234 gatunki i odmianydostępne w Polsce
advertisement
K ATA LO G PNĄCZA 234 gatunki i odmiany dostępne w Polsce Szczepan Marczyński Najlepsze pnącza sprawdzone w polskich warunkach PNĄCZA Clematis ‘Prince Charles’ powojnik ‘Elf’ K ata lo g PNĄCZA Szczepan Marczyński MULTICO Oficyna Wydawnicza powojnik ‘Arabella’ (s. 56) Tekst i zdjęcia: Szczepan Marczyński Pozostałe zdjęcia: APZ (s. 127 prawe, 128 p.), Katarzyna Marczyńska (s. 19 dolne), Horst Weihrauch (s. 127 lewe, 129 p.) Dyrektor wydawniczy: Marek Zakrzewski Korekta: Anna Alfut Projekt serii: Monika Żyła Obróbka kolorystyczna zdjęć: Peter Parker Skład i łamanie: Bartłomiej Szaciłło studio graficzne Multico O.W. Druk i oprawa: DRUK–INTRO SA, Inowrocław @ Copyright MULTICO Oficyna Wydawnicza sp. z o.o. Warszawa 2011 Wszelkie prawa zastrzeżone ISBN 978-83-7763-169-0 powojnik przygotowywany do zimowania (s. 19) powojnik 'Kryspina' (s. 85) powojniki (s. 54–124) Od autora P nącza mają wiotkie pędy, wymagające podpór, aby mogły się wspinać. W naturze pną się po otaczających je drzewach, krzewach, czasem skałach lub płożą między nimi w drodze do światła. Korzystając z cudzego wsparcia, nie muszą tworzyć grubych i sztywnych pni, a masę organiczną mogą przeznaczyć na powstanie długich pędów, dzięki czemu rosną bardzo dynamicznie, przyrastając czasem nawet kilka metrów w ciągu jednego roku. Pnącza są bardzo elastyczne, dostosowują się do kształtu podpór, które pokrywają. Silny wzrost tych roślin i ich duże walory dekoracyjne sprawiają, że mają olbrzymie, jeszcze niedocenione możliwości w ogrodach wszelkiego typu oraz w miastach i przy drogach. Zajmują mało miejsca, a dają szybko efekt dzięki masie wytworzonej zieleni, pięknym kwiatom lub ozdobnym owocom. Pnącza nie tylko zachwycają olśniewającymi, barwnymi dywanami, ale zdecydowanie poprawiają jakość naszego otoczenia. Tworzą osłony od wiatru, kurzu i słońca oraz oczyszczają powietrze. Osłaniając ściany domów przyczyniają się do oszczędności energii. Dzięki podporom, takim jak bramki, słupy, trejaże, altany czy pergole, w stosunkowo krótkim czasie możemy podzielić ogrodową przestrzeń i zapełnić ją tajemniczymi, urokliwymi zakamarkami, romantycznymi tunelami i licznymi miejscami służącymi do wypoczynku. Pnącza nie tylko zapewnią nam intymną atmosferę, ale uchronią przed uciążliwym słońcem i oczyma sąsiadów, w idealny sposób wyeksponują inne rośliny, a dzięki dynamicznemu wzrostowi szybko przykryją brzydkie konstrukcje, np. szopy czy śmietniki. Posadzone w ogrodach, na tarasach i balkonach pnącza tworzą wyjątkowo przyjazną atmosferę: • oczyszczają powietrze, wzbogacając je w tlen, • moderują temperaturę, • osłaniają od wiatru, kurzu i słońca, • zmniejszają hałas, • przeciwdziałają erozji gleby, • sprzyjają obecności ptaków w ogrodzie. W tym katalogu skupiono się głównie na krótkiej prezentacji najwartościowszych gatunków i odmian pnączy, opisanych w kolejności alfabetycznej nazw polskich, ograniczając informacje o ich stosowaniu i pielęgnacji do niezbędnego minimum. Więcej informacji o pnączach