teatrami. Ważne dla życia kulturalnego festiwale organizowane przez teatr to Olsztyńskie Spotkania Teatralne oraz Międzynarodowy Festiwal Tetralny DEMOLUDY. Działalność edukacyjna realizowana jest w Policealnym Studium im. Aleksandra Sewruka, które w lipcu 1998 r. uzyskało uprawnienia szkoły publicznej oraz prawo wydawania dyplomów państwowych w zawodzie aktora. Teatr organizuje również takie cykle jak: „Dramat w działaniu”, „Perforacje literackie”, „Didaskalia”, czy działalność „Gońca teatralnego”. Foyer teatru pełni także funkcję galerii, w której odbywają się wernisaże malarstwa, grafiki, rysunku, plakatu czy archiwaliów. Olsztyński Teatr Lalek Powstał w listopadzie 1953 r. z inicjatywy Stowarzyszenia Teatru Kukłowego Ziemi Warmińsko-Mazurskiej „Czerwony Kapturek”. Przed wojną miał swojego poprzednika – był nim teatrzyk „Bajka”, który założyło dziesięcioro nauczycieli szkół i przedszkoli polskich istniejących na Warmii. Od 1986 r. teatr działa pod nazwą Olsztyńskiego Teatru Lalek. W ciągu 50 lat działalności w OTL odbyło się ponad 200 premier dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Od 2000 r. istnieje oficjalna Scena dla Dorosłych. Teatr jest obecny na najważniejszych przeglądach teatralnych w kraju i za granicą. W repertuar teatru na stałe wpisane są takie wydarzenia kulturalne, jak Studencka Trzydniówka Teatralna oraz Olsztyński Tydzień Teatrów Lalkowych ANIMA. Teatr prowadzi działalność edukacyjną. Przy teatrze działa Szkolna Rada Teatralna, skupiająca dzieci 3 Przy Teatrze im. S. Jaracza od 1991 r. działa Policealne Studium Aktorskie im. Aleksandra Sewruka Olsztyński Teatr Lalek ul. Głowackiego 17, tel. 089 538 70 30, www.teatrlalek.olsztyn.pl Wizyta w Olsztyńskim Teatrze Lalek pozwala nie tylko dzieciom przenieść się w magiczny świat baśni… 4 KULTURA i młodzież ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. Współpraca ze szkołami zaowocowała wydawaniem „Gazety Teatralnej„ OTL. Po spektaklach odbywają się lekcje teatralne, dyskusje i spotkania z twórcami. Na uwagę zasługuje również oprawa plastyczna teatralnej działalności – znakomite stroje, scenografie czy plakaty na najwyższym poziomie artystycznym, którym teatr poświęca wiele uwagi. Filharmonia Wszystko zaczęło się od Towarzystwa Muzycznego – zalążka, który zaowocował w przyszłości powstaniem orkiestry. W 1962 r. Państwowa Orkiestra Symfoniczna w Olsztynie otrzymała imię Feliksa Nowowiejskiego, wybitnego kompozytora o warmińskim rodowodzie. Był to ważny krok w rozwoju zespołu, zapewnił mu znaczącą pozycję wśród instytucji szerzących kulturę narodową. Po 11 latach orkiestrę przekształcono w Państwową Filharmonię im. Feliksa Nowowiejskiego, od 2005 r. funkcjonuje ona pod obecną nazwą. Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego ul. Kościuszki 39, tel. 089 527 51 75, www.filharmonia.olsztyn.pl Olsztyn ma powód do dumy – orkiestra symfoniczna koncertuje nieprzerwanie od ponad 50 lat Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego Sala koncertowa jest miejscem wielu prawykonań polskich i światowych. Z orkiestrą filharmonii koncertują sławni artyści, ale stanowi ona również doskonałe miejsce promocji dla utalentowanej muzycznie młodzieży. Dużym uznaniem melomanów cieszą się organizowane festiwale muzyczne, cykle koncertowe i poranki symfoniczne. Filharmonia prowadzi także szeroką działalność edukacyjną dla dzieci, młodzieży i studentów: audycje przedszkolne, szkolne koncerty kameralne, koncerty uniwersyteckie, bardzo często wspólnie z chórami działającymi w Olsztynie. Olsztyńscy filharmonicy notują liczne sukcesy w kraju i zagranicą, dokonują nagrań płytowych. Już niedługo filharmonia otrzyma nową siedzibę. INSTYTUCJE 5 Galerie Sztuka, zwłaszcza nowoczesna, coraz częściej wychodzi na ulicę, jednak zawsze potrzebuje odpowiedniej oprawy. W Olsztynie jest wiele takich uroczych miejsc, które doskonale zaspokoją naszą tęsknotę za pięknem. Położone są głównie w centrum miasta, choć nie tylko, ułatwiając odbywanie artystycznych wędrówek. Będąc entuzjastą sztuk pięknych i chcąc im poświęcając swój czas, możemy odwiedzić w Olsztynie kilka galerii, które dzięki swojej bogatej ofercie zaspokoją nie tylko nasze pasje estetyczne, ale także dostarczą wielu wrażeń artystycznych i inspiracji twórczych. Biuro Wystaw Artystycznych To największa i najbardziej prestiżowa Galeria Sztuki Współczesnej w Olsztynie. Usytuowana jest w centrum miasta w budynku olsztyńskiego Planetarium. Początkowo miała siedzibę w olsztyńskim zamku, w nowej siedzibie działa od 1973 r. Prawdziwą ozdobą BWA jest umieszczona na ścianie w atrium rzeźba autorstwa Stefana Knappa. Galeria organizuje ogólnopolskie wystawy tematyczne, problemowe i monograficzne, wystawy promocyjne, środowiskowe oraz konkursy artystyczne. Od 1975 r. w olsztyńskiej galerii odbywa się Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego, ważny, ogólnopolski konkurs graficzny o ustalonej już renomie i prestiżu. Od 1998 r. BWA jest również głównym organizatorem Biennale Plastyki Olsztyńskiej, konkursu prezentującego kondycję olsztyńskiego środowiska artystycznego. Galeria realizuje ok. 25 wystaw rocznie. Dzięki współpracy z Państwowa Galerią Sztuki w Sopocie trzykrotnie prezentowała zbiory słynnej kolekcji malarstwa polskiego Lwowskiej Galerii Sztuki. Galeria BWA zorganizowała również wiele wystaw monograficznych, m.in. tak wybitnych artystów jak: Jan Tarasin, Tadeusz Dominik, Józef Szajna, Stasys Eidri- Biuro Wystaw Artystycznych al. Piłsudskiego 38, tel. 089 533 51 08, www.bwa.olsztyn.pl Czynne codziennie, oprócz poniedziałków, w godz. 10–17. W Galerii Sztuki Współczesnej BWA miłośnicy sztuki mogą przeżyć prawdziwą ucztę 6 KULTURA gevicius, Władysław Hasior, Jerzy Duda-Gracz, Andrzej Dudziński, Henryk Musiałowicz, Jerzy Mierzejewski, Józef Łukomski, Kazimierz Mikulski, Józef Wilkoń, Roland Topor, Henryk Waniek, Andrzej Wróblewski, Wojciech Sadley. Galeria „Rynek” Galeria „Stary Ratusz” Galeria „Rynek” ul. Stare Miasto 24/25, tel. 089 527 31 37. Galeria „Stary Ratusz” ul. Stare Miasto 33, tel./fax 089 527 57 97. Galeria ArtDeco ul. Wilczyńskiego 6a/37, tel. 089 541 76 88, www.artdeco.artneo.pl Galeria „Rynek” Dobór ekspozycji prezentowanych w galerii z założenia ma charakter interdyscyplinarny. Prezentowane jest tu malarstwo, grafika, rzeźba, fotografia oraz sztuka nowych mediów. Przez cały rok galeria jest miejscem, w którym mieszkańcy Olsztyna mogą zobaczyć to, co dzieje się w sztukach plastycznych w kraju, natomiast w okresie letnim, głównie z myślą o turystach, prezentowana jest twórczość olsztyńskich artystów. Galeria „Stary Ratusz” Mieści się w holu Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. Pomyślana jako kolejne miejsce spotkań ze sztuką, prezentuje ok. 20 wystaw rocznie. W galerii mają miejsce wydarzenia artystyczne różnego rodzaju – od tradycyjnych wystaw prezentujących prace artystów malarzy, grafików, rzeźbiarzy czy fotografików – po prezentacje multimedialne i koncerty. Bardzo dobra przestrzeń ekspozycyjna często jest wykorzystywana do prezentacji wystaw fotograficznych. Tam, w przyjaznej atmosferze, przy filiżance dobrej kawy można odpocząć w trakcie zwiedzania olsztyńskiego Starego Miasta. Galeria „ArtDeco” Galeria ArtDeco to galeria prywatna. Plan pracy galerii jest rezultatem zainteresowań jej twórców, ze wskazaniem na regionalizm jako wartość zasadniczą. Prezentowane prace są mocno osadzone w charakterystycznych klimatach właściwych kulturze regionu, a przy tym nie pozbawione szerokich europejskich horyzontów. 7 INSTYTUCJE Galeria Związku Polskich Artystów Plastyków Położona w obrębie zabudowań zamkowych została wybudowana w latach 1968–1970 wg projektu Bolesława Wolskiego przy ogromnym zaangażowaniu ówczesnego środowiska w Olsztynie. To chyba jedyna galeria w Polsce, którą artyści wybudowali dosłownie własnymi siłami. Jej uroczyste otwarcie odbyło się 13 października 1970 r. Pomyślana była jako salon wystawienniczy Związku Polskich Artystów Plastyków, reprezentujących malarstwo, rzeźbę, grafikę, tkaninę artystyczną, medalierstwo i scenografię. Galeria jest także miejscem wielu ciekawych wydarzeń kulturalnych Olsztyna. Galeria „Spichlerz” Galeria „Spichlerz” prezentuje prace zarówno profesjonalistów, jak i amatorów, skupionych w różnych środowiskach twórczych. Prace z dziedziny fotografii, malarstwa i grafiki prezentują w „Spichlerzu” MOK artyści, dla których sztuka jest życiową pasją, często bardzo odległą od wykonywanego przez nich zawodu. Prezentowane tam wystawy stanowią naturalną dekorację, a czasami bywają elementem scenografii wielu imprez kulturalnych, które organizuje Miejski Ośrodek Kultury. Warmińsko-Mazurskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych Powstało w 2005 r. w ramach Narodowego Programu Kultury „Znaki Czasu”, dysponuje ciekawymi zbiorami. Tymczasowo korzysta z gościnności olsztyńskiego zamku. Galeria Związku Polskich Artystów Plastyków ul. Zamkowa 2a, tel. 089 527 31 77. Czynna codziennie, oprócz poniedziałków, w godz. 11–17 Galeria „Spichlerz” ul. Piastowska 13, tel. 089 527 09 64. Czynna codziennie w godz. 10–17 Warmińsko-Mazurskie Towarzystwo Sztuk Pięknych ul. Zamkowa 2, tel. 089 527 95 96 w. 36, www.zacheta.olsztyn.pl Galeria „Spichlerz” Wernisaż wystawy „Początek. Kolekcja Warmińsko-Mazurskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych” 8 KULTURA Muzea Miejsca zabytkowe, odświętne, z historią w murach i wnętrzach, służą dzisiaj nie tylko celom wystawienniczym, prezentacji dziedzictwa kulturowego, ale są też miejscem konferencji, koncertów, widowisk, edukacji, a nawet degustacji. Jednak zamki i pałace, w których swoją siedzibę mają najczęściej muzea, wracają do swej pierwotnej funkcji – stają się miejscem tętniącym życiem. A co kryją muzea olsztyńskie? Muzeum Warmii i Mazur ul. Zamkowa 2, tel. 089 527 95 96, www.muzeum.olsztyn.pl CZY WIESZ, ŻE: Muzeum Warmii i Mazur posiada osiem oddziałów: • Dom „Gazety Olsztyńskiej” w Olsztynie, • Muzeum Przyrody w Olsztynie, • Muzeum Warmińskie w Lidzbarku Warmińskim, • Galeria „Zamek” w Reszlu, • Muzeum im. J.G. Herdera w Morągu, • Muzeum Mazurskie w Szczytnie, • Muzeum w Mrągowie, • Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku. Na ścianie krużganku olsztyńskiego zamku znajduje się tablica astronomiczna wykonana własnoręcznie przez Kopernika Muzeum Warmii i Mazur Swą siedzibę ma w XIV-wiecznym gotyckim zamku kapituły warmińskiej. Muzeum w Olsztynie zostało otwarte w lipcu 1921 r. Miało wówczas zasięg regionalny o charakterze plebiscytowo-etnograficznym. W swojej powojennej historii istniało początkowo (od 1945 r.) pod nazwą „Muzeum Mazurskie”, a od 1975 r. jako „Muzeum Warmii i Mazur”. Muzeum gromadzi pamiątki przeszłości regionu z zakresu archeologii, historii, numizmatyki, sztuki, rzemiosła artystycznego, piśmiennictwa, kultury ludowej. Niepowtarzalny charakter zbiorów tworzą m.in. kolekcje rzeźby gotyckiej, malarstwa religijnego Warmii, portretu holenderskiego, wyrobów konwisarskich i ludwisarskich, grafiki współczesnej. Kolekcje te pięknie prezentują się we wnętrzach, które niegdyś służyły administratorowi dóbr kapituły warmińskiej. W latach 1516–1521 funkcję tę pełnił Mikołaj Kopernik. Do dziś na ścianie krużganka pozostała unikalna pamiątka po jego pobycie – własnoręcznie wykonana doświadczalna tablica astronomiczna z 1517 r., a w zbiorach biblioteki przechowywany jest inkunabuł medyczny, z którego korzystał ten wybitny astronom. 