Analiza SWOT systemu instytucjonalnego w sektorze środowiska

Analiza SWOT systemu instytucjonalnego w sektorze środowiska (obecnie funkcjonujący system (IP – MŚ, IW –
NFOŚiGW, WFOŚiGW, CKPŚ)
MOCNE STRONY (czynniki wewnętrzne)
Korzyści, stan kadry,
1. Doświadczenie instytucjonalne we wdrażaniu funduszy unijnych
w poprzednich perspektywach finansowych, w tym przede wszystkim
wspólne doświadczenie zdobyte w latach 2007-2013, pozwalające na
wprowadzanie nowych rozwiązań usprawniających wdrażanie.
2. Znajomość problematyki regionalnej, potrzeb i problemów beneficjentów,
w tym bliska współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego,
regionalnymi instytucjami ochrony środowiska i przedsiębiorcami.
3. Obecność instytucji w każdym województwie oraz łatwy dostęp
beneficjenta do instytucji (jest w jego regionie) co ma znaczenie zwłaszcza
dla mniejszych podmiotów
4. Wieloletnia, ścisła współpraca między instytucjami w systemie –
wypracowane ścieżki komunikacji.
5. Wysoko wykwalifikowana kadra, z dużą praktyką zawodową i wiedzą
ekspercką dotyczącą gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami.
6. Potencjał finansowy gwarantujący stabilne źródło współfinansowania
przedsięwzięć - wzmocnienie wsparcia oraz ułatwienie pozyskania środków
przez beneficjenta (współfinansowanie ze środków krajowych, atrakcyjnie
oprocentowane pożyczki, pożyczki na zachowanie płynności finansowej,
pożyczki pomostowe).
7. Doświadczenie w udzielaniu różnych form dofinansowania (zwrotnych,
bezzwrotnych, dopłat, dotacji).
8. Doświadczenie w realizacji skutecznej kontroli w zakresie wydatkowania
środków na cele ochrony środowiska oraz wdrażaniu wynikających z niej
wniosków.
9. Kierowanie się interesem publicznym i środowiskowym, a nie wyłącznie
opłacalnością przedsięwzięć (podejście niekomercyjne)
10. Wykorzystanie potencjału technicznego i organizacyjnego do wspólnych
działań np. informacyjno-promocyjnych.
SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne)
Wady,
1. Różna hierarchizacja priorytetów w ramach regionów, nie zawsze
skorelowana z kierunkami polityk krajowych/UE;
2. Skłonność do niskiej elastyczności systemu w przypadku projektów
nietypowych, zintegrowanych, łączących kilka dziedzin;
3. Niewielka elastyczność związana z wdrażaniem projektów Pomocy
Technicznej (czasami determinująca działania instytucji poprzez
stymulowanie myślenia nie w kategoriach realizacji realnych potrzeb,
a jedynie możliwości rozliczeniowych).
4. Niewystarczająca promocja działań instytucji zaangażowanych w system.
5. Niedoskonały system wymiany doświadczeń pomiędzy instytucjami.
6. Utrudniony nadzór i koordynacja w rozproszonym systemie wdrażania
7. Brak jasnego podziału odpowiedzialności, dublowanie się zadań w
poszczególnych instytucjach, co powoduje zbyt duże obciążenia
administracyjne.
8. Podział środków pomocy technicznej pomiędzy instytucje (efektywność
wykorzystania środków – nakłady z pomocy technicznej a liczba projektów
realizowanych/ilość obsługiwanych środków/zadań przypisanych
obsłudze).
9. Zbyt duża liczba procedur wewnętrznych, wzrastająca liczba dokumentów
i procedur uzależniających wybór projektów i uruchomienie środków.
10.Ograniczone możliwości dyscyplinowania beneficjenta do realizacji
projektu zgodnie z harmonogramem
11.Niejednolite, nieporównywalne sposoby określania efektu ekologicznego
i raportowania o ich osiąganiu w skali krajowej
12.Wysoki stan wolnych środków na koniec roku (rezygnacja gmin
z przydzielonej pomocy na koniec roku i brak możliwości ponownego
uruchomienia środków w danym roku, najczęściej wynikająca
z uniemożliwienia zastosowania wymagań proceduralnych postępowania
w ramach zamówień publicznych)
13.Specjalizacja kadry w obszarze wodno-ściekowym i odpadowym
SZANSE (czynniki zewnętrzne)
ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne)
1. Wdrażanie priorytetów dotyczących bezpieczeństwa energetycznego/
odnawialnych źródeł energii z koniecznością spełniania wymagań ochrony
środowiska i zrównoważonego rozwoju.
2. Nowe instrumenty finansowe w finansowaniu projektów w perspektywie
2014-2020.
3. Wzmocnienie finansowania kwestii środowiskowych i nadrobienie
zaległości cywilizacyjnych
4. Zwiększenie efektu dźwigni poprzez wspólne programowanie i
finansowanie zagadnień środowiskowych (wspólne cele i priorytety, spójne
zasady)
5. Uproszczenie i uelastycznianie krajowych przepisów i procedur, co sprzyjać
będzie udoskonaleniu zarządzania funduszami przez służby
administracyjne
6. Nowe przedsięwzięcia, wynikające ze zmian prawodawstwa unijnego
w zakresie ochrony środowiska, nakładających nowe obowiązki w tym
zakresie na samorządy i przedsiębiorców.
