Gesty otwartości - Nauczyciel przedmiotów zawodowych w

Temat 1:
DEFINICJE I ZAKRES KOMUNIKACJI
INTERPERSONALNEJ.
KOMUNIKACJA WERBALNA
I NIEWERBALNA.
mgr Magdalena Marian
"Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zakresie organizacji usług gastronomicznych i hotelarstwa oraz architektury krajobrazu - studia podyplomowe"
projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. C.K. Norwida 25/27, 50-375 Wrocław, tel.: +48 (0)71 320 5108, fax: +48 (0)71 320 5137, email: [email protected]
Słowo „komunikacja”
pochodzi od łacińskiego communicare =
dzielić /z kimś/, uczestniczyć /w czymś/
weszło do użycia w XIV w. i oznaczało
wejście we wspólnotę, utrzymywanie z kimś
stosunków.
Łacińskie słowo communis = wspólny, ogólny;
communio = zjednoczenie, zespolenie.
Z. Nęcki definiuje komunikowanie interpersonalne jako
wymianę werbalnych, wokalnych i niewerbalnych
sygnałów (symboli) w celu osiągnięcia lepszego poziomu
współdziałania.¹
¹ Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1996.
CECHY KOMUNIKOWANIA:
1. Jest procesem społecznym, odnosi się do dwóch jednostek
i przebiega zawsze w środowisku społecznym.
2. Ma charakter dynamiczny, bo polega na przyjmowaniu,
rozumieniu i interpretowaniu informacji.
3. Jest procesem ciągłym, bowiem trwa od chwili narodzin
aż do śmierci.
4. Jest procesem symbolicznym, bo posługuje się symbolami
i znakami. Aby mogło dojść do porozumienia się
uczestników, musi istnieć pomiędzy nimi wspólnota –
muszą operować tymi samymi znakami.
5. Jest nieodwracalne, ponieważ nie da się go cofnąć,
powtórzyć, czy zmienić przebiegu.
PROCES KOMUNIKOWANIA SIĘ
Interpretacja
(intencje, jakie odbiorcy
przypisują nadawcy)
Intencja (zamiar, myśl,
uczucie)
KODOWANIE
WIADOMOŚĆ
(informacje werbalne
i niewerbalne)
ODKODOWANIE
ODBIÓR
WIADOMOŚCI
KANAŁ
KOMUNIKACYJNY
J. Stankiewicz, Komunikowanie się w organizacji, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 1999r.
Siedem podstawowych kroków w procesie komunikowania:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Formułowanie wiadomości.
Wybór słów, gestów i obrazów.
Przekazanie wiadomości.
Odbiór wiadomości.
Znaczenie wiadomości.
Reakcja na wiadomość.
Sprzężenie zwrotne.
Określenie werbalna pochodzi od łac. słowa verbalis =
słowny.
Do sfery komunikacji werbalnej należy mówienie,
słuchanie, pisanie i czytanie.
9%
35%
16%
mówienie
słuchanie
pisanie
czytanie
40%
Źródło: J. Stankiewicz, Komunikowanie się w organizacji, Wrocław 1999
Język polski realizuje się w dwóch typach tekstów:
tekstach mówionych
częste powtórzenia i pauzy;
niemożność powrotu do
tego, co już zostało
powiedziane;
częste równoważniki
zdania;
zdania krótsze, często
urwane, niedokończone;
charakterystyczne
słownictwo, często
kolokwializmy, dialektyzmy.
tekstach pisanych
większa poprawność
gramatyczna i stylistyczna;
reguły ortografii i
interpunkcji;
bogatsza treść, bo brak
gestów, mimiki;
rozbudowane, złożone
zdania;
bogatsze, wyszukane
słownictwo.