9 INSTYTUCJE Dom „Gazety Olsztyńskiej” Dom „Gazety Olsztyńskiej” Siedzibę muzeum stanowi zrekonstruowany budynek, w którym w latach 1920–1939 mieściła się redakcja i drukarnia „Gazety Olsztyńskiej”. Znajdują się tam zbiory i ekspozycje dotyczące przede wszystkim historii Olsztyna. Szczególnie prezentowane są treści związane z tradycją polskiej prasy na Warmii i Mazurach. Muzeum Przyrody To jeden z oddziałów Muzeum Warmii i Mazur mieszczący się w Olsztynie w secesyjnym pałacyku z końca XIX w. W jego zasobach zgromadzono dotąd ok. 18 900 eksponatów. W większości są to zbiory zoologiczne, botaniczne i geologiczne. Odwiedzającym udostępniona jest stała wystawa „Zwierzęta Warmii i Mazur”. Muzeum prowadzi też działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjno-popularyzatorską. Dom „Gazety Olsztyńskiej” pl. Targ Rybny 1, tel. 089 534 01 19. Muzeum Przyrody ul. Metalowa 8, tel. 089 533 47 80. Muzeum Przyrody prezentuje stałą wystawę „Zwierzęta Warmii i Mazur” 10 KULTURA MIEJSCA PEŁNE KULTURY Ośrodki kultury Domy i ośrodki kultury oraz biblioteki to miejsca szczególne w życiu kulturalnym każdego miasta. Instytucje, w których organizuje się wiele imprez, realizuje wyjątkowe projekty, kreuje wydarzenia kulturalne nadają miastu indywidualny charakter, tworzą jego niepowtarzalny klimat. To właśnie w takich miejscach często spełniają się artystyczne marzenia, zaspokajane są pasje twórcze, ciekawość świata i jego rozmaitych kultur czy po prostu potrzeba bezpośredniego kontaktu ze sztuką. Każda instytucja ma swoje własne propozycje i sposoby na uatrakcyjnienie mieszkańcom i turystom wolnego czasu. Miejski Ośrodek Kultury ul. Rodziewiczówny 3, tel. 089 527 09 64, www.mok.olsztyn.pl Miejski Ośrodek Kultury proponuje nie tylko najmłodszym wiele sposobów na atrakcyjne spędzenie wolnego czasu Miejski Ośrodek Kultury (MOK) Mieści się na Starym Mieście w samym centrum życia artystycznego Olsztyna. W „Spichlerzu” i Galerii „Rynek” ma miejsce ponad 100 różnego rodzaju wydarzeń kulturalnych rocznie. Od września do czerwca można uczestniczyć w wernisażach, koncertach, spotkaniach, spektaklach, projekcjach filmowych i prezentacjach. Działalność MOK obejmuje wszelkie dziedziny kultury i sztuki, od plastyki, poprzez literaturę i film, po muzykę i teatr. MOK wspiera wartościowe projekty twórcze artystów pracujących samodzielnie, a także wzbogacające kulturę miasta inicjatywy instytucji i organizacji społecznych. Przy Miejskim Ośrodku Kultury działa Olsztyński Chór Kameralny „Collegium Musicum”, zespół wokalny „Moderato”, Klub Plastyka Amatora „Sąsiedzi”. Młodzież rozwija swoje zainteresowania w pracowni literac- MIEJSCA PEŁNE KULTURY kiej, na warsztatach dziennikarskich i filmoznawczych, w grupie teatralnej „Kokon”. Dla dzieci przeznaczone są zajęcia zespołu „Radość”. MOK jest organizatorem najdłuższej letniej imprezy, jaką jest Olsztyńskie Lato Artystyczne, trwające od czerwca do września każdego roku. Przy MOK działa Miejska Orkiestra Dęta powstała w 1985 r. W jej skład wchodzą muzycy olsztyńskiej filharmonii, orkiestr wojskowych i nauczyciele szkół. Założycielem i kapelmistrzem jest Józef Kieliszewski. Orkiestra dała kilkaset koncertów w kraju i za granicą. Pałac Młodzieży Jest największą placówką oświatowo-wychowawczą w Olsztynie. W 16 pracowniach pracują zespoły budzące i rozwijające różnorodne zainteresowania dzieci i młodzieży. Ci, którzy lubią grać, tańczyć i śpiewać mogą rozwijać swoje zdolności w Zespole Tańca Ludowego „Rutka”, inni – śpiewać w zespołach wokalnych, grać na keyboardzie i gitarze klasycznej lub w próbować sił w zespole muzyki dawnej. Ciekawą propozycją są zajęcia teatru tańca. Dużą popularnością cieszy się chór chłopięcy. Umiejętności aktorskie można zdobywać w kilku grupach wiekowych zespołu teatralnego. Zaś zajęcia w teatrze lalek „Iskierka” to współdziałanie plastyki i teatru. Działa tu sekcja turystyczna, modelarnia, strzelnica sportowa, sekcja brydżowa i szachowa. Miłośników słowa pisanego zaprasza zespół reporterski. W Pałacu Młodzieży znajduje się też galeria sztuki. Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych (CEiIK) Położone jest w jednym z najpiękniejszych parków w Olsztynie – Parku „Jakubowo”. CEiIK integruje społeczności lokalne i środowiska kulturotwórcze regionu, tworzy i chroni regionalną indywidualność kulturalną, diagnozuje aktywność społeczną w tej sferze. Pełni rolę przedstawiciela Narodowej Agencji Programu „Młodzież” w województwie warmińsko- 11 Pałac Młodzieży ul. E. Plater 3, tel. 089 527 32 69, www.palac.olsztyn.pl Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych ul. Parkowa 1, tel. 089 513 17 34, www.ceik.pl W celu rozwijania zainteresowań młodych ludzi Pałac Młodzieży organizuje poza kółkami także liczne spotkania CZY WIESZ, ŻE: Budynek, w którym mieści się dziś CEiIK powstał na początku XX w. Służył jako restauracja. Po wojnie oddany do użytku 1 X 1951 r. działał początkowo jako Wojewódzki Dom Kultury i Oświaty Związków Zawodowych. W 1992 r. przekształcił się w Regionalny Ośrodek Kultury, a w 2002 r. w Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych (CEiIK). Jednym z priorytetów CEiIK-u jest tworzenie i ochrona regionalnej indywidualności kulturalnej 12 Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor Warmia i Mazury ul. Dąbrowszczaków 39, tel. 089 527 63 73, www.cpf.olsztyn.pl Ośrodek Kultury Studenckiej UWM ul. Kanafojskiego 1/8, tel. 089 523 32 36. Studenci z „Jamnika” biorą udział w licznych konkursach, w których często zdobywają nagrody ADRESY OSIEDLOWYCH DOMÓW KULTURY r Spółdzielczy Dom Kultury „Akces’’, Spółdzielnia Mieszkaniowa „Pojezierze”, ul. Pana Tadeusza 6a, tel. 089 534 18 82. r Osiedlowy Dom Kultury „Akant”, ul. Kanta 11, tel. 089 541 58 40. r Osiedlowy Dom Kultury „17” ul. Leyka 17, tel. 089 541 28 13. r Osiedlowy Dom Kultury „Na Górce”, ul. Wańkowicza 9, tel. 089 543 55 99. KULTURA -mazurskim. Jego celem jest nawiązywanie kontaktów międzynarodowych i wymiana doświadczeń. Jest także organizatorem Spotkań Zamkowych „Śpiewajmy Poezję”, od lat działa tam Dyskusyjny Klub Filmowy „ZA”, Stowarzyszenie „Tratwa”, Ośrodek Poszukiwań i Edukacji Teatralnej „Węgajty”. Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor Warmia i Mazury Centrum jest wyrazem partnerskich stosunków i oficjalnej współpracy pomiędzy województwem warmińsko-mazurskim i departamentem Côtes d’Armor w Bretanii (Francja). Centrum popularyzuje kulturę, sztukę i język francuski. Organizuje wystawy malarstwa i fotografii, spotkania kulturalne, m.in. Dni Kultury Francuskiej czy Dni Bretanii. Centrum jest także inicjatorem i organizatorem prezentacji regionalnej kultury polskiej w departamencie Côtes d’Armor i w regionie Bretanii. Ośrodek Kultury Studenckiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Swą działalność prowadzi na olsztyńskim uniwersytecie . Zaspokaja potrzeby żaków, zarówno jeżeli chodzi o rozwój ich zainteresowań i pasji, jak też wypełnienie wolnego czasu. Ośrodek udostępnia sale do prób, instrumenty, sprzęt nagłaśniający oraz organizuje wiele imprez kulturalnych. Pomaga studentom realizować ich pomysły. Obecnie w ośrodku skupionych jest kilkanaście agend. Działają przy nim m.in. Zespół Pieśni i Tańca „Kortowo”, Teatr Studencki „Cezar” i Studencka Agencja Fotograficzna „Jamnik”. Osiedlowe Domy Kultury Prowadzą działalność w lokalnych środowiskach. Służą przede wszystkim dzieciom i młodzieży, bowiem to właśnie do nich kierowana jest większość programów; to im zapewniają atrakcyjne formy spędzania wolnego czasu podczas wakacji czy ferii. Jednak w każdym ośrodku realizowane są także projekty, pozwalające aktywnie i twórczo zagospodarować wolny czas ludziom starszym. Animatorzy kultury z ogromną pasją realizują postawiony sobie cel – kształtowanie osobowości i rozwijanie zdolności twórczych swoich podopiecznych. Tam działają liczne pracownie, tworzone są koła zainteresowań. Bardzo często właśnie w osiedlowych domach kultury ma miejsce pierwsze spotkanie ze sztuką. Możliwość realizowania tutaj swoich pasji odgrywa często decydującą rolę w życiowych wyborach młodych ludzi. MIEJSCA PEŁNE KULTURY 13 Biblioteki Czy Internet zastąpi biblioteki? Olsztyn jest przykładem , że można pogodzić elektroniczny przekaz informacji z tradycyjnym czytelnictwem. Oprócz działających od setek lat typowych bibliotek, powstają nowe – wsparte multimediami i te właśnie wzbudzają coraz większe zainteresowanie nie tylko wśród młodego pokolenia, zdobywając wciąż nowych czytelników. Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny Mieści się w Starym Ratuszu, który po remoncie wrócił do pierwotnej, gotyckiej postaci i stanowi dziś perłę architektoniczną Olsztyna. Jest znakomitym przykładem umiejętnego łączenia dawnego z nowym. Przeprowadzono automatyzację procesów bibliotecznych. Czytelnicy mają możliwość korzystania ze zbiorów innych bibliotek poprzez wypożyczalnie międzybiblioteczne, dostęp do bazy danych Biblioteki Narodowej. W zasobach biblioteki znajdują się także zbiory specjalne – płyty analogowe i kompaktowe, nuty, „książki mówione”, dokumenty życia społecznego, fotogramy, stare druki oraz książki dla osób niewidomych i słabowidzących. WPB współpracuje z bibliotekami innych sieci w kraju i za granicą. Organizuje różnego rodzaju działania kulturalne, m.in. spotkania autorskie czy wystawy w Galerii „Stary Ratusz”. Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny ul. Stare Miasto 33 i 1 Maja 5, tel. 089 524 90 32, www.wbp.olsztyn.pl Miejska Biblioteka Publiczna ul. Rodziewiczówny 2, tel. 089 535 30 80, www.mbp.olsztyn.pl Miejska Biblioteka Publiczna Obsługuje czytelników za pośrednictwem 17 filii, rozmieszczonych we wszystkich dzielnicach miasta. Większość filii ma charakter ogólny, zarówno ze względu na rodzaj gromadzonych zbiorów, jak i zakres świadczonych usług, dwie filie przeznaczone są dla młodzieży i czytelników Przechadzając się po olsztyńskiej Starówce, można wstąpić po książkę do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej . 14 Na każdym osiedlu Olsztyna znajduje się filia Miejskiej Biblioteki Publicznej Biblioteka Multimedialna „Planeta 11” al. Piłsudskiego 38, tel. 089 535 44 88, www.planeta11.pl Olsztyńska młodzież jest oczarowana bogatą ofertą biblioteki. Do komputerów ustawiają się kolejki KULTURA dorosłych, jedna – dla dzieci i młodzieży, jedna zaś jest filią specjalną nastawioną na obsługę małych i średnich przedsiębiorstw. Zbiory Centrum Informacji obejmują m.in. takie zagadnienia jak: zarządzanie i organizacja, finanse, bankowość, statystyka, gospodarka odpadami, logistyka, marketing, urbanistyka i architektura, ciepłownictwo, przemysł drzewny, samorząd terytorialny. Młodzież i dzieci mają w Olsztynie do swojej dyspozycji jedne z najnowocześniejszych bibliotek w kraju. Są to: – Biblioteka Multimedialna „Planeta 11”. Jedna z sześciu tego typu placówek na świecie i jedna z najnowocześniejszych w Polsce dla młodych ludzi powyżej 13 roku życia. Oddana do użytku we wrześniu 2004 r. w ramach projektu „Biblioteka dla młodych klientów” Fundacji Bertelsmanna. Oferuje książki, płyty CD, DVD, gry komputerowe, programy. Liczne stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu i oprogramowaniem umożliwiają samodzielną pracę, są tu także stanowiska do odtwarzania CD i DVD. W swoich zbiorach „Planeta” posiada profesjonalne podręczniki gramatyczne i materiały multimedialne do nauki języków obcych, tych bardzo popularnych, jak angielski, niemiecki, francuski, włoski, portugalski i rosyjski, a także do mniej powszechnych jak arabski, japoński, hebrajski i grecki. W bibliotece prowadzone są zajęcia aktywizujące młodzież z realizowanym projektem „Wolontariat europejski”. Można tu też rozwijać swoje zainteresowania z zakresu poezji, grafiki, teatru, filmu czy też spotykać się z przyjaciółmi i prezentować swoje umiejętności i talenty. MIEJSCA PEŁNE KULTURY – „Abecadło” jest nowoczesną biblioteką dla dzieci do 13 lat. Została oddana do użytku 21 marca 2006 r. Mieści się na II piętrze Centrum Handlowego „Alfa”. Dzieci mają dostęp do książek tradycyjnych, mówionych, 25 różnych rodzajów czasopism, zbiorów specjalnych (VDS, CD, DVD), zabawek, komputerów i Internetu. Do dyspozycji dzieci i młodzieży oddany jest nowoczesny sprzęt techniczny – komputery, odtwarzacze, rzutniki, drukarki, skanery itp. Można też zawsze skorzystać z pomocy bibliotekarzy i wolontariuszy. W zbiorach biblioteki znajduje się również zbiór książek i czasopism dla rodziców, który ułatwi zrozumienie psychiki i potrzeb dziecka. Dzieci uczestniczą w różnorodnych zajęciach z zakresu literatury, plastyki, teatru i muzyki. W bibliotece można odrabiać prace domowe i rozwijać własne zainteresowania. 15 W „Abecadle” personel chętnie pomaga dzieciom w dokonaniu wyboru „Abecadło” al. Piłsudskiego 16, tel. 089 527 28 10, www.abecadlo.olsztyn.pl MultiCentrum ul. Limanowskiego 8, tel. 089 526 65 17, www.multicentrum.net – MultiCentrum to ośrodek służący nauce i wzbogacaniu wiedzy, oferujący szeroki zakres działań połączonych z zaawansowanymi i najnowszymi Im więcej zmysłów dziecka zostanie zaangażowanych w naukę, tym lepsze będą jej rezultaty – wiedzą o tym pracownicy MultiCentrum 16 W księgozbiorze Hosianum znajduje się ponad 300 inkunabułów Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego HOSIANUM ul. Kard. Hozjusza 15, tel. 089 523 89 75, www.hosianum.edu.pl CZY WIESZ, ŻE: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej HOSIANUM istnieje od 1589 r. Z Braniewa do Olsztyna została przeniesiona po 1945 r. W październiku 1949 r. wznowiła swoją działalność. Od sierpnia 1997 r. funkcjonuje w nowo wybudowanym gmachu w kompleksie zabudowań seminaryjnych w Olsztynie-Redykajnach. Wśród zbiorów bibliotecznych na szczególną uwagę zasługują unikatowe inkunabuły: Piotra Lombarda „Sententiarum libri IV” – wydrukowany w Strasburgu przed 1468 r., unikatowe w skali całego kraju są „Historia destrucionis Troiae” z 1480 r. i „Pielgrzymka do Ziemi Świętej” Michała Radziwiłła oraz „Breviarium Warmiense” z 1494 r. KULTURA technologiami informatycznymi. To miejsce, w którym, prócz korzystania z komputerów i Internetu, można nauczyć się podstaw robotyki, tworzyć muzykę, czy wejść w świat nowych technologii. MultiCentrum jest podzielone na sześć działów tematycznych. Najmłodsi mają swój MultiOgródek z bajkowymi stworkami: Budyniem i Bezą. Dzieci poznają kolory, kształty, mogą zaprojektować ogród czy dom. Projekty mebli można wydrukować, pokolorować i skleić – to sposób na ćwiczenie manualnych umiejętności. Jest też dział MultiDzieci, w którym najmłodsi mieszkańcy Olsztyna uczą się m.in. przepisów ruchu drogowego. Pomaga im w tym interaktywna mapa z zaznaczonymi jezdniami i przejściami dla pieszych. Tu mogą poznać podstawy matematyki, nuty i budować proste modele maszyn. O dźwiękach dowiedzą się w dziale MultiMuzyka, który do dyspozycji młodych pasjonatów ma nie tylko klawiatury komputerowe, ale też keyboardy i mikrofony. Znajdzie się coś dla miłośników sztuk wizualnych. Dział MultiSztuki wyposażony jest w bardzo proste programy do tworzenia karykatur, ale i te dużo bardziej skomplikowane, których używali twórcy efektów specjalnych do „Gwiezdnych wojen”. Nie zapomniano także o naukach ścisłych. Dzieci i młodzież mają trzy działy do wyboru. MultiLogika – świat sterowanych komputerowo robotów, modeli samochodów, różnych urządzeń i konstrukcji, które można wykonać samodzielnie ze specjalnych elementów. MultiNauka uczy biologii, fizyki i chemii przez doświadczenia, a dzięki MultiTechnice można zapoznać się z najnowszymi technologiami wykorzystywanymi w przemyśle. Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego HOSIANUM Zbiory Biblioteki obejmują 324 inkunabuły (największy zbiór w Polsce północno-wschodniej), 7618 starodruków, 141 399 druków nowszych, 93 166 czasopism. Biblioteka szczyci się posiadaniem unikatowego zbioru książek wydawanych w oficynach Braniewa, począwszy od XVI w. aż po 1945 r. Część inkunabułów i starych druków pochodzi z powstałej w 1347 r. biblioteki kapituły kolegiackiej z Dobrego Miasta, biblioteki kapitulnej we Fromborku, część książek z byłych bibliotek Ornety i Reszla. Zachowane inkunabuły warmińskie są cennym świadectwem kultury umysłowej Warmii z drugiej połowy XV w. Dobór autorów, tematyka zachowanych pism, druk w najprzedniejszych oficynach wydawniczych ówczesnej Europy wystawiają zaszczytne świadectwo nabywcom i czytelnikom, bibliotekom i szkołom całej ówczesnej War- MIEJSCA PEŁNE KULTURY mii. Biblioteka ma profil naukowy. Korzystają z niej alumni, studenci teologii oraz studenci i pracownicy naukowi innych uczelni Olsztyna, głównie Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Biblioteka Uniwersytecka Biblioteka Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego realizuje zadania dydaktyczne, usługowe i naukowe. Pełni także funkcję ogólnodostępnej biblioteki naukowej, służącej mieszkańcom miasta, regionu i kraju. Biblioteka UWM jest największą biblioteką naukową północno-wschodniego regionu Polski. Księgozbiór Biblioteki Głównej UWM liczy obecnie ponad 880 tys. woluminów. Zbiory mają charakter uniwersalny zarówno w treści, jak i w formie. Reprezentują wszystkie dziedziny wiedzy, zapewniają realizację badań naukowych i procesu dydaktycznego na 40 kierunkach 15 wydziałów Uniwersytetu. System biblioteczno-informacyjny UWM to: Biblioteka Główna, 4 biblioteki wydziałowe, biblioteka Gimnazjum i Liceum Akademickiego, 2 filie zamiejscowe (Ełk, Braniewo), 29 tzw. bibliotek zakładowych, Centrum Dokumentacji Europejskiej oraz Punkt Informacji Normalizacyjnej. Nowy budynek biblioteki uniwersyteckiej znajduje się w Kortowie II i jest najnowocześniejszym budynkiem tego typu w regionie. Znajduje się w nim: 700 miejsc czytelnianych, 300 stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu, 8 kabin do pracy indywidualnej, 5 kabin wyposażonych w sprzęt audiowizualny, kawiarnia, czytelnia prasy, punkt informacyjny, księgarnia, sklep papierniczy, ogród zimowy, dwa tarasy widokowe, 3 sale dydaktyczne oraz 2 sale do nauki w grupach. 17 Biblioteka Uniwersytecka ul. Oczapowskiego 4, tel. 089 523 33 09, www.uwm.edu.pl/bibgw/pl CZY WIESZ, ŻE: Biblioteka Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego powstała 1 września 1999 r. z połączenia Biblioteki Akademii Rolniczo-Technicznej i Biblioteki Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Biblioteka UWM jest jedną z najnowocześniejszych w Polsce 18 KULTURA Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne Czy można przenieść się do roku 1542 i opowiedzieć Mikołajowi Kopernikowi o wynikch badań, które potwierdziły jego model budowy świata oraz przedstawić współczesny obraz Wszechświata – jakże bogatszy od zawartego w dziele „O obrotach sfer niebieskich”? Może nie wszędzie, ale w Olsztynie istnieje taka możliwość dzięki Planetarium, które jest pomnikiem zbudowanym w hołdzie temu wielkiemu astronomowi. Olsztyńskie Planetarium al. Piłsudskiego 38, tel. 089 533 49 51, www.planetarium.olsztyn.pl Obserwatorium Astronomiczne ul. Żołnierska 13, tel. 089 527 67 03. CZY WIESZ, ŻE: 19 lutego 1973 r. – w 500. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika – odbyło się otwarcie Planetarium w Olsztynie. Gmach zaprojektował Ludomir Gosławski. Kolorową kompozycję, składającą się z 205 płytek na wschodniej ścianie atrium, oraz portret Mikołaja Kopernika wiszący w holu wykonał artysta plastyk Stefan Knapp z Londynu. W holu znajduje się malowidło ścienne Zygmunta Drońskiego przedstawiające Koński Łeb, ciemny obłok pyłowy z gwiazdozbioru Oriona. Obserwatorium Astronomiczne w wieży ciśnień z XIX w. Olsztyńskie Planetarium Główną formą działalności Planetarium są programy astronomiczne. Corocznie ogląda je kilkadziesiąt tysięcy widzów. Prezentowane w czasie projekcji rozgwieżdżone niebo oraz ciekawe zjawiska astronomiczne na długo pozostają w pamięci widza. Młodzieży szkół podstawowych i średnich Planetarium oferuje projekcje dydaktyczne. Plcówka prowadzi także szerszą działalność edukacyjną. Znajduje się tu specjalistyczna biblioteka, licząca kilka tysięcy woluminów oraz kilkadziesiąt tytułów czasopism, głównie z zakresu astronomii, astronautyki i dyscyplin pokrewnych. Dla osób bardziej zainteresowanych astronomią organizowane są odczyty, które wygłaszają specjaliści z polskich ośrodków naukowych. Obserwatorium Astronomiczne Księżyc–Słońce, planety i planetoidy, gromady gwiazd, mgławice, galaktyki czy komety można zobaczyć w Olsztynie przy bezchmurnym niebie w Obserwatorium Astronomicznym. Pobyt na tarasie Obserwatorium jest okazją do obejrzenia panoramy miasta. W pogodny dzień atrakcją są oglądane przez lunety plamy na Słońcu. Bezchmurne wieczory i noce odsłaniają liczne tajemnice rozgwieżdżonego nieba. Przez tele- MIEJSCA PEŁNE KULTURY 19 Planetarium zaprasza na ciekawe pokazy fizyczno-astronomiczne skop można oglądać niezmierne bogactwo kraterów i gór na Księżycu, sprawdzić czym się różnią planety od gwiazd, ujrzeć cztery najjaśniejsze księżyce Jowisza i pierścienie Saturna. Z dalekich obiektów Wszechświata prezentowane są układy wielokrotne i gromady gwiazd, jasne mgławice oraz galaktyki. W kołach zainteresowań młodzież poszerza swoja wiedzę, poznaje instrumenty astronomiczne, wykonuje obserwacje gwiazd zmiennych, rejestruje plamy słoneczne. CZY WIESZ, ŻE: Obserwatorium znajduje się w zaadaptowanej wieży ciśnień, zbudowanej w 1897 r. na Wzgórzu Świętego Andrzeja. Jest to najwyższe (143 m n. p.m.) wzniesienie dawnego Olsztyna. Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II Prelekcje okolicznościowe, spotkania cykliczne: cykle biblijne, cykl światopoglądowy, spotkania poświęcone dialogowi polsko-żydowskiemu, polsko-węgierskiemu, cykl dotyczący duchowości chrześcijańskiej i wiele innych – to szeroka działalność religijno-kulturalna instytutu. W Instytucie Kultury Chrześcijańskiej odbywają się konferencje naukowe i popularnonaukowe, sympozja papieskie i ekumeniczne. Instytut jest organizatorem Warmińskich Dni Duszpasterskich. Dotychczas wydano kilka pozycji książkowych, których treść stanowią materiały Warmińskich Dni Duszpasterskich. W ciągu roku ukazują się dwa numery periodyku naukowego „Zeszyty Teologiczne”. Ważną formą działalności są wernisaże prac plastycznych i spotkania autorskie z poetami i pisarzami. W pomieszczeniach instytutu, pełniących także funkcje galerii swoje prace wystawiają profesjonaliści oraz artyści amatorzy z Olsztyna i regionu. Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II ul. Kopernika 47, tel. 089 527 51 96, www.ikch.olsztyn.pl CZY WIESZ, ŻE: Studium Teologii dla Świeckich w Olsztynie powołał do życia biskup warmiński dr Józef Glemp dekretem z 20 IX 1979 r. Służy ewangelizacji przez apostolat wiedzy i kultury religijnej oraz życia wewnętrznego. 20 KULTURA Kina Zmieniają swoje oblicza, dawne kina odchodzą w przeszłość – ich brak budzi sprzeciw i wywołuje nostalgię za tym, co minęło. Ale jak to w dyskusji – jedni są za utrzymaniem status quo, inni pragną nowości, tak było i w tym przypadku. Olsztyn nie oparł się tym tendencjom. Zwyciężyło nowe… Helios al. Piłsudskiego 16, tel. 089 535 20 00, www.heliosnet.pl Centrum Kultury Filmowej AWANGARDA 2 ul. Stare Miasto 23, tel. 089 527 28 27. „Helios” Olsztyński multipleks mieści się w Centrum Handlowym „Alfa”. Należy do powstałej w 1993 r. polskiej sieci kin. Kino z rozmachem wpisuje się w najnowsze tendencje, zapewniając swoim widzom 1100 miejsc w pięciu klimatyzowanych salach. Jest wyposażone w wysokiej klasy sprzęt kinotechniczny, który umożliwia doskonały odbiór dźwięku i obrazu (ekrany perełkowe). Centrum Kultury Filmowej AWANGARDA 2 – Sieć Kin Studyjnych Nieco przewrotnie dzisiaj brzmi jego nazwa, bo takich kin już się raczej nie spotyka. Może bez specjalnych wygód, ale z prawdziwą duszą kino „Awangarda” jest najstarszym kinem stolicy województwa warmińsko-mazurskiego. Jego początki sięgają jeszcze czasów przedwojennych. Konkurencyjność „Awangardy” oparta jest na ambitnym repertuarze i zbliżeniu się do dawnego, artystycznego typu kina. Przybliża widzom wartościowe, mniej komercyjne filmy z kraju i zagranicy, nie pomija jednak produkcji masowych. Przed seansem do swojego stylizowanego wnętrza zapraszają widzów Filmowa Herbaciarnia oraz Filmowy Bar Kawowy MM. Awangarda Helios 21 MIEJSCA PEŁNE KULTURY Kluby i dyskoteki Tu późnym wieczorem zaczyna się życie nocne Olsztyna, kończące się wraz z nastaniem świtu. Szukając kameralnych klimatów z muzyką koniecznie trzeba odwiedzić kluby na Starym Mieście, a nagromadzoną w ciągu dnia energię rozładować w jednej z olsztyńskich dyskotek. Prym wiodą młodzi bywalcy, chociaż nie brakuje też dojrzałych klientów. Z pewnością duży wpływ na życie klubowe Olsztyna ma kilkudziesięciotysięczne bractwo studenckie. Wielbiciele jazzu mogą w Olsztynie posłuchać ulubionej muzyki w „Bohema Jazz Club” i w „Alchemia Music Pub”. W mieście działa wiele klubów studenckich, z których większość skupiona jest w Kortowie: „Rakor”, „Antałek”, „Agros”, „Luzak”, „Azymut”, „Summer”, „U Walerka”, „Grawitacja”. Kluby typowo dyskotekowe, w których można tańczyć do białego rana to „Pestka”, „Club Red Night”, „Flesz”, „Club 22” i rozlokowana na trzech piętrach „Euforia”. W klubach studenckich i dyskotekowych działają didżeje. Miłośnicy ostrzejszych brzmień, aż po trash i black metal mogą udać się do klubu „Andergrant” (koncerty w każdy piątek i sobotę) oraz do „Molotov Cafe”. Wśród klubów kameralnych na uwagę zasługują „Cafe Teatralna” oraz „U Artystów” – siedziba Klubu Środowisk Twórczych, gdzie poza dobrą kuchnią organizowane są wernisaże, koncerty, wystawy, wieczory autorskie oraz promocje książek. Folk irlandzki i rock – takie nastroje panują w „Irish Pub Carpenter”. Zwolennicy szant odnajdą swoje klimaty w klubie „Pod Kotwicą”. Słuchając muzyki i kosztując trunków, można w gronie przyjaciół i znajomych pograć w bilard. Oferują to m.in. klub „Baszta” i „Beczka”. W wielu z wymienionych klubów można także wziąć udział w karaoke. Luzak 22 KULTURA Edukacja kulturalna W Olsztynie jest wielu młodych, zdolnych ludzi. To właśnie z myślą o nich rozwija się szkolnictwo artystyczne, powstają nowe placówki, poprawiają się warunki w już istniejących. Zostać artystą malarzem, aktorem, muzykiem czy tancerzem w Olsztynie nie jest trudno. Młodzież ma możliwości rozwijania swoich talentów pod okiem fachowców w jednej z kilku szkół artystycznych. W Olsztynie znajdują się również instytucje, które poprzez swoją działalność poszerzają wiedzę młodych pasjonatów z różnych dziedzin. Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Fryderyka Chopina ul. Kościuszki 39, tel. 089 527 26 91, www.szkola-muz.olsztyn.pl Państwowe Liceum Plastyczne ul. Partyzantów 85, tel. 089 541 21 90, www.plp-olsztyn.neostrada.pl CZY WIESZ, ŻE: Szkoła Muzyczna powstała w Olsztynie już w 1945 r. Początkowo mieściła się w pięknej willi nieopodal zamku. W 1972 r. oddano do użytku nowy budynek szkoły z salą koncertową z organami, salą rytmiki i salą kameralną. Państwowe Liceum Plastyczne Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Fryderyka Chopina W szkole realizowane są 2 cykle nauczania: 6-letni dla dzieci w wieku powyżej lat 7 i 4-letni dla osób powyżej 10 lat. W cyklu 6-letnim dzieci uczą się gry na instrumentach muzycznych takich jak: akordeon, fortepian, flet, klarnet, skrzypce, wiolonczela, gitara, trąbka i perkusja, natomiast nieco starsze grają głównie na instrumentach dętych: fagot, obój, puzon, saksofon, waltornia. Oprócz nauki gry na instrumentach muzycznych, uczniowie zdobywają wiedzę o muzyce, tańczą, grają w zespołach i śpiewają w szkolnym chórze. Absolwenci szkoły I stopnia mogą kontynuować naukę w szkole II stopnia na jednym z trzech wydziałów: instrumentalnym, wokalnym lub wydziale rytmiki. Państwowe Liceum Plastyczne W tej szkole młodzież może kształcić się w takich dziedzinach, jak: ceramika artystyczna, reklama wizualna, rysunek i malarstwo, rzeźba, podstawy projektowania, podstawy fotografii i filmu, historia sztuki. Liceum Plastyczne we wszechstronnej edukacji artystycznej nie ogranicza się do sal i pracowni budynku, w którym się mieści. Stałe elementy MIEJSCA PEŁNE KULTURY edukacji realizowane są poprzez plenery malarskie i rzeźbiarskie, projekty międzynarodowe, współpracę regionalną ze szkołami plastycznymi, projekty teatralno-plastyczne, praktyki zawodowe dla ceramików, stałą współpracę z instytucjami kultury. Policealne Studium Aktorskie im. Aleksandra Sewruka Przy Teatrze im. S. Jaracza w Olsztynie od 1991 r. istnieje 3-letnie Studium Aktorskie ze specjalnością: aktorstwo dramatyczne. Szkoła mieści się w wyremontowanym i nowocześnie wyposażonym budynku obok teatru. Dysponuje profesjonalnymi salami prób, salą baletową i zapleczem socjalnym. W lipcu 1998 r. Decyzją Ministra Kultury i Sztuki Studium Aktorskie uzyskało uprawnienia szkoły publicznej, prawo wydawania dyplomów państwowych w zawodzie aktora. Absolwentci Studium pracują na scenach wielu teatów w Polsce. 23 Policealne Studium Aktorskie im. Aleksandra Sewruka ul. 1 Maja 4, tel. 089 527 43 88. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Nauk Społecznych i Sztuki ul. Głowackiego 17, tel. 089 527 66 73. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Nauk Społecznych i Sztuki Na wydziale kształcą się muzycy i plastycy, którzy wciąż powiększają środowisko młodych twórców nie tylko z naszego regionu. W skład Katedry Sztuk Pięknych wchodzą pracownie: malarstwa i rysunku, grafiki warsztatowej, projektowania graficznego, rzeźby, przedmiotów teoretyczno-metodycznych. Katedra Muzyki, zgodnie z profilem kształcenia, do pierwszoplanowych zadań artystycznych pracowników i studentów zalicza przedsięwzięcia w zakresie chóralistyki. Jest to dominujący i zarazem najszerszy obszar działalności. W pracowniach Katedr: Sztuk Pięknych i Muzyki uzdolnieni studenci mogą rozwijać swój talent pod okiem wykwalifikowanej kadry 24 KULTURA ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ Jak muzykują? Olsztyn kocham, moją małą Amerykę – to refren, który słychać nie tylko na koncertach Zespołu „Czerwony Tulipan”. Pod tą szczerą, patriotyczno-artystyczną deklaracją podpisałyby się zapewne także inne zespoły działające w Olsztynie. W mieście muzykują kapele bluesowe, popowe, zespoły jazzowe i kabaretowe. Od początku lat 80. w Olsztynie bardzo dynamicznie rozwija się rockowa scena muzyczna. Pojawiło się wiele młodych grup, z których kilka gra do dzisiaj. Oczywiście rock nie jest jedynym gatunkiem muzycznym, reprezentowanym przez naszych muzyków. Przyjeżdżając od razu można się natknąć na informacje o koncertach olsztyńskich zespołów. Plakaty grup pomogą wybrać najbardziej interesujące koncerty. Muzyce niezmiernie często towarzyszy taniec. O jego popularności w Olsztynie świadczą znane w całym kraju szkoły oraz działające przy większości ośrodków kultury kluby. W grodzie nad Łyną nie mogło też zabraknąć zespołów ludowych. Zespoły folklorystyczne „Warmia” kultywuje tradycję regionalną Zespół Pieśni i Tańca „Warmia” Jego początki sięgają 1954 r. Zespół jest pomysłodawcą i współorganizatorem wielu imprez artystycznych o zasięgu regionalnym, krajowym i międzynarodowym, m.in.: Międzynarodowych Dni Folkloru, Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych Miast Bliźniaczych czy Regionalnego Przeglądu Kapel Ludowych. Międzynarodowe Dni Folkloru to ciesząca się od lat wielkim powodzeniem barwna impreza, podczas której ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ zarówno mieszkańcy, jak i turyści mają okazję podziwiać zespoły z Białorusi, Słowacji, Egiptu, Grecji, Turcji, Serbii, Kurdystanu, Togo, Włoch, Korei, czy tak egzotycznych zakątków świata, jak Republika Buriacji. Z biegiem lat Warmia stała się zespołem wielopokoleniowym, a z uwagi na swoją ponad 250-osobową społeczność – jest jednym z najliczniejszych zespołów w kraju. 