Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin

Klasyfikacja i oznakowanie substancji
chemicznych i ich mieszanin
Dominika Sowa
Szczecin, 8 maj 2014
Program prezentacji:
1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o
substancjach chemicznych i ich mieszaninach z dnia 25.02.2011r.
2.
• Klasyfikacja– wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie
kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich
mieszanin z dnia 10.08.2012 oraz
• oznakowanie mieszanin Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie
oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin
niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin z dnia 20.04.2012.
3. Klasyfikacja i oznakowanie substancji wg CLP
Substancja to pierwiastek chemiczny lub jego związki w stanie, w jakim
występują w przyrodzie, lub zostaną uzyskane za pomocą procesu
produkcyjnego z wszelkimi dodatkami niezbędnymi do zachowania ich
trwałości, z zanieczyszczeniami powstałymi w procesie, ale z wyłączeniem
rozpuszczalników.
Mieszanina to mieszanina lub roztwór co najmniej dwóch substancji
chemicznych.
Klasyfikacji substancji dokonuje się w celu określenia zagrożenia, jakie mogą
stwarzać podczas normalnego ich używania. Poddaje się analizie wszystkie
rodzaje
zagrożeń,
tj.:
toksyczność,
właściwości
fizykochemiczne
oraz
ekotoksyczne.
Podstawą klasyfikacji substancji są szczegółowe badania substancji, zebrane w
dossier substancji, które przedstawia się Europejskiej Agencji Chemikaliów,
podczas rejestracji substancji.
Klasyfikacji mieszanin chemicznych dokonuje się poprzez analizę ich
właściwości, bądź na podstawie zawartości substancji niebezpiecznych w
mieszaninie. Szczegółowe wytyczne podaje Rozporządzenia Ministra Zdrowia w
sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin
z dnia 10.08.2012.
Po 1 czerwca 2015 klasyfikacja mieszanin będzie przeprowadzana na podstawie
wytycznych Rozporządzenia CLP.
UTLENIAJĄCE
BARDZO TOKSYCZNE
TOKSYCZNE
SZKODLIWE
WYBUCHOWE
SUBSTANCJE I
MIESZANINY
NIEBEZPIECZNE
ŻRĄCE
SKRAJNIE ŁATWOPALNE
WYSOCE ŁATWOPALNE
ŁATWOPALNE
NIEBEZPIECZNE
DLA
ŚRODOWISKA
MUTAGENNE
SZKODLIWE NA
ROZRODCZOŚĆ
UCZULAJĄCE
RAKOTWÓRCZE
Substancje i mieszaniny są niebezpieczne, kiedy zaklasyfikowano je do co
najmniej jednej z poniższych kategorii:
1. Wybuchowe
2. Utleniające – ich reakcje z innymi substancjami są wysoce
egzotermiczne
3. Skrajnie łatwopalne – ciecze, o wyjątkowo niskiej temperaturze wrzenia
(<35°)i zapłonu (0°), gazy, które w kontakcie z powietrzem palą się w
normalnych warunkach
4. Wysoce łatwopalne – w kontakcie z powietrzem mogą się nagrzewać i
zapalić bez dostarczania energii,
o bardzo niskiej temperaturze
zapłonu(<21°), w kontakcie z wodą wydzielają łatwopalne gazy
5.
Łatwopalne – ciecze, które mają niską temperaturę zapłonu (21-55°)
6. Bardzo toksyczne – połknięcie, wchłonięcie drogą oddechową, kontakt
ze skórą bardzo małych ilości może powodować zgon lub ostre,
przewlekłe niekorzystne skutki zdrowotne
7. Toksyczne – małe ilości
8. Szkodliwe
9. Żrące – w kontakcie z tkankami mogą powodować ich zniszczenie
10.Drażniące – krótkotrwały, długotrwały lub powtarzający się kontakt ze
skóra lub błona śluzową może powodować ich stany zapalne
11.Uczulające – wchłonięcie przez wdychanie lub kontakt ze skórą może
powodować stan nadwrażliwości i niekorzystny wpływ na zdrowie
12.Rakotwórcze – mogą powodować raka lub przyczynić się do wzrostu
częstości jego występowania
13. Mutagenne – mogą być przyczyną wad genetycznych lub wzrostu częstości
ich występowania
14.Działające szkodliwie na rozrodczość – mogą powodować szkodliwe skutki u
potomstwa lub uszkadzać funkcje rozrodcze
15.Niebezpieczne dla środowiska – mogą natychmiast lub z opóźnieniem
powodować zagrożenie dla co najmniej jednego składnika środowiska
Opakowania
substancji
niebezpiecznych
i
mieszanin
niebezpiecznych
wprowadzanych do obrotu muszą być odpowiednio oznakowane w celu
zapewnienia jak najwyższej ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego.
