Przedmiotowy system oceniania z geografii

Przedmiotowy system oceniania z geografii dla klas I- III gimnazjum
Na lekcjach geografii każdy uczeń powinien posiadać zeszyt przedmiotowy prowadzony starannie, podręcznik i ćwiczenia oraz atlas
geograficzny.
Wiedza i umiejętności każdego ucznia sprawdzane będą w następujący sposób:






Testy- zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem i poprzedzone lekcją powtórzeniową (3-4 w roku);
Kartkówki -3 tematy lekcyjne (1-2 w każdym dziale);
Ćwiczenia- wypełniane na lekcji samodzielnie i jako zad dom;
Odpowiedzi ustne- 3 tematy lekcyjne;
Zadania domowe;
Praca w grupach, praca samodzielna, , aktywność.
Oceny mające największy wpływ na ocenę semestralną i ocenę roczną to oceny z testów, kartkówek i ćwiczeń .
Odkrywamy świat. Klasa 1.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Geografia –
matka nauk
o Ziemi
 zdefiniować termin
geografia.
 wymienić pomocnicze
nauki geografii;
 wskazać naturalne
i antropogeniczne formy
krajobrazu.
 wskazać przykładowe
źródła informacji
geograficznej.
 opisać zastosowanie
nowoczesnych źródeł
informacji
geograficznej.
 przedstawić ewolucję
poglądów dotyczących roli
geografii w systemie
współczesnych nauk
przyrodniczych
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
i społecznych.
Dział I. Po prostu mapa
1. Jak
przedstawić
świat? Sposoby
prezentacji
wiedzy o Ziemi
 wskazać różne źródła
informacji o Ziemi.
 wskazać najlepsze źródła
informacji, pomocne
w przygotowaniu
materiałów
informacyjnych.
 wykorzystać różne
źródła wiedzy do
przygotowania
informacji na wybrany
temat.
 posłużyć się atlasem
geograficznym,
rocznikiem
statystycznym,
literaturą
popularnonaukową.
 zastosować zasoby
internetu do pozyskania
najnowszych informacji
o funkcjonowaniu
środowiska i działalności
człowieka.
2. W różnych
skalach. Skale
map
 podać definicję skali
i mapy.
 wymienić różne rodzaje
skal;
 porównywać wielkości
skal.
 przeliczać odległości
z wykorzystaniem skali.
 obliczyć skalę mapy na
podstawie porównania
odległości w terenie
i na mapie.
 wskazać różne
zastosowania map
wykonanych w różnych
skalach.
3. Obraz świata
z góry. Mapy
i ich podstawowe
rodzaje
 podać definicję mapy;
 wymienić elementy
mapy.
 dokonać podziału map
ze względu na skalę.
 dokonać podziału map
ze względu na treść;
wskazać cechy map
tematycznych.
 porównać treści map
wykonanych w różnych
skalach.
 dokonać analizy treści
wybranej mapy
tematycznej.
4. Bogactwo
 wyróżnić typy znaków
 wskazać rodzaje znaków
 wyróżnić podstawowe
 dokonać analizy
 wskazać praktyczne strony
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
treści map.
Metody
kartograficzne
topograficznych –
sygnaturowych,
liniowych,
powierzchniowych.
topograficznych na
wybranych mapach
i odczytać ich znaczenie.
rodzaje metod
kartograficznych
stosowanych na
mapach – izolinii,
kartogramu,
kartodiagramu, zasięgu,
barwnych powierzchni.
wybranego zjawiska
przyrodniczego lub
społecznogospodarczego
przedstawionego na
mapach za pomocą
metod
kartograficznych.
zastosowania metod
kartograficznych dla
zobrazowania
i porównywania zjawisk
i procesów.
5. Wysokości na
mapach.
Przedstawianie
rzeźby terenu na
mapach
 odczytać różnicę
wysokości między
punktami z mapy
poziomicowej.
 odczytać cechy
ukształtowania
powierzchni na mapach
poziomicowych
i hipsometrycznych.
 porównać cechy
ukształtowania
obszarów różniących się
wysokością.
 odczytać z map
poziomicowych
i hipsometrycznych
zmiany wysokości
terenu, uwzględniając
gęstość poziomic.
 odczytać cechy
ukształtowania dna
oceanicznego.
6. Nie zgub się
w lesie. Czytanie
map
7. „Odnaleźć się”
na mapie.
Orientacja
w terenie
 podać sposoby
wykorzystania map.
 obliczyć odległości na
mapach, wykorzystując
skale.
 posługiwać się w terenie
mapą topograficzną;
 odszukać wybrane
obiekty w terenie,
posługując się mapą.
 posłużyć się
znajomością określania
kierunków świata
w celu orientacji mapy
w terenie.
 zaplanować trasę podróży,
wykorzystując mapę
samochodową,
turystyczną.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
8. Jak czytać
wykres?
Czytanie
i tworzenie
wykresów
 wskazać możliwości
przedstawiania
różnych cech
i wielkości
geograficznych za
pomocą wykresów.
 wykonać przykładowe
wykresy statystyczne –
słupkowy, diagram
kołowy, segmentowy.
 dokonać analizy
elementów
przedstawionych na
wykresie.
 wybrać najbardziej
właściwy wykres do
przedstawiania
wybranych wielkości
statystycznych.
 porównywać cechy
obiektów i zjawisk
przedstawiane na
wykresach.
Dział II. Ziemia – pyłek we Wszechświecie
9. Kula ziemska
czy nie kula?
Kształt i wymiary
Ziemi
 podać podstawowe
dane o rozmiarach
Ziemi.
 porównać kształt
i wielkość Ziemi z innymi
planetami Układu
Słonecznego.
 wskazać różnice między
kulistym a elipsoidalnym
kształtem Ziemi.
 opisać zmiany
poglądów na kształt
Ziemi, korzystając
z różnych źródeł
wiedzy.
 podać informacje
o odkrywcach
i podróżnikach, bazując na
dostępnych źródłach
informacji geograficznej.
10. Odnaleźć się
na Ziemi.
Współrzędne
geograficzne
 podać cechy
południków
i równoleżników.
 zdefiniować długość
i szerokość geograficzną;
 wskazać na globusie
i mapie świata półkule:
wschodnią, zachodnią,
północną, południową.
 odczytać położenie
punktów i obszarów na
mapach i na globusie.
 obliczyć odległości na
mapie
z zastosowaniem
współrzędnych
geograficznych.
 zaplanować trasę podróży,
określając położenie miejsc
względem równika
i południka zerowego.
11. Dzień i noc.
Ruch obrotowy
 podać przyczynę
występowania dnia
 podać cechy ruchu
obrotowego Ziemi.
 wymienić bezpośrednie
i pośrednie skutki ruchu
 omówić wpływ ruchu
obrotowego na kształt
 wskazać przykłady wpływu
ruchu obrotowego Ziemi na
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Ziemi i jego
konsekwencje
i nocy.
obrotowego Ziemi.
Ziemi.
życie i działalność
człowieka.
12. Dookoła
Słońca. Ruch
obiegowy Ziemi
i jego
następstwa
 opisać zmiany
wysokości Słońca
w ciągu roku nad
horyzontem
w południe nad
Polską.
 zdefiniować ruch
obiegowy Ziemi;
 podać konsekwencje
ruchu Ziemi wokół
Słońca.
 wyjaśnić znaczenie
stałego nachylenia osi
ziemskiej dla
zróżnicowania
oświetlenia Ziemi
w ciągu roku.
 opisać drogę Ziemi
wokół Słońca w ciągu
roku i zdefiniować
peryhelium i aphelium.
 określić wpływ oświetlenia
Ziemi na klimat.
13. A czas
płynie... Czas na
Ziemi
 podać różne sposoby
mierzenia czasu na
Ziemi.
 odczytać czas z mapy
stref czasowych.
 określić różnice między
czasem słonecznym,
strefowym, urzędowym;
 obliczyć różnice czasu
słonecznego.
 podać zastosowanie
czasu letniego
i zimowego.
 określić sposób zmiany
czasu na linii zmiany daty.
 obliczyć wysokość Słońca
w południe w dniach
równonocy i przesileń.
 scharakteryzować
widomą dzienną drogę
Słońca w różnych
szerokościach
geograficznych.
 wskazać cechy stref
oświetlenia Ziemi.
 określić zależności między
strefami oświetlenia Ziemi
a strefami krajobrazów
strefowych na Ziemi.
14. Wysokość
 opisać zmiany
Słońca. Strefy
wysokości Słońca
oświetlenia Ziemi
w ciągu roku
w różnych
szerokościach
geograficznych.
Dział III. Delikatna powłoka
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
15. Nasza
Ziemia. Ziemia
i jej sfery
 wymienić sfery Ziemi
– atmosfera,
hydrosfera, litosfera,
biosfera, pedosfera.
 określić zasięg
poszczególnych sfer
ziemskich.
 wskazać na
przykładach, w jaki
sposób oddziałują na
siebie sfery Ziemi.
 wskazać pozytywne
i negatywne przykłady
oddziaływania
człowieka na
środowisko.
 omówić etapy
kształtowania się
poszczególnych sfer
ziemskich.
16. Niezbędna
otoczka.
Atmosfera,
pogoda a klimat
 podać główne
składniki gazowe
atmosfery.
 analizować na schemacie
zmiany cech atmosfery
wraz ze wzrostem
wysokości n.p.m.
 określić znaczenie
troposfery dla
kształtowania się
warunków środowiska
na Ziemi.
 omówić znaczenie
poszczególnych
składników gazowych
atmosfery;
 omówić znaczenie
warstwy ozonowej dla
życia na Ziemi.
 omówić schemat bilansu
cieplnego Ziemi.
17. Tu ciepło,
tam zimno.
Temperatura
powietrza na
Ziemi
 wykonać wykresy
zmian temperatury
powietrza na
podstawie danych.
 wskazać na mapach
obszary najcieplejsze
i najzimniejsze na Ziemi;
 obliczyć średnią dobową,
roczną temperaturę
powietrza;
 obliczyć amplitudę
temperatury.
 określić cechy zmian
rocznych temperatury
powietrza w różnych
regionach Ziemi.
 analizować cechy
obszarów, gdzie
zanotowano skrajne
wartości temperatury
powietrza na kuli
ziemskiej.
 wskazać przykłady
działalności człowieka
wpływające na zmiany
średniej temperatury
powietrza na Ziemi.
18. Zawsze
gdzieś pada.
 opisać rodzaje
opadów
 wskazać na mapach
przykłady obszarów
 opisać związek
występowania opadów
 opisać kształtowanie
się frontów
 podać przykłady
występowania
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Opady
atmosferyczne
na Ziemi
atmosferycznych;
 obliczyć roczną sumę
opadów
atmosferycznych.
19.
 wskazać na mapach
Różnorodność
występowanie
klimatów. Klimaty
głównych stref
na Ziemi
klimatycznych.
o najwyższych
i najniższych opadach.
z ośrodkami ciśnienia
i cechami środowiska
przyrodniczego;
 wyjaśnić powstawanie
deszczów zenitalnych.
atmosferycznych;
 omówić przebieg
pogody na frontach;
 wyjaśnić zasady
powstawania
monsunów, fenu,
bryzy.
 analizować wykresy
klimatyczne –
klimatogramy.
 scharakteryzować,
korzystając z map
klimatycznych
i wykresów,
podstawowe typy
klimatu.
 określić cechy klimatu
najbardziej sprzyjające
życiu i działalności
człowieka.
 podać przykłady
i scharakteryzować cechy
klimatów astrefowych.
huraganowych wiatrów
i opisać ich skutki.
20. Woda
w oceanach.
Woda na Ziemi
 podać znaczenie
wody w różnych
dziedzinach życia.
 omówić rozmieszczenie
wody na Ziemi.
 podać cechy ruchów
wody morskiej –
falowanie, prądy
morskie.
 wyjaśnić zjawisko
pływów morskich.
 omówić wpływ prądów
morskich na warunki
środowiska wybrzeży.
21. Wody na
lądach. Wody
powierzchniowe
 wykazać znaczenie
wód
powierzchniowych dla
 zdefiniować terminy:
rzeka, dopływ, dorzecze,
zlewisko, dział wodny.
 określić na mapach
zasięgi zlewisk
poszczególnych
 omówić układ sieci
rzecznej w różnych
warunkach środowiska
 omówić na przykładach
negatywne skutki
niewłaściwego
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
– rzeki i jeziora
22. Podróż od
równika do
bieguna.
Strefowość
krajobrazów na
Ziemi
życia na Ziemi.
 omówić znaczenie
świata organicznego
dla człowieka.
 scharakteryzować,
korzystając map, główne
zbiorowiska leśne na
Ziemi.
oceanów;
 wskazać na mapach
obszary bezodpływowe
 wskazać na mapach
kontynentów przykłady
jezior o różnej genezie.
przyrodniczego;
 wskazać na mapach
przykłady basenów
artezyjskich.
wykorzystania wód
powierzchniowych.
 opisać, na podstawie
ilustracji, cechy różnych
gatunków roślin
i zwierząt;
 omówić dostosowanie
się roślin i zwierząt do
warunków środowiska.
 omówić cechy
 przedstawić informacje
zróżnicowania
o rzadkich gatunkach roślin
krajobrazów strefowych
i zwierząt na podstawie
na Ziemi wraz
różnych źródeł informacji.
z przemieszczaniem się
od równika ku
biegunom.
Dział IV. Dynamiczna planeta
23. Ziemskie
puzzle. Płytowa
budowa litosfery
 podać podstawowe
wielkości Ziemi
i opisać je na
schematycznym
rysunku.
 wskazać na schemacie
i wymienić ogólne cechy
warstw wnętrza Ziemi.
 wyjaśnić, czym są płyty
litosfery;
 zdefiniować terminy:
fałdy, niziny, wyżyny,
góry.
 omówić procesy
prowadzące do
powstania gór
fałdowych;
 odczytywać na
mapach nazwy pasm
 wskazać cechy procesów
w strefie subdukcji i ryftu
(spreadingu).
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
górskich i określać ich
położenie na
kontynentach.
24. Niszczące
siły przyrody.
Trzęsienia ziemi
 wskazać przykłady
obszarów aktywnych
sejsmicznie.
 opisać przyczyny
powstawania trzęsień
ziemi.
 ocenić skutki trzęsień
ziemi występujących
w obszarach gęsto
zaludnionych.
 opisać sposoby
zabezpieczenia się
ludzi przed skutkami
trzęsień ziemi.
 wskazać skutki
podwodnych trzęsień ziemi
– fala tsunami.
25. Naturalne
eksplozje.
Wybuchy
wulkanów
 zdefiniować termin
wulkan.
 opisać elementy budowy
stożka wulkanicznego
i wulkanu tarczowego.
 odczytać na mapach
nazwy największych
wulkanów i rejony
koncentracji zjawisk
wulkanicznych.
 scharakteryzować
produkty wybuchu
wulkanu.
 wyszukać i opracować
opisy wybuchów wulkanów
w czasach historycznych
i współczesnych.
26. Niewidoczni
rzeźbiarze.
Wietrzenie
i ruchy masowe
 zdefiniować proces
wietrzenia.
 opisać różnice między
wietrzeniem fizycznym
i chemicznym.
 omówić, na podstawie
schematycznych
rysunków i fotografii,
przebieg procesów
masowych.
 scharakteryzować
zjawisko osuwania
i jego skutki;
 wskazać miejsca
występowania zjawiska
obrywania
i spełzywania.
 wskazać zagrożenia dla
życia i działalności
człowieka wynikające
z gospodarowania na
terenach zagrożonych
ruchami masowymi.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
27. Pustynna
rzeźba.
Rzeźbotwórcza
działalność
wiatru
 omówić, na podstawie  wskazać wpływ zmian
ilustracji, cechy
temperatury powietrza
krajobrazu
w ciągu doby i w ciągu
pustynnego.
roku na kształtowanie
warunków pustynnych.
 omówić warunki
powstawania różnych
rodzajów pustyń:
skalistej, żwirowej,
piaszczystej.
 omówić cechy form
erozyjnych
i akumulacyjnych.
 wskazać cechy
dostosowawcze roślin
i zwierząt do warunków
pustynnych;
 podać możliwości
zagospodarowywania
obszarów pustynnych.
28. W rzecznej
dolinie.
Rzeźbotwórcza
działalność rzek
 zdefiniować terminy:
rzeka, dopływ,
dorzecze, zlewisko,
dział wód.
 odczytać na mapie
hipsometrycznej odcinki
biegu rzeki.
 opisać proces erozji
wgłębnej i powstawania
doliny V-kształtnej;
 opisać proces
powstawania zakoli
i starorzeczy.
 opisać proces
 podać przykłady
powstawania deltowych
gospodarczego
i lejkowatych ujść
wykorzystania rzek i dolin
rzecznych.
rzecznych.
29. Lodowy
pancerz.
Lodowce i ich
rzeźbotwórcza
działalność
 zdefiniować terminy:
lodowiec górski,
lądolód.
 opisać warunki
powstawania i rozwoju
lodowców górskich.
 opisać, na podstawie
schematycznego
rysunku lub fotografii,
elementy lodowca
górskiego.
 określić, na podstawie
map, zasięg lodu na
oceanach i lądach oraz
stref wieloletniej
zmarzliny.
 opisać formy powstałe
w wyniku niszczącej
i budującej działalności
lodowca górskiego
i lądolodu.
30. Na styku
lądu i morza.
