Trudności dziecka z zespołem nadpobudliwości

Trudności dziecka z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej w funkcjonowaniu
szkolnym
Rozpoczęcie
nauki
szkolnej,
dla
każdego
dziecka
oznacza
konieczność
przystosowania się do nowej sytuacji wymagającej określonych zachowań i respektowania
zasad obowiązujących w szkole.
Długie przebywanie w jednym miejscu, słuchanie nauczyciela i innych dzieci,
zapamiętywanie najważniejszych informacji, cierpliwe i systematyczne wykonywanie
zleconych prac, stosowanie się do regulaminu klasowego – to zachowania trudne,
a szczególnie trudne dla ucznia z zespołem hiperkinetycznym. Nadmierna ruchliwość,
impulsywność i nasilone zaburzenia uwagi powodują, że jest mu znacznie trudniej podjąć
obowiązki szkolne niż pozostałym dzieciom.
Dziecko nadpobudliwe ruchowo ma trudności ze spokojnym, dłuższym siedzeniem
w ławce. Kręci się, kiwa na krześle, niejednokrotnie spada na podłogę, robiąc dużo
zamieszania i zwracając na siebie uwagę wszystkich dzieci. Ma bardzo dużą, niekontrolowaną
potrzebę ruchu, chodzi po klasie, biega po korytarzu, nie jest w stanie powstrzymać się
od opuszczania swojego miejsca, szczególnie w sytuacjach wymagających dłuższej,
spokojnej pracy lub zabawy. Męczą go i obciążają zajęcia edukacyjne, lubi natomiast zajęcia
ruchowe. Wybiera gry i zabawy związane z bieganiem, wspinaniem się, rzucaniem
przyborami do celu. Jednak często nie umie przestrzegać reguł i zasad gier, pomimo, że je
zna. Podczas zabaw rywalizacyjnych nie potrafi stać w miejscu i czekać na swoją kolej.
Przepycha się między dziećmi, przerywa im zabawę, robiąc wokół siebie wiele hałasu.
Domaga się natychmiastowego chwalenia i nie potrafi czekać na nagrodę. Zdarza się,
że atakuje słownie lub fizycznie dziecko, które okazało się lepsze w zabawie rywalizacyjnej
albo reaguje płaczem, obraża się na wszystkich i oddala od grupy. Jest niecierpliwe
i chciałoby natychmiast widzieć efekt końcowy swoich działań. Zdarza się jednak,
że w sytuacjach szczególnego zainteresowania, zaciekawienia jakąś pracą, potrafi dłużej
siedzieć w ławce i wykonywać atrakcyjne dla niego zadania.
Nadmierna
impulsywność
powoduje,
że
uczeń
działa
bez
zastanowienia
nad konsekwencjami swojego postępowania. Nie potrafi przewidywać następstw różnych
wydarzeń i swoich zachowań. Na ogół, zna zasady właściwego postępowania w określonych
sytuacjach i chce ich przestrzegać, ale działa pod wpływem impulsu, to znaczy szybciej niż
jest w stanie te zasady sobie przypomnieć. Nawet niewielki bodziec wywołuje u niego
natychmiastową niekontrolowaną reakcję. Czasem mały błąd, popełniony w pracy pisemnej,
może być wystarczającą przyczyną do wybuchu złości i ataku na sąsiada z ławki lub
nauczyciela.
Dziecko nadpobudliwe postępuje pochopnie, prowokując niejednokrotnie sytuacje
niebezpieczne dla siebie i innych dzieci. Inicjuje zabawy, które kończą się czasem urazami
fizycznymi, bo rozpoczynając je nie jest w stanie przewidzieć przebiegu, zakończenia
i mogących pojawić się zagrożeń. Nie potrafi podporządkować się regułom obowiązującym
w grupie szkolnej. Nie szanuje godności innych, prowokuje, zaczepia, ośmiesza wykazując
swoją wyższość, używa wulgarnych słów. Nie potrafi przestrzegać zasad współżycia
społecznego. Chce być zawsze w centrum uwagi, decydować o sprawach grupy, zabierać
głos, nawet jak nie jest pytane, często przerywając innym zajęcia. Mimo potrzeby posiadania
przyjaciela i starań, nie potrafi utrzymywać właściwych kontaktów z innymi dziećmi. Jego
zachowania, będące przecież objawami choroby, są nieakceptowane przez rówieśników,
budzą z ich strony niechęć, powodują wyśmiewanie i odrzucenie dziecka. Uczeń czuje się
w klasie źle, ma poczucie mniejszej wartości, osamotnienia i świadomość niemożności