Elementy, które muszą znaleźć się na opakowaniu substancji lub
mieszaniny niebezpiecznej
1. Nazwę, która pozwoli na jednoznaczne określenie substancji lub mieszaniny
2. Nazwę, adres siedziby i numer telefonu przedsiębiorcy lub osoby fizycznej, która
wprowadza substancję lub mieszaninę do obrotu
3. W przypadku mieszanin niebezpiecznych – nazwy substancji powodujących
klasyfikację, obecne w mieszaninie w ilości większej lub równej wartości
granicznej. Powinno wystarczyć maksymalnie 4 substancje, do odpowiedniego
zidentyfikowania zagrożenia
4. Znak lub znaki ostrzegawcze i napisy określające zagrożenie
5. Zwrot lub zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (zwroty R), w przypadku środków
ochrony roślin dodatkowe zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia
6. Zwrot lub zwroty bezpiecznego stosowania (zwroty S), w przypadku środków
ochrony roślin dodatkowe zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia. Powinno
znaleźć się maksymalnie 6 zwrotów.
7. Nominalna ilość mieszaniny musi znajdować się na opakowaniu.
8. Rozmiar oznakowania (czcionka, wielkość znaku ostrzegawczego) ma wymiary
zależne od pojemności opakowania.
9. Opakowanie substancji lub mieszaniny niebezpiecznej wprowadzanej do obrotu
na terytorium Polski, powinno być sporządzone w języku polskim.
10. Numer WE, jeśli jest przypisany do substancji, oraz wyrazy „Numer WE”
11. Nie wolno:
• umieszczać oznaczeń wskazujących, że substancja lub mieszanina nie są
niebezpieczne.
• stosować opakowań, które kształtem lub kolorem mogą przyciągać uwagę
dzieci lub wprowadzać konsumenta w błąd
• stosować opakowań wyglądających jak opakowanie produktu spożywczego
lub paszowego.
Znak ostrzegawczy
Symbol
Znaczenie znaku
ostrzegawczego
T+
bardzo toksyczny
T
toksyczny
Xn
szkodliwy
C
żrący
Xi
drażniący
N
Niebezpieczny dla
środowiska
E
wybuchowy
O
utleniający
F+
Skrajnie łatwopalny
F
Wysoce łatwopalny
Jednoznaczna nazwa
mieszaniny
Nazwy substancji
niebezpiecznych
Określenie zagrożenia
Piktogram i symbol
zagrożenia
Zwroty R
Zwroty S
Dane
przedsiębiorstwa
Ilość nominalna
W
celu
ujednolicenia
przepisów
w
Unii
Europejskiej
wprowadza
się
Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów GHS, poprzez
Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i
mieszanin z dnia 16 grudnia 2008 - CLP
Międzynarodowe, ujednolicone podejście do oznakowania, klasyfikowania i
przekazywania informacji w postaci etykiet i kart charakterystyki ułatwi swobodny
handel międzynarodowy obniżając ryzyko dla zdrowia i środowiska naturalnego.
Rozporządzenie CLP wprowadza się poprzez kolejne etapy.
Od 1 grudnia 2010 roku substancje chemiczne są klasyfikowane i pakowane
według zasad CLP.
Mieszaniny do 1 czerwca 2015 roku są klasyfikowane i pakowane wg starych
zasad.
Substancje są oznakowane wg CLP, jednak w karcie charakterystyki widnieje
podwójna klasyfikacja – ze względu na konieczność klasyfikacji mieszanin.
CLP ustanawia wykaz substancji wraz ze zharmonizowaną na poziomie
wspólnoty klasyfikacją i oznakowaniem.
Zwroty R ryzyka = Zwroty H zagrożenia
Zwroty S wskazujące środki ostrożności= zwroty P
Zwroty P są podzielone na grupy: ogólne, zapobiegania, reagowanie,
przechowywania, usuwanie
Hasło ostrzegawcze: uwaga lub niebezpieczeństwo (wg Tabeli)
Powinno zmieścić się maksymalnie 6 zwrotów środków ostrożności
Znak ostrzegawczy
Znaczenie znaku ostrzegawczego
Wybuchowe, samoreaktywne, nadtlenki
organiczne
Łatwopalne, samoreaktywne, nadtlenki
organiczne, samonagrzewające się,
substancje, mieszaniny, które w kontakcie
z wodą uwalniają palne gazy
utleniające
Gazy pod ciśnieniem
Powodujące korozję metali, żrące,
powodujące poważne uszkodzenie oczu
Znak ostrzegawczy
Znaczenie znaku ostrzegawczego
toksyczna
Toksyczność ostra kat 4., działanie drażniące
na skórę, uczulające na skórę, drażniące na
oczy, toksyczne działanie na narządy
krytyczne przy narażeniu jednorazowym kat.
3
Powoduje zagrożenie dla zdrowia
(mutagenny, rakotwórczy, narażenie
spowodowane aspiracją, uczulające układ
oddechowy)
Zagrożenie dla środowiska naturalnego
Dane
przedsiębiorstwa
Nazwa i
numer
substancji
piktogram
Hasło
ostrzegawcze
Zwroty H
Zwroty P
Ilość nominalna