Plan wynikowy „Planeta Nowa 3”
advertisement
Plan wynikowy „Planeta Nowa 3” Kat. – kategorie celów nauczania: A - Zapamiętanie wiadomości, B - Zrozumienie wiadomości, C - Stosowanie wiadomości w typowych sytuacjach, D - Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Dział programu I. Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Materiał nauczania Położenie Polski w Europie i na świecie Korzyści wynikające z położenia Polski Sąsiedzi Polski Obszar lądowy oraz wody terytorialne Polski Dzieje geologiczne obszaru Polski Jednostki tektoniczne Europy i Polski Wydarzenia geologiczne na terenie Polski Formy i osady polodowcowe Cechy rzeźby polodowcowej Podział i pochodzenie surowców mineralnych Cechy ukształtowania powierzchni Polski Pasowość ukształtowania powierzchni Polski Czynniki geograficzne wpływające na klimat Polski Przejściowość klimatu Cechy sieci rzecznej Polski Cechy wybranych rzek Jeziora i ich klasyfikacja genetyczna Wody podziemne Położenie Morza Bałtyckiego Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: L.g. 11 porównuje wielkość terytorium Polski z wielkościami innych krajów wskazuje na mapie państwa graniczące z Polską i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie skrajne punkty Polski i wymienia ich nazwy wymienia korzyści wynikające z nadmorskiego położenia Polski wskazuje na mapie główne jednostki tektoniczne Europy i Polski oraz wymienia ich nazwy opisuje na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej Polski wskazuje na mapie Polski zasięgi zlodowaceń i wymienia nazwy zlodowaceń rozpoznaje formy i osady polodowcowe na schematach oraz wskazuje na mapie Polski obszary ich występowania klasyfikuje surowce mineralne ze względu na ich gospodarcze wykorzystanie wskazuje na mapie Polski obszary występowania najważniejszych surowców mineralnych Kat. S.w. C II C II C II A I C II Wymagania ponadpodstawowe uczeń poprawnie: C II C II C II C I C II opisuje położenie fizycznogeograficzne, polityczne i matematyczne Polski, korzystając z map Polski i Europy oblicza rozciągłość równoleżnikową i południkową Polski wykazuje korzyści i zagrożenia wynikające z położenia Polski w Europie Środkowej charakteryzuje główne jednostki tektoniczne Polski wykazuje związki między budową geologiczną a wydarzeniami geologicznymi wyjaśnia genezę wybranych form i osadów polodowcowych analizuje i porównuje cechy krajobrazu peryglacjalnego i młodoglacjalnego wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem surowców mineralnych analizuje zasoby surowców mineralnych w Polsce opisuje na podstawie schematu proces powstawania węgla kamiennego wyjaśnia wpływ wydarzeń z Kat. S.w. C II C I D III C I D III B I D III D IV D III C II B III 1 Fazy rozwoju Morza Bałtyckiego Typy wybrzeży Cechy wód morskich Zanieczyszczenie Bałtyku Typy genetyczne gleb Klasyfikacja i charakterystyka gleb w Polsce Erozja gleb w Polsce Zbiorowiska roślinne w Polsce Funkcje lasów Świat zwierząt Formy ochrony przyrody i krajobrazu w Polsce Parki narodowe w Polsce wymienia cechy rzeźby powierzchni Polski wskazuje na mapie Polski pasy ukształtowania powierzchni i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie Polski najwyżej i najniżej położone punkty w Polsce i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie Polski i nazywa główne krainy geograficzne w poszczególnych pasach wymienia czynniki geograficzne wpływające na klimat Polski analizuje na mapach klimatycznych rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w Polsce opisuje cechy klimatu przejściowego wymienia termiczne pory roku wymienia nazwy wiatrów lokalnych i miejsc ich występowania wskazuje na mapie Polski największe rzeki i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie Polski wybrane jeziora i wymienia ich nazwy wymienia przyczyny i skutki powodzi wskazuje na mapie Polski obszary występowania wód podziemnych wskazuje na mapie Morze Bałtyckie, największe jego zatoki, wyspy i cieśniny opisuje położenie geograficzne Bałtyku wymienia główne typy wybrzeży i wskazuje na mapie Bałtyku miejsca ich występowania