IT w Biznesie, Wprowadzenie do handlu elektronicznego

Polsko-Japońska Wyższa Szkoła
Technik Komputerowych,
Warszawa
Studia Podyplomowe IT w Biznesie
Wprowadzenie do handlu elektronicznego
Wykład 2
Organizacja handlu elektronicznego
Wykładowca:
dr hab. inż. Kazimierz Subieta
profesor PJWSTK
[email protected]
http://www.ipipan.waw.pl/~subieta
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 1
październik 2002
Główne obszary handlu on-line (1)

Są towary, których sprzedaż za pomocą Internetu nie przyjmie się na
szeroką skalę lub będzie miała stosunkowo marginalny charakter w
stosunku do sprzedaży tradycyjnej.
 Chodzi o towary (search goods), których właściwości można zbadać za
pomocą zmysłów: dotyku, węchu i smaku.

Na szeroką skalę można mówić o sprzedaży przez Sieć:
 experience goods, których jakość można stwierdzić po fakcie dokonania
pierwszego zakupu
 credence goods, czyli towary, których jakość jest trudno stwierdzić po
wielokrotnym zakupie (użyciu).

Dokonanie pierwszego zakupu w Sieci wymaga przełamania bariery
psychologicznej.
 Elektroniczny handel zaczyna się od zakupu towarów o stosunkowo niskich
jednostkowych cenach, żeby po nabraniu zaufania klientów i oswojeniu się z
nową formą zakupu, przenieść się na wyższy poziom.
 Gdy powstawała „kolej żelazna" twierdzono, że człowiek zwariuje od
szybkości zmieniających się krajobrazów. Wymagało to przełamania bariery
psychologicznej. Podobnie z samolotem.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 2
październik 2002
Główne obszary handlu on-line (2)

Największy udział mają obecnie towary bezpośrednio związane z
informatyką, wszelkiego rodzaju akcesoria i części komputerowe,
 Przykładem jest pionier w tej dziedzinie, firma Dell, której witryna generuje
dzienny obrót w wysokości 30 mln. USD.
 Bardzo dużą popularnością cieszy się również sprzedaż książek,czego
przykładem może być spektakularny sukces największej na świecie
Internetowej księgarni Amazon.com Inc. oraz sprzedaż przez Sieć płyt
kompaktowych, na przykład w sklepie CDnow.
 Na wysokich miejscach znajdują się również sklepy on-line specjalizujące się
w obsłudze turystycznej.

Żywność raczej nie przyjmie się, jako towar w Internecie.

Podobnie jest z ubraniami - sprzedaż ich przez Sieć jest mała.

Przez Internet można kupić dom, czy samochód, określając szczegółowo
interesujące nas cechy.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 3
październik 2002
Sposoby składania zamówień i etapy zakupów

Sposoby składania zamówień:
wybieranie poszczególnych towarów i gromadzenie ich w wirtualnym
koszyku, bezpośrednio na stronie sklepu
przesłanie zamównienia drogą poczty elektronicznej na adres sklepu
poprzez wypęłnienie i wysłanie wcześniej otrzymanego formularza

Etapy zakupów on-line:
wybór towaru - w wirtualnym sklepie lub poprzez wypełnienie
formularza otrzymanego pocztą elektroniczną
zapłata za zamówiony towar
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 4
październik 2002
Kategorie sklepów internetowych





Sklepy z prezentami i towarami kupowanymi pod wpływem impulsu (gdy
wpadną nam w oko). Istota takiego sklepu opiera się na zaciekawieniu
klienta produktem, a dopiero potem oferowanie mu możliwości zakupu
Witryny sprzedające artykuły o których można powiedzieć, że są w
każdym sklepie takie same. Tego typu sklepy muszą mieć przede
wszystkim dobrze opracowane systemy wyszukiwawcze oferowanych
towarów
Sklepy oferujące towary, których zakup wymaga zastanowienia. Klient
powinien mieć możliwość porównywania towarów, tak, aby miał
pewność, że dokonuje właściwego wyboru
Sklepy zajmujące się sprzedażą towarów konfigurowanych, a więc takich,
których cena zależy od wybranych przez klienta elementów
Sklepy oferujące towary, których skatalogowanie znacznie ułatwia
przeszukiwanie całego asortymentu
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 5
październik 2002
Programy do obsługi internetowego sklepu