7. Podejście zintegrowane, projekty nietypowe - łączące kilka dziedzin (np.
związane z adaptacją do zmian klimatu, ochroną różnorodności
biologicznej czy tzw. zieloną infrastrukturą)
8. Utrzymywanie wysokiego poziomu zaufania i zadowolenia beneficjentów.
9. Nowe obszary rozwoju gospodarczego: innowacje, rozwój nowych
technologii, inteligentnych sieci i dziedzin rozwoju gospodarczego.
10.Zachowanie zdecentralizowanego systemu zbierania i dystrybucji opłat za
korzystanie ze środowiska i kar za przekroczenie warunków korzystania ze
środowiska, z dążeniem do rozszerzenia ich o wpływy pochodzące z
systemu certyfikacji energii.
11.Zwiększająca się aktywność samorządów terytorialnych i instytucji
publicznych oraz organizacji pozarządowych w ochronie środowiska oraz
wzrost społecznej świadomości ekologicznej.
12.Wysokie i trwałe zapotrzebowanie na środki Narodowego i wojewódzkich
funduszy ze strony samorządów, przedsiębiorstw i organizacji
1. Kryzys powodujący ograniczenie dochodów publicznych i zmniejszanie
zdolności inwestycyjnej w sferze budżetowej (w tym przede wszystkim jst).
2. Wzrastający poziom zadłużenia gmin oraz zagrożenie płynności finansowej.
3. Dalszy wzrost biurokratyzacji systemu związanego z pozyskiwaniem
środków unijnych, zniechęcający potencjalnych beneficjentów, zwłaszcza
w sektorze przedsiębiorców.
4. Działalność innych instytucji oferujących wsparcie finansowe na
konkurencyjnych zasadach (np. BGK, banki komercyjne).
5. Malejące wpływy z tytułu opłat i kar.
6. Niewystarczająca ilość środków w budżecie państwa na współfinansowanie
zadań związanych z realizacją projektów UE.
7. Zmienne stanowiska KE i IZ. (Kontrola zatwierdzania i certyfikacji wydatków
skutkująca nałożeniem korekty finansowej powoduje podważanie
autorytetu systemu).
8. Pokrywanie się obszarów działalności (brak jasnej linii demarkacyjnej).
9. Niestabilność i niespójność przepisów prawnych, ciągle trwający proces
implementacji prawa UE.
10. Niestabilność instytucjonalna w administrowaniu uzgodnieniami
procesów inwestycyjnych.
11. Brak ujednoliconych i stałych zasad wdrażania programów – zarówno w
zakresie legislacji, jak i późniejszej interpretacji – i ich zmiany w trakcie
realizacji wdrażania.
12. Brak regionalnych instytucji doświadczonych w realizacji projektów
przeciwpowodziowych.
13. Strumień nowych środków (krajowych, europejskich) poza istniejącym
obecnie systemem i zagrożenie realizacji Nowej Perspektywy 2014-2020
bez udziału obecnie zaangażowanych instytucji tworzących system
finansowania ochrony środowiska.
14. Podział kompetencji w zakresie gospodarowania wodami (MSW, MAiC)
pozarządowych, ukierunkowane na poprawę stanu środowiska w regionie
oraz na konieczność realizacji zobowiązań akcesyjnych
Analiza wzajemnych powiązań czterech grup czynników:
1. Czy dana mocna strona pozwoli nam wykorzystać daną szansę?
Mocne strony w postaci:
 Doświadczenia instytucjonalnego we wdrażaniu funduszy unijnych
w poprzednich perspektywach finansowych,
 Znajomości problematyki regionalnej, potrzeb i problemów beneficjentów,
bliska współpraca z jst, przedsiębiorcami i problemów beneficjentów,
 Wysoko wykwalifikowanej kadry z dużą praktyką zawodową i wiedzą
ekspercką dot. ochrony środowiska,




Mocne strony w postaci:
 Dużego potencjału finansowego gwarantującego stabilne źródło
współfinansowania przedsięwzięć,
 Doświadczenia w udzielaniu różnych form dofinansowania,
pozwolą na wykorzystanie szans w zakresie:
Udziału w realizacji regionalnych zadań z zakresu ochrony środowiska w
ramach nowej perspektywy 2014-2020 (w ramach krajowych i
regionalnych programów operacyjnych),
Wdrażania priorytetów dotyczących bezpieczeństwa, energetycznego/
odnawialnych źródeł energii,
Wzmocnienia finansowania kwestii środowiskowych i nadrobienia
zaległości cywilizacyjnych,
Podejścia zintegrowanego do projektów nietypowych - łączących kilka
dziedzin (np. związanych z adaptacją do zmian klimatu, ochroną
różnorodności biologicznej czy tzw. zieloną infrastrukturą)
pozwolą na wykorzystanie szans w zakresie:
 Występującego wysokiego i trwałego zapotrzebowania na środki funduszy
ze strony samorządów, przedsiębiorstw
i organizacji pozarządowych.
 Zwiększenia efektu dźwigni poprzez wspólne programowanie i
finansowanie zagadnień środowiskowych,
 Nowych przedsięwzięć, wynikających ze zmian prawodawstwa unijnego
w zakresie ochrony środowiska, nakładających nowe obowiązki w tym
zakresie na samorządy i przedsiębiorców
 Optymalnego zastosowania nowych instrumentów finansowych
w finansowaniu projektów
w perspektywie 2014-2020.
 Nowych obszarów rozwoju gospodarczego: innowacje, rozwój nowych
technologii, inteligentnych sieci i dziedzin rozwoju gospodarczego
Mocna strona w postaci:
 Wysoko wykwalifikowanej kadry, z dużą praktyką
kompetentnej w zakresie realizacji powierzonych zadań.
pozwoli na wykorzystanie szans w zakresie
zawodową,
Mocna strona w postaci:
 Obecności instytucji w każdym województwie oraz łatwy dostęp
beneficjenta do instytucji
 Utrzymywania wysokiego poziomu zaufania i zadowolenia beneficjentów.
 Uproszczenia i uelastycznienia krajowych przepisów i procedur.


pozwoli na wykorzystanie szans w zakresie:
Zwiększającej się aktywności samorządów terytorialnych i instytucji
publicznych oraz organizacji pozarządowych w ochronie środowiska oraz
wzrostu społecznej świadomości ekologicznej
Zachowania zdecentralizowanego systemu zbierania i dystrybucji opłat za
korzystanie ze środowiska i kar z dążeniem do rozszerzenia ich o wpływy
pochodzące z systemu certyfikacji energii,
2. Czy dana mocna strona pozwoli zniwelować dane zagrożenie?
Mocne strony w postaci:
pozwolą na zniwelowanie zagrożeń w postaci:
 Doświadczenia instytucjonalnego we wdrażaniu funduszy unijnych
w poprzednich perspektywach finansowych,
 Znajomości problematyki regionalnej, potrzeb i problemów beneficjentów,
bliska współpraca z jst, przedsiębiorcami i problemów beneficjentów,
 Wysoko wykwalifikowanej kadry z dużą praktyką zawodową i wiedzą
ekspercką dot. ochrony środowiska,
 Strumienia nowych środków (krajowych, europejskich) poza istniejącym
obecnie systemem i zagrożenie realizacji Nowej Perspektywy 2014-2020
bez udziału obecnie zaangażowanych instytucji.
Mocne strony w postaci:
pozwolą na zniwelowanie zagrożeń w postaci:
 Dużego potencjału finansowego gwarantującego stabilne źródło
współfinansowania przedsięwzięć wzmocnienie wsparcia oraz
ułatwienie pozyskania środków przez beneficjenta (atrakcyjnie
oprocentowane pożyczki, pożyczki na zachowanie płynności finansowej)
 Doświadczenia w udzielaniu różnych form dofinansowania.
 Kryzysu powodującego ograniczenie dochodów publicznych
i zmniejszanie zdolności inwestycyjnej w sferze budżetowej (w tym
przede wszystkim jst).
 Negatywnego wpływu dekoniunktury na skłonność beneficjentów
(sektora prywatnego) do podejmowania ryzyka inwestycyjnego.
Mocne strony w postaci:
 Dużego potencjału finansowego gwarantującego stabilne źródło
współfinansowania przedsięwzięć.
 Doświadczenia w udzielaniu różnych form dofinansowania (zwrotnych,
bezzwrotnych, dopłat, dotacji)
pozwolą na zniwelowania zagrożenia w postaci:
 Działalność innych instytucji oferujących wsparcie finansowe na
konkurencyjnych zasadach (np. BGK, banki komercyjne)
3. Czy dana słaba strona ogranicza możliwość wykorzystania danej szansy?
Słaba strona w postaci:
Może ograniczyć wykorzystanie szansy w zakresie:
 Nieoptymalnego podziału środków pomocy technicznej pomiędzy instytucje
(efektywność wykorzystania środków – nakłady z pomocy technicznej a
liczba projektów realizowanych)
 Utrzymania ciągłości systemu zarządzania i kontroli poprzez przyciągnięcie
i utrzymanie wykwalifikowanej kadry zarządzającej funduszami UE.
4. Czy dana słaba strona potęguje ryzyko związane z danym zagrożeniem?
Słaba strona w postaci:
 Skłonności do niskiej elastyczności systemu w przypadku projektów
nietypowych, zintegrowanych, łączących kilka dziedzin,
 Zbyt dużej ilości procedur wewnętrznych, wzrastającej liczby dokumentów
i procedur uzależniających wybór projektów i uruchomienie środków
Może potęgować ryzyko związane z zagrożeniem w zakresie:
 Dalszego wzrostu biurokratyzacji systemu związanego z pozyskiwaniem
środków unijnych, zniechęcającego potencjalnych beneficjentów,
zwłaszcza w sektorze przedsiębiorców..