można znaleźć w książce „Clematis i inne pnącza ogrodowe” oraz na stronie www.clematis.com.pl. Szczepan Marczyński spis treści Poradnik 8 Na co zwracać uwagę wybierając pnącza 10 Jak prowadzić i pielęgnować pnącza 13 Jak pielęgnować pnącza rosnące w pojemnikach na balkonach i tarasach 18 Kalendarz czynności pielęgnacyjnych pnączy Zestawienie pnączy 20 22 Powojnik Duranda 68 Powojnik ‘Elf’ 69 47 Powojnik ‘Emilia Plater’ 69 Hortensja pnąca 47 Powojnik ‘Ernest Markham’ 70 Hortensja pnąca ‘Mirranda’ 48 Powojnik ‘Etoile Violette’ 70 Kielisznik bluszczowaty ‘Multiplex’ 48 Powojnik ‘Frances Rivis’ 71 Kokornak wielkolistny 49 Powojnik ‘Fryderyk Chopin’ 71 Miesięcznik dahurski 49 Powojnik ‘Fujimusume’ 72 Milin amerykański ‘Flamenco’ 50 Powojnik ‘Generał Sikorski’ 72 Milin amerykański ‘Flava’ 50 Powojnik ‘Gipsy Queen’ 73 51 Powojnik GOLDEN TIARA™ ‘Kugotia’ PBR 73 Alba’, ‘Snow Shower’), glicynia japońska 46 Glicynia kwiecista ‘Violacea Plena’, glicynia japońska Katalog 30 Milin amerykański ‘Gabor’ Akebia pięciolistkowa 32 Milin amerykański ‘Judy’ 51 Powojnik górski ‘Freda’ 74 Akebia pięciolistkowa ‘Alba’ 32 Milin amerykański ‘Ursynów’ 52 Powojnik górski odmiana różowa 74 Akebia pięciolistkowa ‘Variegata’ 33 Milin pośredni ‘Madame Galen’ 52 Powojnik ‘Gravetye Beauty’ 75 Akebia trójlistkowa 33 Obwojnik grecki 53 Powojnik ‘Guernsey Cream’ 75 Pochrzyn chiński ‘Variegata’ 53 Powojnik ‘Hakuree’ 76 34 Powojnik ‘Alba Luxurians’ 54 Powojnik ‘Hanajima’ 76 34 Powojnik ‘Albina Plena’ 54 Powojnik ‘Hania’ PBR 77 Aktinidia ostrolistna ‘Issai’ 35 Powojnik ‘Alionushka’ 55 Powojnik ‘Huldine’ 77 Aktinidia ostrolistna ‘Jumbo’ 35 Powojnik alpejski ‘Pamela Jackman’ 55 Powojnik INSPIRATION® ‘Zoin’ PBR 78 Aktinidia ostrolistna ‘Ken’s Red’ 36 Powojnik ‘Andromeda’ 56 Powojnik ‘Isago’ 78 Aktinidia ostrolistna ‘Purpurna Sadowa’ 36 Powojnik ‘Arabella’ (1994) 56 Powojnik ‘Jackmanii’ 79 Aktinidia ostrolistna ‘Rogów’ 37 Powojnik ‘Asao’ 57 Powojnik ‘Jan Paweł II’ 79 Aktinidia ostrolistna ‘Weiki’ F 37 Powojnik ‘Ashva’ 57 Powojnik ‘Janny’ 80 Aktinidia ostrolistna ‘Weiki’ M 38 Powojnik ‘Aureolin’ 58 Powojnik ‘Jerzy Popiełuszko’ 80 Aktinidia pstrolistna ‘Adam’ 38 Powojnik ‘Ballet Skirt’ 58 Powojnik jesienny 81 Aktinidia pstrolistna ‘Dr Szymanowski’ 39 Powojnik ‘Bałtyk’ 59 Powojnik ‘Julka’ PBR 81 Aktinidia pstrolistna ‘Sentyabraskaya’ 39 Powojnik ‘Barbara’ PBR 59 Powojnik ‘Justa’ 82 Bluszcz pospolity ‘Goldheart’ 40 Powojnik ‘Beautiful Bride’ PBR 60 Powojnik ‘Kacper’ 82 Bluszcz pospolity ‘Profesor Seneta’ 40 Powojnik ‘Betty Corning’ 60 Powojnik ‘Kakio’ (syn. PINK CHAMPAGNE) 83 Bluszcz pospolity ‘Thorndale’ 41 Powojnik ‘Betty Risdon’ 61 Powojnik ‘Kardynał Wyszyński’ 83 Bluszcz pospolity ‘Woerner’ 41 Powojnik ‘Bieszczady’ 61 Powojnik ‘Kiri Te Kanawa’ 84 Chmiel zwyczajny ‘Aureus’ 42 Powojnik ‘Bill MacKenzie’ 62 Powojnik ‘Krakowiak’ PBR 84 Cytryniec chiński 42 Powojnik ‘Blue Light’ PBR 62 Powojnik ‘Królowa Jadwiga’ PBR 85 Dławisz okrągłolistny ‘Diana’ 43 Powojnik ‘Błękitny Anioł’ 63 Powojnik ‘Kryspina’ 85 Dławisz okrągłolistny ‘Hercules’ 