ryzyko zawodowe związane ekspozycją na czynniki biologiczne w
advertisement
RYZYKO ZAWODOWE ZWIĄZANE EKSPOZYCJĄ NA CZYNNIKI BIOLOGICZNE W SŁUŻBIE ZDROWIA Katarzyna Zielińska-Jankiewicz Anna Kozajda Irena Szadkowska-Stańczyk Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia NARAŻENIE NA CZYNNIKI BIOLOGICZNE W SŁUŻBIE ZDROWIA GRUPY ZWIĘKSZONEGO RYZYKA ¾ Personel oddziałów szpitalnych chirurgicznych, ginekologiczno-położniczych, intensywnej opieki medycznej, zakaźnych, pulmonologicznych i ftyzjatrycznych pediatrycznych, hemodializy, hematologicznych oraz prosektoriów ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ Personel pracowni endoskopowych Stomatolodzy Pracownicy stacji pogotowia ratunkowego Pracownicy stacji krwiodawstwa Pracownicy laboratoriów diagnostycznych Pracownicy domów opieki społecznej Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia NARAŻENIE NA CZYNNIKI BIOLOGICZNE DROGI W SŁUŻBIE ZDROWIA PRZENOSZENIA ¾ powietrzna (gruźlica, grypa, legionelloza, mononukleoza zakaźna, odra ) ¾ przez krew i inne płyny ustrojowe (wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, AIDS ) ¾ przez bezpośredni kontakt (opryszczka ) ¾ pokarmowa (fekalno-oralna) (zapalenie wątroby typu A, zakażenia pałeczkami Shigella i Salmonella) Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia NARAŻENIE NA CZYNNIKI BIOLOGICZNE W SŁUŻBIE ZDROWIA SZCZEGÓLNE ZAGROŻENIE DLA PRACOWNIKÓW PRZYKŁADY • • • • • prątki gruźlicy wirusy wywołujące choroby układu oddechowego niektóre szczepy Staphylococcus aureus, E. coli wirusy zapalenia wątroby typu B i C ludzki wirus niedoboru odporności Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO • Przed rozpoczęciem pracy na danym stanowisku • Okresowo powtarzana i weryfikowana • W przypadku zmiany warunków pracy, która może wpłynąć na ekspozycję na czynniki biologiczne • W przypadku wystąpienia chorób związanych z wykonywaną pracą Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO • Informacja o czynniku biologicznym: rodzaj, klasyfikacja do grupy ryzyka, droga przenoszenia, zdolność przetrwania w środowisku zewnętrznym (oporny, wrażliwy), wrażliwość na środki dezynfekujące, skutki zdrowotne, możliwość zastosowania szczepień ochronnych • Informacja o wykonywanych czynnościach: rodzaj, czas trwania, częstotliwość kontaktu z czynnikiem biologicznym, zgodność z drogą przenoszenia • Informacja o specyficznych czynnościach: z czynnikami biologicznymi z wysokiej grupy ryzyka, z czynnikami biologicznymi o niskiej dawce infekcyjnej lub wysokiej inwazyjności, charakteryzujące się wysokim ryzykiem skaleczenia Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO • Identyfikacja narażonych pracowników • Wybór środków i sposobów ochrony pracowników przed narażeniem na czynniki biologiczne (techniczne, organizacyjne, medyczne) • Kontrola skuteczności działań profilaktycznych • Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym • Dokumentowanie ryzyka Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO POZIOM RYZYKA ZAWODOWEGO NIE JEST ZWIĄZANY Z OKREŚLONYM ZAWODEM MEDYCZNYM, STANOWISKIEM, CZY MIEJSCEM PRACY, ALE Z RODZAJEM WYKONYWANYCH CZYNNOŚCI Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia CZYNNOŚCI STWARZAJĄCE RYZYKO KONTAKTU Z CZYNNIKIEM BIOLOGICZNYM z z Czynności i zabiegi diagnostyczne, lecznicze, pielęgnacyjne i rehabilitacyjne, w trakcie których może dojść do bezpośredniegokontaktu z pacjentem lub/i materiałem biologicznym pochodzącym od niego. Działalność pomocnicza o charakterze pozamedycznym: sterylizacja i dezynfekcja narzędzi i sprzętu medycznego, usługi pralnicze, sprzątanie, utylizacja odpadów medycznych, usuwanie i transport wewnętrzny zużytego sprzętu jednorazowego użytku, transport próbek materiału biologicznego. Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia POZIOMY BEZPIECZEŃSTWA ¾ Poziom bezpieczeństwa 1 Czynności, których wykonywanie wiąże się z niewielkim prawdopodobieństwem kontaktu z materiałem zakaźnym np.: ultrasonografia, EKG, EEG, badanie internistyczne ¾ Poziom bezpieczeństwa 2 Czynności, w trakcie których dochodzi do częstego i regularnego kontaktu z krwią lub/i innymi płynami ustrojowymi, które mogą być źródłem patogenów z grupy ryzyka 2 lub 3** np.: zabiegi operacyjne, intubacja, zabiegi położnicze, pielęgnacja pacjentów z niewydolnością zwieraczy, usuwanie i transport wewnętrzny odpadów medycznych, wkłucia dożylne, pobieranie krwi do badań laboratoryjnych Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia 1 POZIOMY BEZPIECZEŃSTWA ¾ Poziom bezpieczeństwa 3 Czynności wykonywane w strefie wysokiej koncentracji czynników biologicznych z grupy ryzyka 3 np.: opieka nad chorymi na gruźlicę w fazie prątkowania ¾ Poziom bezpieczeństwa 4 Czynności, w trakcie których istnieje możliwość kontaktu z czynnikami biologicznymi z grupy ryzyka 4 np.: opieka nad chorymi na niektóre rodzaje gorączki krwotocznej Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia METODY PROFILAKTYKI OGÓLNE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA ¾ TECHNICZNE ¾ ORGANIZACYJNE ¾ MEDYCZNE Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OGÓLNE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA TECHNICZNE • urządzenia i środki do mycia i dezynfekcji • oddzielne pomieszczenia do spożywania posiłków • oddzielne toalety dla personelu • szatnie • środki ochrony zbiorowej i indywidualnej • powierzchnie podłóg, ścian, blatów łatwo zmywalne i odporne na działanie środków chemicznych • bezpieczne systemy składowania i transportu odpadów medycznych • bezpieczny sprzęt i narzędzia Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OGÓLNE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA ORGANIZACYJNE • mycie rąk przed i po pracy oraz po kontakcie z pacjentem lub materiałem biologicznym pochodzącym od chorego • bezpieczne postępowanie z próbkami materiału biologicznego i z odpadami medycznymi • właściwe postępowanie w przypadku niebezpiecznego zdarzenia z udziałem czynników biologicznych • dezynfekcja i sterylizacja aparatury i sprzętu medycznego oraz narzędzi • unikanie czynności prowadzących do tworzenia aerozoli • zakaz spożywania posiłków, nakładania makijażu na stanowisku pracy • zakaz noszenia prywatnej odzieży w pracy oraz prania odzieży roboczej w domu • oznakowanie pomieszczeń, w których istnieje ryzyko skażenia biologicznego Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia OGÓLNE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA MEDYCZNE ¾ badania lekarskie pracowników narażonych na czynniki biologiczne ¾ czynna immunizacja (szczepienia ochronne) ¾ profilaktyka poekspozycyjna Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia INFORMOWANIE PRACOWNIKÓW ¾ potencjalne ryzyko dla zdrowia wynikające z obecności w środowisku pracy czynników biologicznych ¾ środki ostrożności, jakie należy podjąć w celu ochrony przed narażeniem na czynniki biologiczne ¾ postępowanie w przypadku niebezpiecznych zdarzeń z udziałem czynników biologicznych SZKOLENIE PRACOWNIKÓW ¾ przed podjęciem pracy związanej z kontaktem z czynnikami biologicznymi ¾ w przypadku każdej zmiany warunków pracy, która może mieć wpływ na wielkość ryzyka Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia
