Droga do nowej polityki rolnej w Unii Europejskiej
advertisement
Droga do nowej polityki rolnej w Unii Europejskiej Ku wielostronnemu, naturalnemu i przyjaznemu dla środowiska rolnictwu, które zapewnia ludziom pracę, dochody i perspektywy na przyszłość. Ku różnorodnemu krajobrazowi w aktywnych obszarach wiejskich. Ku partnerstwu rolników i konsumentów. Wspólna Platforma stowarzyszeń rolniczych, konsumenckich, ochrony środowiska, ochrony przyrody, ochrony zwierząt. Gemeinsame Plattform von Verbänden aus Umwelt- und Naturschutz, Landwirtschaft, Tierschutz und Verbraucherschutz:1 Arbeitsgemeinschaft bäuerliche Landwirtschaft (AbL), (Grupa Robocza Rolnictwa Chłopskiego) Bioland e.V. , (Stowarzyszenie rolników ekologicznych), Bund für Umwelt- und Naturschutz Deutschland (BUND), ( Związek dla Ochrony Środowiska i Przyrody) Bund Naturschutz Bayern (BN), (Związek Ochrony Przyrody Bawarii), Deutscher Bauernbund (DBB), (Niemiecki Związek Chłopów, niepotwierdzone) Deutscher Naturschutzring (DNR), (Niemieckie Koło Ochrony Przyrody) Deutscher Tierschutzbund, (Niemiecki Związek Ochrony Zwierząt), Deutscher Verband für Landschaftspflege (DVL), (Niemieckie Stowarzyszenie Pielęgnacji Krajobrazu), Naturland e.V., (Stowarzyszenie rolników ekologicznych), Naturschutzbund Deutschland (NABU), (Związek Ochrony Przyrody Niemiec), Stiftung Europäisches Naturerbe (EURONATUR) , (Fundacja Dziedzictwa Europejskiego), Verbraucherzentrale Bundesverband (vzbv), (Federalny Związek Konsumentów), WWF Deutschland, (Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody, Niemcy). Platforma została opracowana przez wyżej wymienione organizacje w ramach projektu wspieranego finansowo przez Fundację Dziedzictwa Europejskiego (EURONATUR) i Grupę Roboczą Rolnictwa Chłopskiego (AbL). Projekt jest wspierany przez Urząd Ochrony Środowiska Niemiec. 1 1 Przedmowa Podpisane związki przedkładają w dokumencie Platformy wspólne propozycje konsekwentnej nowej orientacji europejskiej polityki rolnej. Celem jest wielostronne, naturalne i przyjazne dla środowiska rolnictwo jak również aktywne obszary wiejskie, które zapewniają ludziom pracę, dochody i perspektywy na przyszłość. Platforma koncentruje się w zakresie polityki rolnej, która oddziałuje przy pomocy środków budżetowych na rynki rolne i gospodarstwa rolne a przez to w dużym stopniu na środowisko. Związki są świadome, że dalsze obszary polityki rolnej muszą być sprawdzone pod względem ich spójności z nowym ukierunkowaniem na zrównoważony rozwój: prawo rolne, prawo żywnościowe, prawo o ochronie zwierząt i prawo ochrony środowiska. To wymaga dalszych działań. Ten dokument ukierunkowany jest na najbliższe decyzje o europejskiej polityce rolnej na okres czasu po zakończeniu w 2007 r. dotychczas obowiązującej Agendy 2000. Jednak może być ważnym sygnałem do korekty już w podczas średniookresowego przeglądu Agendy 2000 przez Komisję Europejską w 2002 r. Związki, które reprezentują dużą część społeczeństwa, mają zamiar wpływać tym, wcześniej już przygotowanym dokumentem Platformy na proces dyskusji i decyzji w kierunku koniecznej nowej orientacji europejskiej polityki rolnej. Podsumowanie Fakt, że polityka rolna Unii Europejskiej przeżywa kryzys, nie pokazały dopiero kryzysy BSE i pryszczycy. Jej obowiązujące od 1957 r. „Cele wspólnej polityki rolnej” zostały już osiągnięte. Dziś nie chodzi przede wszystkim o stałe dążenie do postępu w