Wyrok - Administracja

Dr Monika Latos – Miłkowska, WPIA UW
OPINIA 310 DOR 2013
1. Treść zadanego pytania
Czy przy ustalaniu w drodze zarządzenia świadczeń dodatkowych dla prezesa zarządu spółki
miejskiej(o których mowa w art. 5 ust. 2 i art. 11 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o
wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi oraz §2 rozporządzenia
Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego wykazu
świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznawane osobom kierującym niektórymi
podmiotami prawnymi oraz trybu ich przyznawania) a dokładnie nagrody jubileuszowej
można stosować zapis, że nagroda jubileuszowa przyznawana będzie zgodnie z zakładowym
regulaminem wynagradzania, w przypadku gdy zapisy Regulaminu wynagradzania
pracowników spółki w tym zakresie są znacznie korzystniejsze od proponowanych w ww.
rozporządzeniu(np. pierwsza nagroda jubileuszowa już po 15 latach pracy). Zaznaczam, że
przepisy
regulaminu
wynagradzania
spółki
obowiązują
wszystkich
pracowników
zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę za wyjątkiem m.in. Członków Zarządu Spółki,
jednak wprowadzone jest w Regulaminie zastrzeżenie, że do członków zarządu stosuje się
zapisy dotyczące nagród jubileuszowych.
2. Sentencja odpowiedzi

Postanowienie regulaminu wynagradzania, o którym mowa w pytaniu, dotyczące
nagrody jubileuszowej dla pracowników zarządzających zakładem pracy należy uznać
za niezgodne z prawem i niewiążące. Narusza bowiem zakaz regulowania warunków
wynagradzania dla tej kategorii pracowników wynikający z art. 24126 § 2 k.p.

Kwestię nagrody jubileuszowej dla pracowników zarządzających zakładem pracy
należy rozpatrywać na gruncie ustawy o wynagradzaniu osób zarządzających
niektórymi osobami prawnymi oraz wykonującego ją Rozporządzenia.

Zdaniem SN z § 2 ust. 2 Rozporządzenia w zw. z art. 24126 k.p. wynika, że jeżeli
sprawa nagrody jubileuszowej jest uregulowana w zakładowym układzie zbiorowym
pracy (lub regulaminie wynagradzania) danego pracodawcy, to jest to przypadek
„określenia przez ten układ uprawnień do nagrody jubileuszowej” w rozumieniu § 2
ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r., w takim zaś
wypadku zastosowanie ma art. 24126 § 2 k.p., co tym samym oznacza, że wyłączone
jest przyznanie tej nagrody na podstawie § 2 ust. 2 pkt. 1 tego rozporządzenia.

W świetle literalnego brzmienia § 2 ust. 2 Rozporządzenia można również bronić
odmiennej wykładni niż zaproponował SN, w myśl której wobec zakazu regulowania
warunków wynagradzania za pracę w zakładowych układach zbiorowych pracy oraz
regulaminach wynagradzania – na gruncie § 2 ust. 2 rozporządzenia mamy do
czynienia z sytuacją, w której zakładowy układ zbiorowy pracy i regulamin
wynagradzania nie określa uprawnień do nagrody jubileuszowej dla osób wskazanych
w § 1 rozporządzenia. Co za tym idzie - jeżeli nie ma również ponadzakładowego
układu zbiorowego pracy, określającego nagrodę jubileuszową w odniesieniu do osób
zarządzających zakładem pracy - może być ona w takiej sytuacji przyznana w
wysokości określonej w § 2 ust. 2 pkt. 1 Rozporządzenia.

Art. 5 oraz art. 7 – 12 ustawy o wynagradzaniu osób zarządzających niektórymi
podmiotami prawnymi mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że nie
ma do nich zastosowania zasada uprzywilejowania pracowników.