43 Powojnik ‘Cassandra’ 63 Powojnik ‘Lambton Park’ 86 Glicynia chińska ‘Prolific’ 44 Powojnik ‘Cecile’ 64 Powojnik ‘Lasurstern’ 86 Glicynia kwiecista ‘B’, glicynia japońska 44 Powojnik chiisański ‘Lemon Bells’ 64 Powojnik ‘Laura’ 87 Powojnik ‘Columella’ 65 Powojnik ‘Lech Wałęsa’ 87 Powojnik ‘Comtesse de Bouchaud’ 65 Powojnik ‘Madame Julia Correvon’ 88 Powojnik ‘Daniel Deronda’ 66 Powojnik ‘Malaya Garnet’ 88 Powojnik ‘Danuta’ 66 Powojnik mandżurski 89 Powojnik ‘Doctor Ruppel’ 67 Powojnik ‘Markham’s Pink’ 89 Powojnik ‘Duchess of Albany’ 67 Powojnik ‘Matka Siedliska’ 90 Powojnik ‘Duchess of Edinburgh’ 68 Powojnik ‘Matka Urszula Ledóchowska’ 90 Aktinidia ostrolistna ‘Ananasnaja’ (syn. ‘Anna’) Aktinidia ostrolistna ‘Geneva’ Glicynia kwiecista ‘Domino’ (‘Issai’), glicynia japońska 45 Glicynia kwiecista ‘Honbeni’ (‘Pink Ice’, ‘Rosea’), glicynia japońska 45 Glicynia kwiecista ‘Multijuga’ (‘Macrobotrys’), glicynia japońska 46 Glicynia kwiecista ‘Shiro-noda’ (‘Longissima Powojnik ‘Mazowsze’ 91 Powojnik ‘Södertälje’ 112 Powojnik ‘Mazury’ 91 Powojnik ‘Star of India’ 113 Wiciokrzew Browna ‘Fuchsioides’ Powojnik ‘Mikołaj Kopernik’ 92 Powojnik ‘Stolwijk Gold’ PBR 113 Wiciokrzew Browna GOLDEN TRUMPET Powojnik ‘Moniuszko’ 92 Powojnik syberyjski 114 Powojnik ‘Monte Cassino’ 93 Powojnik ‘Sylvia Denny’ 114 Powojnik ‘Teksa’ 115 93 Powojnik ‘The First Lady’ 115 Wiciokrzew Heckrotta ‘Goldflame’ 134 Powojnik ‘Mrs Cholmondeley’ 94 Powojnik ‘The President’ 116 Wiciokrzew Henry’ego 135 Powojnik ‘Multi Blue’ 94 Powojnik ‘The Vagabond’ 116 Wiciokrzew japoński ‘Aureoreticulata’ 135 Powojnik ‘Nelly Moser’ 95 Powojnik ‘Toki’ 117 Wiciokrzew japoński ‘Halliana’ 136 Powojnik ‘Nina’ 95 Powojnik ‘Utopia’ 117 Wiciokrzew japoński ‘Purpurea’ 136 Powojnik ‘Niobe’ 96 Powojnik ‘Venosa Violacea’ 118 Wiciokrzew pomorski ‘Chojnów’ PBR 137 Powojnik ‘Oberek’ 96 Powojnik ‘Veronica’s Choice’ 118 Wiciokrzew pomorski ‘Graham Thomas’ 137 Powojnik ‘Olgae’ 97 Powojnik ‘Ville de Lyon’ 119 Wiciokrzew pomorski ‘Serotina’ 138 Powojnik ‘Omoshiro’ 97 Powojnik ‘Vistula’ PBR 119 Wiciokrzew przewiercień ‘Inga’ 138 Powojnik ‘Pamiat Serdtsa’ 98 Powojnik ‘Vyvyan Pennell’ 120 Wiciokrzew Tellmanna 139 Powojnik PATRICIA ANN FRETWELL ‘Pafar’ 98 Powojnik ‘Walenburg’ 120 Wiciokrzew zaostrzony 139 Powojnik ‘Warszawska Nike’ 121 Winnik tojadowaty 140 99 Powojnik ‘Westerplatte’ 121 Winnik tojadowaty ‘Seattle’ 140 99 Powojnik wielokwiatowy ‘Maidwell Hall’ 122 Winnik zmienny ‘Elegans’ 141 141 Powojnik ‘Moonlight’ (‘Yellow Queen’) Powojnik ‘Paul Farges’ (SUMMER SNOW) Powojnik ‘Piilu’ Wiciokrzew Browna ‘Dropmore Scarlet’ 132 ‘Mintrum’ ‘American Beauty’ Powojnik pnący 100 Powojnik ‘Wildfire’ 122 Winobluszcz Henry’ego 100 Powojnik ‘Willy’ 123 Winobluszcz himalajski Powojnik ‘Polonez’ 101 Powojnik wonny 123 odmiana czerwonolistna Powojnik południowy 101 Powojnik ‘Xerxes’ (‘Elsa Späth’) 124 Winobluszcz pięciolistkowy Powojnik potrójny ‘Rubromarginata’ 102 Przywarka japońska 124 102 Przywarka japońska ‘Moonlight’ 125 133 Wiciokrzew Heckrotta Powojnik ‘Polish Spirit’ Powojnik ‘Praecox’ 133 odmiana murowa 134 142 142 Winobluszcz pięciolistkowy REDWALL® Powojnik ‘Prince Charles’ 103 Przywarka japońska ‘Roseum’ 125 Powojnik ‘Princess Diana’ 103 Psianka słodkogórz ‘Variegatum’ 126 Winobluszcz pięciolistkowy Powojnik prosty 104 Rdestówka bucharska, Powojnik ‘Proteus’ 104 126 Winobluszcz trójklapowy ‘Fenway Park’ 144 syn. rdestówka Auberta ‘Troki’ STAR SHOWERS ‘Monham’ 143 143 Powojnik ‘Purpurea Plena Elegans’ 105 Róża FLAMMENTANZ (‘Korflata’) 127 Winobluszcz trójklapowy ‘Green Spring’ 144 Powojnik ‘Rhapsody’ 105 Róża HEIDELBERG (‘Korbe’) 127 Winobluszcz trójklapowy ‘Korea’ Powojnik ‘Riga’ 106 Róża ‘New Dawn’ 128 Winobluszcz trójklapowy ‘Veitchii’ 145 Powojnik ‘Romantika’ 106 Róża ‘Paul’s Scarlet Climber’ 128 Winobluszcz zaroślowy 146 146 145 Powojnik ‘Rooguchi’ 107 Róża ROSARIUM UETERSEN (‘Kortersen’) 129 Winorośl japońska Powojnik ‘Rosea’ 107 Róża ‘Super Dorothy’ 129 Winorośl pachnąca 147 Powojnik ‘Rouge Cardinal’ 108 Róża ‘Sympathie’ 130 Winorośl właściwa ‘Incana’ 147 Winorośl właściwa ‘Purpurea’ 148 130 Winorośl ‘Zilga’ 148 131 Indeks łacińskich nazw pnączy 150 Powojnik różnolistny ‘Heather Herschell’ 108 Powojnik różnolistny ‘Hendersonii’ 109 Powojnik ‘Semu’ 109 Powojnik ‘Sizaia Ptitsa’ 110 Powojnik ‘Słowianka’ 110 Powojnik ‘Snow Queen’ 111 Powojnik ‘Solidarność’ 111 Powojnik ‘Solina’ 112 Trzmielina Fortune’a ‘Coloratus’, trzmielina pnąca Trzmielina Fortune’a ‘Emerald Gaiety’, trzmielina pnąca Trzmielina Fortune’a ‘Emerald’n Gold’, trzmielina pnąca 131 Trzmielina Fortune’a ‘Silver Queen’, trzmielina pnąca 132 8 PORADNIK powojnik ‘Prince Charles’ PORADNIK Poradnik 9 10 PORADNIK Na co zwracać uwagę wybierając pnącza Duże znaczenie ma sposób wspinania się pnączy N atura wyposażyła pnącza w elastyczne pędy, które dzięki specjalnym organom czepnym lub umiejętności owijania się wokół podpór mogą osiągać nawet kilkadziesiąt metrów wysokości. Ze względu na sposób wspinania pnącza dzielimy na: • wijące się, np. aktinidia, akebia, chmiel, cytryniec, dławisz, kokornak, miesięcznik, obwojnik, rdestówka, wiciokrzew; • czepiające się podpór za pomocą ogonków liściowych - powojnik; • trzymające się podpór za pomocą wąsów, np. winnik, winobluszcz, winorośl; • wznoszące się dzięki przylgom, np. winobluszcz trójklapowy, winobluszcz pięciolistkowy; • korzenioczepne, np. bluszcz, hortensja pnąca, milin, przywarka, trzmielina Fortune’a; • pnącza prymitywne, np. powojniki z Grup: Flammula/Recta, Heracleifolia, Integrifolia oraz róże pnące. Dobór odpowiedniej podpory zależy od sposobu wspinania się i siły wzrostu roślin. warunki klimatyczne O powodzeniu uprawy wybranego przez nas pnącza może zdecydować przede wszystkim mrozoodporność, czyli zdolność rośliny do przetrwania niskich temperatur. Na potrzeby uprawy roślin opracowano tzw. mapy stref odporności (na stronie 11) oparte na przeciętnych minimalnych temperaturach w poszczególnych regionach. Numer konkretnej strefy informuje nas o stopniu przystosowania danej rośliny do znoszenia niskich temperatur – im jest większy, tym