Energoelektronika POLITECHNIKA ŁÓDZKA Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Al. Politechniki 11, 93-590 Łódź dr inż. Tomasz Poźniak [email protected] Cz. II. Przetwornice tranzystorowe Bibliografia 1. Erickson R. W., Maksimović D.: Fundamentals of Power Electronics. Kluver Academic Publishers; ISBN: 0792372700; 2nd edition (February 2001) 2. Krein P. T.: Elements of Power Electronics, Oxford University Press, 1998 3. Christophe P. Basso: Switch-Mode Power Supply SPICE Cookbook. McGraw-Hill Professional; ISBN: 0071375090; Bk&Cd-Rom edition (March 19, 2001) 4. Nowak M., Barlik R.: Poradnik inżyniera energoelektronika. WNT, Warszawa, 1998. 5. Frąckowiak L.: Energoelektronika, część 2, Przekształtniki i łączniki energoelektroniczne o komutacji zewnętrznej. Wyd. 3, WPP, Poznań, 1998. 6. Tunia H., Winiarski B.: Energoelektronika. WNT, Warszawa, 1994. 7. Borkowski A.: Zasilanie urządzeń elektronicznych. WKiŁ, Warszawa, 1990. 8. Ferenczi Ö.: Zasilanie układów elektronicznych. Zasilacze impulsowe. WNT, Warszawa, 1989. Biblioteka Główna Politechniki Łódzkiej http://bg.p.lodz.pl Sygnał sterujący tranzystorem ti D Ti Przetwornica dławikowa obniżająca napięcie (Buck or Step-Down converter) iL U we U wy L ti pierwszy takt pracy - tranzystor Q przewodzi iL U wy L Ti ti drugi takt pracy - wyłączony tranzystor Q (przewodzi dioda D) U we U wy L U we ti U wy L Ti ti U wy ti U wy Ti ti U we ti U wy ti U wyTi U wy ti U we ti U wyTi ti D Ti U wy ti U we Ti U wy U we D Uwy U wy U we D U wy U we 1 io Fig. 5: Output Voltage vs Current Przykład Dane: f = 10 kHz Uwe = 192 V Uwy = 48 V Ro = 1 Ω L = 200 μH 1. Obliczyć czas włączenia klucza ti oraz współczynnik wypełnienia D i średni prąd obciążenia Io AV. 2. Wyznaczyć przebieg napięcia na cewce uL(t) i prąd cewki iL(t). 3. Obliczyć średnie i skuteczne wartości prądu diody i tranzystora. 4. Obliczyć prąd skuteczny kondensatora IC RMS. Buck converter Buck converter Przetwornica dławikowa podwyższająca napięcie (Boost or Step-Up converter) U we iL ti L pierwszy takt pracy - tranzystor Q przewodzi iL U wy U we L Ti ti drugi takt pracy - wyłączony tranzystor Q (przewodzi dioda D) U wy U we U we ti Ti ti L L U we ti U wy U we Ti ti U we ti U wyTi U wy ti U weTi U we ti U wyTi U wy ti U weTi U wy U wy U we Ti U we Ti ti ti D Ti U wy 1 ti 1 Ti 1 U we 1 D Uwe U wy 1 U we 1 D Iwe Przykład Dane: Uwe = 50 V ti = 50 ms Uwy = 75 V Ro = 2,5 Ω L = 250 μH 1. Obliczyć częstotliwość pracy fi oraz czas wyłączenia klucza Ti-ti zakładając tryb pracy CCM. 2. Obliczyć średni prąd wejściowy IL AV i prąd obciążenia Io AV. 3. Wyznaczyć przebieg napięcia na cewce, uL(t) i prąd cewki, iL(t). 4. Obliczyć średnie wartości prądu diody i tranzystora. 5. Obliczyć wartość skuteczną prądu kondensatora IC RMS. PFC – application of Boost converter Przetwornica dławikowa odwracająca napięcie (Up-Down Invert converter) U we iL ti L pierwszy takt pracy - tranzystor Q przewodzi iL U wy L Ti ti drugi takt pracy - wyłączony tranzystor Q (przewodzi dioda D) U wy U we ti Ti ti L L U we ti U wy Ti ti U wy ti U we Ti ti ti D Ti U wy U we U wy ti Ti ti 1 Ti D U we 1 D U wy D U we 1 D Przykład Dane: Uwe = 50 V ti = 60 ms Uwy = -75 V Ro = 2,5 Ω L = 250 μH 1. Obliczyć częstotliwość pracy, fi , wypełnienie D oraz czas wyłączenia klucza, Ti-ti , zakładając tryb pracy CCM. 2. Obliczyć średni prąd wejściowy IQ AV i prąd obciążenia Io AV. 3. Wyznaczyć przebieg napięcia na cewce, uL(t) i prąd cewki, iL(t). 4. Obliczyć średnie wartości prądu diody i tranzystora. 5. Obliczyć wartość skuteczną prądu kondensatora IC RMS. Przetwornice transformatorowe (transformer-isolated converters) • Izolacja galwaniczna obwodu wyjściowego od obwodu wejściowego (bezpieczeństwo pracy) • Możliwość zmniejszenia/zwiększenia współczynnika przetwarzania napięcia przez odpowiedni dobór przekładni transformatora • Możliwość otrzymania wielu napięć wyjściowych przez zastosowanie wielu uzwojeń wtórnych + – – przepustowa (forward) + + + – – tranzystor zwykle sterowany względem masy + + + + – – – – ten układ nie ma znaczenia praktycznego + – – + zaporowa (flyback) odwracająca napięcie (buck-boost) podwyższająca napięcie (boost) obniżająca napięcie (buck) Najprostsze transformatorowe odpowiedniki układów dławikowych + – – + tranzystor zwykle sterowany względem masy 1:n Przetwornica zaporowa The Flyback Converter U wy D U we n 1 D (CCM) (DCM) Przetwornica przepustowa The Forward Converter 1:1:n U wy U we D n (CCM) Przetwornica przepustowa transformatorowa The Forward Converter D = 0.5 D < 0.5 2Uwe uS Uwe 2Uwe uS Uwe t iS iS ti iD3 t ti Ti t iL t Iwy Ti iD3 iL t im t t Iwy t im t t Wpływ magnesowania rdzenia Energia gromadzona w polu cewki (=przekazywana do obciążenia) w przetwornicy zaporowej: WL Lm im 2 Więcej energii większy prąd Duże prądy niebezpieczeństwo nasycenia Rozwiązanie: rdzeń ze szczeliną W przetwornicy przepustowej prąd magnesujący jest niepożądany rdzenie bez szczeliny Przetwornica przeciwsobna The Push Pull Converter U wy 2 U we D n 2Uwe Uwe uQ1 t iQ2 iQ1 Przetwornica przeciwsobna The Push Pull Converter t ti Ti iD2 D 0.5 t iD1 U wy 2 U we D n t iL Iwy t im F t Fig. 5: Output Voltage vs Current Przetwornica półmostkowa The Half Bridge Converter U wy U we D n Przetwornica pełnomostkowa The Full Bridge Converter U wy 2 U we D n Przetwornica pełnomostkowa – przebiegi The Full Bridge Converter Zastosowanie przetwornic z izolacją galwaniczną w zależności od mocy i napięcia wyjściowego 3000 V 1000 IV Przetwornice przepustowe i przeciwsobne Przetwornice przepustowe 300 P [W] Przetwornice przeciwsobne III 100 30 Przetwornice zaporowe II 10 I 3 1 1 3 10 30 Uwy [V] 100 300 1000