zmienienia siebie.
W związku z zaburzeniami uwagi, dziecko z ADHD ma duże trudności
w koncentrowaniu się na każdej pracy. Ma kłopoty ze skupieniem się na jednej czynności, ale
w sytuacji właściwego zmotywowania do wykonania zadań i rozbudzenia zainteresowania,
może pracować dłużej. Jest to jednak dla niego męczące. Często działa chaotycznie, przerywa
wykonywanie pracy lub określonego zadania, rozpoczyna następne, tego również nie
kończąc. Nie potrafi zapamiętać kolejnych etapów pracy opisanych w dłuższych poleceniach,
instrukcjach i stosować się do nich. Ma kłopoty ze zrozumieniem złożonych poleceń,
wybieraniem z informacji doń docierających tych najważniejszych. W związku z tym, odbiera
otoczenie jako chaos zdarzeń i informacji. Jest bombardowane ze wszystkich stron różnymi
wydarzeniami, wiadomościami, oczekiwaniami i nie potrafi wyselekcjonować tych
najistotniejszych w danym momencie. Z docierających informacji nie potrafi wybrać
najważniejszej, skoncentrować się na niej i zapamiętać. Robi wrażenie, że nie słucha tego co
się mu przekazuje, tylko myśli o czymś innym. Dziecko z ADHD nie słyszy około 50% tego
co się do niego mówi i zapamiętuje około 50% tego co usłyszało.
Jest mu znacznie trudniej uczyć się niż innym dzieciom. Niemożność skupienia uwagi
utrudnia mu naukę czytania i pisania. Nadmierne roztargnienie powoduje że uczeń robi błędy,
nie kończy zdań, nie przestrzega reguł gramatycznych i stylistycznych. Szczególnie duże
utrudnienia w nauce mają uczniowie u których obok zaburzeń hiperkinetycznych, występują
specyficzne trudności w czytaniu (dysleksja) i pisaniu (dysgrafia, dysortografia) lub
2
arytmetyce (dyskalkulia). Ćwiczenia usprawniające stosowane w takich przypadkach muszą
być prowadzone systematycznie i wytrwale – dla dziecka z ADHD stanowi to kolejny kłopot,
gdyż ono koncentruje się na krótko i łatwo się zniechęca.
Z zaburzeniami uwagi powiązane jest zapominanie. Zdarza się, że uczeń zgłaszając się
do odpowiedzi, nie pamięta o co pytał nauczyciel, albo w trakcie wypowiedzi zapomina
o czym sam mówił przed chwilą. Szybko zapomina przyswojone wiadomości, ale to co było
dla niego atrakcyjne i ciekawe potrafi dłużej przechować w pamięci. Często w różnych
sytuacjach gubi swoje rzeczy, zapomina co trzeba przynieść na lekcję, jakie prace trzeba
odrobić na następny dzień, gdzie położył książki, przybory szkolne. Wciąż nie ma długopisu,
ołówka, zeszytu... Ta sytuacja go obciąża, ale krótko szuka swoich zagubionych rzeczy,
po czym stwierdza, że nie może pracować ze względu na ich brak i za chwilę zapomina
o problemie.
Część dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej poddawana jest terapii
farmakologicznej. Dzieci te mogą mieć trudności w funkcjonowaniu szkolnym, wynikające
z niepożądanych działań leków. U niektórych, spośród leczonych dzieci, może występować
senność, uczucie zmęczenia, obniżony nastrój, zaburzenia gastryczne, brak apetytu, suchość
w ustach, kłopoty z koordynacją ruchów, tiki. Podawane leki nie leczą z nadpobudliwości, ale
zmniejszają, uciążliwe dla dziecka, objawy utrudniające mu prawidłowy rozwój intelektualny,
emocjonalny i społeczny. O wyborze leków i czasie stosowania decyduje lekarz, ale
zaobserwowane przez nauczyciela pojawienie się jakichkolwiek działań niepożądanych, musi
być mu jak najszybciej sygnalizowane.
Mając w klasie trudnego ucznia, z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej,
musimy zawsze pamiętać, że zmaga się on z objawami choroby, które nie są wynikiem
niewłaściwego wychowania czy złej woli, tylko stanu jego zdrowia.
Jak pracować z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo
Najogólniej ujmując wszystko to, co jest ważne w pracy ukierunkowanej na rozwój