mniejsza jest jej mrozoodporność, a co za tym idzie – jej większa wrażliwość na mróz. W praktyce oznacza to, że mieszkając np. w strefie 6, powinniśmy sadzić rośliny przypisane właśnie do niej, bądź do strefy niższej. Rośliny ze strefą wyższą od 6 mogą w tym miejscu przemarzać. Podziału na strefy mrozoodporności nie należy traktować dosłownie, ponieważ w obrębie każdej z nich może znajdować się wiele rejonów z mikroklimatem łagodniejszym lub ostrzejszym od przeciętnego w danej strefie. Nawet w obrębie ogrodu można stwierdzić pewne różnice mikroklimatyczne: na przykład pnącza rosnące w osłoniętym miejscu przy budynku lepiej zniosą niższe temperatury od roślin umiejscowionych na wystawie wschodniej, narażonych na silne, wychładzające wiatry i poranne słońce. Rośliny młode są wrażliwsze na wahania temperatury niż starsze, głęboko ukorzenione. Dlatego przez pierwsze 2–4 lata od momentu posadzenia powinniśmy odpowiednio je zabezpieczać, np. słomą. W rejonach Polski o ostrzejszym klimacie (północny wschód i tereny górskie) najlepiej unikać sadzenia gatunków wrażliwych, takich jak: glicynia (Wisteria), milin (Camp- Wijące pędy dławisza okrągłolistnego sis), rdestówka bucharska (Fallopia baldschuanica), akebia (Akebia, zwłaszcza Akebia trifoliata), bluszcz (Hedera) i niektóre wiciokrzewy (np. Lonicera japonica), chyba że w ogrodzie znajdziemy dla nich miejsce osłonięte, o korzystnym mikroklimacie. Z powodzeniem możemy sadzić: hortensję pnącą (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), aktinidię pstrolistną (Actinidia kolomikta), chmiel (Humulus), powojniki (Clematis) – zwłaszcza bardzo mrozoodporne z Grupy Atragene, ale wyczając wrażliwy na mróz powojnik górski (Clematis montana) – dławisz (Celastrus), winorośl pachnącą (Vitis riparia), amurską (Vitis amurensis) i japońską (Vitis coignetiae) lub PORADNIK winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia). W Polsce południowo-zachodniej można uprawiać wszystkie wymienione wyżej pnącza, łącznie z odmianami powojnika górskiego. rodzaj gleby Nasze zaangażowanie i stopień ingerencji w warunki glebowe ogrodu są istotne przy wyborze pnączy. Niektórzy z miłośników roślin nie szczędzą czasu na użyźnianie ziemi i rozmaite zabiegi zmieniające jej kwasowość czy wilgotność. Zanim sięgniemy po konkretne pnącze, zastanówmy się, ile czasu możemy poświęcić na zabiegi pielęgnacyjne i czy mamy w ogrodzie odpowiednie miejsce zapewniające mu dobre warunki do rozwoju. Na ziemiach kwaśnych dobrze czują się winniki (Ampelopsis), hortensja pnąca (Hydrangea anomala subsp. petiolaris) i przywarka (Schizophragma). Toleruje je bluszcz (Hedera) i większość powojników (Clematis). Na glebach żyznych dobrze rosną wszystkie pnącza. Dobra ziemia sprzyja wytwarzaniu dużej masy pędów i liści. Ziemie ubogie toleruje dławisz (Celastrus), winorośl pachnąca (Vitis riparia), japońska (Vitis coignetiae) i amurska (Vitis amurensis), niektóre powojniki (Clematis), np. z Grupy Atragene i Vitalba, oraz winobluszcze pięciolistkowy i zaroślowy (Parthenocissus