wymienia główne przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku wymienia czynniki glebotwórcze klasyfikuje gleby występujące w Polsce na strefowe i astrefowe analizuje, przy pomocy mapy gleb, A I C II C II C II A I D II C A A I I I C II C II A C III II C II C I C II A III A C I I D II przeszłości geologicznej na ukształtowanie powierzchni Polski wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na ukształtowanie powierzchni Polski klasyfikuje formy rzeźby terenu według wieku i sposobu powstania wykazuje pasowość ukształtowania powierzchni Polski porównuje cechy rzeźby terenu poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni Polski rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na podstawie rysunku poziomicowego wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu Polski wyjaśnia przyczyny zróżnicowania temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych na obszarze Polski wykazuje przejściowość klimatu w Polsce analizuje wpływ napływających mas powietrza na kształtowanie się pogody w Polsce wyjaśnia przyczyny zróżnicowania okresu wegetacyjnego charakteryzuje na podstawie map klimatycznych klimat wybranych regionów Polski porównuje reżimy wybranych rzek w Polsce ocenia zasoby wody w Polsce ocenia stopień i sposoby wykorzystania wód podziemnych uzasadnia asymetrię dorzeczy i wyjaśnia przyczyny jej powstania wyjaśnia genezę wybranych typów jezior w Polsce oraz podaje ich B III C I D IV C I B III B III D IV D II D III B III C II C II D D II II D III B I 2 rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb w Polsce wymienia funkcje lasów rozpoznaje typy zbiorowisk roślinnych w Polsce rozróżnia formy ochrony przyrody w Polsce wskazuje na mapie parki narodowe znajdujące się w Polsce i wymienia ich nazwy rozpoznaje i wymienia nazwy gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych w Polsce podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych A C I I B I C II C I D III D II C I II. Podział administracyjny i struktura ludności Podział administracyjny Polski Organy władzy w poszczególnych jednostkach administracyjnych Liczba ludności Polski Czynniki wpływające na zmianę 7 omawia trójstopniowy podział administracyjny Polski wyjaśnia terminy: powiat grodzki, powiat ziemski, wojewoda, prezydent, burmistrz, starosta C I B I przykłady analizuje głębokość i kształt wybranych jezior opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie rejonów eksploatacji i wykorzystanie wód mineralnych charakteryzuje na podstawie map etapy rozwoju Bałtyku analizuje linię brzegową Bałtyku oraz omawia genezę poszczególnych typów wybrzeży porównuje wielkość i głębokość Bałtyku z wielkością i głębokością innych mórz wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody w Bałtyku proponuje sposoby ochrony wód Bałtyku przed zanieczyszczeniami analizuje profil glebowy wybranych typów gleb ocenia przydatność rolniczą głównych typów genetycznych gleb Polski wyjaśnia zależności między klimatem a szatą roślinną ocenia lesistość Polski na tle innych państw uzasadnia konieczność ochrony przyrody i krajobrazu w Polsce formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów analizuje znaczenie podziału administracyjnego dla funkcjonowania kraju wymienia zadania poszczególnych szczebli administracji D II C II C II D II C II B III D I D II D IV B III D II D IV D II D IV A I 3 liczby ludności Przyrost naturalny Struktura płci i wieku społeczeństwa polskiego Średnia długość życia w Polsce i innych krajach Współczynnik feminizacji Piramida płci i wieku Gęstość zaludnienia Polski Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Migracje wewnętrzne Urbanizacja Funkcje miast Typy zespołów miejskich Strefy podmiejskie i ich funkcje Struktura zatrudnienia w Polsce Czynniki wpływające na strukturę zatrudnienia Przyczyny i skutki bezrobocia Sposoby przeciwdziałania bezrobociu Przyczyny i skutki emigracji Kierunki emigracji ludności Polski Polonia na świecie Reemigracja Struktura narodowościowa ludności Polski Rozmieszczenie mniejszości narodowych Grupy etniczne