25 Występ zespołu „Kortowo” na Starym Mieście w Olsztynie Zespół Pieśni i Tańca „Kortowo” Reprezentacyjny zespół folklorystyczny Uniwersytetu. Historia powstania zespołu sięga lat 50., kiedy to grupa studentów postanowiła powołać grupę taneczną kultywującą polski folklor. Od lat „Kortowo” czerpie inspiracje z tradycji ludowej. Poprzez taniec i muzykę wiernie odtwarza polskie tańce, pieśni i obrzędy. Tancerze występują w oryginalnych strojach ludowych, wzbudzając zainteresowanie i fascynację ich pięknem i bogactwem. Zespoły taneczne Reprezentacyjny Zespół Dziecięcy „Radość” Olsztyński dziecięcy zespół piosenki i ruchu „Radość” został założony w 1976 r. przez Wojciecha Jeżewskiego. Program zespołu oparty jest na stylizacji folkloru polskiego i innych narodów w połączeniu z klasyczną techniką taneczną, rewią i muzyką rozrywkową. Koncerty „Radości” miały miejsce prawie w całej Europie. Od ponad 30 lat nie brakuje dzieci chętnych do tańca w zespole „Radość” 26 KULTURA Zespoły estradowe i kabaretowe Big Day Czerwony Tulipan Czyści jak łza Harlem BIG DAY powstał w lipcu 1992 r. Gra muzykę, którą można określić mianem przebojowego rocka nawiązującego do dobrych tradycji lat 60. oraz gitarowej muzyki angielskiej z początku lat 90. Filarami grupy są Ania Zalewska i Marcin Ciurapiński. Największym przebojem grupy, dzięki któremu stali się rozpoznawalni w całej Polsce, jest „Dzień gorącego lata”. (www.bigday.pl) CZERWONY TULIPAN – w jego repertuarze szczególne miejsce zajmuje poezja śpiewana, ogólnie twórczość zespołu jest określana jako liryczna i pełna głębokiego kontekstu kulturowego. Od początku istnienia (1985) kształt artystyczny zespołu tworzyli: Ewa Cichocka (śpiew), Krystyna Świątecka (śpiew), Stefan Brzozowski (śpiew, gitara akustyczna, kierownictwo artystyczne) oraz zmieniający się muzycy – od 1992 r. do zespołu należy Andrzej Czamara (gitara akustyczna). Czerwony Tulipan na trwałe wpisał się w poetycki i muzyczny klimat Olsztyna. Wielokrotnie koncertował na scenach ogólnopolskich, a Stefana Brzozowskiego śmiało można uznać za najsłynniejszego olsztyńskiego barda. (www.czerwonytulipan.olsztyn.pl) CZYŚCI JAK ŁZA jest etatowym kabaretem Radia Olsztyn, od lat uprawiającym radiową twórczość satyryczną. Ich specjalność to piosenka literacka, zabarwiona nutką absurdu i czarnego humoru. Będąc zawodowymi aktorami, „Czyści...”, oprócz piosenek, prezentują w programach także autorskie skecze, monologi i poezję satyryczną. Zespół był wielokrotnie nagradzany, m.in. na Festiwalu Kultury Studenckiej FAMA, Biesiadach Humoru i Satyry w Lidzbarku Warmińskim, Przeglądach Piosenki Kabaretowej OSPA w Ostrołęce i PAKA w Krakowie. (www.czyscijaklza.pl) HARLEM Jest jednym z najpopularniejszych zespołów rockowych w kraju. Jego początki sięgają 1993 r. i związane są z momentem rozwiązania formacji Babsztyl. Na polskiej scenie muzycznej Harlem umiejscawiany jest między Dżemem a Perfektem. Zespół wydał łącznie 5 płyt, z których debiutancka „Lustra” została nagrana w studiu Radia Olsztyn. Utwory z tego krążka stanowią żelazny repertuar. Dorobek grupy obrazuje niezliczona ilość koncertów, z których najbardziej prestiżowym był koncert z legendą światowego rocka – zespołem Deep Purple. Ponadto zespół zapraszany jest często na zloty motocyklowe. (www.harlem.pl) 27 ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ HITANO powstał ponad 15 lat temu. Zespół propaguje kulturę i folklor cygański, jego członkami są olsztyńscy Romowie. Założycielem jest Adam Lutek Fedorowicz, który pełni również funkcję prezesa Olsztyńskiego Stowarzyszenia Kultury Romskiej HITANO. Zespół HITANO bierze czynny udział w życiu kulturalnym Olsztyna – to dzięki jego inicjatywie organizowany jest Dzień Romski podczas Olsztyńskiego Lata Arystycznego. Zespół ma na koncie dwie nagrane płyty. (www.hitano.pl) HORPYNA – grupa powstała w 1999 r. Muzyka, którą wykonuje to ukraiński folk-rock okraszony własnymi kompozycjami. Utwory wykonywane przez zespół znalazły się na czterech płytach – „Tecze woda” (2000), „Hoca-drała” (2002), płyta z kolędami i pastorałkami (2002) i „Horpyna folk&roll” (2006). (www.horpyna.art.pl) KACZKI Z NOWEJ PACZKI – wykonują autorską piosenkę satyryczną, piszą też parodie i pastisze znanych piosenek. Działają od 1982 r. Zdobyli główne nagrody na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu i na Ogólnopolskich Spotkaniach Estradowych w Rzeszowie. Na koncie mają 3 płyty, ich największe przeboje to „Gruba Luśka”, „Dziubdziub”, „Zapraszamy na rowery”, „Piosenka o stoliczku”, „Autobus wycieczkowy”, „Tankuj do pełna”. (www.kaczkiznowejpaczki.webpark.pl) Hitano Horpyna KANGAROZ – rockowa grupa istniejąca od 1995 r. Muzyka KANGAROZ to niezwykle energetyczna wiązanka z ostrymi gitarami i vokalem, czasem agresywnym, a czasem melodyjnym, stwarza niepowtarzalny klimat. W czerwcu 2007 r. ukazała się trzecia płyta zespołu zatytułowana „Oddychaj”. (www.kangaroz.com) Kaczki z Nowej Paczki Kangaroz 28 KULTURA KAPELA JAKUBOWA założona została w 1997 r., większość piosenek Kapeli utrzymana jest w klimacie warmińsko-mazurskiego folkloru. Członkowie zespołu, laureaci wielu wyróżnień, uważani są za bardów naszego regionu, nie powinna zatem nikogo dziwić nazwa zespołu, która nawiązuje do patrona Olsztyna – św. Jakuba. Ekspresja wokalna i estradowa powoduje, że koncerty są zawsze wielkim przeżyciem, a płyty zespołu zasilają niejedną domową dyskografię. Kapela Jakubowa SCENA BABEL – powstała w 1999 r. Członkowie grupy są organizatorami życia artystycznego w Olsztynie, a także regularnie wystawiają swoje spektakle muzyczno-poetyckie. W programach artystycznych, oprócz własnych kompozycji, twórcy często sięgają po klasykę polskiej piosenki, m.in. z repertuaru Kabaretu Starszych Panów, poezje Agnieszki Osieckiej, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Józefa Czechowicza, Jonasza Kofty, Wojciecha Młynarskiego, Tadeusza Nowaka, Franciszka Halasa. Każdy z koncertów SCENY BABEL jest odrębnym wydarzeniem artystycznym. (www.scenababel.w.interia.pl) SHANNON powstał (1994) z zainteresowań i fascynacji kulturą celtycką, która stała się inspiracją uprawianej przez nich muzyki. W drugiej połowie lat 90. zespół wypracował sobie renomę wśród wielbicieli muzyki folkowej i tradycyjnej. Potwierdziła ją popularność dwóch pierwszych wydawnictw: „Loch Ness” i „Święto Duchów”, a także kolejnych: „Shannon”, „Green Hypnosis”, „Tchort Vee Scoont Folk!”, „Psychofolk”. Shannon zaczął koncertować na ogólnopolskich festiwalach – „Folk Fiesta” w Ząbkowicach Śląskich, „Eurofolk” we Włocławku, Festiwal Kultury Celtyckiej w Dowspudzie, a także pojawiać się za granicami kraju – w Danii i we Francji. (www.shannon.art.pl) Scena Babel Shannon 29 ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ SHANTAŻ jest zespołem zafascynowanym pięknem rejonu Wielkich Jezior Mazurskich oraz turystyczną piosenką wakacyjną. Na scenie od 1998 r. W swoim repertuarze, oprócz utworów autorskich, mają piosenki Krzysztofa Klenczona i Seweryna Krajewskiego, a także – w razie potrzeby – znane i lubiane szanty „masowego rażenia”. W 2002 r. wydali dobrze przyjętą płytę „Szaleństwo Majki Skowron”, w lipcu 2007 r. drugą płytę „Wrócisz na jeziora”. (www.shantaz.art.pl) Zespoły kameralne „Pro Musica Antiqua” Zespół kameralny został założony we wrześniu 1992 r. w Olsztynie przez Leszka Szarzyńskiego, uznanego wirtuoza fletu, który skupił wokół siebie wybitnych artystów: solistów orkiestr symfonicznych i profesorów akademii muzycznych. „Pro Musica Antiqua” dysponuje bogatym repertuarem obejmującym muzykę różnych epok. Najchętniej propaguje dzieła mistrzów baroku i wczesnego klasycyzmu. Ważne miejsce w repertuarze zajmują utwory napisane specjalnie dla zespołu przez współczesnych kompozytorów polskich, m.in.: M. Błażewicza, M. Sawy, M. Sewena, B. Chmielarza, M. Czerniewicza, T. Kassaka. Zespół działa pod patronatem Muzem Warmii i Mazur w Olsztynie. Od początku swego istnienia występuje z cyklem „Koncertów Letnich” w najbardziej znanych i turystycznie atrakcyjnych miejscowościach Warmii i Mazur. Od 1996 r. zespół prezentuje się w ramach comiesięcznych koncertów kameralnych „Cavata na olsztyńskim zamku”. Zespół prowadzi aktywną działalność koncertową także za granicą (Austria, Niemcy, Węgry, Litwa, Szwecja, Francja). Muzycy z zespołu dokonali wielu nagrań solowych i zespołowych dla Polskiego Radia i Telewizji. Shantaż CZY WIESZ, ŻE: Koncerty w zabytkowych budowlach regionu zrodziły pomysł nagrań czterech płyt CD, dedykowanych miastom regionu, w ramach projektu „Muzyka europejska w zabytkach Warmii i Mazur”. Płyty zawierają sonaty barokowe kompozytorów niemieckich, włoskich, francuskich i angielskich oraz muzykę polską dawną i współczesną. W 2005 r. ukazała się kolejna płyta zatytułowana „Muzyka europejska w przyrodzie Warmii i Mazur”, za którą w roku 2006 został wyróżniony nagrodą Ministra Kultury m.in. „za promocję regionu warmińsko-mazurskiego”. Pro Musica Antiqua 30 KULTURA Chóry Chór „Bel Canto” podczas jednego z licznych występów CZY WIESZ, ŻE: Chór „Bel Canto” bardzo często koncertuje zarówno w kraju, jak i za granicą. Wystąpił w wielu konkursach chóralnych, zdobywając w nich tytuł laureata. Chór razem z olsztyńskim zespołem „Czerwony Tulipan” wydał płytę pt. „Kolędy”. Nagrania chóru znalazły się również na 4 płytach wydawanych przez Fundację „Muzyka Cerkiewna”. Przez ponad 50 lat działalności artystycznej chór im. prof. Wawrzyczka wykonał ok. 1600 koncertów „Bel Canto” Akademicki chór Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie powstał w 1996 r. Założycielem i dyrygentem zespołu jest Jan Połowianiuk. Repertuar zespołu stanowi typowa literatura chóralna od średniowiecznego chorału gregoriańskiego, przez renesansowe motety i madrygały, pieśni wybitnych kompozytorów epoki baroku, klasycyzmu i romantyzmu, aż po kompozycje współczesne. Jest to muzyka zarówno religijna, jak i świecka. Większość repertuaru stanowią pieśni a cappella. W swym dorobku koncertowym chór ma także wielkie dzieła muzyki wokalno-instrumentalnej, w tym polskie prawykonanie „Liturgii św. Jana Złotoustego op. 41” Piotra Czajkowskiego, w trakcie inauguracji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej Hajnówka 2005. Chór im. prof. Wiktora Wawrzyczka. Założony w 1952 r. z inicjatywy prof. Wiktora Wawrzyczka przez ponad pół wieku nieprzerwanej działalności artystycznej wykonał około 1600 koncertów. Repertuar zespołu stanowią głównie: pieśni a cappella polskich i obcych kompozytorów od muzyki dawnej do czasów współczesnych, utwory sakralne, standardy muzyki rozrywkowej, artystyczne opracowania polskich i zagranicznych pieśni ludowych, a także kolędy i pastorałki z różnych stron Polski i świata. Zespół, wraz ze znakomitymi solistami i orkiestrami symfonicznymi na scenach koncertowych Polski i świata, wykonuje również duże dzieła wokalno-instrumentalne. Chór jest laureatem wielu prestiżowych nagród. ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ „Collegium Musicum” Powstał i działa nieprzerwanie od grudnia 1977 r. przy Miejskim Ośrodku Kultury w Olsztynie. Chórem dyryguje od 1985 r. Janusz Wiliński. Zespół, zorganizowany na wzór XVII-wiecznych towarzystw muzycznych, skupia zarówno amatorów, jak i muzyków z wykształcenia. Liczne prezentacje festiwalowe, nagrody w znaczących konkursach krajowych i zagranicznych, nagrania radiowe, telewizyjne i płytowe to efekt pracy i fascynacji śpiewem. Przygotował i wykonał kilkadziesiąt dzieł oratoryjno-kantatowych. Z powodzeniem koncertował w Finlandii, Szwecji, Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Bułgarii, Rosji, na Węgrzech, w USA, Wielkiej Brytanii i Francji, uzyskując bardzo dobre recenzje i opinie. „Medici pro Musica” Zespół wokalny lekarzy ma swój początek w 1992 r., kiedy to grupa przyjaciół z miłości do muzyki zaczęła spotykać się, ćwiczyć i śpiewać pod kierunkiem dyrygenta i opiekuna artystycznego Bogusława Palińskiego. Repertuar chóru obejmuje czasy od renesansu i baroku po współczesne kompozycje. Oprócz systematycznie organizowanych koncertów kameralnych, chór brał udział m.in. w prawykonaniu oratorium Feliksa Nowowiejskiego „Powrót syna marnotrawnego”, a z udziałem Orkiestry Filharmonii Olsztyńskiej oraz chóru lekarzy ze Szczecina wykonał „Requiem d-mol” W.A. Mozarta i „Messa di Gloria” G. Pucciniego. „Pro Forma” Powstała w 2000 r. pod patronatem Muzeum Warmii i Mazur. Program koncertów zespołu kameralnego „Pro Forma” obejmuje dzieła renesansu i baroku oraz współczesne utwory inspirowane muzyką dawną, folklorem, a także nieco lżejsze formy: spirituals, standardy muzyki 31 U podstaw sukcesów chóru „Collegium Mussicum” leży nie tylko profesjonalne wykształcenie, ale przede wszystkim miłość do śpiewu Olsztyński chór lekarzy „Medici pro Musica” uświetnia wiele imprez muzycznych w życiu miasta W repertuarze „Pro Formy” znajdują się m.in. stylizacje folkloru Warmii 32 Co grają? KULTURA rozrywkowej w opracowaniach a cappella, kolędy i pastorałki. Znakiem rozpoznawczym zespołu, oprócz stylowego i wysmakowanego brzmienia, są interpretacje pełne ekspresji i radości wspólnego muzykowania. 