quinquefolia i Parthenocissus inserta), ale i one mogą nas rozczarować, jeśli ­zapomnimy o odpowiednim nawożeniu i nawadnianiu. Powojnik ‘Heather Herschell’ z Grupy Integrifolia, mimo że jest pnączem prymitywnym, może osiągnąć nawet 2 m wysokości, wspierając się na gałęziach sąsiadującego drzewa Mapa stref mrozoodporności w Polsce 5B 7B 6B 6A 7A 7A 6B 6A 7A 5B 5B 6A 6B 7A 7B +26,0°C -23,4°C +23,3°C -20,6°C +20,5°C -17,8°C +17,7°C -15,0°C +14,9°C -12,3°C 11 12 PORADNIK Większość pnączy woli ziemie umiarkowanie wilgotne lub wilgotne, które sprzyjają szczególnie bluszczowi (Hedera), hortensji pnącej (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), aktinidii (Actinidia), kokornakowi (Aristolochia), chmielowi (Humulus), wiciokrzewom ­(Lonicera) i większości powojników (Clematis). Gleby bardzo wilgotne, nawet tylko przez kilka tygodni w roku, powodują powolne gnicie korzeni. Najlepiej toleruje je chmiel (Humulus) oraz winobluszcze pięciolistkowy i zaroślowy (Parthenocissus quinqefolia i Parthenocissus inserta). Najbardziej wrażliwe na podmakanie ziemi są powojniki z Grupy Flammula, Flammula/Recta i Tangutica oraz niektóre odmiany wielkokwiatowe, zwłaszcza jeśli zalewanie następuje w okresie spoczynku. Suchsze ziemie tolerowane są przez powojniki botaniczne o żółtych kwiatach (odmiany Grupy Tangutica), dławisz (Celastrus), winorośl pachnącą (Vitis riparia) oraz milin (Campsis). W miejscach słonecznych, dobrze oświetlonych przez większość dnia, posadźmy zjawiskowe glicynie (Wisteria), miliny (Campsis), aktinidie (Actinidia), winorośle (Vitis), winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata), obwojnik (Periploca), miesięcznik (Menispermum), rdestówkę (Fallopia), powojniki (Clematis) wielkokwiatowe o pełnych kwiatach, powojniki botaniczne o żółtych kwiatach (Grupa Tangutica) oraz powojniki z Grup Texensis, Flammula i Viticella, ciemiężyk (Vincetoxicum) i pochrzyn (Dioscorea). Miejsca półcieniste czy nawet zacienione zarezerwujmy dla bluszczy (Hedera), kokornaku (Aristolochia), hortensji pnącej (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), przywarki japońskiej (Schizophragma hydrangeoides), niektórych wiciokrzewów (Loni- cera), trzmieliny Fortune’a (Euonymus fortunei) i jej odmian, akebii (Akebia) oraz powojników (Clematis) botanicznych, kwitnących wczesną wiosną (odmiany z Grupy Atragene). barwa kwiatów, liści oraz termin kwitnienia Dobierając rośliny do konkretnego miejsca, warto uwzględnić kolor i zapach kwiatów, barwę liści oraz termin kwitnienia i owocowania, aby dobrze się komponowały i uzupełniały walory dekoracyjne swoich sąsiadów. W zależności od naszych upodobań i oczekiwań możemy dobierać odmiany w taki sposób, by zapewnić sobie obecność roślin kwitnących na przemian aż do późnej jesieni, dbając o harmonijne lub kontrastujące zestawienia barwne. światło Światło wpływa na tempo wzrostu rośliny, obfitość oraz intensywność kwitnienia, owocowania i wybarwiania się liści. Brak odpowiedniego stanowiska może zwiększyć ryzyko występowania szkodników i chorób, np. wiciokrzewy (Lonicera) w miejscach zbyt suchych lub słonecznych są częściej atakowane przez mszyce (zwłaszcza w maju) i mączniaka prawdziwego, a kokornak (Aristolochia) porażany jest przez przędziorki. Powojnik 'Arabella' może tworzyć okrywy lub przeplatać się z sąsiadującymi roślinami. Jego niebieskie kwiaty ładnie się komponują z roślinami o żółtych liściach lub kwiatach PORADNIK Kolor kwiatów powinniśmy dobrać do tła, na którym będą rosły. Przy białej ścianie ładnie wyglądają np. odmiany o kwiatach ciemnych, takie jak powojnik ‘Etoile Violette’ czy ‘Kardynał Wyszyński’, przy ciemnej pięknie uwydatnią się walory odmian jasnokwiatowych, np. powojników ‘Marie Boisselot’, ‘Sylvia Denny’ czy ‘Jerzy Popiełuszko’. 13 Pamiętajmy, że powojniki świetnie współgrają z różami i innymi krzewami ozdobnymi. Jak prowadzić i pielęgnować pnącza Na co zwrócić uwagę, kupując pnącza Często o powodzeniu uprawy powojników decyduje stan, w jakim znajduje się roślina, zanim ją posadzimy. Oto kilka zasad, którymi powinniśmy kierować się przy wyborze pnączy: • Najlepiej kupować je ze sprawdzonych, pewnych źródeł: w dobrych szkółkach albo centrach ogrodniczych. • Kupujmy rośliny uprawiane w pojemnikach (doniczkach), z silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. Zwróćmy też uwagę, czy pnącza są: • rozkrzewione u podstawy (mają 2–3 pędy), • podwiązane do podpór (najlepiej bambusowych tyczek), • zdrowe (nie mają uszkodzonych pędów i liści). Wybierajmy rośliny prawidłowo oznaczone, czyli mające etykietę ze zdjęciem, opisem danej odmiany i zaleceniami uprawowymi. Uzyskane w ten sposób informacje pozwolą zapewnić roślinom odpowiednie warunki do rozwoju i uzyskać oczekiwane efekty. Kiedy i jak sadzić pnącza Zdecydowana większość pnączy powinna być sadzona późnym latem lub wczesną jesienią, co zwiększa szansę na prawidłowe ukorzenienie w nowym miejscu, wytworzenie wiosną nowych, silnych pędów oraz wcześniejsze i obfitsze kwitnienie. Pnącza uprawiane w pojemnikach można sadzić w trakcie całego sezonu wegetacji: w zachodniej Pol- sce to okres od marca do listopada, w Polsce północno-wschodniej – od kwietnia do października. Wiosną lub wczesnym latem sadźmy rośliny wrażliwe na mróz, np. glicynie (Wisteria), miliny (Campsis) lub źle znoszące zalewanie korzeni, np. powojniki (Clematis) z Grupy Flammula. Rośliny powinno się sadzić w odległości co najmniej 30 cm od murów i niedużych roślin, a co najmniej 10 min D C 40–60 cm B A Sadzenie pnączy A – drenaż; B – żyzna ziemia z dobrze rozłożonym obornikiem; C – żyzna ziemia; D – ściółka z kory 40–60 cm 1–10 cm 14 PORADNIK metr od drzew, które silnie wysuszają glebę. Dobrze jest, gdy pojemniki z roś-linami tuż przed sadzeniem zanurzymy w wodzie na 10–15 minut, by podłoże dobrze nasiąkło. Następnie wystukujemy rośliny z pojemnika, nie rozbijając jednak bryły korzeniowej. Większość pnączy sadzimy na taką samą głębokość, na jakiej rosły dotychczas, lub centymetr głębiej. Wyjątkiem są powojniki wielkokwiatowe oraz powojniki z Grupy Viticella i Texensis, które sadźmy 5–10 