Rzeźbotwórcza
 opisać na
schematycznych
rysunkach cechy
 omówić proces cofania
się wybrzeża wysokiego
i powstawania klifu.
 opisać rozwój wybrzeża
płaskiego i tworzenia się
wydm nadmorskich.
 opisać procesy
prowadzące do
powstawania jezior
 scharakteryzować cechy
wybrzeży: klifowego,
mierzejowego, riasowego,
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
działalność mórz
31. Krajobrazy
krasu. Procesy
krasowe
wybrzeża wysokiego
i niskiego.
 wskazać na
schematycznych
rysunkach formy
występowania wód
podziemnych.
przybrzeżnych.
 opisać przebieg procesu
krasowienia.
 opisać proces tworzenia
się form krasu
powierzchniowego
i omówić
charakterystyczne formy
krasowe: żłobki, żebra,
lejki, uwały, polja
i ostańce.
 scharakteryzować
proces tworzenia się
jaskiń i form
naciekowych:
stalaktytów,
stalagmitów
i stalagnatów.
fiordowego, szkierowego
i dalmatyńskiego.
 podać przykłady obszarów
krasowych (w Polsce,
Europie, na świecie) oraz
wskazać je na mapie.
Odkrywamy świat. klasa 2
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Polskie naj...
 odczytać na mapie
 wskazać źródła wiedzy,
 wyszukać informacje
 opisać cechy
 przedstawić, na podstawie
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Zamiast wstępu
położenie wybranych
punków i obiektów.
w których można
wyszukać informacje
o wybranych obiektach
geograficznych.
w różnych źródłach
wiedzy na temat
wybranych obiektów
geograficznych
w Polsce;
 zaznaczyć na mapie
konturowej położenie
wybranych obiektów
geograficznych.
środowiska wybranych
obiektów
geograficznych i krain
geograficznych.
różnych źródeł, genezę np.
najwyżej i najniżej
leżącego punktu w Polsce.
Dział I. Polska – nasz dom
1. Położenie
geograficzne.
Położenie Polski
i podziały
geograficzne
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
skrajne punkty
położenia Polski.
 obliczyć odległości na
mapach;
 odczytywać położenie
geograficzne punktów
i obliczać różnice
położenia w stopniach
kątowych.
 wskazać cechy
położenia Polski
w Europie Środkowej;
 opisać przebieg granic
Polski na mapie
hipsometrycznej.
 opisać położenie krain
geograficznych Polski
na tle dużych krain
geograficznych Europy.
 scharakteryzować
konsekwencje położenia
Polski w Europie
Środkowej.
2. Jak
kształtowało się
podłoże
geologiczne
Polski? Budowa
 wskazać na mapach
tematycznych
obszary
ukształtowane
w poszczególnych
 wymienić ważniejsze
wydarzenia w dziejach
geologicznych Polski
(ruchy górotwórcze,
zalewy morskie,
 wskazać miejsca
występowania głównych
surowców mineralnych
w Polsce.
 opisać procesy
prowadzące do
powstania złóż węgla
kamiennego, węgla
brunatnego, soli
 porównać cechy krajobrazu
gór wysokich, średnich
i niskich.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
geologiczna
Polski
orogenezach.
zlodowacenia).
3. W głębi Ziemi.
Skały budujące
Polskę
 opisać cechy skał
magmowych,
osadowych
i przeobrażonych.
 rozpoznać podstawowe
rodzaje skał.
4. Co
zawdzięczamy
lądolodowi?
Polodowcowa
rzeźba terenu
 odczytać, na
podstawie tabeli
stratygraficznej,
nazwy er i okresów
w dziejach Ziemi.
5. Polska z lotu
 odczytać na mapie
kamiennej, siarki.
 opisać procesy
prowadzące do
powstania skał, takich
jak: granit, bazalt,
piaskowiec, wapień,
marmur, gnejs;
 podać nazwy skał
użytecznych
w gospodarce i wskazać
miejsca ich
występowania.
 określić miejsca
wydobycia surowców
mineralnych;
 ocenić, na podstawie
danych statystycznych,
miejsce Polski
w świecie pod
względem wydobycia
wybranych surowców.
 określić, jakie rodzaje skał
użytecznych występują
w najbliższej okolicy.
 odczytać, na podstawie
 opisać wpływ
tabeli stratygraficznej,
zlodowaceń
najważniejsze wydarzenia
plejstoceńskich na
geologiczne w Polsce.
współczesną rzeźbę
Polski.
 opisać, na podstawie
rysunków
schematycznych
i fotografii, przykładowe
formy erozyjne
i akumulacyjne
powstałe w wyniku
działalności lodowca.
 określić, na podstawie
schematycznych rysunków,
etapy powstania Morza
Bałtyckiego.
 wskazać na mapie
 wskazać
 opisać cechy
 obliczyć różnice
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
ptaka.
Ukształtowanie
powierzchni
wysokości najwyżej
i najniżej położonych
punktów na obszarze
Polski.
hipsometrycznej
równoleżnikowe pasy
ukształtowania
powierzchni.
wysokości między
miejscami o różnych
wysokościach.
charakterystyczne
cechy rzeźby
wybranych krain
geograficznych.
ukształtowania najbliższej
krainy geograficznej.
6. Zmienna
pogoda. Pogoda
i klimat
 określić
charakterystyczne
cechy przebiegu
pogody w ciągu roku
dla obszaru Polski.
 obliczyć średnią
temperaturę powietrza,
amplitudę temperatury
powietrza oraz sumę
opadów atmosferycznych
w różnych przekrojach
czasowych.
 opisać cechy
przejściowego klimatu
Polski.
 wykazać związek cech
klimatu Polski z takimi
czynnikami
kształtującymi klimat
jak: położenie
w centrum Europy,
sąsiedztwo z rozległym
kontynentem
euroazjatyckim,
 wpływ Oceanu
Atlantyckiego,
zróżnicowanie
ukształtowania
powierzchni;
 wyjaśnić mechanizm
powstawania wiatru
halnego oraz bryzy
morskiej.
 podać przykłady zjawisk
pogody, których przebieg
ma katastrofalne skutki dla
człowieka.
7. Sieć rzeczna.
Rzeki
 wskazać na mapie
wybrane rzeki,
 wskazać na mapie
przebieg działu wodnego
 wskazać przykłady rzek
należących do zlewisk
 omówić procesy
rzeźbotwórcze rzeki na
 podać przyczyny
występowania powodzi
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
sztuczne zbiorniki
wodne na rzekach
i kanały wodne.
między dorzeczami Wisły
i Odry.
Morza Czarnego i Morza
różnych odcinkach;
Północnego;
 opisać cechy doliny
wykres
rzecznej przykładowej
 wykonać
porównawczy długości
rzeki w regionie.
największych
rzek
w Polsce.
w Polsce.
8. Magazyny
wodne. Jeziora,
bagna
i podziemne
wody Polski
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
największe jeziora
w Polsce.
 wskazać obszary
nadwyżek i niedoborów
wody.
 wyjaśnić, na podstawie
opisów, genezę
wybranych jezior
w Polsce;
 wskazać zastosowania
sztucznych zbiorników
wodnych budowanych
na rzekach.
 omówić znaczenie
retencji wód na
obszarach bagien
i torfowisk;
 podać przykłady miejsc
występowania wód
mineralnych w Polsce.
 opisać znaczenie wód
mineralnych dla zdrowia
człowieka.
9. Delikatna
powłoka Ziemi.
Gleby w Polsce
 wymienić
podstawowe rodzaje
gleb strefowych
i astrefowych na
terenie Polski.
 określić znaczenie
wybranych typów gleb dla
gospodarki rolnej.
 opisać proces tworzenia
się podstawowych
typów gleb.
 wskazać zagrożenia
procesami erozji na
obszarach intensywnej
gospodarki oraz na
obszarach
o zróżnicowanej
rzeźbie.
 scharakteryzować rodzaje
gleb występujących we
własnym regionie i podać
przykłady ich użytkowania.
10. Zielone
 wskazać na mapie
 wykonać wykres udziału
 ocenić strukturę
 wyjaśnić przebieg
 podać przykłady
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
bogactwo. Szata
roślinna Polski
hipsometrycznej
największe
zbiorowiska leśne
w Polsce.
gatunków drzew
w ogólnej powierzchni
lasów.
gatunkową polskich
lasów z punktu
widzenia działalności
gospodarczej
człowieka;
 opisać znaczenie
lasów.
granic zasięgu
niektórych gatunków
drzew.
11. Potęga
przyrody.
Groźne zjawiska
przyrodnicze
 wskazać, na
podstawie opisu,
skutki występowania
huraganowych
wiatrów i trąb
powietrznych.
 analizować teksty
dotyczące opisu
niecodziennych zjawisk
przyrodniczych.
 opisać zagrożenia
i skutki powodzi
w dolinach rzecznych.
 podać przyczyny
występowania powodzi
w Polsce w okresie
zimy, wczesną wiosną
i latem.
 opisać sposoby
zabezpieczania się przed
skutkami wylewów rzek na
obszarach leżących
w sąsiedztwie koryt
rzecznych.
12. Zachować
dla przyszłych
pokoleń.