produkcyjności i zwiększanie ilości produktów. O wiele bardziej chodzi o to, by połączyć jakość żywności ze społecznymi oczekiwaniami jak zdrowie konsumentów, ochrona przyrody i środowiska oraz dobrostan zwierząt hodowlanych, a jednocześnie wskazać ekonomiczne perspektywy dla rolników i terenów wiejskich. Jesli rolnictwo ma być zobowiązane do spełnienia kryteriów zrównoważenia i świadczyć prawnie wspierane usługi społeczne, wymaga dla swojego rozwoju nowych źródeł dochodu oraz transferów środków finansowych z budżetu publicznego. Zamiast dotychczasowych dotacji do zwierząt i powierzchni upraw, które zapewnione są tylko dla określonych sposobów użytkowania powierzchni upraw rolnych i gatunków zwierząt, powinna być wprowadzona jednolita dotacja podstawowa dla wszystkich powierzchni zagospodarowanych w sposób zrównoważony. W ten sposób zostanie zlikwidowane upośledzenie dużych zakresów produkcji jak użytki zielone i uprawy paszowe. Dotacja podstawowa powinna być powiązana z kryteriami ekologicznymi, przy czym powinni być wspierani rolnicy, którzy spełniają wymagania społeczne ponad prawny standard. 2 Powiązanie z kryteriami społecznymi pozwoli zachować miejsca pracy w obszarach wiejskich i wspierać gospodarstwa rolne. Rozwój obszarów wiejskich jako drugi filar polityki rolnej powinien być znacznie rozbudowany i rozwinięty w sensie zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich jako jądro polityki rolnej. W tym celu należy użyć środków przeznaczanych dotychczas na dotacje do zwierząt i powierzchni upraw. Programy z drugiego filara należy tak przekształcić, by mogły być elastycznie dostosowane do wymagań regionalnych, została poprawiona ich spójność celów oraz zwiększana wysokość dotacji. Uwzględniając odpowiednią subsydiarność (podrzędność) w ramach europejskich kompetencje i odpowiedzialność powinny być przesunięte z instytucji Unii Europejskiej na poziom regionów. Programy rolnośrodowiskowe powinny być tak opracowane, żeby korespondowały z ekologicznymi kryteriami dotacji podstawowej i były większą zachętą do ochrony środowiska, przyrody i zwierząt na całym obszarze. Na rynkach międzynarodowych Unia Europejska powinna zmienić strategię zapewniania sobie udziału w rynku dumpingiem cen i niszczenia relacji cenowych na rynku światowym przy pomocy dotacji eksportowych. Zamiast tego należy konkurować jakością. Podczas prac nad porozumieniami międzynarodowymi należy naciskać na wdrożenie standardów jakościowych w rolnictwie. Oprócz tego państwa lub wspólnoty państw powinny utrzymać wysoki stopień suwerenności, samodzielnie rozwijać i stosować standardy jakościowe na produkty rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Jednocześnie powinny mieć prawo reglamentowania importu produktów wytworzonych niezgodnie z zaakceptowanymi standardami. Tego rodzaju ochrona producentów i konsumentów jest niezwykle ważna i powinna być powiązana z układem Światowej Organizacji Handlu (WTO). 