intelektualny, emocjonalny i społeczny ogółu uczniów, jest istotne dla wsparcia dziecka
z ADHD. Zrozumiałe jednak, że najłatwiej zapewnić temu dziecku wychowanie
i nauczanie zgodne z jego możliwościami i potrzebami, w warunkach mało licznej klasy, przy
udziale drugiego nauczyciela wspierającego.
3
Objawy nadpobudliwości psychoruchowej bardzo utrudniają dziecku funkcjonowanie
w społeczności szkolnej i w związku z tym treści dotyczące edukacji środowiskowo –
społecznej mają dla jego rozwoju szczególne znaczenie.
Stwarzając dobre warunki uspołecznienia dziecku z ADHD, można pomóc wszystkim
dzieciom w nawiązaniu prawidłowych relacji z rówieśnikami i wyrażaniu uczuć w sposób
akceptowany społecznie i odwrotnie to, co wartościowe dla rozwoju wszystkich dzieci, może
dobrze posłużyć dziecku nadpobudliwemu.
Troszcząc się o integrację zespołu klasowego i prawidłowe relacje w grupie wśród
wszystkich dzieci, ułatwiamy dziecku nadpobudliwemu uzyskanie akceptacji ze strony
rówieśników, budzimy zrozumienie dla jego objawów a tym samym zmniejszany ich
nasilenie.
Realizując zadania dotyczące kształtowania nawyków społecznego współżycia
uświadamiamy wszystkim i dziecku z ADHD również, jakie zachowania są niewłaściwe.
W każdej klasie pracę wychowawczą warto rozpocząć od ustalenia i wywieszenia
obowiązujących zasad – regulaminu klasowego. Wychodząc naprzeciw dziecku z ADHD,
należy jednoznacznie sformułować w tym regulaminie konsekwencje określonych zachowań
– nagrody, wyróżnienia i następstwa złamania zasad.
Jasne,
jednoznaczne
i
krótkie
opisanie
swoistego
kodeksu
postępowania
i konsekwencji, staje się dużym ułatwieniem dla dziecka mającego przecież problemy
z planowaniem, organizowaniem oraz stosowaniem zasad w życiu. Należy do tego kodeksu
często, systematycznie i konsekwentnie się odwoływać w toku zajęć. Spisane zasady nie
mogą mieć charakteru kar, a raczej pozbawienia przyjemności. Dziecko musi wiedzieć,
że wszystkie nasze działania mają na celu nie karcenie, a wsparcie i pomoc w jego kłopotach.
Utwierdzimy go w tym, okazując mu często pozytywne uczucia i zawsze podkreślając to, co
robi dobrze. W ukształtowaniu właściwego zachowania pomocne są różne formy
rywalizacyjne, budzące zainteresowanie uczniów i motywujące do pracy nad sobą oraz
powiązany z nimi system nagradzania.
Stwarzanie właściwych warunków do pracy dla dziecka z ADHD to zapewnienie mu
miejsca z jak najmniejszą ilością bodźców rozpraszających, a umożliwiającego stały kontakt
z nauczycielem. Uczeń nie może siedzieć przy oknie, za którym znajduje się ruchliwa ulica
lub boisko szkolne, jak również obok kolegi wychwytującego i wyśmiewającego jego
problemy. Najbardziej pożądany sąsiad to spokojny, dobrze zorganizowany i chętny
do pomocy uczeń – wzór do naśladowania. Bliskość nauczyciela ważna jest, by na bieżąco
4
dostrzegał momenty zagubienia dziecka nadpobudliwego w pracy i służył wsparciem, chwalił
za nawet najmniejsze osiągnięcia oraz zachęcał do dalszych działań.
By dziecko słuchało aktywnie, tj. słuchało i rozumiało sens słów, istotny jest sposób
kontaktowania się z nim. Należy mówić powoli, dając krótkie komunikaty, formułowane
pozytywnie np. „Weź kartę pracy!”, „Uwaga, zaczynamy pisać!”, „Spójrz na tablicę!”. Warto
wykorzystać w pracy z dzieckiem komunikację pozawerbalną. Czasem wystarczy wykonać
gest w kierunku wiszącego regulaminu lub pokręcić głową, spojrzeć znacząco, by dziecko
zatrzymało się, przerwało niepożądane w danym momencie działania lub podjęło pracę, po
wskazaniu mu wzrokiem karty pracy.
Trzeba zawsze pamiętać, że dziecku z ADHD należy stworzyć uporządkowany świat
wokół niego. Posłużą temu na terenie klasy: wywieszony plan lekcji, godziny przerw
