Aseptyka i antyseptyka w gabinecie stomatologicznym

Aseptyka i antyseptyka w gabinecie stomatologicznym
Gabinet jest źródłem zakażeń mikroorganizmami chorobotwórczymi (WZW, AIDS,
gruźlica, HIV)
ASEPTYKA – postępowanie mające na celu dążenie do jałowości bakteriologicznej
pomieszczeń, narzędzi i materiałów opatrunkowych celu niedopuszczenia
drobnoustrojów do danego środowiska. Stan wolny od żywych drobnoustrojów
chorobotwórczych. Jest postępowaniem zapobiegającym zakażeniu.
Aseptyka ma na celu ochronę pacjenta przed drobnoustrojami chorobotwórczymi
poprzez:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Właściwą dezynfekcję i sterylizację
Odpowiednie przechowywanie sterylnych narzędzi i materiałów
Używanie dla każdego pacjenta czystych odkażonych przedmiotów
Właściwe niszczenie skażonego materiału
Stosowanie sprzętu jednorazowego użytku
Używanie odzieży ochronnej – barier ochronnych (również dla pacjenta)
Przestrzeganie higieny osobistej
Aseptyczność jest stanem wolnym od patogennych organizmów.
ŁAŃCUCH ASEPTYCZNY – to sekwencja czynności rozpoczynających się od
sterylizacji, których kontynuacją jest dążenie do utrzymania sterylności sprzętu i
narzędzi do chwili, gdy zostaną one użyte
Jeżeli ciągłość łańcucha zostanie na którymkolwiek etapie przerwana, może dojść do
zakażenia w wyniku dostania się drobnoustrojów do wnętrza.
ANTYSEPTYKA – postępowanie polegające na stosowaniu zabiegów zmierzających
do zniszczenia drobnoustrojów lub zahamowania ich rozwoju (np. poprzez proces
dezynfekcji)
Aseptyka – zabezpieczenie przed dostępem drobnoustrojów w środowisko jałowe
Antyseptyka – postępowanie mające na celu zabicie drobnoustrojów poprzez różne
zabiegi
DEZYNFEKCJA = ODKAŻANIE – postępowanie mające na celu maksymalne
zmniejszenie liczby drobnoustrojów w odkażanym materiale. Zniszczeniu ulegają
formy wegetatywne mikroorganizmów.
W wyniku dezynfekcji uzyskuje się wysoki poziom czystości mikrobiologicznej,
niszczy formy wegetatywne bakterii, prątków gruźlicy, grzybów i wirusów.
1
ZDEZYNFEKOWANY MATERIAŁ NIE JEST MATERIAŁEM JAŁOWYM!
RODZAJE DEZYNFEKCJI:
1. Mechaniczna – zwana sanitaryzacją – ma na celu usunięcie bakterii ze
środowiska, polega na codziennym sprzątaniu gabinetu i wietrzeniu
pomieszczeń
2. Fizyczna – polega na utylizacji, spalaniu materiału skażonego
3. Chemiczna – poprzez stosowanie roztworów bakteriobójczych, środków
chemicznych mających atest PZH o szerokim spektrum działania w
szczególności na B, V, F, Tbc, S
Warunki, które muszą spełniać środki dezynfekcyjne:
1.
2.
3.
4.
5.
Eliminować drobnoustroje chorobotwórcze
Wykazywać aktywność biobójczą w obecności krwi
Odznaczać się trwałością zarówno w roztworze stężonym jak i roboczym
Nie niszczyć odkażanego przedmiotu
Nie wydzielać przykrego zapachu
DO DEZYNFEKCJI STOSUJE SIĘ PREPARATY DZIAŁAJĄCE W CZASIE DO 15
MIN.!
Preparaty działające w czasie przekraczającym 15 min stosuje się do dezynfekcji
sprzętu i narzędzi poprzez zanurzenie w nim.
Wskazówki dotyczące przygotowania roztworu do dezynfekcji narzędzi:
1. Przed przystąpieniem do sporządzenia środka do dezynfekcji należy założyć
środki ochrony osobistej (fartuch ochronny, maseczkę, przyłbicę, rękawice
winylowe)
2. Roztwór należy przyrządzać bezpośrednio przed wykonywaniem dezynfekcji i
wymieniać codziennie
3. Do przygotowywania roztworu używać naczyń z podziałką do odmierzania
płynów oraz szczelnej wanienki z podziałką i sitem wewnątrz
4. Roztwór w zależności od pożądanego czasu działania przygotować w
odpowiednim stężeniu procentowym zgodnie z instrukcją obsługi producenta
5. Napełniamy pojemnik odpowiednią ilością zimnej wody, następnie wlewamy
stężony roztwór, mieszamy i szczelnie zamykamy pokrywę wanienki do
dezynfekcji
6. Na pojemniku do dezynfekcji umieszczamy informacje na temat:
 Data i godzina sporządzenia roztworu
 Nazwa środka do dezynfekcji
 Podpis osoby sporządzającej roztwór
 Stężenie i czas działania
7. Pamiętamy o tym, że czas dezynfekcji liczymy od momentu włożenia
ostatniego narzędzia!
2
Przyczyny złej dezynfekcji:
1. Niewłaściwy roztwór
2. Nieodpowiednie stężenie roztworu
3. Zbyt krótki lub zbyt długi czas moczenia narzędzi w roztworze
4. Zbyt długie używanie roztworu (nowy roztwór na każdy kolejny dzień)
5. Przygotowanie roztworu w nieczystym i niewyparzonym pojemniku
AEROZOL – substancja zawieszona w parze lub gazie. Drobinki rozpryskujące się
podczas pracy końcówki szybkoobrotowej unoszą się w powietrzu wraz z
wydzielinami pacjenta ( krew, ślina, mikroorganizmy)
STERYLIZACJA – WYJAŁAWIANIE – polega na zniszczeniu po wcześniejszej
dezynfekcji WSZYSTKICH drobnoustrojów, zarówno ich form przetrwalnikowych jak i
wegetatywnych.
Sterylizacja parowa – proces przeprowadzany w autoklawach. Czynnikiem
sterylizującym jest para wodna nasycona pod zwiększonym ciśnieniem.
Jałowość narzędzi uzyskuje się poprzez właściwe postępowanie przed, w trakcie i po
sterylizacji.
HIGIENA RĄK:
Na powierzchni skóry każdego człowieka występują:
1. Permanentnie – flora stała tzw. fizjologiczna, czyli drobnoustroje nie
wykazujące właściwości chorobotwórczych, zapewniające prawidłowe
funkcjonowanie skóry.
2. Okresowo – flora przejściowa składająca się z mikroorganizmów, które nie są
zdolne do namnażania i przebywania na skórze dłuższy czas (ew.
drobnoustroje przeniesione od pacjenta)
O skórze rąk należy dbać szczególnie. Ryzyko infekcji za pośrednictwem rąk
zmniejsza się poprzez:
- mycie rąk wodą z mydłem
- odkażanie skóry
- ochrona rąk za pomocą rękawic
Wyróżniamy mycie rąk:
1. Podstawowe
2. Higieniczne
3. Chirurgiczne
Higieniczne – mycie rąk ma na celu zmycie zanieczyszczeń organicznych i brudu
oraz częściową eliminację ze skóry rąk flory przejściowej i stałej. Wykonuje się je
przed i po przyjęciu pacjenta wg techniki J. Ayliffe’a.
3