1. Stara polityka rolna doprowadziła do ślepego zaułku Rolnictwo znajduje się w swoim najgłębszym kryzysie. Rozwój w ostatnich dziesięcioleciach doprowadził go w ślepy zaułek. Dotychczasowa polityka rolna jest za to współodpowiedzialna. Warunki polityczne przyczyniły się do tego, że interesy gospodarcze gospodarstw są w coraz większej sprzeczności z zadaniami ekologicznymi, społecznymi, etyką praw zwierząt i ekonomicznymi celami społeczeństwa. Polityka rolna UE jest – także po uwzględnieniu pozytywnych zaczątków w ramach reformy rolnej z 1992 r. i Agendy 2000 – przeważnie ukierunkowana na cel zwiększania produkcji i produktywności. Osiągnięty przyrost ilości szybko przyniósł skutki w postaci nadwyżek na poszczególnych rynkach, na których za pomocą tzw. rozporządzeń rynkowych stworzono państwową gwarancję zbytu najważniejszych produktów rolnych. Część nadwyżek została sprzedana na rynku światowym przy użyciu dotacji eksportowych lub dumpingu cen. Niskie ceny na rynkach międzynarodowych nie są wynikiem tylko korzystniejszych warunków produkcji na innych stanowiskach, ale również wynikiem wysokich dotacji oraz dumpingu 3 środowiskowego, społecznego i praw zwierząt. Zarówno presja ilości jak również ukierunkowanie na rynki światowe doprowadziła do stale spadających cen dla producentów. Wyniszcza to również rolników w uboższych krajach, dla których konkurowanie taniością jest zagrożeniem ich egzystencji. W ramach UE polityka obniżania cen na ważne produkty rolnicze w powiązaniu ze wspieraniem intensywnych metod produkcji prowadzi do intensyfikacji, racjonalizacji i specjalizacji gospodarstw rolnych. W ślad za tym wzrasta użycie obcego kapitału w gospodarstwach jak również zależność od przemysłu rolno-spożywczego. Gospodarstwa rolne spełniają rolę dostawców surowców rolniczych, natomiast inne ważne usługi rolników np. ochrona krajobrazu zostaje wykluczona. Nadal priorytetowi „taniej” produkcji podporządkowana jest jakość żywności, dbałość o środowisko i utrzymanie bioróżnorodności, ochrona zwierząt jak również zapewnienie interesujących miejsc pracy w rolnictwie. Tendencyjnie ograniczane są metody gospodarowania przyjazne dla środowiska, uwzględniające prawa zwierząt, jak również kierunki pracochłonne. Na liście przegranych przy takim rozwoju znajdują się gospodarstwa gospodarujące w sposób przyjazny dla środowiska i zgodnie z prawami zwierząt, jak również zagrożona jest różnorodność krajobrazu kulturowego w Europie. Krajobrazy zróżnicowane o warunkach produkcji utrudnionych przez przyrodę są zagrożone przez dążenie do intensyfikacji albo odwrotem rolnictwa w kierunku powierzchni, na których można intensyfikować produkcję. Krajobrazy tracą przez to właściwy sobie charakter, który często ma wysoką wartość dla ochrony przyrody. W stanowiskach korzystnych ze względów gospodarczych postępuje intensyfikacja rolnictwa i utrwala obraz pustych krajobrazów W następstwie tego pogłębia się niekorzystny wpływ rolnictwa na krajobraz. Ofiarami tego rozwoju stają się również zwierzęta hodowlane. Jednocześnie nadal wypłacana jest przeważająca część wydatków państwowych na sektor rolny niezależnie od usług ekologicznych i społecznych oczekiwanych przez społeczeństwo. Cały system połączony jest z olbrzymią biurokracją. Polityka rolna straciła wyraźnie akceptację społeczną znaczenie wcześniej niż w wyniku kryzysu BSE. Istnieje niebezpieczeństwo, że doprowadzi ona całe rolnictwo do utraty kredytu zaufania. Usługi rolników dla społeczeństwa mogą zniknąć ze świadomości publicznej. Istnieje pilna potrzeba negocjacji i nowej orientacji polityki rolnej. Nowy kierunek europejskiej polityki rolnej trzeba rozważać na tle ważnych międzynarodowych wyzwań i zobowiązań jak: - rokowania na temat handlu międzynarodowego w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO), - rozszerzenie Unii Europejskiej o kraje Europy Środkowej