ZASADY AKTYWNEGO SŁUCHANIA
(za: J. Stankiewicz, Komunikowanie się w organizacji, Wrocław 1999)
 koncentrowanie się na osobie mówiącej - zwracanie uwagi
na wypowiadane słowa, brzmienie głosu, mimikę,
gestykulację i układ ciała;
 unikanie przerywania nadawcy;
 nieocenianie przekazywanej informacji;
 niedawanie rad unikanie emocjonalnych reakcji;
 przedstawianie jak rozumiemy nadawcę poprzez powtarzanie
własnymi słowami tego, co usłyszeliśmy;
 pomaganie nadawcy, by poczuł się swobodnie;
 unikanie pochopnego wnioskowania z wypowiedzi nadawcy;
 okazywanie zrozumienia osobie mówiącej;
 okazywanie zainteresowania treścią przekazywaną przez
nadawcę.
ZAGADNIENIE 3. BARIERY SKUTECZNEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ.
BARIERY SKUTECZNEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ
SEMANTYCZNE
zniekształcenie
informacji
niezrozumiała
tematyka
niezrozumiała
terminologia czy
język
FIZYCZNE I
ŚRODOWISKOWE
PSYCHOLOGICZNE
negatywne nastawienie
nieśmiałość
brak zainteresowania
problemem
zbyt duże
zaangażowanie
emocjonalne
lekceważenie słuchaczy
brak koncentracji
monotonność
wypowiedzi
nieumiejętność
słuchania
zmęczenie
hałas
temperatura
miejsce
pora dnia
awaria np. sieci
komputerowych
zbyt duża liczba
uczestników
presja czasu
Źródło: G. Łasiński, Sztuka prezentacji, Poznań 2000.
Sygnały niewerbalne wysyłamy -> podczas
mówienia i słuchania.
Sygnały werbalne -> przekazywanie treści;
Sygnały niewerbalne -> ukazują stosunek nadawcy
do przekazywanych treści, jego stosunek
emocjonalny do treści i do słuchaczy.
Michael Argyle (Psychologia stosunków międzyludzkich) stwierdza, iż
zachowanie niewerbalne służy przede wszystkim:
a) wyrażaniu emocji (zwężasz oczy, opuszczasz brwi, wpatrujesz
się intensywnie, zaciskasz usta — jesteś zły);
b) przenoszeniu postawy (np. „Lubię cię” — uśmiechasz się,
nasilasz kontakt wzrokowy — albo „Nie lubię cię" — odwracasz
wzrok, ton twojego głosu staje się bezbarwny, stajesz tyłem);
c) informowaniu o cechach osobowości („Jestem otwarty" —
twoje gesty są szerokie, modulujesz głos podczas mówienia,
zdecydowany ton głosu);
d) ułatwianie komunikacji werbalnej (obniżasz głos i spoglądasz
przed siebie, gdy kończysz wypowiedź, by wskazać partnerowi, że
teraz on może mówić).
100%
55%
Ogólne
wrażenie
wyrażone głosem
50%
38%
0%
wyrażone mową
ciała
wyrażone słowami
7%
Źródło: A. i B. Pease, Mowa ciała, Poznań 2009.
XIX w. – Darwin „O wyrazie uczuć u ludzi i zwierząt”
Podstawowe emocje przenoszone za pomocą wyrazu twarzy są uniwersalne —
wszyscy ludzie wszędzie wyrażają (lub kodują) te emocje w ten sam sposób
i wszyscy potrafią zinterpretować (czy zdekodować) je z jednakową dokładnością.
Wrodzone czy wyuczone?! – wiele jest różnic kulturowych, ale podstawowe
sygnały mowy ciała są wszędzie takie same.