wskazuje na mapie administracyjnej Polski województwa i wymienia ich nazwy oraz nazwy ich stolic wyjaśnia terminy: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, migracja opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności Polski po 1939 roku wymienia czynniki wpływające na zmiany liczby ludności wymienia nazwy regionów o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym opisuje na podstawie wykresu strukturę płci i wieku społeczeństwa polskiego wymienia przyczyny starzenia się społeczeństwa wyjaśnia terminy: gęstość zaludnienia, urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, wieś, miasto, aglomeracja wskazuje na mapie Polski obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia i wymienia ich nazwy wymienia atrakcje i bariery osadnicze w Polsce wskazuje na mapie Polski obszary najbardziej i najsłabiej zurbanizowane i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie Polski aglomeracje miejskie i wymienia ich nazwy wyjaśnia terminy: aktywny zawodowo, bierny zawodowo, bezrobotny, stopa bezrobocia opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany struktury zatrudnienia ludności w Polsce w ostatnich dziesięcioleciach wymienia przyczyny i skutki bezrobocia w Polsce C II B I C II A I A I C II A III B I C II A I C II C II B I C II A III samorządowej porównuje liczbę ludności Polski z liczbą ludności innych krajów Europy wykazuje przyczyny i skutki spadku współczynnika przyrostu naturalnego w ostatnich latach oblicza współczynniki: przyrostu naturalnego, zgonów oraz urodzeń prognozuje zmiany liczby ludności Polski w przyszłości analizuje piramidę płci i wieku ludności Polski prognozuje zmiany struktury płci i wieku ludności wyjaśnia przyczyny i skutki starzenia się społeczeństwa polskiego oblicza gęstość zaludnienia oraz wskaźnik urbanizacji dla wybranych obszarów charakteryzuje rozmieszczenie ludności w Polsce porównuje gęstość zaludnienia Polski z gęstością zaludnienia innych krajów Europy wyjaśnia przyczyny i skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Polsce porównuje wskaźnik urbanizacji w Polsce z innymi krajami oraz wymienia przyczyny jego zróżnicowania ocenia wpływ koncentracji ludności na środowisko przyrodnicze wyjaśnia przyczyny zmian w strukturze zatrudnienia w Polsce oblicza stopę bezrobocia opisuje zróżnicowanie stopy bezrobocia w Polsce i porównuje je C II D III C III D IV D II D IV B III C III C III C II B III C II D IV B II C C III II 4 III. Przemysł Funkcje przemysłu Kryteria podziału przemysłu Górnictwo i kopalnictwo Obszary wydobycia surowców mineralnych Wielkość wydobycia surowców mineralnych Import surowców mineralnych Czynniki przyrodnicze lokalizacji 7 wyjaśnia terminy: migracja, emigracja, imigracja, reemigracja, emigrant, imigrant, przyrost rzeczywisty ludności wymienia główne przyczyny migracji wewnętrznych i zewnętrznych Polaków opisuje główne ruchy migracyjne po II wojnie światowej w Polsce wskazuje na mapie świata kraje zamieszkałe przez ludność pochodzenia polskiego i wymienia ich nazwy opisuje wpływ ruchów migracyjnych na zmiany liczby ludności Polski wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, grupa etniczna omawia strukturę narodowościową ludności Polski wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkiwane przez mniejszości narodowe i wymienia nazwy tych regionów wymienia nazwy grup etnicznych i opisuje ich rozmieszczenie w Polsce, korzystając z mapy dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych wymienia funkcje przemysłu opisuje udział przemysłu w strukturze PKB Polski wyjaśnia znaczenie przemysłu dla gospodarki i społeczeństwa klasyfikuje przemysł na sekcje i działy wymienia i klasyfikuje surowce mineralne występujące w Polsce wymienia i wskazuje na mapie B I A III C III C II C III B I C II C II C II D II C I A C I II B I B B I I C II ze zróżnicowaniem stopy bezrobocia w regionie, w którym mieszka proponuje sposoby przeciwdziałania bezrobociu oblicza saldo migracji i przyrost rzeczywisty ludności Polski i interpretuje uzyskane dane porównuje dawne i współczesne