Wobec bardzo daleko idących wątpliwości interpretacyjnych jakie powstają na
gruncie przepisów ustawy kominowej bezpiecznym rozwiązaniem jawi się w takiej
sytuacji nieprzyznanie nagrody jubileuszowej. Prawo do niej nie może w stosunku do
prezesa spółki gminnej wynikać z regulaminu wynagradzania (art. 24126 § 2 w zw. z
art. 722 § 5 k.p.), a przepisy ustawy kominowej i wydanego na jej podstawie
rozporządzenia przewidują możliwość (a nie obowiązek) przyznania takiego
świadczenia.
3. Krótki opis stanu faktycznego
Por. pkt 1.
4. Podstawa prawna udzielanej odpowiedzi

Art. 24126 § 2 i art. 772 § 5 k.p.

Art. 5 oraz art. 11 ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących
niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U.2013, poz. .254 j.t. )

§ 2 Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń
dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami
prawnymi (Dz.U. 2003, nr 14, poz. 139).
5. Uzasadnienie
W pierwszej kolejności należy rozważyć zgodność z prawem postanowienia regulaminu
wynagradzania, w myśl którego do osób zarządzających zakładem pracy stosuje się określone
w regulaminie wynagradzania zasady przyznawania nagrody jubileuszowej. Zgodnie z art.
24126 § 2 k.p. układ zakładowy nie może określać warunków wynagradzania pracowników
zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, w rozumieniu art. 128 § 2 pkt. 2, oraz
osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie nić stosunek pracy. Z przepisu tego
wynika zatem zakaz uregulowania w układzie zakładowym zasad wynagradzania osób
kierujących zakładem pracy. Zakaz ten na mocy odesłania w art. 772 § 5 k.p. stosuje się
również do regulaminu wynagradzania. Nagroda jubileuszowa, w myśl utrwalonej w
literaturze i judykaturze wykładni, stanowi (wbrew jej nazwie) składnik wynagrodzenia za
pracę (por. m.in. B. Wagner, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2011, s.
459, wyrok SN z 9 września 2004 r. I PK 423/03, OSNP 2005, nr 6, poz. 83, wyrok SN z 13
października 1999 r. I PKN 159/99, OSNAPIUS 2001, nr 4, poz. 109). Nagroda jubileuszowa
mieści się zatem w pojęciu warunków wynagradzania pracowników zarządzających w
imieniu pracodawcy zakładem pracy w rozumieniu art. 24126 § 2 k.p. i jako taka nie może być
przedmiotem regulacji w odniesieniu do tych osób ani w zakładowym układzie zbiorowym
pracy, ani w regulaminie wynagradzania (por. m.in. wyrok SN z dnia 16 lutego 2005 r. I PK
174/04, wyrok SN z 9 września 2004 r. I PK 423/03, OSNP 2005, nr 6, poz. 83). Co za tym
idzie postanowienie regulaminu wynagradzania, o którym mowa w pytaniu, dotyczące
nagrody jubileuszowej dla pracowników zarządzających zakładem pracy należy uznać za
niezgodne z prawem. Narusza bowiem zakaz regulowania warunków wynagradzania dla tej
kategorii pracowników wynikający z art. 24126 § 2 k.p. Postanowienie to należy w związku z
tym uznać za nieobowiązujące. Wprawdzie art. 24126 § 2 nie przewiduje wprost takiej sankcji,
jednakże uprawnione wydaje się w tym przypadku stosowanie per analogiem art. 9 § 4 k.p.
przewidującego nieobowiązywanie postanowień autonomicznych źródeł prawa pracy
naruszających zakaz dyskryminacji.
Przyjęcie takiego wniosku oznacza, że kwestię ewentualnej nagrody jubileuszowej dla
pracowników zarządzających zakładem pracy należy rozpatrywać na gruncie ustawy o
wynagradzaniu osób zarządzających niektórymi osobami prawnymi oraz wykonującego ją
Rozporządzenia w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być
przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi. Potwierdza to wyrok SN z
dnia 11 lutego 2005 r. I PK 167/04 (OSNP 2005, nr 20, poz. 316) zgodnie z którym
pracownikom, których dotyczy ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących
niektórymi podmiotami prawnymi może być przyznana nagroda jubileuszowa na podstawie §
2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego
wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi
podmiotami prawnymi, oraz trybu ich przyznawania (Dz.U. Nr 14, poz. 139) lub mogą oni
nabyć prawo do tej nagrody na innej podstawie. Nabycie prawa do tej nagrody przez osoby
zarządzające zakładem pracy w imieniu pracodawcy jest niemożliwe na podstawie
postanowień zakładowego układu zbiorowego pracy (art. 24126 § 2 k.p.) oraz regulaminu
wynagradzania (art. 772 § 5 k.p. w zw. z art. 24126 § 2 k.p. – przyp. M. L-M).
Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi
podmiotami prawnymi osobom, o których mowa w art. 2 pkt. 1-4 tej ustawy mogą być
przyznawane świadczenia dodatkowe. W myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy świadczeniami
dodatkowymi, o których mowa w jej art. 5 ust. 2 są świadczenia z tytułu zatrudnienia, w tym:
bytowe, socjalne, komunikacyjne, oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe – inne bądź
wyższe niż ustalone w regulaminach wynagradzania, zakładowych i ponadzakładowych
układach zbiorowych pracy oraz w odrębnych przepisach, zaś zgodnie z art. 11 ust. 3 tej
ustawy Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy wykaz
świadczeń dodatkowych o których mowa w art. 11 ust. 1 oraz tryb ich przyznawania.
Nagroda jubileuszowa jest przedmiotem regulacji § 2 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Rady
Ministrów w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być
przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi, oraz trybu ich
przyznawania. Zgodnie § 2 ust 1. pkt. 1 rozporządzenia osobom, o których mowa w § 1, może
być przyznana nagroda jubileuszowa przyznawana nie częściej niż co 5 lat - w wysokości do
25% wyższej niż ustalona w regulaminie wynagradzania, zakładowym i ponadzakładowym
układzie zbiorowym pracy oraz w odrębnych przepisach. Ustęp 2 z kolei stanowi, że jeżeli
zakładowy i ponadzakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin wynagradzania nie określa
dla osób, o których mowa w § 1, uprawnień do nagrody jubileuszowej lub odprawy
pieniężnej, świadczenia te mogą być im przyznane w następującej wysokości:
1) nagroda jubileuszowa:
a) 75% wynagrodzenia miesięcznego - po 20 latach pracy,
b) 100% wynagrodzenia miesięcznego - po 25 latach pracy,
c) 150% wynagrodzenia miesięcznego - po 30 latach pracy,
d) 200% wynagrodzenia miesięcznego - po 35 i 40 latach pracy;
2) odprawa pieniężna;
a) 150% wynagrodzenia miesięcznego - po przepracowaniu co najmniej 15 lat,
b) 200% wynagrodzenia miesięcznego - po przepracowaniu co najmniej 20 lat.
Przepisy powyższe budzą poważne wątpliwości interpretacyjne. Podstawowa wątpliwość
polega na tym, że § 2 ust. 2 zawiera sformułowanie „Jeżeli zakładowy i ponadzakładowy
układ zbiorowy pracy lub regulamin wynagradzania nie określa dla osób, o których mowa w §
1, uprawnień do nagrody jubileuszowej lub odprawy pieniężnej”, podczas gdy - w związku z
art. 24126 § 2 k.p. - ani zakładowy układ zbiorowy pracy ani regulamin wynagradzania nie
mogą określać prawa do nagrody jubileuszowej dla tej kategorii pracowników.
Wykładnię tego przepisu przedstawił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z
dnia 11 kwietnia 2006 r. I PK 172/05. W uzasadnieniu tym SN stwierdził, że „przepisy te –
niezależnie od tego, iż budzą różnego rodzaju wątpliwości interpretacyjne – nie uchylają
reguły wyrażonej w art. 24126 k.p., jako unormowania szczególnego. (…) Jeżeli sprawa
nagrody jubileuszowej jest uregulowana w zakładowym układzie zbiorowym pracy danego
pracodawcy, to jest to przypadek „określenia przez ten układ uprawnień do nagrody
jubileuszowej” w rozumieniu § 2 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia
2003 r., w takim zaś wypadku zastosowanie ma art. 24126 § 2 k.p., co tym samym oznacza,
że wyłączone jest przyznanie tej nagrody na podstawie §
2 ust. 2 pkt. 1 tego