i Wschodniej, - wdrożenie międzynarodowej konwencji o różnorodności biologicznej, 4 - wdrożenie porozumień w ramach Agendy 21, programu działania na XXI wiek mając na uwadze zrównoważony rozwój. Także na tym tle muszą być podjęte wybiegające w przyszłość decyzje o reorientacji polityki rolnej. Chodzi o to, żeby konsekwentnie uwzględniać społeczne oczekiwania ukierunkowane na ochronę praw konsumenckich, ochrony praw zwierząt i ochrony środowiska. Przy tej okazji przed ludźmi pracującymi w rolnictwie i na obszarach wiejskich powinny otworzyć się nowe szanse dochodów i długofalowych perspektyw. Brak perspektyw ekonomicznych wielu gospodarstw jest słabiej postrzegane niż nieuwzględnianie oczekiwań społecznych. Społeczeństwo o wiele bardziej popiera dążenie do takiej społecznie ukierunkowanej polityki rolnej i stawia na konstruktywne partnerstwo z rolnikami. 2. Cele i instrumenty nowej polityki rolnej. Zmiana paradygmatu. Polityka rolna nie powinna być już dłużej rozumiana jako czysta polityka sektorowa, ale musi być przekształcona w politykę zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich. Celem polityki nie powinno być zwiększanie produkcji, lecz szeroki i wielostronny rozwój zrównoważonych sposobów życia i gospodarowania na obszarach wiejskich. Praca rolników nie jest ograniczona do wytwarzania surowców rolniczych. Obok wspierania regionalnego przetwórstwa i sprzedaży żywności należy uznać i wspierać różnorodność sposobów zarobkowania. Wsparcie pozarolniczych zakresów gospodarowania i życia na obszarach wiejskich należy rozumieć jako wzmocnienie gospodarczej, społecznej i kulturowej jakości życia rolników i ich rodzin. Rolnictwo i polityka rolna tylko wtedy będą miały przyszłość, jeśli będzie zawarta nowa umowa społeczna ze społeczeństwem, w której uhonorowane będą społeczne usługi rolnictwa, a rolnicy otrzymają nowe szanse na przyszłość: rolnicy i społeczeństwo zależą od siebie wzajemnie, rolnicy nie zrzekają się swojej odpowiedzialności przy bramie gospodarstwa, a klienci – przy ladzie sklepowej. Dzięki uznaniu wzajemnej odpowiedzialności i powiązaniu państwowych dotacji dla rolnictwa ze świadczeniem usług społecznych można otworzyć drogę wyjścia z „pułapki dotacji”. Nie należy jednak wtedy oczekiwać, że coraz większa część społeczeństwa będzie stale gotowa płacić pieniądze na rolnictwo bez wyraźnych usług. Wsparcie zrównoważonego rolnictwa jest jednak konieczne, jeśli nadal ma być utrzymany krajobraz kulturowy i żywność wysokiej jakości produkowana zgodnie z prawami zwierząt i środowiska. Takie wsparcie jest tym bardziej konieczne, im mniej ceny dla producentów za produkty rolnicze uwzględniają koszty metod chroniących środowisko i zwierzęta. Kierowanie się cenami światowymi, które utrzymywane są na niskim poziomie wskutek interwencji państwa, 5 przede wszystkim w USA i EU, stoi w sprzeczności z rosnącymi oczekiwaniami społecznymi, które podrażają produkcję. Zmiana paradygmatu w polityce rolnej musi uwzględnić te sprzeczność. Zamiast dążenia do wzrostu ilościowego, taniej produkcji surowców rolniczych i rozszerzenia udziału na rynku światowym musi dojść do konkurencji jakością żywności i jakością jej wytwarzania. Tego rodzaju zmiana profilu oczekiwań wobec rolnictwa wymaga uhonorowania przez konsumentów w postaci odpowiednich cen. Dla konsumentów konieczna jest przy tym uczciwa reklama gospodarki żywnościowej jak również