przyczyny emigracji Polaków ocenia przyczyny i skutki reemigracji porównuje liczebność mniejszości narodowych w Polsce przed II wojną światową ze stanem obecnym, wyjaśnia przyczyny zmian analizuje przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów ocenia znaczenie przemysłu dawniej i obecnie wykazuje związki przemysłu z innymi sektorami gospodarki określa perspektywy rozwoju przemysłu w Polsce ocenia na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w Polsce D IV C III C III D III C II D III D II D IV D III D IV D II 5 przemysłu Czynniki społeczno-ekonomiczne lokalizacji przemysłu Produkcja energii elektrycznej w Polsce Struktura produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni Działy gospodarki morskiej Porty morskie i struktura przeładunków Rybołówstwo Problemy gospodarki morskiej Ośrodek przemysłowy Okręg przemysłowy Czynniki lokalizacji okręgów przemysłowych Lokalizacja i struktura gałęziowa wybranych okręgów przemysłowych Polska gospodarka do 1989 roku Przemiany gospodarcze po 1989 roku Prywatyzacja i restrukturyzacja Tendencje rozwoju przemysłu obszary wydobywania surowców mineralnych wymienia nazwy krajów, z których Polska importuje surowce mineralne odczytuje z tabel statystycznych wielkość wydobycia wybranych surowców wymienia i klasyfikuje czynniki lokalizacji przemysłu opisuje na przykładach wpływ wybranych czynników na lokalizację zakładów przemysłowych uzasadnia na podstawie mapy lokalizację wybranych ośrodków przemysłowych w Polsce klasyfikuje elektrownie ze względu na źródło wykorzystywanej energii opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni wskazuje na mapie Polski największe elektrownie cieplne i wymienia ich nazwy opisuje wady i zalety poszczególnych rodzajów elektrowni wyjaśnia konieczność oszczędzania energii elektrycznej wyjaśnia termin: gospodarka morska wykazuje korzyści dla gospodarki Polski wynikające z dostępu kraju do morza wymienia działy gospodarki morskiej wskazuje na mapie Polski największe porty morskie i wymienia ich nazwy oraz uwzględnia specjalizację charakteryzuje strukturę przeładunków w portach morskich opisuje przyczyny zmniejszenia ilości poławianych ryb w Polsce wyjaśnia terminy: okręg przemysłowy, ośrodek przemysłowy A I C II C I C III D II B I C II C II C III B III B D I IV A C I II C II C III B I porównuje wielkość wydobycia poszczególnych surowców mineralnych w Polsce z wielkością wydobycia tych surowców w innych krajach wykazuje potrzebę racjonalnego wykorzystania surowców mineralnych wyjaśnia związki między lokalizacją przemysłu a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim ocenia wpływ lokalizacji wybranego zakładu przemysłowego na stan środowiska porównuje wielkość produkcji energii elektrycznej w Polsce z wielkością produkcji energii w innych krajach ocenia strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce na tle innych krajów wyjaśnia przyczyny i skutki dominacji energetyki cieplnej w strukturze produkcji energii ocenia przyczyny wstrzymania budowy elektrowni jądrowej w Polsce wykazuje korzyści i ograniczenia wynikające z wykorzystywania alternatywnych źródeł energii charakteryzuje czynniki sprzyjające rozwojowi gospodarki morskiej w Polsce proponuje sposoby efektywniejszego wykorzystania warunków panujących w Polsce do rozwoju gospodarki morskiej omawia aktualne problemy gospodarki morskiej C II D IV B III D IV C II D IV B III D IV D III C III D IV C III 6 wskazuje na mapie Polski obszary najbardziej uprzemysłowione wskazuje na mapie największe okręgi przemysłowe i wymienia ich nazwy opisuje czynniki lokalizacji i strukturę gałęziową wybranych okręgów przemysłowych wyjaśnia przyczyny nierównomiernego uprzemysłowienia kraju wymienia przyczyny i skutki zmian, które zaszły w polskim przemyśle po 1989 roku opisuje proces restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu w Polsce ustala na podstawie danych statystycznych pozycję polskiego przemysłu w świecie odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych C II C II C III B III A III C I C II C II D II C I