7 osób na 10, krzyżując ramiona, kładzie lewe
ramię na prawym
Na komunikację niewerbalną składają się takie elementy, jak:
1. gestykulacja, czyli ruchy rąk, dłoni, palców, nóg, stóp,
głowy i całego ciała,
2. mimika twarzy,
3. dotyk i kontakt fizyczny,
4. spojrzenia wzajemne i spoglądanie jednostronne,
5. dystans fizyczny między rozmówcami,
6. pozycja ciała,
7. wygląd zewnętrzny,
8. dźwięki paralingwistyczne (śmiech, płacz, ziewanie,
posapywanie, gwizdanie, wzdychanie),
9. jakość wypowiedzi (sposób wokalizacji),
10. elementy środowiska (wielkość pomieszczenia, charakter
wnętrza, oświetlenie, dźwięki).
mimika twarzy - uwydatnia stosunek mówiącego do
wypowiadanych treści, stopień przekonania o ich
prawdziwości. Ukazuje także uczucia mówiącego.
JAK ODRÓŻNIĆ UŚMIECH FAŁSZYWY OD PRAWDZIWEGO?
Mimika wyrażająca emocje jest uniwersalna dla sześciu
głównych emocji:
gniewu,
szczęścia,
zaskoczenia,
strachu,
niesmaku
smutku.
Dowód – badania Paula Ekmana i Waltera Friesena na Nowej Gwinei, gdzie
przebadali zdolność do odczytywania emocji u Fore, niepiśmiennego plemienia.
Reguły ujawniania są specyficzne dla każdej kultury
i dyktują, jaki rodzaj ekspresji emocjonalnej można
okazywać.
Gestykulacja
określa strukturę wypowiedzi poprzez wyliczenie elementów;
wskazuje ludzi lub przedmioty;
podkreśla coś;
ilustruje kształty, rozmiary, bądź ruchy, szczególnie, gdy trudno je określić
słowami;
przykuwa uwagę słuchaczy.
Gesty należy odczytywać w grupach -> drapanie się po głowie
może oznaczać niepewność albo świadczyć o … łupieżu.
Należy odczytywać gesty w kontekście
Prawo przyczyny i skutku -> jeśli będziemy stosować gesty
zamknięcia i wycofania, to możemy się tak poczuć.
Gesty otwartości – otwarte dłonie mają ukazywać otwarcie na
drugiego, szczerość zamiarów, uczciwość. Ukrywanie dłoni może
świadczyć o chęci zatajenia czegoś.
Bariery z ramion - oddzielają nas od innych, dają poczucie
bezpieczeństwa, albo wyrażają nasz negatywny stosunek do kogoś
lub czegoś. Ramiona krzyżujemy w okolicy serca i płuc, aby
chronić te narządy od zranienia.
Gesty wyższości
Gest „wieży” – zaufanie w swoje
możliwości, przekonanie o własnej
wyższości.
Gestem wyższości
eksponowania kciuka.
jest
też
gest
Gesty wyższości
Gest wyrażający
wyższość
pewność
siebie
i
Próba zachowania „zimnej krwi”, oznaka
frustracji
Im wyżej jedna ręka chwyta drugą, tym
prawdopodobnie większa jest frustracja
lub złość danej osoby.
Gesty kłamstwa - istnieją pewne gesty, które kojarzyć możemy z
nieszczerym zachowaniem.
NAJPOPULARNIEJSZE GESTY WYKONYWANE
W TRAKCIE KŁAMANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zakrywanie ust
Dotykanie nosa
Pocieranie oka
Chwytanie się za ucho
Drapanie się po szyi
Rozluźnianie kołnierzyka
Gesty znudzenia
Rozmiary znudzenia słuchacza odzwierciedla stopień, w jakim jego ręka i dłoń
podpierają głowę. Zaczyna się zwykle od kciuka wspierającego podbródek.
Wraz ze spadkiem zainteresowania, kciuk przechodzi w pięść. O skrajnym
znudzeniu świadczy podpieranie głowy całą dłonią.
Gesty oceniania
Gest podpierania podbródka zamkniętą dłonią
z palcem wskazującym zwróconym w górę.
Dłoń delikatnie spoczywa na policzku
i nie stanowi podpórki dla głowy.