odpowiedzialna polityka asortymentowa handlu żywnością. Nowa orientacja na wielu płaszczyznach – instrumenty: - - - bezpośrednie płatności i polityka wsparcia powinny być inaczej ukierunkowane (patrz punkt 3), warunki ramowe handlu zagranicznego, wzmocnione starania w zakresie edukacji konsumentów jak również odpowiednia podaż handlu mogą rozpocząć zmianę zachowań konsumentów lub wzmocnić ją tak, żeby usługi świadczone przez rolnictwo dla społeczeństwa (produkcja jakościowa, różnorodność krajobrazu, utrzymanie bioróżnorodności, ochrona zwierząt) zostały uznane i odpowiednio wynagrodzone. kształcenie rolnicze, doradztwo, badania naukowe i nauka muszą uwzględnić nowe oczekiwania społeczne, plany nauczania powinny być zmienione, inaczej szacowane dotacje do doradztwa, a fundusze na badania naukowe skoncentrowane na rozwiązywanie przyszłościowych problemów. minimalne prawne standardy dla rolnictwa w ramach prawa rolnego (nawozy, środki ochrony roślin, prawo paszowe, warunki chowu zwierząt) oraz prawo ochrony środowiska (ochrona przyrody, ochrona gleb i in.) należy dalej precyzować i podwyższać tak, żeby były ukierunkowane na metody korzystne dla środowiska i zwierząt. To samo dotyczy minimalnych standardów w zakresach ochrony praw konsumentów i ochrony środowiska dla rolnictwa oraz dalszych zakresów (prawo żywnościowe, standardy higieny, normy handlowe, oznakowanie i obowiązek deklaracji i in.) Wszelkie braki powinny być zlikwidowane. W tym duchu należy również przejrzeć rozporządzenia podatkowe i budowlane. 3. Nowa orientacja płatności wyrównawczych i polityki wsparcia. Duża cześć pochłaniają określonych określonych funduszy przeznaczonych na dotacje w ramach europejskiej polityki rolnej dopłaty bezpośrednie, które są wypłacane jako dotacje do powierzchni upraw (zboże, kukurydza, rośliny oleiste) oraz jako dotacje do chowu zwierząt (przede wszystkim byki, woły, krowy mamki i owce). Zostały one 6 wprowadzone podczas reformy WPR w 1992 r. Gospodarstwa rolne otrzymały w ten sposób częściowe wyrównanie politycznie wprowadzonej obniżki cen na produkty objęte działaniami interwencyjnymi jak zboża i wołowina (nie w przypadku mleka, dodatkowo jednak kukurydza na kiszonkę), żeby w ten sposób otrzymać rekompensatę za straty dochodów. Na inne uprawy i gatunki zwierząt nie są wypłacane dotacje. Taka polityka upośledza szczególnie gospodarkę na użytkach zielonych (łąki, pastwiska) i uprawy polowe roślin paszowych (włącznie z uprawami roślin strączkowych na pasze oraz mieszankę koniczyny z trawami). Jest to bariera dla produkcji ekologicznej. Gospodarka na użytkach zielonych, zwłaszcza w powiązaniu z wypasem bydła, musi pozostać centralnym punktem chowu bydła zgodnego z potrzebami gatunku oraz zrównoważonej produkcji wołowiny i mleka, ponieważ jest ona w wielu regionach podgórskich i na wybrzeżu ważną gospodarczą podstawą rolnictwa dostosowanego do warunków ekologicznych. Jej upośledzenie przez dotychczasową politykę dotacji doprowadziło do tego, że powierzchnia użytków zielonych, znacznie zmalała, natomiast uprawa kukurydzy na kiszonkę znacznie wzrosła. Nowa polityka rolna musi rozwiązać ten techniczny i finansowy problem upośledzenia terenów ważnych z ekologicznego i ekonomicznego punktu widzenia. Dotyczy to również upośledzenia uprawy roślin strączkowych na pasze, które w sposób naturalny dostarczają azotu i poprawiają strukturę gleby, jak również są