CHARAKTERYSTYKA ROZWOJOWA DZIECKA 3 – 4 LETNIEGO Dzieci trzyletnie znajdują się w pierwszej fazie okresu przedszkolnego, w którym dokonują się dynamiczne i intensywne przemiany rozwojowe. W wieku 4 lat rozpoczyna się okres średniego dzieciństwa, który trwa do 6 roku życia. Wśród różnych sfer rozwoju dzieci 3 i 4 letnich można wyróżnić: • rozwój fizyczny i motoryczny • procesy poznawcze • rozwój sprawności językowej i komunikacyjnej • rozwój emocjonalny • rozwój społeczny • rozwój osobowości • rozwój moralny 4- latka U DZIECKA 3 LETNIEGO: - następuje wyraźnie szybszy przyrost wysokości ciała niż jego ciężaru, - wydłuża się tułów i kończyny, natomiast głowa rośnie minimalnie, - mięśnie i układ kostny są słabe, - intensywnie zwiększa się masa mózgu, jego wielkość, - jest to wiek najbardziej intensywnego rozwoju motorycznego (sprawnie chodzi, biega, skacze, wspina się, pokonuje przeszkody), Dziecko: - nie jest wytrzymałe na wysiłek fizyczny, - opanowuje czynności samoobsługowe: mycie, jedzenie, ubieranie, sprzątanie, - potrafi rysować i malować stosując zamaszyste i szerokie ruchy ręki oraz ugniatać elastyczny materiał plastyczny, - w tym wieku może: uprawiać gimnastykę, uczyć się jazdy na nartach, łyżwach, rowerze, zapoznawać się z pływaniem DZIECKO 4 LETNIE: - ma wszystkie zęby mleczne, - swobodnie porusza się chodząc i biegając, - jest samodzielne w zakresie samoobsługi, - następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybszego rośnięcia kończyn, - jest coraz sprawniejsze, szybsze, ruchy jego są coraz bardziej skoordynowane, - ma dużą potrzebę ruchu, -nie potrafi długo skupić się na wykonywanej czynności Dziecko 4 letnie: - rysuje to co wie, tak jak wie i na ile pozwalają mu jego umiejętności, - ma pewniejszy chwyt (kredki, pędzla, ołówka), - ma właściwe napięcie mięśni dłoni oraz nacisk kredki na papier, - rysuje koła, trójkąty i czworoboki, krzyżyki, iksy, szyny, - coraz dokładniej koloruje swoje rysunki i kolorowanki, - potrafi poprawnie trzymać nożyczki i wycinać po narysowane linii prostej, - toczy kulki, wałeczki, łączy je i nadaje im kształty, - maluje na temat i przedstawia bardzo konkretne obiekty Dziecko 3 letnie: - myśli sensoryczno – motorycznie, - poznaje otaczający świat wielozmysłowo – polisensorycznie, - odróżnia kolory, choć nie potrafi ich nazwać, - lepiej zapamiętuje te treści, które są ze sobą połączone w logiczną całość, - potrafi zaśpiewać piosenkę, - uwaga i pamięć mają charakter mimowolny, - tworzy swój świat na niby, zaczyna fantazjować Dziecko 4 letnie: - uczy się cały czas poprzez działanie (manipuluje, konstruuje, ogląda, obserwuje), - odróżnia pismo od tego, co nim nie jest, - rozróżnia barwy i ich odcienie, - poprawnie podaje kolejność zdarzeń, -utrzymuje w umyśle coraz większą liczbę liter, słów, cyfr, -ma pamięć bardziej pojemną, dokładniejszą i dłuższą, - pojawiają się pierwsze strategie zapamiętywania, - ma uwagę dowolną, - może się skoncentrować na 10 – 20 minut Dziecko 3 letnie: - zna około 1000 słów (przede wszystkim rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki), - wykazuje tendencje do tworzenia neologizmów, - potrafi budować proste pod względem gramatycznym zdania rozwinięte, - mowa egocentryczna Dziecko 4 letnie: - zna ok. 1500 słów i zadaje wiele pytań, - buduje zdania złożone, -używa większej liczby rzeczowników i przyimków, - dzieli wyrazy na sylaby, tworzy rymowanki, - może pisać pierwsze litery i np.: swoje imię, - chętnie słucha długich historii, bajek, - potrafi śledzić przebieg akcji, - dostrzega związki przyczynowo – skutkowe i chronologiczne, - jest bardzo rozmowne i aktywne na zajęciach, - rozumie znaczenie komunikacji interpersonalnej, - nabywa umiejętności do wyrażania rozkazów, poleceń i pragnień („ja chcę…, ja wolę…”), - ma bogatą wyobraźnię DZIECKO 3 LETNIE: - nie umie tłumić swych przeżyć emocjonalnych, - uczucia dzieci cechuje afektywność i impulsywność, - emocje są silne, gwałtowne lecz krótkotrwałe, - dziecko jest nietrwałe i zmienne w swych uczuciach (labilność uczuciowa), - z byle powodu wpada w złość, płacze i obraża się, -zaczynają się pojawiać przejawy uczuć wyższych, np. uczucia estetyczne, - pojawiają się przejawy własnej woli, -ważną sprawą jest odróżnienie przejawów woli od uporu! DZIECKO 4 LETNIE: - rozumie emocje własne i innych osób, - jest nie do opanowania