Respiratory Viruses
advertisement
Ćwiczenie 3 Sterylizacja i dezynfekcja Wydział Nauki o Zdrowiu: Dietetyka 2016-10-24 Szymon Walter de Walthoffen 1 GDS_100747_v1 1 Kontrola zakażeń szpitalnych Działania operacyjne metody stosowane w czasie leczenia i opieki nad pacjentem izolacja pacjentów stanowiących źródło zakażenia działania mające na celu utrzymanie czystości (aseptyka, dezynfekcja, sterylizacja, sanityzacja) w poszczególnych obszarach i strefach szpitala Działania organizacyjne – system czynnej rejestracji zakażeń, zespół kontroli zakażeń Działania strukturalne 2 GDS_100747_v1 2 DEKONTAMINACJA Dekontaminacja polega na usunięciu lub zmniejszeniu liczby drobnoustrojów skażających dany obiekt. Do metod dekontaminacji należą: Sanityzacja - usuwanie widocznych zabrudzeń i zanieczyszczeń a wraz z nimi także większości drobnoustrojów (mycie, odkurzanie, malowanie) Dezynfekcja i Antyseptyka Sterylizacja http://aquaox.wordpress.com/tag/food-sanitation/ 3 GDS_100747_v1 3 ASEPTYKA Jest to postępowanie mające na celu dążenie do jałowości bakteriologicznej pomieszczeń, narzędzi, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska Aseptyczność jest to stan, w którym pomieszczenia, środki opatrunkowe, leki, narzędzia chirurgiczne i ręce operatora są wolne od żywych drobnoustrojów chorobotwórczych 4 GDS_100747_v1 4 Obszary środowiska szpitalnego: medyczny, administarcyjno-gospodarczy, techniczny Strefy sanitarne obszaru medycznego I strefa – ciągłej czystości np. magazyn zasobów czystych, pokój przygotowania leków II strefa – ogólnej czystości medycznej np. sale chorych, gabinety lekarskie III strefa – skażenia zmiennego np. gabinety zabiegowe, blok operacyjny IV strefa – ciągłego skażenia np. toaleta, pomieszczenie na odpady 5 GDS_100747_v1 5 DEZYNFEKCJA Jest to specyficznie ukierunkowane postępowanie przeciwdrobnoustrojowe, które ma w założeniu zapobieganie transmisji określonych patogenów Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne mikroorganizmów; nie zawsze usuwa formy przetrwalnikowe; nie usuwa wirusów zapalenia wątroby 6 GDS_100747_v1 6 DEZYNFEKCJA Dezynfekcja niskiego stopnia Zabicie większości form wegetatywnych drobnoustrojów Przedmioty mające kontakt ze skóra nieuszkodzoną, np. stetoskop, aparat do pomiaru ciśnienia krwi, elektrody elektrokardiogramu Używane związki: IV rzędowe związki amoniowe, związki fenolowe, niektóre jodofory 7 GDS_100747_v1 7 DEZYNFEKCJA Dezynfekcja średniego stopnia Zabicie form wegetatywnych drobnoustrojów Przedmioty mające kontakt ze skórą uszkodzoną lub błonami śluzowymi, np. endoskopy, laryngoskopy, wzierniki waginalne, systemy podtrzymujące oddychanie Używane związki: etanol, propanol, związki chloru, jodofory, związki fenolowe 8 GDS_100747_v1 8 DEZYNFEKCJA Dezynfekcja wysokiego stopnia Zabicie wszystkich drobnoustrojów (łącznie z prątkami gruźlicy, grzybami chorobotwórczymi oraz wirusami) i ich przetrwalników Przedmioty mające kontakt ze skórą uszkodzoną, ranami, błonami śluzowymi, jałowymi jamami ciała, których nie można poddać sterylizacji np. narzędzia chirurgiczne zawierające plastik, niektóre rodzaje endoskopów Używane związki: 6% nadtlenek wodoru, dwutlenek chloru 9 GDS_100747_v1 9 Metody dezynfekcji Chemiczne Chemiczne - Zw. chem. w roztw.wodnych 10 GDS_100747_v1 10 - Zw. denaturujące białko lub zw. powierzchniowoczynne Fizyczne Fizyczne Nietermiczne Filtracja - Ultradźwięki - UV - Termiczne -Pasteryzacja -Tyndalizacja -Dekoktacja METODY DEZYNFEKCJI Dezynfekcja fizyczna termiczna Pasteryzacja – niszczenie form wegetatywnych występujących w środowisku płynnym poprzez jednorazowe podgrzanie do temp. poniżej 100oC w czasie od kilku sekund do 60 min Tyndalizacja – trzykrotna pasteryzacja po 30 min w temp. 70-100oC wykonywana w odstępach 24h Dekoktacja – wyjaławianie w gorącej parze wodnej (100oC) przez 15-20 min 11 GDS_100747_v1 11 METODY DEZYNFEKCJI Dezynfekcja fizyczna nietermiczna Filtracja - separacja drobnoustrojów stosowana głównie podczas produkcji leków i szczepionek, coraz częściej do czyszczenia wody w otoczeniu chorych oraz do oczyszczania powietrza z drobnoustrojów w instalacjach nawiewowych Ultradźwięki - duże natężenie fali powoduje niszczenie drobnoustrojów w wyniku gwałtownej przemiany fazowej z fazy ciekłej w fazę gazową pod wpływem zmiany ciśnienia (zjawisko kawitacji) Promieniowanie UV - zmniejszanie liczby drobnoustrojów w powietrzu (bloki operacyjne, linie produkcyjne do przygotowywania jałowych leków) oraz dezynfekcja gładkich powierzchni 12 GDS_100747_v1 12 Związki powierzchniowo czynne Związki chemiczne wykorzystywane w dezynfekcji Związki powierzchniowo czynne Związki kationowe 13 GDS_100747_v1 Związki anionowe 13 Związki niejonowe Związki denaturujące białko Związki denaturujące białko Kwasy i zasady Metale ciężkie Związki utleniające Związki alkilujące METODY DEZYNFEKCJI Dezynfekcja chemiczna – związki powierzchniowo-czynne Wykazują słabe działanie bakteriobójcze Nie usuwają przetrwalników, prątków, wirusów bezotoczkowych Ich aktywność spada w obecności nawet niewielkiej ilości substancji organicznych Stosowane jako środki dodatkowe: w połączeniu z aldehydem do dezynfekcji przedmiotów 14 GDS_100747_v1 14 METODY DEZYNFEKCJI Dezynfekcja chemiczna – związki denaturujące białko Kwasy i zasady Metale ciężkie – Hg, Ag, As stosowane miejscowo ze względu na toksyczność Związki alkilujące - aldehydy charakteryzujące się szerokim spektrum działania obejmującym bakterie (w tym prątki gruźlicy), wirusy, grzyby oraz formy przetrwalnikowe Związki utleniające - nie radzą sobie z prątkami gruźlicy oraz grzybami, ale bardzo skutecznie inaktywują wirusy 15 GDS_100747_v1 15 SKUTECZNOŚĆ DEZYNFEKCJI Cechy skutecznego środka dezynfekcyjnego Szeroki zakres działania (skuteczność wobec opornych szczepów szpitalnych, brak indukowania oporności) Niska toksyczność Brak działania uczulającego oraz drażniącego Odpowiednie właściwości fizyczne: dobrze rozpuszczalny, stabilny w roztworach wodnych Zachowuje aktywność w obecności materii organicznej oraz innych preparatów (mydeł lub detergentów) Biodegradowalny (szybko i całkowicie) Wydajny Tani 16 GDS_100747_v1 16 SKUTECZNOŚĆ DEZYNFEKCJI Tab. Przykłady doboru środków dezynfekcyjnych Przedmiot dezynfekcji Narzędzia, sprzęt medyczny, powierzchnie zanieczyszczone materiałem biologicznym Powierzchnie wolne od zanieczyszczeń organicznych np. podłogi, stoliki zabiegowe Powierzchnie wilgotne wolne od zanieczyszczeń organicznych (maty podłogowe w łazienkach) 17 B – bakteriobójczy GDS_100747_v1 17 Tbc – prątkobójczy F – grzybobójczy Zakres działania środka dezynfekującego B Tbc V F B B F V – inaktywujący wirusy STERYLIZACJA Jest to nieodwracalny proces, w którym następuje zabicie wszystkich form drobnoustrojów łącznie z przetrwalnikami bakteryjnymi lub ich całkowite usunięcie