O ochronie
przyrody
w Polsce
 wskazać na mapie
Polski obszary objęte
ochroną – parki
narodowe.
 opisać walory
środowiska podlegające
ochronie: parki narodowe
i rezerwaty przyrody.
 scharakteryzować, na
podstawie różnych
źródeł, wybrane
obszary chronione.
 podać informacje
o obszarach
i obiektach
chronionych w swoim
regionie.
 podać przykłady
międzynarodowych
działań na rzecz ochrony
przyrody – np. tworzenie
rezerwatów biosfery.
Dział II. O nas, czyli o ludności Polski
zbiorowisk roślinnych
naturalnych,
półnaturalnych
i sztucznych.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
13. 38 milionów
mieszkańców.
Liczba
i rozmieszczenie
ludności Polski
 wykonać wykres
zmian liczby ludności
Polski.
 określić, na podstawie
danych statystycznych,
miejsce Polski w świecie
i w Europie pod
względem liczby
ludności.
 opisać, na podstawie
map, zróżnicowanie
rozmieszczenia
ludności Polski.
 wskazać czynniki
mające wpływ na
koncentrację ludności
w wybranych
regionach Polski.
 podać tendencje zmian
liczby ludności Polski
i określić czynniki mające
wpływ na te zmiany.
14. Jak zmienia
się liczba
ludności?
Przyrost
naturalny
i rzeczywisty
 zdefiniować przyrost
naturalny.
 zdefiniować przyrost
rzeczywisty.
 obliczać wielkość
przyrostu naturalnego
w wybranych okresach.
 opisać, na podstawie
danych statystycznych
oraz wykresów,
zmiany wartości
przyrostu naturalnego
w Polsce.
 określić zróżnicowanie
regionalne przyrostu
naturalnego
i rzeczywistego i wyjaśnić
przyczyny tych różnic.
15. Starzejące
się
społeczeństwo.
Struktura
ludności
 odczytywać
z wykresów wielkości
dotyczące urodzeń,
zgonów, przyrostu
naturalnego.
 odczytywać podstawowe
wielkości na podstawie
wykresu piramidy
wiekowej.
 porównywać wykresy
piramidy wiekowej
wybranych krajów
i Polski.
 porównywać średnią
długość życia
mieszkańców Polski
i innych krajów.
 wskazać i analizować
współczesne problemy
demograficzne Polski.
16. Nie tylko za
chlebem.
Migracje
wewnętrzne
 analizować wielkości
ruchów migracyjnych
mieszkańców Polski
w różnych
 wskazać okresy zmian
ruchów migracyjnych
mieszkańców Polski.
 wskazać przyczyny
przewagi emigracji nad
imigracją.
 podać cechy
współczesnych ruchów
migracyjnych Polaków.
 określić pozytywne
i negatywne skutki ruchów
migracyjnych.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
i zewnętrzne
przedziałach
czasowych.
17. Nie wszyscy
mają pracę.
Struktura
zatrudnienia,
bezrobocie,
edukacja
 wykonać wykres
struktury zawodowej
ludności Polski.
18. Pod jednym
dachem.
Zróżnicowanie
narodowościowe
i etniczne
19. Wolimy
mieszkać
 analizować zmiany
w strukturze zatrudnienia
ludności Polski.
 wskazać na mapach
tematycznych obszary
o największym
i najmniejszym
bezrobociu.
 wskazać główne
przyczyny bezrobocia
i sposoby
przeciwdziałania
zjawisku.
 określić stopień
zaspokojenia potrzeb
edukacyjnych
społeczeństwa, na
podstawie wskaźników
liczby uczniów, studentów
oraz wskaźnika
analfabetyzmu.
 wskazać na mapach
 porównać strukturę
tematycznych regiony
narodowościową ludności
zamieszkane przez
Polski w okresie sprzed
mniejszości narodowe
drugiej wojny światowej
i etniczne.
i obecnie.
 podać przykłady
zjawiska tzw. nowej
imigracji.
 wyszukać informacje
w różnych źródłach na
temat kultury
i obrzędowości innych
narodów
mieszkających
w Polsce;
 wyjaśnić znaczenie
postawy tolerancji
w życiu człowieka.
 podać przykłady wkładu
w dorobek kulturowy
naszego kraju wniesionego
przez przedstawicieli
innych narodów.
 podać wady i zalety
mieszkania
 określić, na podstawie
danych statystycznych,
 wskazać przykłady
różnych zespołów
 opisać, na podstawie
danych statystycznych,
 określić i wskazać
położenie największych
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
miejskich (aglomeracja
monocentryczna,
konurbacja).
rozwój procesów
urbanizacyjnych w Polsce
w XX i XXI wieku.
 określić funkcje, które
pełnią: stolica kraju,
stolica własnego
województwa, siedziba
powiatu.
 określić czynniki, które
zadecydowały
o rozwoju funkcji
wybranych miast
w Polsce.
 wskazać przykłady zmian
funkcji wybranych miast
będące wynikiem zmian
gospodarczych w Polsce.
 określić różne typy
i wielkości zbiorowisk
wiejskich.
 opisać zmiany
w funkcjonowaniu
obszarów wiejskich na
przełomie XX i XXI
wieku.
 podać przykłady znanych
(np. związanych z ważnymi
wydarzeniami w historii
naszego kraju)
miejscowości wiejskich
w Polsce.
 ocenić, na podstawie
danych statystycznych,
stopień rozwoju
gospodarczego Polski.
 określić tendencje zmian
rozwoju gospodarczego
Polski na podstawie zmian
wielkości PKB na jednego
mieszkańca w ciągu
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Uczeń potrafi:
w mieście?
Miasta w Polsce
w mieście.
zróżnicowanie stopnia
urbanizacji różnych
regionów Polski.
miast w Polsce.
20. Fizjonomia
miasta. Funkcje
miast w Polsce
 opisać główne
funkcje, które pełnią
miasta.
 podać przykłady miast
pełniących różne funkcje.
21. Polska wieś.
Osadnictwo
wiejskie
 określić, na podstawie  porównać, na podstawie
danych
opisu, warunki życia na
statystycznych,
wsi dawniej i dziś.
zróżnicowanie
odsetka ludności
wiejskiej w różnych
regionach Polski.
Dział III. Gospodarowanie
22. Siła polskiej
gospodarki.
Gospodarka
Polski na tle
świata
 podać przykłady
wskaźników poziomu
rozwoju
gospodarczego
krajów, takich jak:
 określić miejsce
gospodarki Polski
w świecie.
 porównywać cechy
gospodarki krajów
dobrze i słabo
rozwiniętych.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
wielkość i struktura
PKB, struktura
zatrudnienia.
ostatnich kilkudziesięciu
lat.
23. Jak
gospodarujemy
ziemią? Zmiany
użytkowania
ziemi
 wykonać diagram
struktury
użytkowania ziemi
w Polsce.
 porównać strukturę
użytkowania ziemi
w Polsce i innych krajach
Europy i świata.
 określić czynniki
wpływające na zmiany
struktury użytkowania
ziemi.
 opisać, na podstawie
informacji z różnych
źródeł, zmiany
w użytkowaniu ziemi
w XX i XXI wieku.
 określić, jaki wpływ na
zmiany użytkowania ziemi
ma rozwój osadnictwa
i działalność przemysłowa.
24. Warunki
rozwoju
rolnictwa.
Problemy
rozwoju
rolnictwa
w Polsce
 wymienić czynniki
wpływające na
rozwój rolnictwa
w Polsce.
 analizować, na
podstawie danych
statystycznych, strukturę
własnościową
i wielkościową polskich
gospodarstw rolnych.
 wskazać regiony
w Polsce o najlepszych
warunkach naturalnych
rozwoju rolnictwa.
 określić, na podstawie
danych statystycznych
i informacji z różnych
źródeł, znaczenie
pozaprzyrodniczych
czynników rozwoju
rolnictwa w Polsce.
 określić zmiany, które
następują w polskim
rolnictwie po przystąpieniu
Polski do UE.
25. Uprawy
i chów zwierząt.
Produkcja
polskiego
rolnictwa
 opisać, na podstawie
map tematycznych,
rozmieszczenie
upraw podstawowych
roślin zbożowych
i przemysłowych
w Polsce.
 podać cechy
intensywności rolnictwa.
 określić wymagania
uprawowe wybranych
roślin i wskazać rejony
koncentracji wybranych
upraw.
 opisać, na podstawie
map tematycznych
i danych
statystycznych, cechy
chowu bydła, trzody
chlewnej, owiec,
drobiu i koni w Polsce.
 wskazać, na podstawie
danych statystycznych,
stopień rozwoju polskiego
rybołówstwa i kierunki
zmian w tej dziedzinie
gospodarowania.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
26. Przemysł się
zmienia.