lekcyjnych, rozkład zajęć dodatkowych, do których należy odwoływać się w różnych
momentach, mówiąc dziecku, co dalej będzie, co należy zrobić, co zabrać ze sobą, do którego
pomieszczenia przejść. O każdym odstępstwie od planu należy dziecko odpowiednio
wcześnie uprzedzić, przygotować na zmianę, poinformować, co się wydarzy za chwilę, a co
potem nastąpi.
Rozpoczynając zajęcia, należy krótko i zwięźle przedstawić uczniom ramowy plan,
informację
o
organizacji
i
celach
zajęć.
Przekazując
nowy
materiał,
zaraz
po zaprezentowaniu, należy sprawdzić czy uczniowie rozumieją nowe treści, używany język
oraz podkreślić najistotniejsze fragmenty, zwracając uwagę na ich ważność.
W toku pracy, polecenia i zadania dla ucznia powinny być proste, czytelne,
przekazywane w zwięzłej formie. Oczekiwania konkretne, realne, zgodne z możliwościami
dziecka, a wykonanie ich zawsze sprawdzone. Dobrze, jeśli praca podzielona jest na mniejsze
etapy i zawiera krótką instrukcję, co zrobić i w jakiej kolejności. Taka forma polecenia,
stanowi dla dziecka plan działania, ułatwia mu organizację pracy i osiągnięcie celu.
Nie przeraża go rozmiarami i co bardzo ważne, dostarcza satysfakcji po wykonaniu każdej
części. Po odczytaniu instrukcji, uczeń musi powtórzyć ją i powtarzać w toku pracy tyle razy,
ile jest to potrzebne by rozumiał i zapamiętał. Nauczyciel powinien chwalić go za każdy etap
pracy i dokładnie określać, co uczeń zrobił dobrze i czym zasłużył na wyróżnienie.
Podczas prac pisemnych ważne jest skracanie ich długości, przeznaczenie i określenie
na ich wykonanie odpowiedniego czasu i nieustanne przypominanie dziecku o sprawdzaniu.
Ze względu na krótki czas koncentracji uwagi, zasadne jest stosowanie większej ilości
krótszych i bardziej intensywnych ćwiczeń, a nie mniejszej liczby długich, żmudnych form
pracy. W związku z kłopotami ucznia z systematyzowaniem wiedzy, warto go informować
5
o tym, w jaki sposób treści, których aktualnie się uczy, wiążą się z przyswojonymi już
wcześniej. Korzystne jest uświadamianie wszelkich analogii i połączeń miedzy różnymi
partiami nauczanego materiału. W związku z kłopotem z koordynacją wzrokowo – ruchową,
należy urealniać oczekiwania dotyczące graficzności pisma i estetyki zeszytów,
a przepisywanie z tablicy ograniczyć do minimum. Ważne jest, by często sprawdzać zeszyty
pod kątem poprawności prac i systematyczności zapisów.
Nie można zapominać o ciągłym sprawdzaniu czy dziecko pamięta o terminie oddania
pracy, czy wie, co jest zadane, co należy przynieść na zajęcia. Można sporządzić listę rzeczy
potrzebnych na zajęcia, a uczeń sam ma odznaczać, na kiedy potrzebne będą poszczególne
pomoce lub czy już zostały przyniesione. Pracę domową należy omówić w przejrzysty sposób
i polecić zapisać, a czasem samemu zapisać w zeszycie ucznia. Przypominając dziecku
codziennie o stałych czynnościach i obowiązujących zasadach porządkujemy jego świat,
który odbiera ono przecież jako chaos informacyjny.
Istotnym elementem pracy z dzieckiem, jest ułatwianie mu koncentracji i utrzymania
uwagi na pracy, przez pobudzenie ciekawości. Osiągnąć to można urozmaicając ćwiczenia,
przeplatając treści mniej ciekawe bardziej atrakcyjnymi dla ucznia, wprowadzając pewną
obrzędowość, zaskakujące i żartobliwe ćwiczenia. Bardzo dobre efekty uzyskuje się przez
stosowanie w pracy form angażujących wszystkie zmysły, manipulowanie i doświadczanie.
Korzystne dla ułatwienia koncentracji na pracy jest ilustrowanie treści schematami,
wykorzystywanie metod aktywizujących mapy pamięci, metaplanu, porządkujących
hasłowych zapisów.
W
pracy z
dzieckiem
nadpobudliwym
nieodzowne jest
stosowanie form
pomagających mu rozładować napięcie i potrzebę ruchu – może to być krótka zabawa