z materiałów Przedmiot, który został poddany sterylizacji, a następnie zapakowany w sposób zabezpieczający przed skażeniem, uważany jest za sterylny 18 GDS_100747_v1 18 STERYLIZACJA Etapy sterylizacji Dezynfekcja/sterylizacja wstępna – ochrona personelu przed możliwym zakażeniem drobnoustrojami pochodzącymi od chorych, a występującymi na sprzęcie Mycie – oczyszczanie urządzeń za pomocą szczoteczek w myjniach Pakowanie sterylizowanych przedmiotów – warunkuje utrzymanie sterylności po zakończeniu sterylizacji Sterylizacja właściwa Transport do miejsca zapewniającego właściwe warunki przechowywania Wyjęcie narzędzi z opakowań tuż przed użyciem 19 GDS_100747_v1 19 STERYLIZACJA 20 http://www.plattsnisbett.com/maintenance_26.html GDS_100747_v1 20 21 GDS_100747_v1 21 STERYLIZACJA Sterylizacja parą wodną Nasycona para wodna powoduje gwałtowną hydrolizę, denaturację i koagulację enzymów i struktur komórkowych AUTOKLAW - sterylizator parowy pod zwiększonym ciśnieniem w 1340C, w nadciśnieniu 2 atm., w czasie 5 min w 1210C, w nadciśnieniu 1 atm., w czasie 15 min Odmiany: grawitacyjny, próżniowy i frakcyjny Sterylizowane przedmioty: bielizna operacyjna i materiały opatrunkowe, narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne, rękawiczki gumowe i dreny, inne materiały gumowe 22 GDS_100747_v1 22 STERYLIZACJA 23 http://microbiologyon-line.blogspot.com/2009/08/autoclaving-real-sterilization.html GDS_100747_v1 23 STERYLIZACJA Sterylizacja suchym gorącym powietrzem Suche gorące powietrze powoduje utlenienie, a co za tym idzie inaktywację i degradację składników komórkowych drobnoustrojów STERYLIZATOR SUCHY Sterylizacja suchym gorącym powietrzem powinna być stosowana tylko w przypadku materiałów, które nie mogą być wyjaławiane para wodną w nadciśnieniu: wazeliny, oleje, pudry 24 GDS_100747_v1 24 STERYLIZACJA Ryc. Termiczne wyjaławianie na sucho • A – wyżarzanie (rozgrzanie w płomieniu palnika ezy lub igły bakteriologicznej do momentu rozżarzenia) • B – opalanie np. wylotów probówek, pęsety (krótkotrwały kontakt płomienia z brzegiem naczynia lub narzędziem) http://www.uwm.edu.pl/wnz/v3/fck_files/f ile/mikrobiologia/MZ-TZrokII-cw1.pdf 25 GDS_100747_v1 25 STERYLIZACJA Sterylizacja radiacyjna Sterylizacja za pomocą promieni jonizujących (promieniowanie ɤ ) stosowana na skalę przemysłową http://sklep.arnomed.pl/1327-1627-large/-igla-veressa-jednorazowego-uzytku-sterylnadlugosc-150mm.jpg Sterylizację radiacyjną stosuje się do sterylizacji materiałów termolabilnych: materiałów opatrunkowych, strzykawek i igieł jednorazowego użytku, zestawów kroplówkowych, elementów z gumy i tworzyw sztucznych, odzieży ochronnej, biomateriałów, produktów leczniczych 26 GDS_100747_v1 26 STERYLIZACJA Filtracja Fizyczne usuwanie drobnoustrojów z roztworu lub gazu przez zatrzymanie ich na jałowym sączku membranowym Sterylizację drogą filtracji stosuje się do podłoży, które pod wpływem temperatury zmieniają się czy to pod względem fizycznym czy chemicznym, do sączenia płynów lub gazów oraz do oczyszczania powietrza (filtry HEPA) http://en.wikipedia.org/wiki/Filtration 27 GDS_100747_v1 27 STERYLIZACJA Sterylizacja chemiczna Tlenek etylenu - EtO Działanie alkilujące, bakterio- i wirusobójcze Sterylizacja w niskich temperaturach (20-600C) Po sterylizacji należy przeprowadzić aerację (odgazowanie) produktów Sterylizacja materiałów termolabilnych oraz sprzętu jednokrotnego