IV. Rolnictwo Funkcje rolnictwa Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa Rośliny uprawne w Polsce Struktura upraw 4 wyjaśnia terminy: użytki rolne, grunty orne wymienia funkcje rolnictwa wskazuje na mapie Polski obszary o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa i wymienia ich nazwy B I A C I II wyjaśnia przyczynę przestrzennego zróżnicowania lokalizacji okręgów przemysłowych ocenia korzyści i negatywne skutki koncentracji przemysłu opisuje zmiany struktury gałęziowej w wybranych okręgach przemysłowych uzasadnia potrzebę restrukturyzacji przemysłu w wybranych okręgach przemysłowych ocenia możliwość lokalizacji nowych okręgów przemysłowych w Polsce ocenia gospodarcze i społeczne skutki restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu uzasadnia potrzebę rozwijania nowoczesnych gałęzi przemysłu wskazuje potencjalną lokalizację nowoczesnych gałęzi przemysłu ocenia społeczne i gospodarcze korzyści wynikające z wielkich inwestycji kapitału zagranicznego w Polsce ocenia społeczne i gospodarcze korzyści tworzenia specjalnych stref ekonomicznych formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów ocenia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa ocenia strukturę użytkowania ziemi w Polsce i porównuje ją ze strukturą użytkowania ziemi w innych krajach B III D IV C III D IV D IV D IV D IV C III D IV D IV D II D IV D IV 7 Rozmieszczenie najważniejszych upraw Główne kierunki chowu i hodowli zwierząt w Polsce Znaczenie chowu zwierząt Sytuacja polskiego rolnictwa Bariery rozwoju polskiego rolnictwa Produkcja rolna w Polsce Rolnictwo ekologiczne Zmiany w polskim rolnictwie po wejściu do Unii Europejskiej opisuje, korzystając z danych statystycznych, pozaprzyrodnicze aspekty rozwoju rolnictwa w Polsce wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa w Polsce wyjaśnia terminy: plony, zbiory wymienia nazwy głównych roślin uprawnych w Polsce wskazuje na mapie Polski obszary upraw wybranych roślin i wymienia nazwy tych obszarów analizuje strukturę upraw w Polsce wyjaśnia terminy: chów zwierząt, hodowla zwierząt, pogłowie opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej w Polsce wymienia cele hodowli zwierząt wskazuje na mapie Polski obszary chowu wybranych zwierząt i wymienia nazwy tych obszarów wymienia najważniejsze problemy polskiego rolnictwa porównuje plony i zbiory głównych roślin uprawnych oraz produkcję mleka i mięsa w Polsce z innymi krajami wymienia cechy rolnictwa ekologicznego wykazuje potrzebę restrukturyzacji rolnictwa w Polsce odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych C II A I B A I I C II D B IV I C I A C I II A I C II A I D IV C II D II C I opisuje poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w Polsce i porównuje go z innymi krajami analizuje skutki rozdrobnienia gospodarstw rolnych w Polsce wyjaśnia związek między rodzajem upraw a żyznością i typem gleb uzasadnia regionalne zróżnicowanie struktury upraw porównuje plony i zbiory wybranych roślin w Polsce z plonami i zbiorami tych roślin w innych krajach ocenia strukturę chowu zwierząt gospodarskich wyjaśnia regionalne zróżnicowanie obsady wybranych zwierząt gospodarskich porównuje wydajność chowu zwierząt w Polsce z wydajnością chowu zwierząt w innych krajach porównuje poziom rozwoju rolnictwa w Polsce z poziomem rozwoju rolnictwa w innych krajach europejskich ocenia przyczyny niskiej wydajności i towarowości polskiego rolnictwa uzasadnia potrzebę rozwoju gospodarstw ekologicznych ocenia zmiany w rolnictwie wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej ocenia konkurencyjność polskiego rolnictwa na rynku międzynarodowym formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów C III D IV B III D IV C II D IV B III C II C II D III D IV D IV D IV D II 8 V. Usługi Działy usług Znaczenie usług w gospodarce Podział transportu Transport kolejowy Transport samochodowy Transport przesyłowy Najważniejsze szlaki transportu lądowego Transport morski, porty morskie Transport śródlądowy, kanały śródlądowe Transport lotniczy, porty lotnicze