Uwarunkowania
rozwoju
przemysłu
 wskazać
uwarunkowania
naturalne rozwoju
przemysłu w Polsce.
 określić, na podstawie
map tematycznych,
rozmieszczenie
najważniejszych
okręgów przemysłowych
w Polsce.
 opisać zmiany, które
dokonywały się
w polskim przemyśle po
zakończeniu drugiej
wojny światowej.
 podać, na podstawie
danych
statystycznych, które
gałęzie polskiego
przemysłu zanotowały
spadek, a które wzrost
produkcji.
 wskazać cechy
restrukturyzacji przemysłu
w Polsce począwszy od lat
90. XX wieku.
27. Surowce
podstawą
rozwoju
gospodarki.
Eksploatacja
surowców
mineralnych
 podać przykłady
surowców
mineralnych
stosowanych
w polskim przemyśle.
 wskazać na mapach
obszary wydobycia
najważniejszych
surowców mineralnych
w Polsce.
 porównać wielkości
pozyskiwania
najważniejszych
surowców
energetycznych,
metalicznych
i chemicznych w Polsce
i innych krajach świat.
 wskazać te rodzaje
surowców, w których
pozyskiwaniu Polska
zajmuje czołowe
miejsce w świecie.
 wskazać przykłady zmian
w środowisku naturalnym
wywołane eksploatacją
surowców naturalnych.
28. Skąd
czerpać
energię?
Energetyka
 wykonać wykres
struktury produkcji
energii elektrycznej
w Polsce według
stosowanych
surowców.
 wskazać, na podstawie
informacji z różnych
źródeł, zalety i wady
różnych rodzajów
elektrowni.
 podać przykłady
wykorzystania źródeł
energii odnawialnej do
produkcji energii
elektrycznej w Polsce.
 określić przyczyny
wzrostu
zapotrzebowania na
energię.
 podać przykłady
energetyki alternatywnej
oraz wskazać jej rosnące
znaczenie w produkcji
energii.
29. Produkcja
przemysłowa.
 dokonać podziału
przemysłu
 podać przykłady
tradycyjnych
 analizować, na
podstawie danych
 wykazać związek
między rozwojem
 wskazać na rosnące
znaczenie nowoczesnych
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Przemysł
tradycyjny
i nowoczesny
przetwórczego na
gałęzie
wytwórczości.
30. Dynamiczny
rozwój usług.
Handel
wewnętrzny
 scharakteryzować
rodzaje usług,
niezbędnych
w codziennym życiu.
31. Handel
szansą na
rozwój. Handel
zagraniczny
i inwestycje
zagraniczne
32. Bez
transportu ani
rusz.
Komunikacja i jej
i nowoczesnych
zakładów produkcji
przemysłowej.
 wykazać wzrost
znaczenia usług we
współczesnym świecie.
statystycznych, zmiany
profilu produkcji
przemysłowej.
przemysłu
i budownictwa.
gałęzi przemysłu – hi-tech.
 określić, na podstawie
struktury zatrudnienia
ludności Polski,
znaczenie usług
w gospodarce kraju.
 określić, na podstawie
danych statystycznych,
rozwój placówek
handlowych w Polsce
w ciągu ostatnich
kilkudziesięciu lat.
 ocenić poziom rozwoju
usług handlowych we
własnym regionie.
 wskazać konieczność  podać przykłady krajów
prowadzenia wymiany
będących głównymi
handlowej między
partnerami handlowymi
krajami.
Polski.
 porównać wartość
obrotów handlowych na
jednego mieszkańca
w Polsce i innych
krajach.
 wskazać na
przykładach znaczenie
inwestycji
zagranicznych
w rozwoju
gospodarczym;
 ocenić możliwości
rozwoju wymiany
handlowej Polski.
 wskazać przykłady
atrakcyjności inwestycyjnej
Polski;
 dokonać analizy bilansu
handlu zagranicznego
Polski.
 podać przykłady
różnych środków
transportu
funkcjonujących
 porównać wskaźnik
motoryzacji
mieszkańców różnych
regionów Polski;
 opisać tempo rozwoju
usług łączności
w Polsce.
 ocenić poziom rozwoju
różnych rodzajów
transportu we własnym
regionie.
 wskazać konieczność
inwestycji
komunikacyjnych
w Polsce.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
znaczenie.
Transport
i łączność
 opisać, na podstawie
map tematycznych,
przebieg
najważniejszych
szlaków transportowych:
drogowych i kolejowych
w Polsce.
w Polsce.
33. Podróż
sprawna
i wygodna. Sieć
transportu
 podać zastosowanie
różnych rodzajów
transportu do
przewozu towarów
i osób.
 podać przykłady
 analizować, na
najważniejszych węzłów
podstawie danych
kolejowych i głównych linii
statystycznych, zmiany
kolejowych.
wykorzystania
transportu kolejowego
w Polsce;
 podać przykłady
transportu
rurociągowego
w Polsce.
 wykazać przyczyny
wzrostu znaczenia
transportu kołowego
(drogowego) w Polsce
i na świecie;
 wskazać znaczenie
żeglugi morskiej
i śródlądowej
w przewozie towarów
i osób.
 ocenić, na podstawie
danych statystycznych,
tempo rozwoju transportu
lotniczego.
34. Rozwój
turystyki. Rola
i znaczenie
turystyki
 podać przykłady
walorów środowiska
naturalnego
i kulturowego Polski.
 wskazać czynniki
sprzyjające rozwojowi
ruchu turystycznego.
 ocenić wzrost
znaczenia turystyki na
świecie i w Polsce.
 przygotować propozycję
trasy wycieczki
krajoznawczej do
wybranego regionu Polski.
 porównać, na podstawie
danych statystycznych,
wielkości ruchu
turystycznego w Polsce
i na świecie;
 podać przykłady wpływu
turystyki na środowisko
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
naturalne.
35. Turystyczne
bogactwo.
Atrakcje
turystyczne
 wykazać, że cechy
środowiska
naturalnego mogą
być atrakcją
turystyczną.
 podać przykłady walorów
środowiska naturalnego,
na podstawie wybranych
parków narodowych
w Polsce.
 wskazać przykłady
walorów kulturowych
Polski.
 wskazać na mapie
tematycznej
rozmieszczenie
obiektów wpisanych na
Listę Światowego
Dziedzictwa
Kulturowego
i Przyrodniczego
UNESCO w Polsce.
 przygotować, na podstawie
informacji z różnych źródeł,
propozycję turystyki
kwalifikowanej w wybranym
regionie Polski.
36. Gospodarka
zmienia
środowisko
przyrodnicze.
Zanieczyszczeni
e powietrza
i wód
 wskazać wpływ
rozwoju działalności
gospodarczej na
zanieczyszczenie
środowiska
naturalnego.
 podać przykłady działań
na rzecz ochrony
środowiska naturalnego
w Polsce i krajach
sąsiednich.
 opisać wpływ wzrostu
zawartości dwutlenku
węgla w powietrzu na
pogłębienie zjawiska
efektu cieplarnianego.
 ocenić wpływ emisji
związków siarki i azotu,
na powstawanie
zjawiska kwaśnych
opadów;
 określić skutki
nadmiernej eksploatacji
zasobów wód oraz ich
zanieczyszczenia.
 ocenić, na podstawie
wskaźników
statystycznych, stan
czystości wód Morza
Bałtyckiego.
 opisać formy
 wskazać mocne i słabe
Dział IV. Dookoła Polski
37. W moim
 wskazać położenie
 określić położenie
 scharakteryzować cechy
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Temat
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
własnego regionu na
mapie Polski.
regionie

38. Chłodny,
 korzystając z mapy
błękitny akwen.
świata i Europy,
Morze Bał- tyckie
opisać położenie
Bałtyku.
najważniejszych obiektów
geograficznych
w regionie.
środowiska naturalnego
regionu;
 wskazać cechy
środowiska i obszary
objęte ochroną lub
wymagające ochrony.
działalności rolniczej
i przemysłowej;
 scharakteryzować sieć
transportu i możliwości
komunikacyjne;
 omówić cechy
rozmieszczenia
i strukturę ludności.
strony własnego miejsca
zamieszkania;
 przygotować multimedialną
prezentację, która będzie
ukazywała walory
turystyczne regionu.
 opisać cechy Bałtyku jako
morza śródlądowego.
 scharakteryzować typy
wybrzeża Bałtyku;
 wskazać na mapach
przykłady różnych typów
wybrzeża.
 omówić procesy
morfologiczne i rozwój
wybrzeża wysokiego
i wybrzeża płaskiego.
 omówić etapy rozwoju
Morza Bałtyckiego;
 wskazać przyczyny
zanieczyszczenia Bałtyku
i sposoby przeciwdziałania
negatywnym zmianom.
39. Nad
Bałtykiem. Niziny
nadmorskie
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
krainy geograficzne
wchodzące w skład
pasa nizin
nadmorskich.
 obliczyć odległości
między miejscowościami
nadmorskimi.
 zaznaczyć na mapie
 rozpoznawać na
konturowej wybrane
ilustracjach
obiekty geograficzne;
charakterystyczne
opisywać
główne
zajęcia
miejsca na wybrzeżu.

ludności regionu
nadmorskiego.
 wskazać możliwości
zagospodarowania
turystycznego regionu.