użytku (wyroby z tworzyw sztucznych i innych materiałów wrażliwych na ciepło oraz wilgoć np. cewniki) 28 GDS_100747_v1 28 http://cezal.net.pl/index.php?main_pag e=index&cPath=28_40_66 STERYLIZACJA Sterylizacja chemiczna Aldehyd glutarowy Aktywność w stosunku do form wegetatywnych oraz przetrwalników bakterii, wirusów i grzybów Do wyjaławiania stosuje się roztwory 2% o pH 7,5-8,5 Kwas nadoctowy Aktywność w stosunku do form wegetatywnych oraz przetrwalników bakterii Związek silnie utleniający, toksyczny i reaktywny Do wyjaławiania stosuje się roztwory 0,1- 0,5% 29 GDS_100747_v1 29 KONTROLA PROCESU STERYLIZACJI Wykrycie błędów ludzkich: Dobór nieodpowiednich parametrów cyklu Nieodpowiedniego opakowania Nieprawidłowy załadunek komory Przeładowanie komory Zbyt duży pakiet Wykrycie błędów maszynowych: Niesprawnie działające wskaźniki mechaniczne Nie utrzymywanie zadanych wartości parametrów krytycznych 30 GDS_100747_v1 30 KONTROLA PROCESU STERYLIZACJI Kontrola fizyczna Kontrola sprzętu Przeprowadzana każdorazowo Kontrola biologiczna Kontrola wsadu (materiału) Przeprowadzana raz w tygodniu Kontrola chemiczna Kontrola pakietu i ekspozycji Przeprowadzana raz dziennie 31 GDS_100747_v1 31 KONTROLA PROCESU STERYLIZACJI Kontrola fizyczna - badanie sprawności eksploatacyjnej sprzętu Wskaźniki fizyczne, zainstalowane w sterylizatorze, wskazują lub fizycznie rejestrują parametry krytyczne procesu (w sterylizacji parą wodną - temperaturę i czas) i zapewniają najwcześniejszą informację o pojawiających się w trakcie cyklu problemach w działaniu sterylizatora Nie wykrywają błędów oraz przyczyn nieskutecznej sterylizacji pojawiających się we wsadzie i nie stanowią wystarczającej informacji do tego, aby uwalniać materiały po sterylizacji w procesach niezwalidowanych 32 GDS_100747_v1 32 KONTROLA PROCESU STERYLIZACJI Kontrola chemiczna – wskaźniki chemiczne wskaźniki, którymi okleja się od zewnątrz sterylizowany przedmiot, nie informują o jałowości materiału; mówią tylko, że przebiegł proces sterylizacji zmiana ich barwy zależy od współdziałania wielu parametrów procesu sterylizacji – temperatury, nasycenia pary wodnej, czasu działania Test Bowie-Dicka – sprawdza prawidłowe usuwanie powietrza oraz penetracji pary wodnej w sterylizatorach parowych 33 GDS_100747_v1 33 KONTROLA PROCESU STERYLIZACJI Kontrola biologiczna Wskaźnik ma postać krążka bibuły nasyconego zawiesiną przetrwalników szczepu: spory Geobacillus stearothermophilus - wskaźnik kontroli sterylizacji parą wodną spory Bacillus subtilis - wskaźnik kontroli sterylizacji suchym gorącym powietrzem 34 GDS_100747_v1 34 KONTROLA PROCESU STERYLIZACJI Kontrola biologiczna Wynik kontroli biologicznej można odczytać zależnie od rodzaju wskaźnika po: 7 dniach – tradycyjne wskaźniki do posiewu np. Sporal A, Sporal S 48 h – wskaźniki fiolkowe np. Attest 1262 – sterylizacja parą wodną 1-3 h – po zastosowaniu wskaźników fiolkowych szybkiego odczytu np. Attest 1292 – sterylizacja parą wodną 35 GDS_100747_v1 35 ANTYSEPTYKA Jest to postępowanie odkażające mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych oraz w zakażonych ranach 36 Środki antyseptyczne to substancje służce do zredukowania liczby drobnoustrojów na powierzchni skóry cechujące się bezpieczeństwem użycia i skutecznością przeciwdrobnoustrojową (70% alkohole, jodofory, chlorheksydyna) GDS_100747_v1 36 ANTYSEPTYKA Zmniejszenie liczby drobnoustrojów