Rodzaje usług świadczonych przez łączność Znaczenie łączności Znaczenie handlu zagranicznego Wpływ importu i eksportu na gospodarkę kraju Bilans handlu zagranicznego Polski Partnerzy handlowi Polski Kryteria podziału turystyki Znaczenie turystyki w gospodarce Ruch turystyczny po 1989 roku Kierunki ruchu turystycznego Przyjazdy cudzoziemców do Polski Infrastruktura turystyczna Walory turystyczne Polski Regiony o najwyższych walorach turystycznych Agroturystyka 7 wyjaśnia terminy: usługi, transport, komunikacja, handel omawia znaczenie usług we współczesnej gospodarce wymienia przykłady działów usług rozwijających się i zanikających rozróżnia rodzaje transportu opisuje znaczenie poszczególnych działów transportu lądowego w gospodarce kraju i życiu codziennym ludzi wymienia przyczyny wzrostu znaczenia transportu przesyłowego uzasadnia konieczność pilnej modernizacji trans-portu lądowego wskazuje na mapie Polski główne szlaki transportu lądowego wyjaśnia znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego w gospodarce kraju wymienia cechy transportu morskiego i śródlądowego wskazuje na mapie Polski główne szlaki transportu śródlądowego uzasadnia, dlaczego żegluga śródlądowa jest najtańszym rodzajem transportu wskazuje na mapie główne kierunki transportu lotniczego omawia przyczyny wzrostu znaczenia niskobudżetowych linii lotniczych wymienia rodzaje usług wchodzących w skład łączności wyjaśnia znaczenie łączności w gospodarce i życiu codziennym porównuje liczbę abonentów telefonicznych w Polsce z liczbą abonentów telefonicznych w innych krajach wyjaśnia terminy: saldo bilansu B I C III A I B C I III A I D IV C II B III A I C II D IV C II C III A I B III C II B I wyjaśnia przyczyny i skutki wzrostu zatrudnienia w usługach wykazuje wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu lądowego analizuje jakość dróg kołowych i linii kolejowych w Polsce wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości sieci dróg samochodowych oraz sieci linii kolejowych w Polsce porównuje gęstość sieci dróg samochodowych oraz sieci linii kolejowych w Polsce z gęstością tych sieci w innych krajach wykazuje wady i zalety transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego wykazuje, na przykładach, znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego wyjaśnia przyczyny wzrostu wielkości ruchu pasażerskiego w transporcie lotniczym w ostatnich latach wyjaśnia przyczyny niewielkiego znaczenia transportu śródlądowego porównuje odległości oraz koszty przewozu towarów i pasażerów różnymi środkami transportu ocenia zmiany zachodzące w Polsce na skutek rozwoju telekomunikacji wykazuje związki między rozwojem gospodarczym a poziomem łączności ocenia wartość eksportu przypadającą na jednego mieszkańca w Polsce i innych krajach B III D IV D IV B III C II D IV D III B III B III C II D IV D IV D II 9 VI. Degradacja środowiska przyrodniczego Źródła zagrożeń środowiska Zanieczyszczenia przemysłowe Zanieczyszczenia komunalne i pochodzenia rolniczego 1 handlowego, import, eksport omawia bilans handlu zagranicznego Polski analizuje dane liczbowe dotyczące bilansu handlu zagranicznego Polski w ostatnich latach wymienia nazwy głównych partnerów handlowych Polski wyjaśnia terminy: turystyka, ruch turystyczny, walory turystyczne, baza turystyczna, agroturystyka klasyfikuje turystykę według ustalonych kryteriów omawia najważniejsze cele podróży turystycznych Polaków opisuje rolę turystyki w gospodarce wyjaśnia przyczyny wzrostu ruchu turystycznego po 1989 roku wskazuje na mapie świata rejony najczęściej odwiedzane przez Polaków i wymienia ich nazwy opisuje walory przyrodnicze i kulturowe wybranych regionów Polski wyjaśnia znaczenie turystyki krajowej jako źródła dochodu regionu i państwa wyjaśnia przyczyny popularności agroturystyki odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych wymienia źródła zagrożeń dla środowiska przyrodniczego Polski opisuje wpływ przemysłu, rolnictwa i transportu na stan środowiska w C II D II A I B I C I C I C B II III C II C II B III B III C II D II C I A I