cm głębiej. Dzięki temu zabezpieczymy podstawę rośliny przed przemarzaniem i przyspieszymy wzrost korzeni, które dodatkowo ją wzmocnią. przygotowanie gleby Bardzo duży wpływ na wzrost, kwitnienie i zdrowie roślin ma ziemia. Zadbajmy więc o to, by była odpowiednio przygotowana. Przed posadzeniem rośliny usuńmy chwasty trwałe, gruz i inne zanieczyszczenia. Ziemie ciężkie, gliniaste, nieprzepuszczalne, jak i bardzo lekkie, piaszczyste nie zapewnią dobrych warunków większości roślin. Wzbogacenie takiej gleby w substancje organiczne, np. w wyniku uprawy i przekopania roślin na „zielony nawóz” czy wymieszania jej z torfem lub kompostem korowym, poprawi jej strukturę, odpowiednio ją napowietrzy i poprawi jej zdolność do zatrzymywania wody i substancji mineralnych. Sadząc rośliny na glebie żyznej, dobrze przepuszczalnej, wystarczy przekopać ją z dobrze rozłożonym obornikiem. W przypadku ziemi ubogiej miejsce sadzenia powinniśmy przygotować szczególnie starannie, kopiąc dół o bokach i głębokości od 40 do 60 cm, który wypełniamy żyzną ziemią. Na glebach zwięzłych, mało przepuszczalnych na dnie dołu musimy wykonać drenaż, sypiąc 10-centymetrową warstwę kamieni i żwiru, następnie 1–2 łopaty dobrze rozłożonego obornika lub dobrej ziemi kompostowej. Pozostałą część dołu wypełniamy mieszaniną miejscowej ziemi z torfem oraz ziemią kompostową. Ziemię dookoła posadzonej rośliny powinniśmy wyściółkować, np. obsypać zmieloną korą sosnową, która sprzyja utrzymaniu wilgotności podłoża, przeciwdziała jego nagrzewaniu latem i nagłemu ochładzaniu zimą. Ściółka zmniejsza ilość chwastów, a pojawiające się łatwo jest usunąć, gdyż ich korzenie słabo trzymają się podłoża. Podstawę pnączy, a zwłaszcza powojników, które nie lubią nagrzewającego się podłoża, można obsadzić niskimi i płytko korzeniącymi się bylinami, np. Geranium macrorrhizum, Geranium ‘Cambridge’ lub od słonecznej strony niewysokim krzewem, np. Berberis thunbergii ‘Atropurpurea Nana’ czy Berberis thunbergii ‘Green Carpet’ (w odległości 50–70 cm od powojnika, by nie zabierał mu wody i nawozów), jak również innymi roślinami o słabszym wzroście, np. Salvia nemorosa czy Rudbeckia fulgida, które będą ocieniały jego podstawę. podpory Musimy zapewnić pnączom wsparcie umożliwiające odpowiedni wzrost. Zadbajmy o to, by podpory wyglądały estetycznie i współgrały z ogrodem. Możemy kupić je w centrach ogrodniczych lub zrobić sami. Podpory mogą być wykonane z różnych materiałów. Powinny być dopasowane do siły wzrostu konkretnej odmiany, tak aby mogły unieść ciężar pędów. Nie zapominajmy, że jeśli mają służyć roślinom wiele lat, muszą być odporne na działanie niekorzystnych czynników atmosferycznych. • Suche gałęzie, wiklina czy bambus będą podporami lekkimi i łatwymi w kostrukcji, ale nietrwałymi. • Drewno stanowi najczęstszy materiał do wykonania podpór. Powojnik wspina się za pomocą ogonków liściowych, które najlepiej owijają się wokół podpór do 1 cm średnicy. Bodziszek ‘Cambridge’ ocienia podstawę powojnika Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.