Supermarket (Polskie Sieci Informatyczne)
Microsoft Merchant Server (z którego korzysta firma Optimus)
Inter-Market 3D (Microsoft)
EgoServer (Encanto)
Web-Speed (CSBI -> Computerland S.A.)
isklep (PDi)
StoreFront Web Creator (Margmidlun)
ViaCart (Vilgorin Sofrware Systems Development)
eAuthor/Store Builder (HyperAct Inc.)
SM Market (SuperMedia)
Sprzedaż On-Line (Polska On-Line)
IBM Net.Commerce 3.1. (IBM)
Intershop 3 Merchant Edition, INTERSHOP Mall 1.0 (Intershop)
WYSTAWA WWW (BIS)
..... wiele innych, w tym dedykowane do poszczególnych sklepów
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 6
październik 2002
Aspekty prawne
 Dość złożone, patrz http://panda.bg.univ.gda.pl/~m2000/a1.htm#okp

W polskim prawie praktycznie brak jest przepisów odnoszących się stricte
do Internetu.
 Regulacja sieci informatycznych ogranicza się w zasadzie do kwestii
wydawania zezwoleń (koncesji) providerom.
 Na gruncie prawa polskiego, prezentowanie towarów na witrynach WWW
nie jest ofertą, lecz zaproszeniem do składania ofert. Takie zaproszenie do
składania ofert nie ma waloru czynności prawnej.
 Np. powstaje możliwość złożenia zamówienia w odpowiedzi na ofertę,
przez osobę trzecią, bez wiedzy tego, kto występuje jako osoba składające
to zamówienie (oświadczenie "podpisane cudzym nazwiskiem"). Zgodnie z
przepisami, nie powstają skutki prawne po stronie osoby, króra padła ofiarą
takiego "podszywania się" pod nią, co ma konsekwencje dla realizującego
zamówienia sklepu internetowego.
 Podpis elektroniczny, szyfrowanie z kluczem asymetrycznym – odpowiednie
ustawy wymagają pracy nad powszechnym wdrożeniem.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 7
październik 2002
Opodatkowanie - koncepcje


Kwestie związane z opodatkowaniem obrotu handlowego w Sieci budzą
kontrowersje i rodzą wiele nowych problemów.
Generalnie w tej problematyce dominują 3 podejścia:
 uczynienie handlu w Internecie strefy wolnej od opodatkowania - swoistej duty free.
Taką koncepcje preferują USA: -> deklaracja prezydenta Clintona z 1 czerwca 1997
roku, zatytułowana: A Framework For Global Electronic Commerce.
 stworzenie dla handlu elektronicznego całkowicie nowego, specyficznego, ściśle
dostosowanego dla celów Sieci systemu podatkowego.
 dostosowanie tradycyjnego systemu podatkowego dla celów handlu elektronicznego,
z uwzględnieniem specyfiki tego nowego rodzaju handlu. Pogląd Unii Europejskiej w
dokumencie: European Initiative in Electronic Commerce z 15 kwietnia 1997 roku.