wspólna dla całej klasy lub indywidualne zaangażowanie dziecka w czynności porządkowe
(rozdanie pomocy, zebranie prac, zawieszenie mapy) jak i przerwanie zbytniej impulsywności
przez skierowanie uwagi w innym kierunku (np. podsuniecie ciekawej gry, karty pracy).
Potrzebę ruchu zaspakajać może dziecko uczestnicząc w jakiejś zorganizowanej
formie sportu jak również w zajęciach z elementami pantomimy, które oprócz redukcji
napięcia mięśniowego, uspołeczniają i uczą radzić sobie z własnymi emocjami. Wszystkie
dzieci lubią wycieczki, a dla dziecka nadpobudliwego psychoruchowo są one szczególnie
atrakcyjne, bo oprócz rozładowania potrzeby ruchu, dostarczają kontaktów z rówieśnikami
w innym miejscu niż klasa i umożliwiają poznawanie środowiska przez działanie.
Ze względów organizacyjnych i psychoedukacyjnych, pożądane jest by podczas
wycieczki towarzyszyło dziecku jedno z rodziców. Nauczyciel uzyska wsparcie w radzeniu
6
sobie z objawami chorobowymi ucznia, a rodzic będzie miał okazję do obserwacji
funkcjonowania dziecka w grupie rówieśniczej.
W stwarzaniu właściwych warunków dla ucznia nadpobudliwego, doniosłą rolę
odgrywa współpraca rodziców z nauczycielem. Rodzice powinni być w stałym, codziennym
kontakcie z nauczycielem, by dziecko widziało, że cieszą się każdą, nawet małą pozytywną
zmianą w jego funkcjonowaniu. Warto, aby wzmacniali pożądane zachowania nagrodą
ustaloną z nauczycielem, a w przypadku niepowodzeń nie karali a pozbawiali przyjemności.
Organizując otoczenie dziecka z ADHD i wychodząc naprzeciw jego trudnościom,
możemy powodować, że nasilenie objawów będzie niewielkie i relacje między dzieckiem
nadpobudliwym a środowiskiem będą coraz bardziej pozytywne.
Zasady pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo
•
Systematycznie przypominać o konsekwencjach konkretnych zachowań – stosować
ustalony wspólnie system nagród i kar.
•
Natychmiast dostrzegać i wzmacniać każdą zmianę na lepsze w zachowaniu i nauce.
•
Przekazywać dziecku pozytywne uczucia i wykazywać zainteresowanie jego problemami.
•
Pomagać w skupieniu się na jednej czynności.
•
Przypominać, żeby się zatrzymało, zastanowiło, pomyślało.
•
Jasno i krótko formułować aktualne oczekiwania względem dziecka, głosem
opanowanym, zdecydowanym, ale życzliwym.
•
Stosować urozmaicone formy i metody pracy budzące zainteresowanie i pozwalające
samemu doświadczać.
•
Przedstawiać plan pracy i informować, co się zgodnie z nim zdarzy za chwilę,
a o wszelkich odstępstwach, uprzedzać.
•
Dawać jedno polecenie na raz.
•
Sprawdzać czy dziecko rozumie polecenie, jeśli nie, prosić o powtórzenie lub powtórzyć
samemu.
•
Dzielić dłuższe zadania na krótkie, etapowe polecenia, od razu zauważać ich wykonanie,
wzmacniać pozytywnie i zachęcać do dalszej pracy.
•
Proponować zadania pomagające rozładować napięcie i potrzebę ruchu.
7
Sześć etapów skutecznego wydawania polecenia
1. Podejdź do dziecka.
2. Zdobądź jego uwagę (dotknij go, spójrz w oczy, zawołaj po imieniu).
3. Wydaj jednoznaczne polecenie w 2 – 3 słowach.
4. Poproś dziecko by powtórzyło polecenie.
5. Powtórz polecenie tyle razy ile założyłeś, poproś dziecko by je powtórzyło.
6. Dopilnuj jego wykonania (nie odchodź od dziecka aż skończy).
Właściwe usadowienie ucznia w klasie:
●
ławka nadpobudliwego dziecka usytuowana w pobliżu nauczyciela,
●
dziecko posadzone plecami do reszty kolegów,
●
nigdy nie sadzamy ucznia z ADHD blisko okna,
●
usadzenie z tyłu klasy, jeśli dziecko potrzebuje dużo przestrzeni (w tej sytuacji
nauczyciel często podchodzi do ucznia i sprawdza jak pracuje),
●
jasne określenie granic przestrzennych (przestrzeń, gdzie dziecko może się poruszać).
Pochwały jako najważniejsza technika pracy z dzieckiem nadpobudliwym
Reguły dotyczące pochwały:

natychmiastowa,

opisowa (opisz, co widzisz),

może podsumować sytuację

może być informacją, że rodzice cieszą się z takiego zachowania,

jeżeli nie ma powodów do pochwały, należy stworzyć odpowiednią sytuację

dotycząca konkretnego zachowania dziecka (nie porównujemy z innymi dziećmi)

nie może zawierać zwrotów typu: „Tak ale....”
Poświęcenie uwagi zachowaniu powoduje jego wzmocnienie.
ZACHWANIE POŻĄDANE + WZMOCNIENIE = WIĘCEJ ZACHWAŃ POŻĄDANYCH
ZACHOWANIE POŻĄDANE + BRAK WZMOCNIENIA (WYGASZANIE) = MNIEJ
ZACHOWAŃ POŻĄDANYCH
8
ZACHOWANIE NIEPOŻĄDANE + WZMOCNIENIE = WIĘCEJ ZACHWAŃ
NIEPOŻĄDANYCH
ZACHOWANIE NIEPOŻĄDANE + BRAK WZMOCNIENIA (WYGASZANIE) = MNIEJ
ZACHOWAŃ NIEPOŻĄDANYCH
Zasady stosowania wzmocnień

nagradzamy natychmiast, gdy wystąpi właściwa reakcja,

nie nagradzamy bez uzasadnienia, wartość wzmocnienia maleje jeśli jest ono
nadużywane,

kiedy uczymy nowego zachowania, wzmacniamy każdą właściwą reakcję (tzw.
rozkład wzmocnienia ciągłego),

należy zmieniać rodzaj nagród, aby zachowały siłę wzmacniającą,

nagradzanie musi mieć charakter selektywny, nie wzmacniamy zachowań
związanych bezpośrednio z nauczanymi umiejętnościami.
Opracowała:
M. Kędzierska
Bibliografia
1. T.Wolańczyk, J.Komender; Zaburzenia hiperkinetyczne, [w:] Psychiatria dzieci
i młodzieży pod redakcją Ireny Namysłowskiej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2004
2. Russell A.Barkley; Dzieci nadpobudliwe i roztargnione, „Świat nauki”, Listopad 1998
3. T.Wolańczyk, A.Kołakowski, M.Skotnicka; Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci,
Wydawnictwo BiFolium, Lublin 1999r.
9
4. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i
wskazówki diagnostyczne, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Versalius”,
Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków – Warszawa 1997
5. Materiały szkoleniowe ,, Metody pracy z dzieckiem z ADHD”.
10