wartościową paszą. Dotacja podstawowa dla wszystkich powierzchni użytkowanych w sposób zrównoważony. Dotychczasowy system dotacji będący rezultatem reformy WPR z 1992 r. powinien zostać zmieniony. Zamiast różnych dotacji do rożnych upraw albo sposobów użytkowania jak również dotacji do zwierząt powinna być wprowadzona dotacja dla wszystkich sposobów użytkowania gruntów, włącznie z użytkami zielonymi. W ten sposób może być zniwelowane upośledzenie ekologicznie ważnych powierzchni jak użytki zielone i uprawa koniczyny z trawami, jak również własnej produkcji pasze białkowe w odróżnieniu od dotowanych upraw zbóż i kukurydzy paszowej. Nowe ukierunkowanie dotacji do upraw i zwierząt jest ważnym krokiem do powiązania produkcji zwierzęcej z powierzchnią upraw oraz w kierunku ekologizacji całego rolnictwa, zmniejsza również uwarunkowane dotacjami upośledzenie całych regionów (regiony o przewadze użytków zielonych) oraz gospodarstw nastawionych na sposób gospodarowania zgodny z obiegiem materii we własnym gospodarstwie. W końcu sprzyja to także zmniejszeniu nakładu biurokracji przy systemie dotacji. Dotacja podstawowa powinna być wypłacana także na powierzchnie „bezproduktywne” gospodarstw rolnych (elementy krajobrazu jak np. żywopłoty). Dzięki temu te ważne ze względów ekologicznych i krajobrazowych powierzchnie nie będą przeszkodą w otrzymaniu 7 dotacji. Ponadto trudności w wyróżnieniu powierzchni do obliczania dotacji związanych z uprawami będą w dużym stopniu zlikwidowane, system dotacji będzie dla wszystkich znacznie uproszczony i zmniejszona biurokracja. Otrzymanie dotacji musi być w przyszłości obowiązkowo powiązane z wymogami ekologicznymi i społecznymi. Moża przy tym użyć następujących kryteriów: Kryteria ekologiczne Już dziś według podstaw prawnych podanych przez Agendę 2000 jest możliwa ekologiczna ocena dotacji. Jednak wykorzystanie tej możliwości jest pozostawione decyzji poszczególnych krajów członkowskich. Mogą one „w zależności od trudności uwarunkowań ekologicznych w przypadku niedotrzymania wymogów środowiskowych (...) być zmniejszone lub nie przyznane, jeśli wymogi ekologiczne nie są dotrzymane”. To powiązanie dotacji z kryteriami ekologicznymi w przyszłości należy obowiązkowo wprowadzić w całej EU. Organizacje ekologiczne proponują następujące kryteria ekologiczne : - powiązanie chowu zwierząt z powierzchnią użytków rolnych: najwyżej 2 sztuki duże (SD) na ha, - na powierzchniach gruntów ornych należy stosować płodozmian, w którym jeden plon nie zajmuje więcej niż 50% powierzchni i przewidziane jest co najmniej 20% „upraw oczyszczających glebę” (włącznie ze strączkowymi, koniczyny z trawami, odłogowanie), - elementy krajobrazu jak żywopłoty, zadrzewienia śródpolne, miedze, cieki wodne stanowią co najmniej 5% powierzchni gospodarstwa (także za te powierzchnie wypłacana jest dotacja podstawowa), - użytkowanie rolnicze w rejonach zagrożonych powodziami i na torfowiskach niskich jest ograniczone do użytków zielonych, - w gospodarstwie nie używa się organizmów zmodyfikowanych genetycznie, - stosowane są dobre praktyki rolnicze i istniejące prawo środowiskowe. Jeśli podczas okresu przestawiania np. 6-8 lat kryteria te nie będą wprowadzone przez gospodarstwa, dotacje te będą zmniejszone. Wysokość odliczeń za niestosowanie kryteriów powinna corocznie wzrastać, żeby zwiększyć to powiązanie. Po upływie okresu przejściowego stosowanie kryteriów jest wiążącym warunkiem wypłaty dotacji podstawowej. Kryteria społeczne Wprowadzenie dotacji podstawowej dla wszystkich upraw jest ważnym wkładem w ekologizację rolnictwa. Oprócz celów ekologicznych można w systemie dotacji uwzględnić cele społeczne, czego wymaga zasada zrównoważonego rozwoju. 8 Cele społeczne są często powiązane z celami ekologicznymi. Różnorodność gospodarstw rolnych wyraża się również w różnorodności krajobrazu i struktur krajobrazów. Kto uznaje różnorodność krajobrazową za wartość społeczną, uznaje również ważność struktury gospodarstw. Zachowanie tej różnorodności musi być jednak celem polityki rolnej i być włączone do systemu dotacji. Ponadto sposoby gospodarowania zgodne z potrzebami gatunku i przyjazne dla środowiska wymagają większego nakładu pracy niż sposoby gospodarowania z niewielkim uwzględnieniem aspektów potrzeb gatunku i ochrony środowiska. Także dlatego nakłady pracy powinny być uwzględnione w systemie dotacji. Pierwsze konkretne propozycje działań otrzymała Komisja Europejska przy pracy nad Agendą 2000 i w znacznie zmniejszonej formie zostały one uwzględnione w postanowieniach berlińskich w Agendzie 2000. Według nich kraje członkowskie mogły zmniejszyć dotacje dla poszczególnych gospodarstw, których nakład siły roboczej znajduje się poniżej ustalonej granicy albo ich przychody lub zakres dotacji przekraczają ustaloną granice. Także te regulacje, których wprowadzenie pozostawiono poszczególnym państwom członkowskim (podobnie jak powiązanie dotacji z kryteriami środowiskowymi), należy wprowadzić obowiązkowo w całej Unii Europejskiej i nadal je rozwijać. Ich wprowadzenie we wszystkich krajach członkowskich może być przeprowadzone według następującego przykładu: Dotychczasowa dotacja do 60 000 DM 100% wypłaty Dotacja od 60 000 do 200 000 DM 75% wypłaty Dotacja od 2000 000 do 400 000 DM 50% wypłaty Dotacja powyżej 400 000 DM 25% wypłaty Jednocześnie gospodarstwa otrzymują możliwość zwiększenia dotacji do 100% wypłaty, jeśli udowodnią odpowiednie koszty wynagrodzeń pracowników związane z ubezpieczeniem społecznym. W ten sposób może być zakończona dyskusja na temat „małych i dużych” gospodarstw albo na temat sztywnych granic wypłat, natomiast zatrudnienie staje się centralnym punktem systemu dotacji. 3.2. Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich, z uwzględnieniem dodatkowych programów za szczególne usługi rolnictwa. Rozwój obszarów wiejskich, tzw. drugi filar WPR, należy znacznie rozbudować finansowo i dalej rozwijać w duchu zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich. Celem musi być 9 wsparcie zrównoważonych dziedzin gospodarki i życia na terenach wiejskich, które wykracza poza rolnictwo i gospodarkę żywnościową. Wymogi ochrony środowiska, przyrody i zwierząt należy włączyć w to jako zadania przekrojowe. Środki przeznaczone na drugi filar polityki rolnej należy zacznie rozbudować w porównaniu z Agenda 2000 tylko około 10% wydatków na rolnictwo. Drugi filar powinien perspektywicznie stać się jądrem polityki rolnej. Należy rozbudować działania rozwoju regionalnego związane z rolnictwem takie jak: - programy rolno-środowiskowe, włącznie ze wsparciem rolnictwa ekologicznego i bioróżnorodności zwierząt hodowlanych i roślin uprawnych, wsparcie działań gospodarstw rolnych, które służą pozyskaniu dodatkowych źródeł dochodów (zróżnicowanie dochodów np. energia odnawialna, usługi). Programy