Inna koncepcja: wprowadzenie tzw. bit tax - podatku od przekazywanej w Sieci
informacji (podatek od bitów). Wysokość płaconego podatku zależy od ilości
przesyłanych bitów.
 Ograniczenie ilości materiałów bezużytecznych, które jedynie zaśmiecają Sieć,
stworzenie skutecznej ochrony własności intelektualnej w Sieci.
 Internauci źle reagują na wszelkie ograniczenia swobody "surfowania" po Sieci.
 Kto ma prawo oceniać co jest w Sieci wartościowe, a co nie?
 Fałszywe załozenie, że każda jednostka informacji ma tę samą wartość.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 8
październik 2002
Podatek VAT - podatek od towarów i usług

USA stoi na stanowisku, aby z Internetu utworzyć strefę wolną od
podatku. Unia Europejska zajmuje stanowisko odwrotne. Czy VAT w
Sieci będzie ściągalny?
 Australia wprowadziła w swoim ustawodawstwie przepis, w myśl którego za
sprowadzenie przez Internet z zagranicy powyżej 8 płyt kompaktowych należy
zapłacić podatek VAT. Ale policja podatkowa nie jest w stanie ustalić tych, którzy
takiego podatku nie zapłacą.
 Kanada wprowadziła przepis zazwalający na pobieranie tego podatku od
zamawianych w Sieci produktów, niezależnie od tego, czy wysyłane są pocztą,
czy ściągane drogą elektroniczną. Ale klienci sami (sic!) podają stawkę.
 Holandia zamierza otwierać wszystkie przesyłki, w których mogłyby (sic!)
znajdować się płyty kompaktowe sprowadzone z innych krajów poprzez Sieć.

Proponuje się szereg rozwiązań mających na celu zapewnienie
ściagalności VAT. Jak dotąd, wszystkie złe.
 Na przeszkodzie stoi demokratyczny i powszechny charakter Sieci, która bez
scentralizowanej kontroli (brrr...!) w istocie uniemożliwia ingerencję fiskusa
w wirtualne transakcje.
 Internet może implikować całkowicie nowe rozwiązania prawne.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 9
październik 2002
Miejsce pobierania podatku



Jest to zasadnicza kwestia związana z praktyczną realizacją
egzekwowania obowiązku podatkowego.
W przeciwieństwie do handlu tradycyjnego, handel elektroniczny nie jest
dokonywany w konkretnym miejscu, lecz w cyberprzestrzeni, co ma
szczególne znaczenie w obrotach międzynarodowych.
W państwach Unii Europejskej zasadą jest, że obowiązkiem podatkowym
objęty jest dostawca, a nie odbiorca. Pozostaje problem ustalenia miejsca
pobierania podatku, szczególnie w obrotach międzynarodowych.
 Podstawą objęcia obowiązkiem podatkowym danej osoby jest jego stała
siedziba w danym kraju.
 Jeżeli chodzi o usługi ze sfery dóbr niematerialnych, podatek jest pobierany
w miejscu siedziby nabywcy.
 Jeżeli natomiast przyjąć założenie, że dla określenia miejsca pobrania
podatku decydujące znaczenie ma lokalizacja serwera, pojawia się problem
tzw. rajów podatkowych (tax havens), czyli metod na omijanie obowiązku
podatkowego.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 10
październik 2002
Klasyfikacja umów on-line

Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje umów zawieranych w sieci Internet:
 typowe umowy on-line - dotyczą specyficznych usług on-line, a wiec
transakcje kupna/sprzedaży, które mogą być realizowane natychmiastowo,
przez Sieć
 atypowe umowy on-line - (nazwa błędnie sugeruje, że ten typ umów nie jest
odpowiedni dla komercyjnego Internetu); przedmiotem jest zamawianie
określonych towarów przez Sieć i ich fizyczna dostawa tradycyjnymi
metodami do klienta.

Przykłady typowych umów on-line:
 kupno informacji
 korzystanie z baz danych
 usługi na życzenie (on demand); video on demand, Newsgroups, BBS
 umożliwienie dostępu do Sieci
 przekazywanie poczty elektronicznej
 sprzedaż software'u (oprogramowania)
 przesyłanie użytkownikom określonych materiałów (direct mailing)
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 11
październik 2002
Wirtualne sklepy polskie (niektóre)