16-osobowy zespół koncertuje z powodzeniem na festiwalach i konkursach w kraju i za granicą. Wielkim osiągnięciem w historii zespołu stało się dwukrotne zdobycie Nagrody Głównej „Złotej Lutni im. Jerzego Libana” (2001 i 2002) podczas Ogólnopolskiego Turnieju Chórów „Legnica Cantat”. Poziom zespołu doceniono przyznaniem nagród za najlepsze walory brzmieniowe, za najlepiej wykonany utwór o tematyce religijnej, a także dla najlepszego dyrygenta Turnieju – Marcina Wawruka. Teatr to nie zawsze instytucja, to przede wszystkim ludzie, którzy tworzą, wyrażają siebie, swoje pragnienia, dla których gra jest najlepszym, a czasami jedynym środkiem wyrazu. Takie grupy teatralne tworzą się w różnych środowiskach. Dla jednych jest to sposób na życie, dla innych – wstęp do dalszej nauki i studiowania sztuki teatralnej. CZY WIESZ, ŻE: W 1957 r. Tadeusz Ostakiewicz, człowiek niesłyszący, z wielką pasją twórczą i ambicjami artystycznymi założył teatr dla takich, jak on niesłyszących artystów – teatr głuchych. Pierwsze przedstawienia tworzył z wykorzystaniem języka migowego. Bohdan Głuszczak, prowadzący zespół w latach 1959–1989, zastosował pantomimę jako główną formę wyrazu artystycznego. Pantomima Olsztyńska ma za sobą lata chwały – wystawiała spektakle na scenach całego świata. Muzykę do nich komponowali m.in. Krzysztof Penderecki, Henryk Michał Górecki i Czesław Niemen. W dorobku Pantomimy jest 20 premier (kilka z nich to wielkie widowiska teatralne), nakręcono o niej 8 filmów baletowych i dokumentalnych. Przewinęło się przez nią 250 głuchych. Podczas 15 tournée występowała w 21 krajach świata. Pantomimę Olsztyńską od 40 lat tworzą ludzie niesłyszący Pantomima Olsztyńska To teatr czynnie włączający osoby niepełnosprawne w działania kultury i umożliwiający im realizowanie własnych zamierzeń twórczych. Impresariat i opiekę artystyczną nad Pantomimą Olsztyńską sprawuje Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Gest” przy współpracy CEiIK w Olsztynie. Stanowi ono swego rodzaju integracyjny ośrodek teatralny skupiający kilka grup artystycznych, w tym dziecięcy teatr „Eurytmia”. Realizowany przez stowarzyszenie program ma pomóc zaadoptować się w świecie zdrowych niepełnosprawnym z teatru Pantomima Olsztyńska, dzieciom z rodzin patologicznych i ze środowska romskiego. Opiekę artystyczną nad Pantomimą Olsztyńską sprawuje obecnie Wiesław Piesak. 33 ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ Niezależny Teatr Animacji Korzunowicz Ten zawodowy, prywatny Teatr istnieje od 1996 r. Tworzy go trzyosobowy zespół rodzinny. Od początku jego praca jest związana z Olsztynem i regionem. W swoim dorobku ma wiele premier, programów edukacyjnych oraz warsztatów. Zdobył wiele nagród za działalność artystyczną. Teatr za Dwa Grosze Rozpoczął działalność w 1994 r., wystawiając bajki dla dzieci w szkołach i przedszkolach. W 1998 r. przedstawił pierwsze programy estradowe dla dorosłych. Oprócz działalności artystycznej, może się poszczycić także aktywnością na polu edukacyjnym i w profilaktyce uzależnień. Niezależny Teatr Animacji Korzunowicz Biały Teatr Istnieje od 2003 r., wyłonił się z Olsztyńskiego Teatru Rapsodycznego. Członkowie teatru starają się podtrzymać ideę głoszącą, że słowo jest najważniejszym elementem pracy teatralnej, któremu wszystko w teatrze powinno być podporządkowane. Teatr Studencki CEZAR Powstał w październiku 1997 r. przy Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie. Zadebiutował widowiskiem kameralnym „Każdy z nas”. Obecnie funkcjonuje przy Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim, ale swymi działaniami obejmuje obszar całego miasta. CEZAR poprzez sztukę teatralną szuka różnych form wyrażania uczuć. Teatr jest organizatorem Studenckiego Ogólnopolskiego Festiwalu Teatralnego „Theatrum Orbis Terrarum”. Teatr za Dwa Grosze Biały Teatr Teatr Studencki CEZAR 34 KULTURA Co piszą? Kultura wymaga szczególnej dbałości o przekaz informacji. Dobrze czy źle, ale należy o niej pisać. Nie byłoby wydarzeń kulturalnych w przestrzeni medialnej, gdyby nie recenzje, nie byłoby recenzji, gdyby nie czasopisma i gazety – jedne bardziej profesjonalne, inne zdawkowe, służące raczej codziennej informacji, ale zawsze dające obraz tworzących się zjawisk i wydarzeń kulturalnych. Olsztyn ma dobre tradycje w tej dziedzinie i z powodzeniem je kontynuuje. Pisma kulturalno-literackie Borussia. Kultura–Historia–Literatura ul. Kopernika 45, tel. 089 534 00 26, www.borussia.pl CZY WIESZ, ŻE: Pierwszy numer „Borussii” ukazał się w 1991 r. Otrzymał nagrodę paryskiej „Kultury” za rok 1996, przyznawanej pismom i redakcjom zajmującym się regionami pogranicza. W latach 1991–1997 redaktorem naczelnym był Kazimierz Brakoniecki. Od 1997 r. redakcją kieruje Robert Traba. W 1998 r. powołano Radę Redakcyjną. Półrocznik regionalny poświęcony kulturze i historii Warmii i Mazur, wyrosły z idei regionalizmu otwartego i ruchu inicjatyw lokalnych, tendencji szczególnie żywotnych na początku lat 90. Każdy numer „Portretu” stanowi oddzielny projekt Borussia. Kultura–Historia–Literatura Półrocznik regionalny poświęcony kulturze i historii Warmii i Mazur, wyrosły z idei regionalizmu otwartego i ruchu inicjatyw lokalnych, tendencji szczególnie żywotnych na początku lat 90. Pismo publikuje artykuły poświęcone przeszłości, dzisiejszej specyfice i perspektywom regionu – miejsca przenikania się i koegzystencji kultur, religii i tradycji. Poza podstawowym, historyczno-społecznym i kulturoznawczym kręgiem tematów, „Borussia” sporo uwagi poświęca sprawom literackim. Jest pismem, w którym publikują pisarze o uznanej, ogólnopolskiej pozycji. W dziale recenzji omawiane są nowości wydawnicze z zakresu literatury pięknej oraz problematyki, którą zajmuje się pismo. Borussia wydaje zeszyty monograficzne, niejednokrotnie jako pokłosie współorganizowanych przez redakcję sesji i konferencji. W ciągu 15 lat istnienia na łamach pisma gościło około 900 autorów i tłumaczy. Pismo literacko-kulturalne „Portret” Istnieje od 1995 r. Od samego początku redakcja przywiązuje ogromną wagę do szaty graficznej. Obecnie „Portret” często zaliczany jest do tzw. pism liberackich, gdzie forma łączy się z treścią. Kolejne nume- ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ ry mają charakter monograficzny i są oddzielnym projektem graficznym. W piśmie znajdziemy rozbudowany dział krytyki literackiej, a także prozę, szkice, poezję, artykuły dotyczące filozofii, teatru, filmu i muzyki. Często prezentowane są obszerne tłumaczenia literatury obcej (np. słoweńskiej, czeskiej). Pismo jest otwarte na debiutantów. Organizuje spotkania autorskie. Co miesiąc pojawia się także wydanie internetowe pisma jako tzw. Portret on line. „Portret”to również wydawnictwo książkowe, które publikuje twórczość autorów krajowych i zagranicznych. O kulturze donoszą „Gazeta Olsztyńska” Jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się gazet w Polsce. Pierwszy powojenny numer gazety pod nazwą „Głos Olsztyński” ukazał się w 1951 r. W nawiązaniu do tradycji Liszewskiego i Pieniężnych od 1970 r. nosi tytuł „Gazeta Olsztyńska”. Obecnie wchodzi w skład dużej korporacji „Edytor”, która posiada własną drukarnię na ul.Trackiej 5. Ukazuje się na terenie całego województwa. Ma kilka własnych dodatków: „Gazeta Uniwersytecka”, „Nasze zdrowie”, „Gazeta Sportowa”, „Nasza Praca”, „Dom i my”, „Automania”, „Gospodarcza Gazeta”, „Reporter”, „Telemagazyn”, „Extra” oraz lokalne, codzienne wydania: „Olsztyn Dzień po Dniu”, „Dziennik Elbląski”, „Dziennik Mazurski”. W swojej ofercie dla czytelników w regionie ma dwadzieścia lokalnych tygodników. „Kulturka” Bezpłatny miesięcznik, który można znaleźć we wszystkich ważniejszych punktach miasta. Poświęcony jest młodym, którzy robią coś fajnego. „Kulturka” prowadzi regularną kronikę tej czułej sfery życia miasta. Redaktor naczelny zapowiadał, że w miesięczniku znajdą swoje miejsce ludzie, którzy w Olsztynie „robią kulturę przez małe i duże Q”, ale nie mają siły przebicia – i słowa dotrzymał. Można w niej znaleźć informacje o imprezach, zapowiedzi ciekawych wydarzeń kulturalnych, recenzje filmowe i teatralne, a także kalendarium „być czy nie być”, czyli co gdzie, kiedy i za ile będzie się działo w mieście. „Kulturka” jest także animatorem życia kulturalnego Olsztyna. Do ciekawszych projektów należy organizacja slamów poetyckich, czyli pojedynków na wiersze. 35 Pismo literacko-kulturalne „Portret” ul. Kołobrzeska 25/14, tel. 089 534 52 74, www.portret.org.pl CZY WIESZ, ŻE: Pierwszy numer „Gazety Olsztyńskiej” ukazał się 16 kwietnia 1886 r. Wydawana była do 1939 r., początkowo przez Warmiaka Jana Liszewskiego, poetę i nauczyciela, a od 1891 r. przez rodzinę Pieniężnych. Redakcja mieściła się w Olsztynie przy ul. Prostej 76. „Gazeta Olsztyńska” służyła budzeniu świadomości narodowej wśród ludności polskiej na Warmii. Od 1 stycznia 1921 r. „Gazeta Olsztyńska” wychodziła sześć razy w tygodniu. Szczególną pozycję zajmowały w niej felietony w gwarze warmińskiej „Kuba spod Wartemborka gada” pisane przez Seweryna Pieniężnego. 36 KULTURA Gdzie mówią? „Tu mówi Olsztyn” – usłyszeli 2 października 1952 r. mieszkańcy stolicy Warmii i Mazur podczas pierwszej audycji nadawanej w lokalnym Radiu Olsztyn. Tak się zaczęło, później przyszedł czas na rozwój radia i telewizji, które nie tylko odgrywają ogromną rolę jako źródło informacji kulturalnych, ale również tworzą kulturę. To tutaj bardzo często powstają wydarzenia kulturalne, które następnie żyją własnym życiem. RADIO OLSZTYN ul. Radiowa 24, tel. 089 526 75 86, www.serwis.ro.com.pl Olsztyn 103,2 MHz Elbląg 103,4 MHz Giżycko 99,6 MHz RADIO OLSZTYN Radio Olsztyn S.A. jest największą rozgłośnią na Warmii i Mazurach. Swoje audycje nadaje na trzech częstotliwościach. Jego programu można słuchać całą dobę od Pomorza po Podlasie i od Obwodu Kaliningradzkiego po Mazowsze, a także odwiedzić w Internecie. Każdego dnia ma około 2 mln słuchaczy. W sezonie letnim, gdy na Warmię i Mazury zjeżdża ponad milion turystów, ich liczba zdecydowanie wzrasta. Rozgłośnia jest najpopularniejszą stacją radiową w regionie. W swojej ofercie ma audycje o charakterze edukacyjnym, społecznym, kulturalnym, ekonomicznym. Program konstruowany jest tak, aby każdy słuchacz znalazł coś dla siebie. Radio nadaje audycje dla mniejszości narodowyc m.in. ukraińskiej i niemieckiej. Radio Warmia-Mazury „Wa-Ma” S.A. Powstało w maju 1994 r. Początkowo było lokalną, komercyjną stacją, nadającą program muzyczno-informacyjny. Od 2002 r. Wa-Ma zdecydowała się na sprawdzony na całym świecie komercyjny format – „Złote Przebo- Radio Warmia-Mazury „Wa-Ma” S.A. ul. Dąbrowszczaków 39, tel. 089 534 90 11. Olsztyn 90,5 MHz Mrągowo 104,9 MHz Iława 90,2 MHz Radio Olsztyn jest jedną z najchętniej słuchanych rozgłośni w regionie ARTYSTYCZNA AKTYWNOŚĆ 37 je” („goldies”) i wyraźnie określiła rodzaj nadawanej muzyki, która wypełniła większość programowego czasu – przeboje z lat 60., 70., 