40. Bezcenne
jeziora.
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
 określić walory
turystyczne regionu.
 zaznaczyć na mapie
konturowej wybrane
 zaproponować różne formy
zagospodarowania
 zaplanować trasę
wycieczki po wybranym
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Polskie
pojezierza
krainy i obiekty
geograficzne pasa
pojezierzy.
obiekty geograficzne;
 scharakteryzować cechy
klimatu pojezierzy.
regionie pojezierzy;
 analizować formy
działalności
gospodarczej
człowieka na
pojezierzach.
turystycznego pojezierzy.
41.
Zróżnicowane
niziny. Niziny
Środkowopolskie
 wskazać na mapie
hipsometrycznej pas
nizin.
 opisać cechy krajobrazu
nizinnego.
 opisać procesy
rzeźbotwórcze
i charakterystyczne
formy terenu na
nizinach.
 scharakteryzować
warunki naturalne
i rodzaje gospodarczej
działalności na
nizinach;
 zaplanować trasę
wycieczki do
wybranego miasta
w pasie nizin.
 wskazać najcenniejsze
obiekty przyrodnicze
będące pod ochroną.
42. Malownicze
wyżyny. Wyżyny
Polskie
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
krainy geograficzne
i wybrane obiekty
pasa wyżyn.
 wskazać na mapach
tematycznych miejsca
występowania
i wydobycia surowców
mineralnych.
 określić cechy
gospodarczej
działalności człowieka
w różnych częściach
wyżyn.
 zaplanować trasę
wycieczki turystycznej
po wybranej wyżynie.
 opisać wybrane obiekty
i regiony geograficzne pod
kątem turystycznego
zagospodarowania wyżyn.
43. Na przedpolu
Karpat. Kotliny
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
 wskazać na mapach
tematycznych miejsca
 określić cechy klimatu
regionu sprzyjające
 scharakteryzować
rozmieszczenie
 przygotować prezentację
multimedialną pokazującą
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
krainy wchodzące
w skład pasa kotlin.
występowania
i wydobycia surowców
mineralnych.
44. Najmłodsze
i najwyższe góry.
Karpaty
 określić współrzędne
geograficzne
obiektów.
 wskazać na mapie
hipsometrycznej główne
pasma Karpat;
 wskazać cechy rzeźby
młodych gór.
 scharakteryzować
rodzaje działalności
gospodarczej człowieka
w Karpatach;
 analizować
rozmieszczenie ludności
oraz wskaźniki przyrostu
naturalnego
i rzeczywistego.
 podać cechy
wyróżniające ten region
na tle innych w Polsce.
 przygotować trasę
wycieczki krajoznawczej
w wybraną część Karpat.
45. Skarby gór.
Sudety
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
położenie pasm
górskich Sudetów.
 obliczyć odległości
między miejscowościami
turystycznymi Sudetów.
 analizować proces
rozwoju rzeźby
Sudetów;
 wskazać miejsca
występowania
i wydobycia surowców
mineralnych oraz
określić ich
przeznaczenie.
 analizować proces
rozwoju rzeźby
Sudetów;
 podać przykłady
występowania wód
mineralnych
w Sudetach i omówić
rozmieszczenie
uzdrowisk.
 zaplanować trasę
wycieczki w wybraną część
Sudetów.
Podkarpackie
działalności rolniczej.
ludności i opisać jej
zajęcia.
walory środowiska
naturalnego i gospodarki
regionu.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Dział V. Nasi sąsiedzi
46. Granice
Polski. Zmiany
położenia
i granic Polski
 opisać na mapie
politycznej przebieg
granic Polski.
 wskazać odcinki
naturalnych granic Polski.
 wskazać na mapie
odcinki granic Polski
będące granicami
zewnętrznymi
i wewnętrznymi UE.
 opisać na mapach
tematycznych zmiany
granic Polski w XX
wieku.
 określić przyczyny zmian
przebiegu granic Polski
w XX wieku.
47. Po co
współpracujemy
z sąsiadami?
Współpraca
transgraniczna
 wymienić przykłady
współpracy między
państwami.
 wskazać na mapach
tematycznych
euroregiony na granicach
Polski.
 scharakteryzować
rodzaje współpracy
transgranicznej.
 wymienić korzyści
wynikające
ze współpracy
przygranicznej.
 wskazać możliwości
własnego udziału we
współpracy
transgranicznej.
48. Polska w Unii  podać przykłady
Euro-pejskiej.
współpracy krajów
Polska jako
w ramach UE.
członek
wspólnoty
 wskazać korzyści
wynikające
z przystąpienia Polski do
UE.
 nazwać podstawowe
instytucje UE.
 podać przykłady zmian,
które dokonują się
w funkcjonowaniu
polskiej gospodarki po
przystąpieniu do UE.
 wskazać perspektywy
rozwoju procesów
integracyjnych w Europie.
 określić położenie
kraju i cechy
wybranych krain
geograficznych.
 scharakteryzować cechy
środowiska naturalnego
Niemiec na podstawie
map tematycznych.
 określić, na podstawie
wskaźników, zmiany
demograficzne
w społeczeństwie
 ocenić poziom rozwoju
gospodarczego kraju
na podstawie
wskaźników
 opracować
charakterystyczne cechy
gospodarki Niemiec
świadczące o czołowej roli
49. Największa
potęga
gospodarcza
Europy. Niemcy
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
niemieckim;
 określić rodzaje
i wielkości produkcji
rolniczej;
 analizować wielkości
i rozmieszczenie
produkcji przemysłowej.
ekonomicznych.
w Europie.
50. Największe
państwo świata.
Rosja
 określić położenie
kraju na mapie
świata.
 obliczyć odległości
między miejscowościami;
 obliczyć rozciągłość
południkową
i równoleżnikową.
 scharakteryzować
różnorodność cech
środowiska naturalnego
Rosji na podstawie map
tematycznych;
 analizować wielkości
i rodzaje produkcji
przemysłowej.
 ocenić, na podstawie
wskaźników, potencjał
ekonomiczny Rosji.
 opisać, na podstawie
różnych źródeł, przemiany
gospodarcze i społeczne
zachodzące od początku
lat 90. XX wieku.
51. Trudny czas
reform. Ukraina
 scharakteryzować
cechy położenia
i środowiska
naturalnego Ukrainy.
 porównać wielkość kraju
i liczbę ludności z innymi
państwami.
 określić możliwości
rozwoju rolnictwa
Ukrainy;
 określić przyczyny
ujemnego przyrostu
naturalnego.
 wskazać przykłady
przemian
gospodarczych na
Ukrainie w XXI wieku.
 przedstawić zmiany
w gospodarce Ukrainy,
które pozwolą na wejście
do struktur UE.
52. Izolacja
 określić położenie
 wskazać cechy
 podać, na podstawie
 podać cechy
 przygotować propozycje
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
utrudniająca
rozwój. Białoruś
53. Kraj
nadbałtycki nad
Niemnem. Litwa
kraju na mapie
Europy.
 wskazać położenie
kraju i jego sąsiadów
na mapie Europy.
54. Kraj nad
 scharakteryzować
Wełtawą. Czechy
cechy położenia kraju
w Europie.
55. Po drugiej
stronie Tatr.
Słowacja
 opisać położenie
Słowacji w obrębie
Karpat.
środowiska naturalnego
kraju.
danych statystycznych,
główne wskaźniki
demograficzne Białorusi.
gospodarki kraju
wskazujące na brak
widocznych przemian
gospodarczych.
koniecznych działań
umożliwiających rozwój
gospodarczy kraju.
 opisać cechy środowiska
naturalnego kraju.
 omówić, na podstawie
danych statystycznych,
cechy produkcji rolniczej
i przemysłowej Litwy.
 wskazać przykłady
przemian
gospodarczych
w przemyśle i rolnictwie
Litwy.
 wskazać walory
przyrodnicze i kulturowe
kraju ważne z punktu
widzenia rozwoju turystyki.
 omówić cechy
środowiska naturalnego
Czech.
 wskazać przykłady
działalności
przemysłowej i główne
ośrodki produkcji
przemysłowej;
 podać przykłady
produktów rolnych
pochodzących z Czech.
 wskazać przykłady
walorów kulturowych
i przyrodniczych kraju
interesujących dla
turystów.
 podać argumenty za
i przeciw rozdzieleniu
Czech i Słowacji w latach
90. XX wieku.
 scharakteryzować cechy
środowiska naturalnego
Słowacji.
 wskazać produkty
rolnicze pochodzące
ze Słowacji.
 wykazać, jak
inwestycje zagraniczne
przyczyniły się do
rozwoju
gospodarczego kraju;
 zaplanować trasę
 omówić znaczenie
położenia stolicy kraju nad
Dunajem i w sąsiedztwie
wielkich miast europejskich
Wiednia i Budapesztu.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
wycieczki
krajoznawczej na
Słowację.