HBM Wheels - akcesoria samochodowe
Helion - literatura informatyczna
Krokodyl - sprzęt audio-video i AGD
Vahalla - gry i programy multimedialne
Empik - płyty i kasety
HBZ - komputery, oprogramowanie, książki, płyty, kasety, namioty, AGD itd.
RheinWein Polska - wina reńskie i francuskie
Sklep motoryzacyjny
Dr Bucik - najlepsze obuwie świata

Vivid.pl – muzyka, filmy, książki, multimedia, zabawki

Upside Down - odzież młodzieżowa i zapalniczki
Nahlik Soft - oprogramowanie
NetBook - książki
Dom Wydawniczy ABC - księgarnia prawnicza
Perfumeria - perfumy damskie i męskie
Vivat - prezenty świąteczne













K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 12
październik 2002
Formy płatności za towary zakupione przez Sieć
 klient płaci przy zamawianiu towarów
 klient płaci przy odbiorze zamówionych towarów (rozwiązanie niedobre)

Dwa typy płatności za towary zakupione przez Sieć:
 tradycyjny sposób zapłaty - od którego powinno się odchodzić
 elektroniczy sposób zapłaty

Tradycyjne sposoby zapłaty za zakupione przez Sieć towary:
 przelew bankowy
 przekaz na konto (przekaz pieniężny)
 zaliczenie pocztowe (płatność przy odbiorze)
 czek

Elektroniczne sposoby zapłaty za zakupione przez Sieć towary:
 karta kredytowa
 czeki elektroniczne (Digital Checks, Digital Bank Checks)
 system kontowy
 Smart Cards (elektroniczna portmonetka)
 elektroniczny (cyfrowy) pieniądz - (elektroniczna gotówka E-Cash firmy DigiCash)

Inne (na razie w opracowaniu, m.in. płatność poprzez SMS)
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 13
październik 2002
Płatności kartą płatniczą
Visa, Europay
organizacja kart płatniczych
płaci za usługi
płaci za usługi
Wydawca karty
(np. PKO)
obciąża rachunek
klienta kwotą
transakcji 100 zł
Klient – posiadacz
karty
prowizja dla wydawcy
opłaty za
posiadanie
karty
płaci za obsługę
transakcji
kartowej np. 3%
dokonuje zakupu za 100 zł
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 14
eService – agent
rozliczeniowy
rozlicza
transakcję
97 zł
akceptant – punkt
handlowo-usługowy
październik 2002
Uczestnicy transakcji kartowej





Organizacja płatnicza zrzeszająca banki – wydawców kart, np. Visa
International, Europay International, lub American Express.
Emitent kart, najczęściej bank, np. PKO BP.
Centrum autoryzacyjno-rozliczeniowe, np. eService przetwarzające i
rozliczające transakcje kartowe we współpracujących z nim placówkach
(akceptanci)
Posiadacz karty upoważniony przez emitenta do dokonywania płatności
bezgotówkowych za zakupione towary i usługi oraz pobierania gotówki z
bankomatu.
Akceptant, czyli punkt handlowo-usługowy honorujący karty na
podstawie umowy zawartej z jednym z centrów rozliczeniowych.
Koszt transakcji: prowizje dla wszystkich uczestników w/w cyklu + koszta połączeń
telekomunikacyjnych. W sumie: koszta dość spore, które uniemożliwiają tzw. mikropłatności, np. zakupy za 5 zł.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 15
październik 2002
Perspektywy rozwoju e-handlu w Europie

Europa jest w tyle za USA w rozwoju komercyjnego Internetu. Przyczyny:
 Obsesyjne dążenie Unii Europejskiej do opodatkowania działalności komercyjnej w
Internecie.
 Hamowanie rozwoju sieciowego handlu przez związki zawodowe.