80. i połowy lat 90. W 2006 r. „goldies” został zastąpiony bardziej uniwersalnym formatem, a słuchacze Olsztyna i regionu warmińsko-mazurskiego coraz chętniej wybierają tę stację. „Wa-Ma” posiada swój klub, w którym można zjeść dobry obiad, wypić kawę czy herbatę, a wieczorami posłuchać muzyki – klasyki rocka, dobrego popu, jazzu czy bluesa. Radio UWM FM Istnieje od 2000 r. Audycje dla studentów (i nie tylko) nadaje przez 24 godziny na dobę, grając głównie muzykę rockową, hip hop oraz reggae. W serwisach podawane są informacje o Uniwersytecie WarmińskoMazurskim i wydarzeniach kulturalnych w mieście. Radio UWM FM 95,9 Kortowo, ul. Kanafojskiego 1/14, tel. 089 523 38 88. TVP OLSZTYN Jest regionalnym oddziałem TVP S.A., działa od 1 stycznia 2005 r. Główna siedziba znajduje się w Olsztynie, a w Ełku i Elblągu redakcje terenowe. Olsztyńska telewizja emituje programy informacyjne, przedstawiające najważniejsze wydarzenia dnia w regionie, oraz publicystyczne, poruszające problemy społeczne dotyczące życia mieszkańców Warmii i Mazur („Opinie”), a także programy związane z rolnictwem i rolnikami („Raport Rolniczy”). Dużo uwagi poświęca środowisku, turystyce i ekologii („Mazury na każdą kieszeń”, „L jak las”, „Puls ziemi”) oraz tematyce dotyczącej mniejszości narodowych („Ukraińskie Wieści”).Interesuje się też historią regionu i kultywowaniem tradycji („Warnijo”). Od 1 stycznia 2005 r. rozpoczął pracę samodzielny Oddział Telewizji Polskiej SA w Olsztynie 38 KULTURA IMPREZY czyli KULTURALNE ZAMIESZANIE Obrazy, słowa, dźwięki i ruch to podstawy artystycznego melanżu, z którego powstają barwne, interesujące wydarzenia kulturalne, urozmaicające życie mieszkańcom miasta i turystom. Kulturalne zamieszanie najbardziej widoczne jest latem, ale to nie jedyna pora roku, kiedy możemy uczestniczyć w atrakcyjnych wydarzeniach artystycznych. „Spotkania” dają olsztyńskiej publiczności szansę poznania spektakli krajowych scen Olsztyńskie „Spotkania Teatralne” – marzec (Teatr im. Stefana Jaracza) „Spotkania” to przegląd najciekawszych zjawisk teatralnych scen krajowych i wybranych teatrów naszych najbliższych sąsiadów zagranicznych. Żeby przeżyć wyjątkową przygodą teatralną, warto wybrać się na organizowane przez Teatr im. S. Jaracza i Towarzystwo Kultury Teatralnej „Spotkania Teatralne”. Bogata oferta repertuarowa uwzględnia różnorodność gatunkową i estetyczną przedstawień. To jedno z najciekawszych wydarzeń kulturalnych w mieście, podczas którego tradycyjny teatr mierzy się z teatrem awangardowym. Można tu obejrzeć teatr tańca, czy pantomimę. Do tej pory w „Spotkaniach” uczestniczyły m.in. stołeczny Teatr Studio, „Ateneum”, Teatr „Stara Prochoffnia” i Teatr „Montownia”, Teatr „Wierszalin” z Supraśla, Teatr Ósmego Dnia, Wrocławski Teatr Pantomimy, Teatr im. T. Szewczenki z Tarnopola, Petera Rose z USA, śpiewał André Ochodlo, grał Boris Kovac&LaDaABa Orchestr z Serbii. IMPREZY Międzynarodowy Festiwal Tetralny DEMOLUDY – lipiec (Teatr im. Stefana Jaracza) Od niedawna odbywa się w nowej formule, której naczelną ideą jest prezentacja dorobku teatralnego i dramaturgicznego teatrów Środkowej i Wschodniej Europy. To ambitne i atrakcyjne przedsięwzięcie, w którym dochodzi do spotkania różnych wizji teatralnych i tradycji, tworzących i wzbogacających obraz współczesnej kultury. Spektaklom towarzyszą imprezy okołoteatralne – warsztaty, koncerty, dyskusje krytyczno-teatralne, spotkania twórców z publicznością. Olsztyński Tydzień Teatrów Lalkowych ANIMA (Olsztyński Teatr Lalek) Niezmiernie inspirujący, organizowany cyklicznie od 1997 r. przegląd ciekawych i różnorodnych pod względem formalnym i estetycznym przedstawień krajowych i zagranicznych. W ramach spotkań teatralnych prezentowano także widowiska plenerowe. W 2006 r. odbyła się X jubileuszowa edycja Olsztyńskiego Tygodnia Teatrów Lalkowych ANIMA 2006. Spotkania teatralne zainaugurowała premiera „Igraszek z diabłem” Jana Drdy w reżyserii Petra Nosalka. Wystąpiły teatry lalek z Grodna, Łucka, Koszyc, Binic oraz z Białegostoku i Rzeszowa. Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy Poezję” – lipiec (Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych) U schyłku lat 50. powstał specyficzny nurt piosenki artystycznej, jakim jest poezja śpiewana. Odkryto wówczas poezję jako źródło muzycznych inspiracji, a piosenka poetycka stała się – podobnie jak piosenka stu- 39 Najciekawszy twórca lub grupa teatralna otrzymuje specjalna nagrodę „Czarnego Demoluda” OTTL ANIMA na stałe wpisał się do kalendarza imprez kulturalnych Olsztyna „Śpiewajmy Poezję” to jeden z najpopularniejszych tego typu festiwali w Polsce 40 KULTURA dencka – rodzajem sprzeciwu wobec komercyjnej muzyki estradowej. W 1974 r. odbyły się Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy Poezję”. To była odpowiedź ówczesnych organizatorów na potrzebę stworzenia imprezy, wykorzystującej piękno i niepowtarzalny klimat dziedzińców zamkowych Warmii i Mazur. Impreza ma charakter konkursowy, a towarzyszą jej koncerty znanych w kraju artystów. Co roku na dziedzińcu olsztyńskiego zamku spotykają się najlepsi młodzi artyści – miłośnicy poetyckich strof i harmonijnych dźwięków, wyznawcy wartości, o których w codziennym, pospiesznym życiu często zapominamy. Wielu laureatów „Spotkań” to dziś wspaniali, uznani artyści, powracający wciąż jako goście, twórcy koncertów, jurorzy czy przyjaciele imprezy. Wyjątkowa sceneria koncertów sprawia, że magiczny nastrój lipcowych nocy udziela się licznej publiczności, która nawet w strugach deszczu zasłuchana jest w liryczne, zabawne lub zaskakujące teksty Osieckiej, Kofty, Gałczyńskiego, Cave’a, Waitsa… Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy Poezję” to przede wszystkim chwila twórczego zbliżenia Przyjaciół Poezji, a sukces tych wyjątkowych „Spotkań” sprawił, że impreza jest wizytówką Olsztyna i regionu. Olsztyńskie Lato Artystyczne – czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień (Miejski Ośrodek Kultury) Przepełnione muzyką, śpiewem, tańcem, atmosferą zabawy Olsztyńskie Lato Artystyczne jest ucztą dla miłośników muzyki -– od rocka i folku, przez jazz i blues, po muzykę klasyczną. Wśród letnich atrakcji nie bra- Podczas festiwalu można trafić na występ tancerek prezentujących żywiołową sambę, rodem z Brazylii IMPREZY 41 CZY WIESZ, ŻE: Olsztyńska Trzydniówka Teatralna oferuje wiele ciekawych imprez artystycznokulturalnych w plenerze Głównymi, znanymi także w kraju wydarzeniami Olsztyńskiego Lata Artystycznego są: • Międzynarodowy Festiwal Olsztyńskie Noce Bluesowe (odbywa się tradycyjnie w drugi weekend lipca), • Olsztyńskie Koncerty Organowe (w niedzielne wieczory w olsztyńskiej katedrze), • Staromiejskie Spotkania z Szantą, • Olsztyński Festiwal Jazzowy, • Międzynarodowe Dni Folkloru, • Dni Jakubowe z kolorową „Paradą Jakubową”, • Olsztyńska Trzydniówka Teatralna, • „Letnie Sesje Śmiechoterapii”. kuje także widowisk teatralnych i kabaretowych, festynów, imprez dla dzieci, plenerowych projekcji filmowych, a nawet spektakli operowych. Organizowane w trakcie trwania festiwalu imprezy wyznaczają rytm lata zarówno mieszkańcom, jak i turystom odwiedzającym Olsztyn. OLA rozpoczyna się w połowie czerwca i trwa do połowy września każdego roku. Odbywa się na jednej z najbardziej malowniczych scen Olsztyna, jaką jest położony u stóp gotyckiego zamku amfiteatr, a także na uliczkach i placach Starego Miasta. Po raz pierwszy Olsztyńskie Lato Artystyczne zostało zorganizowane w 1996 r. Od tego czasu każda kolejna edycja była wzbogacana o coraz ciekawsze propozycje programowe, które wypełniają niemal każdy letni dzień. W 2005 r. OLA zostało uznane przez Polską Organizację Turystyczną za Produkt Turystyczny Roku. Bieg z fajerką podczas Festiwalu Sportów Podwórkowych w ramach OLA „Cavata na olsztyńskim zamku” (Muzeum Warmii i Mazur) Cykliczna impreza odbywająca się na olsztyńskim zamku w Muzeum Warmii i Mazur, organizowana od 1996 r. W ciągu roku ma miejsce kilkanaście spotkań, na które składa się wykład poświęcony jakiemuś konkretnemu dziełu sztuki z kolekcji Muzeum, koncert zespołu „Pro Musica Antiqua” oraz spotkanie przy kawie. Nazwa imprezy nawiązuje do „Cavaty” Ekierta – wychodzenie na powierzchnię myśli twórczej oraz spotkania przy kawie. Cavata na olsztyńskim zamku 42 Podczas Nocy Muzeów można z bliska zobaczyć eksponaty, zwiedzić miejsca i obiekty niedostępne w ciągu roku Wakacyjne czwartki to ciekawa propozycja na spędzenie czasu w sposób przyjemny i pożyteczny KULTURA Noc w Muzeum (Muzeum Warmii i Mazur) Ta wyjątkowa w swoim rodzaju impreza organizowana jest wokół jednego tematu i motywu przewodniego. Rozpoczyna się o godz. 20.00. Organizatorzy przygotowują odczyty, koncerty, pokazy walk rycerskich czy inne atrakcje, np. możliwość zrobienia fotografii w historycznych strojach. Wakacyjne czwartki z Mikołajem Kopernikiem (Muzeum Warmii i Mazur) Bohaterem czwartków jest sam Mikołaj Kopernik. Adresaci tych spotkań to przede wszystkim dzieci i młodzież, ale również dorośli mają szansę w nich aktywnie uczestniczyć. Wszystkim zainteresowanym proponujemy zwiedzanie muzeum z odegranym przez aktora Mikołajem Kopernikiem, a także odwiedziny w zamkowych zakamarkach. Młodsi uczestnicy mogą wziąć udział w grach edukacyjnych i pod okiem instruktorów pogłębić swoją wiedzę o historii obiektu i jego mieszkańcach. Artystycznej rozrywki dostarczają rycerze prezentujący średniowieczne obyczaje, a także spektakle teatralne z „zamkiem w tle”. Olsztyn Tańczy Olsztyn jest powszechnie określany mianem stolicy tańca i nic w tym dziwnego, bowiem właśnie z Olsztyna wywodzą się najlepsi tancerze, autorytety w tej dziedzinie, a w olsztyńskich szkołach tańca można poznać tajniki tej widowiskowej sztuki. „Olsztyn Tańczy” to impreza dla wszystkich od 2 lat, organizowana w listopadzie w Hali „Urania” przez Centrum Tańca CREA DANCE Wasilewski Felska. Centrum prowadzi naukę tańca w międzynarodowym IMPREZY systemie Crea Dance, opartym na światowym programie tanecznym. Na świecie istnieje ponad 2500 takich szkół. Szkoła realizuje kilka kursów tanecznych: tańca towarzyskiego (walc, cha-cha-cha, samba, rock’n’roll), latino solo, zajęcia VIDEO CLIP DANCING – choreografie z elementami hip hop, electric boogie, funky jazz oraz street crumping style również do aktualnych hitów z MTV i VIVA. Specjalna propozycja skierowana jest do nowożeńców. „Tańczyć może każdy” to nie tylko hasło, ale także idea, która realizowana jest w Centrum. 