C III wyjaśnia przyczyny ujemnego salda bilansu handlu zagranicznego ocenia walory turystyczne Polski z punktu widzenia potencjalnego zagranicznego turysty analizuje dane statystyczne dotyczące wielkości przyjazdów cudzoziemców do Polski w ostatnich latach wykazuje znaczenie bazy turystycznej dla rozwoju turystyki dowodzi potrzeby ochrony walorów turystycznych formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów ocenia społeczne i gospodarcze skutki zanieczyszczenia środowiska w Polsce wyjaśnia proces powstawania B III D IV D II D IV D IV D II D IV B III 10 Zanieczyszczenia wytwarzane przez środki transportu Skutki zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w Polsce Obszary zagrożenia ekologicznego VII. Przegląd krain geograficznych Krainy geograficzne Polski Czynniki kształtujące krajobraz krain geograficznych Klimat krain geograficznych Zagospodarowanie krain geograficznych Obszar i położenie regionu zamieszkania ucznia Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego i gospodarka regionu zamieszkania Ludność i tradycje regionu zamieszkania 11 Polsce opisuje zagrożenia wynikające ze składowania śmieci ocenia wpływ ścieków komunalnych na stan czystości wód wymienia skutki zanieczyszczania środowiska środkami chemicznymi stosowanymi w rolnictwie uzasadnia konieczność segregacji śmieci, oszczędności energii oraz wody porównuje na podstawie diagramu stan zanieczyszczenia Wisły i Odry opisuje zróżnicowanie regionalne zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w Polsce odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych wskazuje na mapie Polski regiony geograficzne w poszczególnych pasach rzeźby terenu i wymienia ich nazwy opisuje najważniejsze cechy krajobrazu wybranych regionów geograficznych wskazuje na mapie Polski parki narodowe znajdujące się w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni i wymienia ich nazwy wymienia atrakcje turystyczne poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni charakteryzuje wybrane miasta Polski C III D IV A I D IV C II C III C II D II C I C II C III C II A I C III kwaśnych opadów wyjaśnia przyczyny i skutki eutrofizacji jezior uzasadnia konieczność ochrony środowiska proponuje działania prowadzące do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów wykazuje wpływ zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni wyjaśnia genezę Żuław Wiślanych wyjaśnia genezę mierzei, wydm, klifów i jezior przybrzeżnych uzasadnia konieczność ochrony przyrody w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni ocenia walory turystyczne wybranych krain geograficznych ocenia potencjał gospodarczy wybranych krain geograficznych w B III D IV D IV D II D IV B B III III D IV D IV D IV 11 wskazuje na mapie Polski i wymienia nazwy wybranych jezior polodowcowych opisuje na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie klimatyczne wymienia bogactwa naturalne wybranych krain geograficznych w poszczególnych pasach rzeźby terenu wskazuje na mapie Polski kompleksy leśne i parki narodowe położone w poszczególnych pasach i wymienia ich nazwy uzasadnia przyczyny tworzenia parków narodowych na terenie wybranych krain geograficznych wyróżnia Karpaty Zachodnie, Wschodnie i Południowe i wskazuje je na mapie Polski omawia różnice w krajobrazie Beskidów, Bieszczadów oraz Pogórza Karpackiego opisuje na podstawie ilustracji cechy rzeźby wysokogórskiej omawia formy rzeźby krasowej Tatr Zachodnich wymienia źródła zagrożeń przyrody w Tatrach opisuje skutki nadmiernego ruchu turystycznego w Tatrach i Pieninach omawia specyfikę kulturową regionu Tatr i Obniżenia Orawsko-Podhalańskiego opisuje na podstawie ilustracji cechy krajobrazu Sudetów opisuje na podstawie mapy położenie geograficzne regionu zamieszkania opisuje środowisko przyrodnicze regionu zamieszkania wymienia główne cechy gospodarki regionu, w którym mieszka C II C II A I C II D III C II C III C II C III A I C III C III C II C II C III A I poszczególnych pasach rzeźby terenu porównuje cechy klimatu Pojezierza Pomorskiego z cechami klimatu Pojezierza