W Europie Środkowo-Wschodniej - słaba infrastruktura techniczna, wysoki koszt
połączeń, mała popularność kart płatniczych.
Utrudnieniem jest mentalność i ostrożność przedsiębiorców-Europejczyków w
zakresie wykorzystania Internetu.
Europa nie ma takich tradycji w komercyjnym korzystaniu z Sieci jak USA.
Warunkiem pomyślnego rozwoju komercyjnego Internetu jest rozwój przemysłu
komputerowego jako takiego.
 W Europie brakuje mechanizmów, które zadecydowały o sukcesie branży IT w USA.
 W Europie nie ma współpracy między specjalistami branży komputerowej,
inwestorami, prawnikami oraz analitykami.
 Europejskie rynki kapitałowe są niezbyt płynne, rynki zbytu podzielone, a obywatele
obawiają się ryzyka inwestycyjnego.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 16
październik 2002
Handel elektroniczny w Polsce

Handel elektroniczny w Polsce wciąż pozostaje na wczesnym stadium rozwoju.
 Zaledwie 16% Polaków powyżej 15 roku życia, czyli niecałe 5 milionów osób, ma dostęp do
Internetu, a 11% używa go przynajmniej raz w miesiącu.
 Polscy przedsiębiorcy korzystają z Sieci w nieco większym stopniu, choć nie do celów
sprzedaży – 58% firm w Polsce ma stronę internetową, ale 92% spośród nich nie oferuje przez
Internet żadnych usług.

Najważniejszymi czynnikami, które wpływają na zwolnienie tempa rozwoju handlu
elektronicznego w Polsce, są:
 zaledwie 10,2% gospodarstw domowych posiada komputer PC
 mało rozwinięta infrastruktura telekomunikacyjna – w Polsce na 100 osób 26 posiada telefon
stacjonarny (dla porównania, średnia europejska wynosi 36)
 wysokie ceny dostępu do Internetu – średni koszt 20-godzinnego połączenia telefonicznego z
Internetem wynosi w Polsce 68 USD, znacznie wyższy niż w Europie Zachodniej i USA.
 Niskie bezpieczeństwo serwerów. W Polsce na milion mieszkańców przypada 2,5 tzw.
bezpiecznego serwera (w porównaniu do 190 w najlepiej pod tym względem rozwiniętych
USA).
 Około 33% respondentów w badaniach opinii publicznej twierdzi, że konieczność używania
karty płatniczej do zakupu dóbr w Internecie jest najistotniejszą przeszkodą dla rozwoju handlu
elektronicznego.
 Brak odpowiednich regulacji prawnych – przepisów wykonawczych dotyczących
elektronicznego podpisu, a także procedur szyfrowania
 Niski poziom wykształcenia– zaledwie około 8% dorosłych Polaków ma wyższe studia.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 17
październik 2002
E-handel a telefonia komórkowa





Telefonia komórkowa daje szansę na przyśpieszenie rozwoju handlu
detalicznego poprzez Internet.
Podobnie jak w całej Europie, w Polsce stosunkowo dużo osób korzysta z
telefonów komórkowych.
Ministerstwo Łączności szacuje, że do końca roku 2000 liczba telefonów
komórkowych osiągnie w Polsce 6,8 mln. Odpowiada to około 17% ogółu
Polaków.
Gwałtowny wzrost liczby telefonów komórkowych (w 1998 r. – o 253%)
zdaje się być najlepszą szansą dla Polski, aby dogonić Europę w ilości
osób, które dokonują zakupów poprzez Internet.
Istnieją pomysły na organizację e-handlu (płatności) poprzez telefonię
komórkową.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 18
październik 2002
Polscy użytkownicy Internetu

Aktualny odsetek populacji używający Internetu wciąż jest w Polsce dość
niski (7,5%). Ale w polskich warunkach 7,5% oznacza około 3 miliony
potencjalnych klientów, rynek ma więc już spory potencjał.
 W roku 2000 liczba internautów podwoiła się prawie w stosunku do roku
poprzedniego, osiągając poziom 15,7% (w 1999 osoby mające dostęp do
Internetu stanowiły 8,5% populacji Polaków powyżej 15 roku życia).
 Obecnie 31% polskich internautów ma dostęp do Sieci w domu, natomiast
zaledwie 1,2 mln (czyli 4%) ma dostęp do Internetu w pracy. Większość
polskich internautów to ludzie młodzi (60% spośród nich jest w wieku 15-30
lat) oraz mężczyźni (stanowią około 65%).
 Ponadto typowy internauta jest lepiej wykształcony od przeciętnego Polaka,
mieszka w wielkim mieście i zazwyczaj wykonuje pracę umysłową.