Przedmiotowy system oceniania – Odkrywamy świat. Część 3
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Dział I. Europa – nasz kontynent
1. Nasza
Europa.
 opisać cechy
położenia kontynentu
 scharakteryzować
warunki naturalne
 opisać cechy
środowiska naturalnego
 opisać zmiany klimatu
i innych cech
 wskazać wpływ Oceanu
Atlantyckiego na
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Położenie i
strefowość
krajobrazów
Europy
na mapie świata.
środowiska Europy.
wybranych krain
geograficznych Europy.
środowiska
naturalnego wraz
z przemieszczaniem
się w Europie
z zachodu na wschód.
kształtowanie się klimatu
na kontynencie.
2. Piękno
krajobrazów
Europy. Budowa
geologiczna
i ukształtowanie
powierzchni
 podać przykłady
zależności między
elementami
środowiska
naturalnego Europy.
 wymienić cechy
środowiska naturalnego
mające wpływ na
kształtowanie się stref
krajobrazowych na Ziemi.
 wskazać na mapach
tematycznych zmiany
środowiskowe
zachodzące wraz
z przemieszczaniem się
po Europie z południa
na północ i z zachodu
na wschód.
 opisać cechy
środowiska
naturalnego wybranej
krainy geograficznej,
posługując się mapami
tematycznymi i innymi
źródłami informacji.
 przygotować trasę
wycieczki krajoznawczej do
wybranej krainy
geograficznej Europy.
3. Ciągłe zmiany
granic.
Przemiany
polityczne
w Europie
 odczytać na mapie
politycznej nazwy
krajów powstałych
w ostatnim
dwudziestoleciu.
 wymienić zmiany na
mapie politycznej Europy
w drugiej połowie
XX wieku.
 określić, na podstawie
różnych źródeł
informacji, przyczyny
zmian granic na mapie
Europy w XX wieku.
 opisać, na podstawie
różnych źródeł
informacji, zmiany,
jakie dokonywały się
w ostatnim
dwudziestoleciu
w krajach
sąsiadujących
z Polską.
 wskazać pozytywne
i negatywne aspekty
dokonujących się zmian na
mapie politycznej Europy.
4. Jednocząca
 wskazać pozytywne
 przedstawić, na
 omówić na
 opisać, na podstawie
 ocenić zagrożenia
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
się Europa. Unia
Europejska
strony procesów
integracyjnych
w Europie.
podstawie informacji
z różnych źródeł, drogę
państw Europy do
integracji począwszy od
EWWiS po UE.
schematycznych
rysunkach struktury
organizacyjne UE.
danych statystycznych,
potencjał ekonomiczny
krajów zrzeszonych
w UE;
 omówić etapy
dostosowywania
polskiej gospodarki do
wymagań
wspólnotowych
w czasie
poprzedzającym
przystąpienie do
struktur UE.
funkcjonowania struktur UE
pojawiające się w różnych
krajach.

5. Mozaika
kulturowa.
Ludność Europy
 scharakteryzować, na
podstawie map
tematycznych,
rozmieszczenie
ludności na
kontynencie
europejskim.
 wskazać na mapach
regiony w Europie
sprzyjające i utrudniające
osiedlanie się ludzi.
 opisać zróżnicowanie
ludnościowe, językowe
i religijne krajów Europy.
 wskazać przykłady
społeczeństw młodych,
stagnujących
i starzejących się
w Europie i porównać
z innymi krajami na
świecie.
 określić główne przyczyny
starzenia się ludności
Europy.
6. Wielkie miasta
Europy. Paryż
i Londyn
 wskazać położenie
największych miast
w Europie.
 podać cechy
charakteryzujące
położenie Londynu
i Paryża.
 określić cechy miast
sytuujące je w gronie
metropolii;
 wskazać zalety i wady
 podać funkcje, które
pełnią te miasta
w swoich krajach
i w regionie;
 zaplanować trasę
wycieczki do jednego
z tych miast.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
życia w wielkim mieście.
 podać nazwy obiektów
(np. zabytków, budowli,
muzeów) ściśle
kojarzących się z tymi
miastami.
7. Kolebka
przemysłu.
Rozwój
przemysłu
w Europie
 podać przykłady
tradycyjnych
i nowoczesnych
gałęzi przemysłu.
 wskazać na mapach
tematycznych miejsca
występowania
i wydobycia
podstawowych surowców
mineralnych w Europie.
 określić, na podstawie
informacji z różnych
źródeł, które gałęzie
przemysłu rozwijały się
najwcześniej w Europie.
 wskazać na mapach
rozmieszczenie
największych okręgów
przemysłowych
Europy, które rozwinęły
się na bazie surowców
mineralnych.
 omówić na przykładach
procesy restrukturyzacji
przemysłu w Europie.
8. Technologia
XXI w.
Nowoczesny
przemysł
 podać różnice między
tradycyjną
a nowoczesną
produkcją
przemysłową.
 określić warunki
wymagane przy
inwestycjach hi-tech.
 wskazać przykłady
zakładów i produktów
nowoczesnych
technologii.
 wskazać położenie
w Europie
nowoczesnych
okręgów
przemysłowych.
 omówić, na podstawie
informacji z różnych źródeł,
kierunki rozwoju
nowoczesnych gałęzi
przemysłu.
9. Surowe
piękno północy.
Kraje
skandynawskie
 określić cechy
 scharakteryzować
położenia krajów
elementy środowiska
Europy Północnej;
naturalnego krajów na
Półwyspie Jutlandzkim
 scharakteryzować
elementy środowiska
i Skandynawskim.
naturalnego krajów na
 opisać na przykładzie
Islandii podstawowe
procesy zachodzące na
granicach płyt litosfery
i określić ich wpływ na
życie ludzi;
 określić poziom
rozwoju
gospodarczego krajów
skandynawskich na
podstawie wskaźników
ekonomicznych.
 wskazać na przykłady
specjalizacji gospodarczej
krajów skandynawskich.
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
 omówić cechy
gospodarki krajów tego
regionu.
Półwyspie
Jutlandzkim
i Skandynawskim.
10. Magia
najwyższych gór
Europy. Alpy
 opisać położenie Alp
na mapie kontynentu.
11. Morskie
 określić położenie
bogactwo. Basen
Morza Śródziemnego
Morza
oraz obszarów do
Śródziemnego
niego przyległych.
 opisać cechy krajobrazu
i środowiska naturalnego
Alp.
 omówić genezę gór,
korzystając z informacji
z różnych źródeł.
 podać przykłady
zagospodarowania
turystycznego regionu;
 wskazać przykłady
różnych form
gospodarowania
w krajach alpejskich.
 przygotować trasę podróży
krajoznawczej po
wybranym regionie Alp.
 opisać i wskazać na
mapach interesujące
obiekty przyrodnicze
i historyczne w regionie
śródziemnomorskim.
 scharakteryzować cechy
klimatu, ukształtowania
powierzchni i szaty
roślinnej regionu.
 ocenić, na podstawie
danych statystycznych,
atrakcyjność
turystyczną krajów
leżących nad Morzem
Śródziemnym.
 wskazać przykłady
specjalistycznej
działalności rolniczej
i przemysłowej w regionie
śródziemnomorskim.
12. Słoneczna
Italia. Włochy
 określić położenie
Półwyspu
Apenińskiego na
mapie Europy.
 podać cechy środowiska
naturalnego Włoch.
 opisać, na podstawie
wskaźników
statystycznych, cechy
gospodarki Włoch.
 podać przykłady
obiektów dziedzictwa
kulturowego kraju
w kontekście atrakcji
turystycznych.
 przygotować trasę podróży
do wybranego regionu lub
miejsca we Włoszech.
13.
 określić położenie
 wskazać cechy
 scharakteryzować różne
 określić poziom
 przygotować plan
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Różnorodność
przyrodnicza i
gospodarcza.
Francja
Francji na mapie
Europy.
14. Turystyczny
raj. Turystyka
w Europie
 wskazać przykłady
różnorodności
środowiskowej
kontynentu
europejskiego.
środowiska naturalnego
różnych regionów Francji
(region
śródziemnomorski,
środkowa Francja,
wybrzeże Atlantyku,
Alpy).
 wskazać elementy
zagospodarowania
turystycznego niezbędne
dla rozwoju turystyki.
formy działalności
gospodarczej we
Francji.
 podać przykłady
obiektów dziedzictwa
kulturowego
w kontekście atrakcji
turystycznych.
rozwoju
gospodarczego kraju
na podstawie
wskaźników
ekonomicznych;
 podać przykłady
walorów środowiska
geograficznego
i obiektów kultury
sprzyjających
rozwojowi turystyki.
wycieczki turystycznej
w wybrany region kraju.
 podać, na podstawie
danych statystycznych,
przykłady krajów
o zróżnicowanym ruchu
turystycznym.
 przygotować trasę podróży
lub wypoczynku
w wybranym regionie
Europy.