Mazurskiego ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Niziny Śląskiej wyjaśnia genezę wydm występujących na Nizinie Mazowieckiej wyjaśnia genezę jezior krasowych na Polesiu Lubelskim wskazuje na mapie Polski obszary bagienne i podmokłe wschodniej części Nizin Środkowopolskich i wymienia ich nazwy wykazuje związki między budową geologiczną a rzeźbą terenu Wyżyn Polskich opisuje wpływ działalności gospodarczej człowieka na krajobraz Wyżyny Śląskiej wykazuje na przykładzie Wyżyny Śląskiej negatywny wpływ koncentracji ludności i przemysłu na środowisko przyrodnicze proponuje sposoby zagospodarowania terenów zdegradowanych na skutek działalności gospodarczej człowieka wyjaśnia genezę wąwozów parowów ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej wyjaśnia genezę Kotlin Podkarpackich wyjaśnia rolę rzek w kształtowaniu krajobrazu Kotlin Podkarpackich wykazuje zależności między C III D IV B III B III C II D IV C III D IV D IV B III D IV B III B III D IV 12 omawia tradycje i kulturę swojego regionu odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych C III C II D II C I budową geologiczną a cechami rzeźby Pogórza Karpackiego, Bieszczadów i Beskidów omawia budowę fliszową Karpat porównuje ze sobą krajobrazy Beskidów, Bieszczadów oraz Pogórza Karpackiego wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Beskidów, Bieszczadów oraz Pogórza Karpackiego uzasadnia konieczność budowy sztucznych zbiorników na rzekach karpackich ukazuje zależności między budową geologiczną a rzeźbą Tatr i Obniżenia OrawskoPodhalańskiego porównuje budowę geologiczną Tatr Wysokich i Zachodnich wykazuje różnice krajobrazu Tatr Wysokich i Zachodnich omawia na podstawie ilustracji piętrowość klimatyczno-roślinną Tatr wykazuje zróżnicowanie budowy geologicznej Sudetów wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Sudetów proponuje trasę wycieczki po obszarze jednego z pasm Sudetów i uzasadnienia swój wybór ocenia warunki i możliwości produkcji rolnej i przemysłowej w regionie zamieszkania wykazuje zależności między środowiskiem przyrodniczym a różnorodnymi formami działalności człowieka w regionie zamieszkania ocenia znaczenie gospodarcze C C III III D IV D IV D III C III D III C II D IV D IV D IV D IV D IV D III 13 VIII. Polska w świecie Wskaźniki rozwoju gospodarczego Poziom rozwoju gospodarczego Polski Miejsce Polski w świecie pod względem produkcji wybranych towarów Inwestycje zagraniczne Organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska Proces integracji Polski ze strukturami europejskimi Euroregiony 2 wymienia wskaźniki określające poziom rozwoju gospodarczego Polski porównuje PKB w Polsce na tle innych krajów ocenia na podstawie danych statystycznych poziom rozwoju gospodarczego Polski wymienia korzyści wynikające ze współpracy między-narodowej omawia, z punktu widzenia zagranicznego inwestora, czynniki zachęcające i zniechęcające do inwestowania w Polsce wymienia przykłady inwestycji zagranicznych w Polsce wymienia przykłady współpracy Polski z innymi krajami Unii Europejskiej wskazuje na mapie i wymienia nazwy euroregionów odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych A I C II D II A I C I A I A I C II C II D II C I regionu, w którym mieszka na tle kraju wykazuje specyfikę regionu zamieszkania na tle innych regionów kraju formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów analizuje i porównuje dane statystyczne dotyczące produkcji wybranych towarów w Polsce i innych krajach wyjaśnia korzyści dla gospodarki Polski wynikające z inwestycji zagranicznych ocenia skutki integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej i NATO określa rolę Polski w strukturach międzynarodowych charakteryzuje wybrany euroregion formułuje wnioski na podstawie analizy map ogólnogeograficznych, ludnościowych i gospodarczych oraz danych statystycznych i wykresów D IV D II D II B I D IV C I C D III II 14 L.g. – proponowana liczba godzin lekcyjnych przeznaczonych na realizację materiału Kat. – kategorie celów nauczania, S.w. – standardy wymagań ezaminacyjnych 15