Całkowitą liczbę osób, które dokonują zakupów w Internecie (ang. eshoppers) można w Polsce oszacować na 250 000 osób, spośród których
ok. 80% to mężczyźni.
 Z zakupów w Internecie korzystają przede wszystkim zamożniejsi Polacy:
przeciętny e-shopper zarabia około 2x więcej niż przeciętny Polak (dochody
gospodarstwa domowego odpowiednio na poziomie ok. 3600 zł i ok.1800 zł).
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 19
październik 2002
Handel elektroniczny a związki zawodowe

Związki zawodowe w krajach Unii Europejskiej żądają wstrzymania
(!) rozwoju sektora handlu elektronicznego o nazwie e-services.
 E-services (określenie HP) - to świadczenie usług lub udostępnianie
informacji za pośrednictwem Sieci.
 Jest to usługa lub zasób dostępny za pośrednictwem Internetu, zapewniający
obsługę transakcji oraz wykonywanie zadań lub rozwiązywanie problemów,
który może być wykorzystywany przez ludzi i firmy.

Ostre protesty podniosły związki zawodowe we Włoszech, Hiszpanii,
Francji, Grecji i Portugalii.
 Przyczyną jest obrona miejsc pracy: wiele dotychczasowych miejsc zniknie
gdy handel na wielką skalę będzie odbywać się poprzez Sieć.
 Jest to bardzo niepokojące, oznacza ograniczenie wolnej konkurencji i
swobody wyboru.
 Patrz niszczenie zmechanizowanych krosen w Lyonie w XIX wieku.

Polska nie jest jeszcze na tym etapie, Solidarność ma inne problemy, jak
również populiści z Samoobrony i LPR.
 Nie ma jednak wątpliwości, wszystko przed nami...
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 20
październik 2002
Intranet gospodarczy

Wydzielony z publicznej sieci Internet system (sieci handlowe) służący do
prowadzenie handlu elektronicznego między firmami (segment B2B).
 Jego odrębność polega na chronionym, autoryzowanym dostępie. Dane i
dostęp do danych są chronione za pomocą specjalnych systemów
zabezpieczających, transmisja danych jest kodowana, a informacje dostępne
jedynie dla określonego rodzaju użytkowników posiadających cyfrowy
certyfikat autoryzacji.

Początkiem Intranetu gospodarczego był rok 1992 kiedy powstała
Global Trade Point Network - sieć łącząca istniejące już punkty wymiany
informacji handlowych, dokumentów i realizacji płatności.
 W 1994 pod patronatem ONZ odbyło się międzynarodowe sympozjum na
temat skuteczności i obniżenia kosztów w handlu międzynarodowym na
którym podjęto decyzję o utworzeniu tzw. Trade Points, czyli punktów
wymiany informacji gospodarczych.
 W 1997 roku w Bankoku po raz pierwszy przedstawiono bezpieczny system
wymiany informacji handlowej - Secure Electronic Trade Opportunity
System, który posiadał już system bezpieczeństwa o nazwie SEAL - Secure
Electronic Authentication Link.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 21
październik 2002
Intranet Gospodarczy tworzą między innymi...











bazy danych o firmach
informacje handlowe
sieci i węzły handlowe
przeszukiwarki biznesowe
64 Międzynarodowe Izby Przemysłowo-Handlowe
ambasady (ambasady elektroniczne)
sieci ekstranetowe otwarte i zamkniete
giełdy towarowe
potrale narodowe lub globalne
portale firmowe i informacyjne
witryny WebEDI
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 22
październik 2002
Sieci Intranetu Gospodarczego