rolno-środowiskowe muszą pozostać w bezpośrednim związku z kryteriami ekologicznymi dotacji podstawowej (patrz 3.1.). Te zachęty (honoraria za świadczenie usług) programów rolno-środowiskowych powinny korespondować z kryteriami i wysokością dotacji podstawowej w taki sposób, że kryteria dotacji podstawowej są punktem wyjściowym wsparcia, a przez to wszystkim gospodarstwom finansowo opłaca się więcej działań na rzecz ochrony środowiska i przyrody. Zwiększa to powiązania obydwu instrumentów i jednocześnie wspiera gospodarstwa przy spełnianiu wymagań konsumentów co do jakości sposobu produkcji w stosunku do środowiska i praw zwierząt, także z uwagi na krótkie i możliwe do prześledzenia drogi produktów przy przetwarzaniu i handlu. Więcej elastyczności i spójności programów, więcej lokalnego współdziałania ludzi Należy zwiększyć elastyczność programów tak, żeby wspierane działania były lepiej dostosowane do wymagań poszczególnych regionów. Jednocześnie należy tak dostosować programy, żeby osiągnąć spójność ich działań. Przy opracowywaniu poszczególnych programów należy wprowadzić stuktury współdecydowania, które poważnie potraktują zasadę podrzędności i oddadzą regionom kompetencje i odpowiedzialność. Wielostronne własne inicjatywy w regionach powinny być o wiele silniej wspierane niż obecnie w taki sposób, żeby zrównoważony i samodzielny rozwój obszarów wiejskich nabrał nowych sil. 4. Odwrót od dumpingu cenowego na rynkach światowych i międzynarodowe zagwarantowanie standardów jakościowych oraz działań w ramach „green-box” 10 Cześć wydatków na rolnictwo Unii Europejskiej jest nadal przeznaczana na tzw. działania regulacji rynku jak działania interwencyjne (zakupy finansowane przez EU oraz magazynowanie) produkcyjnych. jak również dotacje eksportowe na tańszą sprzedaż nadwyżek Podpisane poniżej organizacje wnioskują o rezygnację z instrumentów dotacji eksportowych. Zamiast dążyć do potanienia produktów rolnictwa i gospodarki żywnościowej za pomocą państwowych pieniędzy, po to żeby wprowadzić je na rynek światowy, eksporterzy powinni szukać rynków zbytu bez dotacji i konkurować jakością. Jednocześnie konsumenci oczekują od polityki EU, że przygotowane w wyniku dyskusji społecznej standardy jakościowe, zostaną przetworzone na drodze demokratyczno-prawnej w odpowiednie ustawy, które nie będą znoszone umowami międzynarodowymi, ustalonymi bez szerokiego udziału społecznego, a często nie wykazującymi odpowiedniej przejrzystości interesów. Prawodawstwo krajowe i europejskie nie może być znoszone umowami WTO. Państwa lub wspólnoty państw muszą zachować prawo reglamentowania importu produktów, które nie zostały wytworzone zgodnie z obowiązującymi standardami. Ta określona ochrona nie jest ograniczeniem dla rynku, lecz jest rozwiniętym społecznie wymaganiem wobec producentów i eksporterów, którzy chcą dostarczać produktów do tych krajów. Taką ochronę należy włączyć do umów WTO. W ramach nowej polityki rolnej powinno się znaleźć szczególne miejsce dla społecznego wynagradzania za usługi, których oczekuje społeczeństwo. W ramach negocjacji WTO należy osiągnąć uznanie nowej europejskiej polityki rolnej jako działanie w ramach „greenbox”, żeby zapewnić wymaganą akceptację partnerów w handlu światowym. Contact: Lutz Ribbe Euronatur Grabenstrasse 23 53359 Rheinbach Germany Fon: ++49 – (0)2226 – 2045 Fax: ++49 – (0)2226 – 17100 [email protected] 11 12