Kiedy palec wskazujący zwrócony jest w górę,
a kciuk podpiera podbródek, oznacza to negatywną
ocenę, bądź krytyczny stosunek.
Najpopularniejsze międzykulturowe gesty
1. Kółko
„OK” dla ludzi Zachodu,
„pieniądze” dla Japończyków
„zero” dla Francuzów
„zniewaga” dla Turków i Brazylijczyków
„homoseksualista” dla Greków
2.
wulgaryzm – „Goń się” w Australii, Wielkiej Brytanii,
„zwycięstwo” dla większości Europejczyków i Amerykanów
Znak V
dotyk i kontakt fizyczny (uwarunkowania międzykulturowe)
pozycja ciała – 4 główne pozycje stojące
na baczność (neutralne)
szeroko rozstawione nogi (sygnał dominacji)
stopa do przodu (chęć ucieczki)
skrzyżowane nogi (postawa uległa, zamknięta, obronna)
kontakt wzrokowy
Jeśli wasz wzrok
koncentruje się wokół
trójkąta między oczami
a ustami rozmówcy,
wskazuje to, że
kontaktujecie się na
płaszczyźnie zawodowej,
formalnej.
Jeśli wasz wzrok krąży
wokół trójkąta między
oczami a środkiem klatki
piersiowej rozmówcy,
świadczy o tym, że
kontaktujecie się na
płaszczyźnie nieformalnej towarzyskiej.
Jeśli wasz wzrok wędruje
wokół całego ciała rozmówcy,
od góry do dołu, wyraża on
intymny stosunek do drugiej
osoby.
dystans fizyczny między rozmówcami
E. Hall zajmujący się problemem komunikacji proksemicznej,
wyróżnia następujące cztery podstawowe odmiany dystansu
przestrzennego, występującego w interakcjach pomiędzy
rozmówcami:
1.intymny, specyficzny dla kontaktów osób najbliższych (mążżona) 15 do 45 cm,
2.osobisty, dotyczący osób utrzymujących kontakty prywatne
(koleżeńskie, przyjacielskie, sąsiedzkie) od 45 do 120 cm,
3.społeczny, charakterystyczny dla kontaktów pomiędzy
osobami pełniącymi różne role społeczne (profesor – student) od
120 do 360 cm,
4.publiczny, typowy dla kontaktów ludzi powszechnie znanych
z publicznością od 360 cm.
Sygnały niewerbalne, w zależności od pełnionej funkcji, dzielimy
na (klasyfikacja funkcji komunikacji niewerbalnej opracowana przez Ekmana i Friesena
(1978))
emblematy (ich funkcją jest przekazywanie znaków dobrze
znanych w danej kulturze, np. podniesienie ręki z palcami
ułożonymi w „V” jak znak zwycięstwa, pokazywanie języka jako
znak lekceważenia;
Sygnały niewerbalne, w zależności od pełnionej funkcji, dzielimy
na:
ilustratory (przekazują wizualną interpretację wypowiadanych
słów, np. gest pokazujący wielkość złowionej ryby);
wskaźniki emocji (celem zachowań ekspresyjnych jest
okazywanie przeżywanych uczuć. Należą tu takie reakcje, jak:
intonacja głosu, gesty, mimika, gwałtowne podniesienie głosu,
przyspieszenie oddechu, znieruchomienie, zasłanianie oczu
itp.);
regulatory (regulują zachowania konwersacyjne – np.
podniesienie ręki, jako chęć zabrania głosu, bądź unikanie kontaktu
wzrokowego, spuszczenie głosu jako znak odmowy zabrania
głosu);
adaptatory (funkcja dopasowania do sytuacji. Typowe
zachowania to poprawianie się w krześle, poprawianie ubrania,
włosów, odchrząknięcie przed zabraniem głosu, nieświadome
rysowanie, zabawa długopisem, przecieranie szkieł okularów).