rozporządzenia. Inne podejście do tej kwestii prowadziłoby do tego, że w aspekcie
unormowania art. 24126 § 2 k.p. osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
do których ma zastosowanie ustawa z 2 marca 2003 r. znalazłyby się w lepszej sytuacji niż
zarządzający zakładem pracy nieobjęci jej przepisami, to zaś pozostawałoby w wyraźnej
kolizji z celem, jaki ustawa ta ma realizować, którym jest ograniczenie nadmiernych,
nieusprawiedliwionych dochodów części kadry kierowniczej i w tym sensie przeciwdziałanie
tzw. kominom płacowym. Innymi słowy, przepisy ustawy z 3 marca 2000 r. oraz
wydanego na jej podstawie rozporządzenia z dnia 21 stycznia 2003 r. nie wyłączają
zastosowania do nagród jubileuszowych art. 24126 § 2 k.p.” Z powyższego wynika, że
zdaniem SN w każdym przypadku, gdy zakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin
wynagradzania u danego pracodawcy regulują zasady przyznawania nagród jubileuszowych,
wyłącza to możliwość – w związku z art. 24126 § 2 k.p. – przyznania pracownikom objętym
tym rozporządzeniem nagrody jubileuszowej.
Wydaje się, że można również bronić odmiennej wykładni tego przepisu.
Sformułowanie „jeżeli zakładowy i ponadzakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin
wynagradzania nie określa dla osób, o których mowa w § 1, uprawnień do nagrody
jubileuszowej lub odprawy pieniężnej” można również wykładać z ten sposób, iż – wobec
zakazu regulowania warunków wynagradzania za pracę w zakładowych układach
zbiorowych pracy oraz regulaminach wynagradzania – na gruncie § 2 ust. 2
rozporządzenia mamy do czynienia z sytuacją, w której zakładowy układ zbiorowy
pracy i regulamin wynagradzania nie określają uprawnień do nagrody jubileuszowej
dla osób wskazanych w § 1 rozporządzenia. Co za tym idzie - jeżeli nie ma również
ponadzakładowego układu zbiorowego pracy, określającego nagrodę jubileuszową w
odniesieniu do osób zarządzających zakładem pracy - może być ona w takiej sytuacji
przyznana w wysokości określonej w § 2 ust. 2 pkt. 1.
Przy przyznawaniu nagrody jubileuszowej na gruncie przepisów ustawy o
wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi oraz § 2 ust. 2
wykonującego ją rozporządzenia nie ma znaczenia okoliczność, że będzie ona mniej
korzystna niż wynikająca z układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania
obejmującego resztę pracowników. Ustawa o zasadach wynagradzania pracowników
zarządzających niektórymi podmiotami prawnymi z istoty swojej wyłącza zastosowanie
zasady uprzywilejowania pracowników. Jak stwierdził SN w wyroku z dnia 28 czerwca 2011
r. II PK 11/11 art. 5 oraz art. 7 – 12 ustawy o wynagradzaniu osób zarządzających niektórymi
podmiotami prawnymi mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że nie ma do
nich zastosowania zasada uprzywilejowania pracowników i nie mogą ulegać modyfikacjom
na korzyść pracowników.
Wobec bardzo daleko idących wątpliwości interpretacyjnych jakie powstają na gruncie
przepisów ustawy kominowej (które podkreśla również Sąd Najwyższy) bezpiecznym
rozwiązaniem jawi się w takiej sytuacji nieprzyznanie nagrody jubileuszowej. Prawo do niej
nie może w stosunku do prezesa spółki gminnej wynikać z regulaminu wynagradzania (art.
24126 § 2 w zw. z art. 722 § 5 k.p.), a przepisy ustawy kominowej i wydanego na jej podstawie
rozporządzenia przewidują możliwość (a nie obowiązek) przyznania takiego świadczenia.
6. Wykaz wykorzystanej literatury
J. Iwulski, W. Sanetra, Kodeks pracy z komentarzem, Warszawa 2009
L. Florek (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2011
Niniejsza porada prawna nie jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Administracji i
Cyfryzacji.
Udzielane
porady
prawne
nie
mogą
być
wykorzystywane
postępowaniach sądowych, administracyjnych i innych,
w
jakichkolwiek
jako dowód na poparcie
stanowiska stron, posiadają bowiem walor doradczo-informacyjny.