na skórze rąk można uzyskać poprzez: Mycie skóry rąk Dezynfekcję skóry rąk Wycieranie rąk ręcznikami jednorazowego użycia Dodatkowe zasady podczas pracy: Unikanie noszenia biżuterii/zegarka Unikanie skaleczeń i innych uszkodzeń skóry Zabezpieczanie skaleczeń lub zmian chorobowych Stosowanie sterylnych rękawiczek do czystości aseptycznych Higiena rąk przed i po założeniu rękawiczek 37 GDS_100747_v1 37 ANTYSEPTYKA Flora fizjologiczna skóry: CNS, Corynebacterium sp., Propionibacterium sp., Microccocus sp., Streptococcus sp., Clostridium sp., Acinetobacter sp., Candida sp., przejściowa kolonizacja S. aureus Zlokalizowana w gruczołach łojowych, potowych oraz mieszkach włosowych Trudna do usunięcia Pełni funkcje ochronne Flora przejściowa skóry: E.coli, K.pneumoniae, Pseudomonas sp. Występuje okresowo, gdyż nie wykazuje zdolności do rozmnażania na powierzchni skóry Łatwa do usunięcia za pomocą środków myjących i dezynfekcyjnych 38 Charakteryzuje się wysoka patogennością GDS_100747_v1 38 ANTYSEPTYKA Sposoby mycia rąk: Socjalne - usuwanie zanieczyszczeń przy użyciu wody bieżącej i mydła - redukcja 60-90% drobnoustrojów flory przejściowej Higieniczne - mycie techniką Ayliffe (etap brudny) + dezynfekcja (etap czysty) – eliminacja flory przejściowej i znaczna redukcja stałej Chirurgiczne - usuwa florę przejściową a także obniża do minimum koncentrację flory stałej; stosowane przed zabiegami inwazyjnymi oraz operacjami 39 GDS_100747_v1 39 ANTYSEPTYKA Ryc. Technika mycia rąk Ayliffe 40 http://www.domzdrowia.pl/czytelnia/page/373,myj-rece-i-chron-sie-przed-grypa GDS_100747_v1 40 ANTYSEPTYKA Błędy w antyseptyce skóry rąk: Zbyt krótki czas użycia środka antyseptycznego Zastosowanie niewystarczającej ilości środka antyseptycznego Nie przestrzeganie procedury mycia rąk Stosowanie środka antyseptycznego na brudną lub mokrą skórę … 41 GDS_100747_v1 41 Zestawienie przyczyn nieprawidłowej higieny rąk zgłaszanych przez personel medyczny: • Preparaty antyseptyczne powodują podrażnienia skóry rąk lub jej wysychanie • Potrzeby chorego są ważniejsze od higieny rąk • Umywalki są źle rozmieszczone lub ich brak • Brak mydła, środków antyseptycznych, ręczników itp. • Przeświadczenie, że używanie rękawic zwalnia z obowiązku higieny rąk • Brak czasu na prawidłową higienę rąk • Duża liczba obowiązków powodująca przeleczenie i „brak siły” • Zbyt duża liczba przypadków potrzeby przeprowadzenia zabiegów higienicznych 42 GDS_100747_v1 42 Zestawienie przyczyn nieprawidłowej higieny rąk zgłaszanych przez personel medyczny: • Zbyt duża liczba osób przypadających na umywalkę • Brak systemu nakazowego • Brak znajomości odpowiednich wytycznych i procedur dotyczących higieny rak • Przeświadczenie, że od lat prowadzi się prawidłową higienę rak chociaż tak nie jest • Nie podporządkowanie się zaleceniom i wytycznym • Brak właściwych wzorców • Przeświadczenie, że higiena rąk zaburza relacje personel medyczny-pacjęt 43 GDS_100747_v1 43 Zestawienie przyczyn nieprawidłowej higieny rąk zgłaszanych przez personel medyczny: • Sceptyzm co do skuteczności zabiegów higienicznych • Brak wiedzy o faktach świadczących, że poprawa higieny rąk rzeczywiście powoduje spadek zakażeń • Zestawienie przyczyn nieprawidłowej higieny rąk zgłaszanych przez personel medyczny • Brak myślenia o higienie, zapominanie 44 GDS_100747_v1 44 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 45 GDS_100747_v1 45