43 Centrum Tańca CREA DANCE Wasilewski-Felska al. Piłsudskiego 54 A, tel. 089 534 94 04, www.crea-dance.com.pl Szkoła Mistrzów Tańca Pavlović ul. Berlinga 2a, tel. 089 543 83 83, www.pavlovic.pl Supadance Polish Open Championships Olsztyn Niezapomniane widowisko zbudowane na poezji ruchu będącej atrybutem prezentacji tańca na poziomie mistrzowskim, rywalizacji sportowej wyłaniającej zwycięzców i wspaniałej oprawie. Organizowane już od kilkunastu lat w Hali „Urania” mistrzostwa ściągają fanów tańca. Polskie Towarzystwo Taneczne przyznało prawa organizacji Otwartych Mistrzostw Polski Klubowi Tańca „Estela” z Olsztyna. Współorganizatorem jest m.in. Szkoła Mistrzów Tańca Pavlović. Pavlović Szkoła Mistrzów Tańca oraz Pavlović Fitness Dynamic Line służy wszystkim chętnym do zgłębiania tajników różnych form tanecznych oraz zaprasza tych, którzy cenią sobie fachowość oraz zajęcia fitness prowadzone w komfortowych warunkach. W szkole zatrudniona jest życzliwa, doświadczona i kompetentna kadra instruktorów, systematycznie podnosząca swoje kwalifikacje. Ta nowoczesna szkoła posiada klimatyzowaną salę, do dyspozycji gości jest kawiarenka. Realizowany program zakłada umożliwienie nauki tańca każdemu, bez względu na wiek, płeć czy rodzaj wykonywanego zawodu. Olsztyn od lat uznawany jest za stolicę tańca 44 KULTURA ZNANI I SŁAWNI MIKOŁAJ KOPERNIK (1473–1543) Sławny astronom, autor przełomowego dzieła „O obrotach sfer niebieskich”, w którym opisał heliocentryczną wizję świata, w 1516 r. został wybrany administratorem dóbr kapitulnych i zamieszkał w olsztyńskim zamku. Była to wówczas siedziba urzędowa administratorów. Zajmował się zasiedlaniem opuszczonych gospodarstw chłopskich, ustalaniem wielkości chłopskich czynszów („Lokacje łanów opuszczonych”). Podczas wojny polsko-krzyżackiej 1519–1521, kiedy większość członków kapituły opuściła Warmię, zajął się przygotowaniem zamków warmińskich do obrony. Wzmocnił wówczas m.in. fortyfikacje zamku olsztyńskiego, co było przyczyną rezygnacji wojsk krzyżackich z jego oblężenia. W 1520 r. członkowie kapituły wydelegowali Mikołaja Kopernika do negocjacji z wielkim mistrzem zakonu Albrechtem Hohenzollernem, dotyczących zwrotu zagarniętego przez Krzyżaków Braniewa. W dowód uznania kapituła przyznała Kopernikowi tytuł komisarza Warmii. W Olsztynie powstał słynny „Traktat o monecie” który stał się podstawą monetaryzmu. Do dzisiaj w olsztyńskim zamku pozostał jedyny autentyczny przyrząd skonstruowany przez wielkiego astronoma. Służył on Kopernikowi do badań nad mierzeniem równonocy. ZNANI I SŁAWNI FELIKS NOWOWIEJSKI (1877–1946) Kompozytor, muzyk-wirtuoz, dyrygent i pedagog, jedna z wybitnych postaci w dziejach kultury polskiej. Urodził się w podolsztyńskim miasteczku Wartenburg – dziś Barczewo. W latach 1893–1900, na początku swojej kariery, zamieszkiwał w Olsztynie. Kształcił się jeszcze w Ratyzbonie i w Berlinie. Jego berlińskie studia muzyczne trwały do 1907 r. Przybył do Olsztyna ponownie 2 czerwca 1920 r. jako sławny muzyk i kompozytor – autor słynnego oratorium „Quo vadis” oraz „Roty” do słów Marii Konopnickiej. Przyjechał tu specjalnie po to, by w największym lokalu publicznym w mieście – w ogrodach zamkowych – dać koncert dla tutejszych rodaków. To właśnie wtedy, z okazji kampanii plebiscytowej, gdy ważyć się miał powrót Warmii do Polski, nastąpiło prawykonanie „Hymnu Warmińskiego”. Od 1968 r. pamięć kompozytora przywołują tu w każde południe ratuszowe kuranty, odtwarzając skomponowaną przez Nowowiejskiego melodię „Hymnu warmińskiego” („O, Warmio moja miła…”). Jego imieniem nazwano szkołę muzyczną i filharmonię, jest też patronem jednej z olsztyńskich ulic. ERICH MENDELSOHN (1887–1953) O Mendelsohnie pisano, że był to drugi olsztynianin po Koperniku. Urodził się w domu przy ul. Staromiejskiej 10. W 1997 r. zawieszono tam uroczyście tablicę pamiątkową z jego wizerunkiem. W 1911 r. zwróciła się doń olsztyńska gmina żydowska, by zaprojektował dla niej „dom oczyszczenia”, czyli kaplicę przy miejscowym kirkucie, wraz z budyneczkiem mieszkalnym. Studencki projekt Ericha, pod jego nadzorem, został zrealizowany w 1913 r. Jest to jedyne dzieło tego twórcy w jego mieście rodzinnym – i, niestety, ostatnia zachowana pamiątka po ludności żydowskiej w Olsztynie. W 1998 r. na elewacji tego domu, przy dzisiejszej ul. Zyndrama z Maszkowic, odsłonięto tablicę pamiątkową. Światowej sławy architekt, twórca i realizator tzw. konstruktywizmu – tendencji zmierzającej do tego, by wartość realizacji architektonicznej wyrażała się w logicznie przeprowadzonej konstrukcji budowli. Szczególne możliwości realizacyjne dostrzegał Mendelsohn w osiągnięciach współczesnej technologii. Pierwszą zaprojektowaną przezeń większą budowlą była słynna wieża Einsteina w Poczdamie, zbudowana w latach 1920–1924. Potem były niepowtarzalne w swym wyrazie dzieła ar- 45 46 KULTURA chitekta-artysty, zrealizowane m.in. w Berlinie, Gliwicach, Głuszycy pod Wałbrzychem, w Tylży; słynne domy towarowe w Norymberdze, Chemnitz, Stuttgarcie, Wrocławiu i Ostrawie; dom młodzieży żydowskiej w Essen, fabryka pończoch w Sankt Petersburgu, sanatorium w Anglii, szpitale w Jerozolimie i Hajfie, pięć synagog w Stanach Zjednoczonych. Jednakże na początku tego wszystkiego był Olsztyn. HIERONIM SKURPSKI (1914–2006) Hieronim Skurpski urodził się 17 października 1914 r. we wsi Skurpie koło Działdowa. W 1936 r. ukończył Państwową Szkołę Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. Studia artystyczne w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie przerwała wojna. Ukończył je w pracowni Aleksandra Rafałowskiego w 1950 r. W marcu 1945 r. przyjechał do Olsztyna. W latach powojennych angażował się w organizowanie instytucji, związków i stowarzyszeń z dziedziny życia kulturalnego, m.in. zorganizował i współtworzył Muzeum Warmii i Mazur, którego przez dwadzieścia lat był dyrektorem, powołał Biuro Wystaw Artystycznych i kierował nim przez dziewięć lat, był również współzałożycielem i wieloletnim prezesem SSK „Pojezierze”. Hieronim Skurpski był autorem licznych artykułów, rozpraw, książek (m.in. o sztuce ludowej Warmii i Mazur), jednak przede wszystkim był on artystą malarzem i rysownikiem. Z bardzo wielu wystaw organizowanych w kraju i za granicą wymienić należy największe ekspozycje: 1980 r. - w „Zachęcie” (retrospektywa 1939–1979), 1994 r. – w Muzeum Warmii i Mazur (z okazji osiemdziesiątych urodzin), 1997 r. – w Galerii Sztuki w Kaliningradzie (retrospektywa 1939–1997). 47 MIASTO WSPÓŁCZESNYM Miasto współczesnym Znani i sławni ludzie kultury, chociaż odeszli wciąż żyją wśród nas dzięki swym dziełom, które zostawili przyszłym pokoleniom. Natomiast współcześnie żyjący artyści i twórcy, pisarze i poeci, muzycy i tancerze, plastycy i fotograficy, młodzi i starsi, często potrzebują wsparcia w swej pracy twórczej, by w pełni rozwinąć swój talent. Dlatego miasto stara się wspierać inicjatywy osób działających w sferze kultury i nagradzać najlepszych. Najważniejsze formy to: – stypendia dla osób zajmujących się twórczością artystyczna, upowszechnianiem oraz ochroną dóbr kultury (do 35 roku życia); – dotacje na dofinansowanie zadań z zakresu kultury realizowanych przez podmioty niepubliczne; – nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury; – nagroda Prezydenta Miasta im. Hieronima Skurpskiego w dziedzinie sztuk plastycznych; – nagroda Prezydenta Miasta – Statuetka św. Jakuba – jedną z pięciu nagradzanych dziedzin jest kultura. Wszystkie nagrody, stypendia i dotacje przyznawane są raz w roku. Stanowią materialny wkład samorządu Olsztyna w rozwój kultury. A resztę zostawmy Pegazowi. Niech uskrzydla najlepszych i rozwija ich talenty, a nam zostawia efekty pracy twórczej! Nagroda Prezydenta Miasta im. Hieronima Surpskiego Statuetka św. Jakuba Laureaci Statuetki św. Jakuba 48 KULTURA STOWARZYSZENIA r „Bohema Jazz Club”, ul. Lelewela 4a, Olsztyn r Fundacja „Młodzi Przeciw Uzależnieniom”, al. Piłsudskiego 54a, Olsztyn r Fundacja Środowisk Twórczych, ul. Nowowiejskiego 5a, Olsztyn r Klub Tańca Sportowego Estella, ul. Berlinga 2a, Olsztyn r Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, ul. Stare Miasto 1, Olsztyn r Olsztyńskie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej, ul. Partyzantów 3, Olsztyn r Olsztyńskie Towarzystwo Muzyczne, ul. 1 Maja 5, Olsztyn r Olsztyńskie Towarzystwo Śpiewacze, ul. Narcyzowa 15, Olsztyn r Polskie Towarzystwo Czytelnicze ul. 1 Maja 5, Olsztyn r Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Olsztynie, ul. Obitza 1, p. 340, Olsztyn r Stowarzyszenie Aktywności Społecznej „Młyn”, ul. Grunwaldzka 23 a, Olsztyn r Stowarzyszenie Artystyczno-Kulturalne „Portret”, ul. Barczewskiego 22/70, Olsztyn r Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, ul. Oczapowskiego 4, Olsztyn r Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich Oddział w Olsztynie, ul. Nowowiejskiego 5, Olsztyn r Stowarzyszenie Kulturalne „MEM”, ul. Parkowa 1, Olsztyn r Stowarzyszenie Kulturalne Zespół Pieśni i Tańca „Warmia”, ul. Parkowa 1, Olsztyn r Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne „Kierunek Olsztyn”, ul. Pana Tadeusza 7/19, Olsztyn r Stowarzyszenie Kultury Romskiej „Hitano”, ul. Dąbrowszczaków 7/9, Olsztyn r Stowarzyszenie Miłośników Tradycji „Mazurka Dąbrowskiego”, ul. Żołnierska 15a, Olsztyn r Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Zarząd Oddziału w Olsztynie, ul. Dworcowa 71/37, Olsztyn r Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków, ul. Kościuszki 39, Olsztyn r Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Gest”, ul. Parkowa 1, Olsztyn r Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, ul. Okopowa 15, Olsztyn r Stowarzyszenie „Sztuka i Środowisko”, ul. Partyzantów 85, Olsztyn r Stowarzyszenie Warmińsko-Kurpiowsko-Mazurski Zespół Pieśni i Tańca im. Henryka Syski, ul. Orłowicza 17/91, Olsztyn r Stowarzyszenie Wolna Grupa Twórcza, ul. Bałtycka 29/2, Olsztyn r Stowarzyszenie Wspierające Amatorski Ruch Taneczny, ul. Żołnierska 45, Olsztyn r Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Twórczej „Okno”, ul. Towarowa 20b, Olsztyn r Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” Oddział Warmińsko-Mazurski, ul. Kopernika 45/16, Olsztyn r Towarzystwo Kultury Teatralnej, ul. Parkowa 1, Olsztyn r Towarzystwo Miłośników Olsztyna, pl. Konsulatu Polskiego 5, Olsztyn r Towarzystwo Miłośników Wołynia i Polesia, ul. Mickiewicza 10, Olsztyn r Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Warmii i Mazur, ul. Zamkowa 2, Olsztyn r Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Tańca Sportowego, ul. Żołnierska 4, Olsztyn r Warmińsko-Mazurski Oddział Polskiego Związku Chórów i Orkiestr, ul. Parkowa 1, Olsztyn r Warmińsko-Mazurskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, ul. Zamkowa 2, Olsztyn r Wspólnota Kulturowa „Borussia”, ul. Kopernika 45, Olsztyn r Związek Literatów Polskich, ul. Kołłątaja 20, Olsztyn r Związek Plastyków Warmii i Mazur, ul. Prosta 39/6, Olsztyn r Związek Polskich Artystów Plastyków, ul. Zamkowa 2a, Olsztyn r Związek Ukraińców w Polsce, ul. Wyzwolenia 2/8, Olsztyn tekst na podstawie opracowania Iwony Łazickiej-Pawlak rysunki: Mira Jadanowska zdjecia z archiwów: Urzędu Miasta, MOK, Teatru im. S. Jaracza, Pracowni ElSet, prezentowanych instytucji oraz zespołów muzycznych, teatralnych i tanecznych, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w OLsztynie ZAPRASZAMY do OLSZTYNA ! Wydział Kultury, Promocji i Turystyki Urząd Miasta Olsztyn www.um.olsztyn.pl e-mail: [email protected] Jeżeli zainteresowało Państwa życie kulturalne Olsztyna, zapraszamy do poważniejszej lektury. Liczne monografie, albumy, kroniki, kalendarze i opracowania w sposób szczegółowy przedstawiają ludzi i wydarzenia, opinie i recenzje wszystko to, co w Olsztynie zdarzyło się w ciągu ostatnich lat, ale również w czasie jego kilkusetletniej historii. Bez kultury nie ma bowiem ani historii miasta, ani historii regionu, ani historii kraju. Pracownia Wydawnicza ElSet ISBN 978-83-89151-59-9