Dział II. Azja – kontynent kontrastów
15. Azjatyckie
naj... Kontrasty
geograficzne Azji
 wskazać cechy
położenia kontynentu
na mapie świata.
 obliczyć rozciągłość
równoleżnikową
i południkową kontynentu.
 obliczyć różnice czasu
słonecznego.
 wskazać konsekwencje
przyrodnicze dużej
rozległości kontynentu
azjatyckiego.
 opisać na przykładach
kontrasty i rekordy
geograficzne kontynentu.
16. Nowy gigant
 wskazać położenie
 scharakteryzować cechy
 analizować cechy
 wskazać, na podstawie
 opisać przykłady przemian
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
gospodarczy.
Chiny
kraju na mapie świata
i kontynentu.
położenia i różnorodności
środowiska naturalnego.
rozmieszczenia ludności
we wschodniej
i zachodniej części
kraju.
danych statystycznych,
cechy dynamicznie
rozwijającej się
gospodarki Chin.
społecznych
i ekonomicznych
w Chinach.
17. Kraj
Wschodzącego
Słońca. Japonia
 opisać cechy
położenia i budowy
geologicznej regionu.
 obliczyć różnicę czasu
słonecznego.
 analizować warunki
naturalne rozwoju
rolnictwa.
 scharakteryzować
cechy gospodarki kraju
i rodzaje produkcji
przemysłowej.
 wskazać wpływ Japonii na
gospodarkę
współczesnego świata.
18. Biedne
atomowe
mocarstwo. Indie
 analizować cechy
środowiska Półwyspu
Indyjskiego.
 scharakteryzować
strukturę
narodowościową Indii.
 opisać przykłady
kontrastów społecznych
i gospodarczych
w Indiach.
 porównać poziom
rozwoju
gospodarczego Indii
z innymi krajami na
podstawie wskaźników
ekonomicznych.
 wskazać czynniki
sprzyjające rozwojowi
nowoczesnych technologii
w Indiach.
19. Kultura ryżu.
Azja
PołudniowoWschodnia
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
region Azji
PołudniowoWschodniej.
 podać przykłady krajów
leżących w tym regionie
świata.
 opisać roczny cykl
produkcji żywności
związany z cyrkulacją
monsunową.
 podać przykłady innych
upraw związanych
z tym regionem.
 określić możliwości rozwoju
gospodarczego krajów tego
regionu.
20. Bogactwo
dzięki ropie
 wskazać na mapie
politycznej kraje
 wskazać na mapach
tematycznych miejsca
 określić cechy
gospodarki krajów
 wskazać cechy
narodowościowe
 określić, na przykładach,
przyczyny konfliktów
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
naftowej. Bliski
Wschód
leżące w regionie
południowozachodniej Azji.
występowania
i wydobycia surowców
mineralnych w regionie.
naftowych.
i religijne ludności
zamieszkującej ten
region.
zbrojnych w regionie.
Dział III. Afryka – po dwóch stronach równika
21. Bogactwo
przyrodnicze.
Środowisko
przyrodnicze
Afryki
 określić położenie
kontynentu na mapie
świata.
 opisać, na podstawie map  wykazać konsekwencje
tematycznych, cechy
środowiskowe
środowiska różnych
rozciągłości kontynentu
regionów kontynentu.
po obu stronach
równika; strefy
klimatyczno-gleboworoślinne.
 ocenić walory
przyrodnicze
kontynentu pod kątem
rozwoju turystyki;
 wskazać przykłady
obszarów chronionych
w Afryce.
 przygotować trasę
wycieczki krajoznawczej
w wybrany region Afryki.
22. Tam, gdzie
brak wody.
Sahara i Sahel
 wskazać na mapie
hipsometrycznej
główne krainy
geograficzne Afryki.
 określić zasięg pustyni
Sahary oraz strefy
Sahelu.
 określić problemy
związane
z gospodarowaniem
wodą na terenach
suchych i ubogich
w wodę.
 wskazać sposoby
poprawy zaopatrzenia
w wodę ludności tych
regionów.
 podać przykłady
międzynarodowej pomocy
biednym krajom Afryki.
23. Biedny
kontynent napięć
społecznych.
Problemy
 opisać
rozmieszczenie
ludności na
kontynencie.
 podać cechy środowiska
naturalnego wybranych
regionów nie sprzyjające
życiu i działalności
 wskazać przyczyny
występowania
niedożywienia ludności
i klęsk głodu w różnych
 wskazać przykłady
chorób o charakterze
epidemiologicznym,
dotykających
 ocenić możliwości poprawy
sytuacji materialnej
i zdrowotnej mieszkańców
tego kontynentu przy
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
społeczne
i gospodarcze
gospodarczej człowieka.
częściach Afryki.
mieszkańców
najbiedniejszych krajów
Afryki.
udziale innych krajów
świata.
Dział IV. Ameryka – Nowy Świat
24. Dziedzictwo
kolonializmu.
Zróżnicowanie
kulturowe,
etniczne
i gospodarcze
Ameryki
 wskazać położenie
Ameryki Północnej
i Południowej na
mapie świata.
 scharakteryzować, na
podstawie map
tematycznych, cechy
środowiska naturalnego
obu kontynentów.
 opisać, na podstawie
informacji z różnych
źródeł, etapy
odkrywania i zasiedlania
Ameryk.
 wskazać, na podstawie
map tematycznych,
zróżnicowanie
narodowościowe
i etniczne
współczesnych
mieszkańców obu
kontynentów.
 opisać, na podstawie
dostępnych źródeł,
informacji zróżnicowanie
językowe i kulturowe
mieszkańców wybranych
krajów Ameryk.
25. Zielone płuca
Ziemi. Brazylia
i Puszcza
Amazońska
 opisać cechy
położenia kraju na
podstawie map
tematycznych.
 wskazać przykłady
zróżnicowania
środowiska
geograficznego Brazylii.
 określać cechy
gospodarki Brazylii na
podstawie wskaźników
ekonomicznych;
 wskazać problemy życia
ludzi w wielkich
miastach.
 analizować wskaźniki
demograficzne Brazylii
i uzasadnić wysoki
wskaźnik urbanizacji
w tym kraju;
 wskazać przyczyny
wylesiania Puszczy
Amazońskiej.
 ocenić ekologiczne skutki
wycinania lasów
amazońskich.
26. Światowe
 określić położenie
 opisać, na podstawie
 odczytać na mapach
 analizować wskaźniki
 wskazać przykłady
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
mocarstwo.
Stany
Zjednoczone
Ameryki
kraju na mapie świata
i kontynentu.
map, cechy środowiska
naturalnego wybranych
regionów Stanów
Zjednoczonych Ameryki.
tematycznych miejsca
występowania
i wydobycia surowców
mineralnych.
produkcji
przemysłowej;
 ocenić wykorzystanie
różnych rodzajów
transportu do przewozu
towarów i osób;
 analizować strukturę
narodowościową
ludności Stanów
Zjednoczonych
Ameryki.
mocarstwowej roli Stanów
Zjednoczonych Ameryki we
współczesnym świecie.
Dział V. Australia, Antarktyda, Arktyka – podróż na krańce świata
27. Życiodajne
wybrzeża.
Związek
Australijski
 opisać, na podstawie
map tematycznych,
cechy fizycznogeograficzne
kontynentu.
 obliczyć rozciągłość
równoleżnikową
i południkową kontynentu.
 obliczyć różnice czasu
słonecznego;
 scharakteryzować, na
podstawie map
tematycznych, cechy
rozmieszczenia ludności
Australii.
 opisać znaczenie
basenów artezyjskich
dla gospodarki rolnej
kraju;
 podać, na podstawie
wskaźników
ekonomicznych, cechy
produkcji przemysłowej
kraju.
 opisać rolę Australii
w regionie i na świecie.
28. Czysty
 określić położenie
 podać cechy środowiska
 opisać, na podstawie
 opisać, na podstawie
 ocenić działania
Temat
Wymagania
konieczne ocena
dopuszczająca
Wymagania
podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania
rozszerzające
ocena dobra
Wymagania
dopełniające
ocena bardzo
dobra
Wymagania
wykraczające
ocena celująca
różnych źródeł, historię
odkryć i badań
Antarktydy.
międzynarodowe na rzecz
zachowania środowiska
naturalnego Antarktydy.
 wskazać przykłady
działalności człowieka,
które nie wpływają
negatywnie na warunki
naturalne.
 określić przykłady zmian
klimatycznych wpływające
na zmniejszanie się stałej
pokrywy lodowej.
Uczeń potrafi:
kontynent.
Antarktyda
29. Zmiany na
biegunie
północnym.
Arktyka
kontynentu na mapie
świata.
geograficznego
wyróżniające kontynent.
 określić położenie
Arktyki wokół bieguna
północnego.
 opisać cechy środowiska
naturalnego Arktyki.
Skala ocen:
100%- 99%- celująca
98%-90%- b. dobra
89%-71%- dobra
70%-51%- dostateczna
50%-31%- dopuszczająca
map, cechy środowiska
naturalnego kontynentu.
 podać przykłady
arktycznej fauny i flory.
30%-0%- niedostateczna