emocjonalnie, - mówi brzydkie słowa, powraca do nich z upodobaniem, - przeżywa różne lęki (słuchowe, przed ciemnością, przed wyjściem mamy), - rozładowuje napięcie emocjonalne poprzez: • ssanie palca podczas snu, • pobudzenie motoryczne np.: ucieka, kopie, pluje, robi miny, • pobudzenie werbalne np.: przechwalanie się, celowe koślawienie języka, DZIECKO 3 LETNIE: - jest egocentryczne, czyli za centrum zainteresowania uważa siebie, - kontakty społeczne nawiązuje przede wszystkim z rodzicami, rodzeństwem, - nie bawi się z kolegą, lecz obok niego, - chętnie naśladuje dorosłych, -nie jest w stanie dłużej współdziałać z innymi dziećmi, uzgadniać planów wspólnej zabawy, -powoli zaczyna rozgraniczać między: ja – moje, ty – twoje DZIECKO 4 LETNIE: - uczy się poprzez zabawę, - nie potrafi długo skupić się na wykonywanej czynności, - przechodzi od jednej aktywności do drugiej, - jest w stanie poświęcić dużo czasu, energii na organizowaniu miejsca zabawy, - potrafi swoje pragnienia, oczekiwania wyrazić słownie, - bawi się w grupie, - pojawiają się pierwsze oznaki przyjaźni, - jest zdolne do refleksji nad własnym zachowaniem i potrafi je ocenić U DZIECKA 3 LETNIEGO: - zaczynają się kształtować podstawowe zręby osobowości, - dziecko nie zna swoich możliwości w nowych sytuacjach, -zaczyna się rozwijać obraz własnej osoby, na który składają się: • imię, • posiadane rzeczy, • codzienne zachowania DZIECKO 4 LETNIE: - usiłuje upodobnić się do modela (matka – dziewczynki, ojciec – chłopcy), - rozwija zdolność samokontroli, - zaczyna planować swoje działania, -odróżnianie siebie od innych, co wyraża się m. in. w używaniu zaimków osobowych "mój" i "twój", - rozwija swoją samoocenę DZIECKO 4 LETNIE: - chce poznawać normy obowiązujące w społeczeństwie, a najlepiej zapamiętuje to, co zaobserwowało w zachowaniach swoich najbliższych dorosłych, - jeśli dorosły mówi jedno, a robi drugie - uczy się od niego tego drugiego, - potrafi rozpoznać dobro i zło, -wskazuje właściwe i niewłaściwe zachowanie bohaterów, - zaczyna odczuwać wstyd i winę, -lubi łamać zasady i przeciwstawiać się poleceniom - Trzylatek myje ręce i twarz, nie mocząc ubrania i wyciera je ręcznikiem, - Potrafi samodzielnie jeść, doskonali te umiejętność w zabawie lalkami, - Stara się wyręczać dorosłych w prostych czynnościach, np. podaje różne przedmioty Drodzy Rodzice! Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się inaczej, więc wiadomości tu zawarte mają charakter wyłącznie informacyjny. Jeśli coś cię niepokoi skontaktuj się z lekarzem, bądź porozmawiaj z wychowawcą w grupie. - Był przy dziecku i podtrzymywał w osiągnięciu celu: ma zachęcać, przypominać i podpowiadać, to co dziecko ma robić. - Okazywać radość, gdy dziecko osiągnie cel, gdyż w ten sposób dziecko uczy się odczuwać zadowolenie z wykonywania czynności. - Należy być cierpliwym i systematycznym, bo dziecko musi wiele razy wykonywać czynność nim ją opanuje a potem ćwiczyć, aby przybrała postać nawyku. Co potrafi czterolatek: - samodzielnie załatwia potrzeby fizjologiczne, - potrafi posługiwać się widelcem i łyżką, - ubiera się i rozbiera samodzielnie, - potrafi myć zęby, - sprząta po sobie zabawki, - podejmuje próbę zapinania guzików Rodzicu! Pamiętaj, iż to tylko orientacyjne normy. Twoje dziecko jest indywidualnością i rozwija się zgodnie z własnym rytmem. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, nie bój się pytać lekarza lub wychowawcy. Jak możesz pomóc swojemu dziecku? - Pozwól dziecku na pewną samodzielność, np: daj mu możliwość oddalenia się od siebie na placu zabaw (oczywiście w zasięgu wzroku), pozwól nakryć do stołu, nalać soku do szklanki. - Jeśli używa brzydkich wyrazów powiedz, że w waszym domu takie słowa są nie do przyjęcia i tłumacz, że są ogólnie przyjęte normy, których ludzie powinni się trzymać. W razie nieposłuszeństwa zagroź karą i bądź konsekwentna/y. - Czytaj dziecku i zachęcaj do samodzielnego poznawania liter. Próbujcie czytać napisy na pudełkach po żywności, tytuły w gazetach, itp. - Naucz dziecko waszego numeru telefonu i adresu. - Ponieważ czterolatek uwielbia „sprawdzać się” i ma przy tym niespożytą energię, wymyślaj zabawy ruchowe pełne skakania, biegania, wspinania, odnajdywania rzeczy i różnych niespodzianek. - Bawcie się w zabawy tematyczne, np.: sklep, teatr. Dzięki nim możesz uczyć dziecko pożądanych zachowań.