Główne:
 Global Trade Point Network
 World Trade Centers Association
 TradeNet World
 World Trade Zone
 East Europe Business

Unifikacja sieci handlowych.
 Przy dużej ilości sieci handlowych oraz globalności Internetu naturalne jest
dążenie do unifikacji systemów elektronicznych handlu międzynarodowego.
 W Genewie powołano do życia ISETO - International Secure Electronic
Transactions Organization, czyli Międzynarodową Organizację ds.
Bezpieczeństwa Transakcji Elektronicznych.
 Międzynarodowa Unia Telekomunikacji (ITU) wraz ze Światowym Centrum
Handlu w Genewie opracowują GECN - Global Electronic Commerce
Network, czyli Światową Sieć Elektronicznego Handlu.
 Specjalny program pomocy krajom rozwijającym się: ECDC - Electronic
Commerce for Developing Countries.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 23
październik 2002
Funkcje i zalety Intranetu Gospodarczego

Funkcje:
 poszukiwanie informacji gospodarczych
 poszukiwanie informacji o firmach i potencjalnych klientach
 umieszczanie zapytań ofertowych oraz oferty - poszukiwanie partnerów handlowych
 przeprowadzanie tranzakcji handlowych - zawieranie kontraktów, realizacja płatności
 wymiana dokumentów handlowych i bankowych

Zalety:
 taniość
 dostępność
 szybkość
 pewność
 efektywność
 bezpieczeństwo
 łatwość
 oszczędność (czasu)
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 24
październik 2002
EDI (Electronic Data Interchange)

Elektroniczna wymiana danych - standardyzowanych elektronicznych
dokumentów handlowych, m.in. przez wykorzystanie sieci Internet,
między partnerami biznesowymi.
 EDI jest wykorzystywane w handlu elektronicznym w segmencie business-tobusiness.

Systemami EDI zainteresowały się najpierw wielkie firmy. Częstotliwość
zawierania kontraktów i przeprowadzania rozmów handlowych w
międzynarodowych koncernach jest duża, a więc i oszczędności
uzyskiwane dzięki korzystaniu z EDI są duże.
 Spadek kosztów własnych ponoszonych na łączności i wymianie informacji
między firmami.

Małe i średnie firmy zaczęły wprowadzać EDI trochę później, częściowo
w wyniku presji ze strony dużych firm, których są partnerami
(dostawcami, pośrednikami, odbiorcami).
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 25
październik 2002
Generacje EDI

Generacja I
stosowane głównie własne rozwiązania oprogramowania
transmisja przez kosztowne sieci prywatne,

Generacja II
postępująca standaryzacja: EDI-FACT, ANSI X12
sieci VAN (Value-Added Network) - medium transportowe
umożliwiające translację między różnymi systemami i typami
komputerów
lepsza i tańsza transmisja danych

Generacja III
wykorzystanie sieci Internet do transmisji (najtańsze medium,
zasięg ogólnoświatowy).
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 26
październik 2002
Sektory gospodarki i kraje wykorzystujące EDI

Sektory gospodarki:
 przemysł motoryzacyjny
 przemysł elektroniczny
 transport

Główne kraje wykorzystujące EDI:
 USA
 Wielka Brytania
 Niemcy
 Holandia
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 27
październik 2002
Korzyści z EDI


Oszczędności - spadek kosztów własnych ponoszonych na łączności i
wymianie inormacji między firmami.
Wzrost efektywności:
 system produkcji JIT (just-in-time)- dostarczanie części do produkcji wprost
na linie produkcyjne.
 system precyzyjnego zaopatrzenia i dostaw - Lean Supply - realizacja dostaw
na żądanie.




Uzyskanie przewagi nad konkurencją.
Szybsza reakcja na zmiany i potrzeby.
Wprowadzenie EDI w węższym zakresie (jedynie przesyłanie
dokumentów i informacji) nie wymaga żadnych zmian ani w strukturze
organizacyjnej firmy, ani w metodach jej działania.
Znaczenie symboliczne - korzystanie z EDI jest wyrazem zaufania do
partnera handlowego i chęci długoletniej współpracy.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 28
październik 2002
Standardyzacja

Ujednolicenie formatu przesyłanych informacji i danych jest
najważniejszym i niezbędnym czynnikiem warunkującym rozwój i
korzystanie z EDI.
 Partnerzy wykorzystują do tego celu jednakowe standardy i oprogramowanie
umożliwiające ich tworzenie.
 Handel elektroniczny ma charakter globalny, niezbędna jest więc
standaryzacja o zasięgu międzynarodowym.
 W ramach różnych organizacji międzynarodowych (UE, WTO, OECD itd.)
powołano specjalne komórki zajmujące się nadzorowaniem EDI oraz jej
standaryzacją.

Standardy EDI.
 EDI-FACT - (popierany przez UE i ONZ) - standard międzynarodowy
 ANSI X12 - standard amerykański
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 29
październik 2002
Przeszkody we wprowadzaniu EDI








Duże zróżnicowanie poszczególnych sektorów gospodarki
Niektóre kraje wypracowały własne standardy międzynarodowe - np.
UKEDI w Wiekiej Brytanii
Współdziałanie w skali międzynarodowej nie jest łatwe
Konflikt interesów poszczególnych grup użytkowników
Konieczność zmiany przyzwyczajeń
Brak wiedzy
Duże koszty wprowadzenia EDI - w niektórych regionach, bez pomocy
państwa, bariera nie do pokonania dla małych i średnich firm.
Nowa inicjatywa – tworzenie standardów na podstawie XML.
 nie jest jasny stosunek tej nowej fali do EDI
 istnieją opinie, że EDI jest przestarzałą technologią nie pasującą do obecnych
tendencji w zakresie rozwoju Internetu.
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 30
październik 2002
Elementy składowe dokumentu EDI
Rodzaj
Wyjaśnienie
Przykład
pole
danych
- podstawowy element informacji
- nie podlega dalszemu podziałowi
nazwisko, ulica, miasto,
kod pocztowy
segment
- tworzą go powiązane między sobą dane
- pełni rolę integratora pokrewnych ze sobą danych
- pozwala odróżnić podobne dane tworzące inny
segment
adres odbiorcy (nazwisko,
ulica, miasto, kod
pocztowy),
drugi adres odbiorcy
wiadomość zestaw transakcyjny, czyli:
- zestaw wszystkich segmentów stanowiący
kompletny dokument elektroniczny
- odpowiednik papierowego dokumentu (np.
faktury, polecenia przelewu, avisa, reklamacji)
koperta
adres dobiorcy,
drugi adres odbiorcy
nagłówek umieszczany na początku powiązanych
ze sobą wiadomości oraz stopki kończące każdą
wiadomość
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 31
październik 2002
EDI - rodzaje dokumentów, etapy komunikacji

Rodzaje dokumentów EDI:
 handlowe: katalogi, zamówienia, faktury itd.
 przewozowe: zlecenia transportowe, aviso dostaw itd.
 finansowe: przelewy, informacje o operacjach bankowych

Etapy komunikacji EDI:
 zgromadzenie danych - wprowadzanie ręcznie, importowanie z gotowych baz
danych lub arkuszy kalkulacyjnych
 translacja takiego pliku na standard EDI (z odpowiednim podziałem na
elementy składowe dokumentu EDI)
 umieszczenie dokumentu EDI w skrzynce nadawczej klienta poczty e-mail
 wysłanie poprzez sieć VAN lub sieć Internet do skrzynki odbiorczej adresata
 adresat wiadomości odbiera i dokonuje translacji otrzymanego dokumentu
EDI na format aplikacji z której korzysta
K.Subieta. SPIT, Wprowadzenie do handlu elektronicznego, Wykład 2, Folia 32
październik 2002