Postkeynesowska teoria produkcji i podziału (wybrane elementy)

Postkeynesowska (PK) teoria produkcji i
podziału (wybrane elementy)
I. Keynesizm, neokeynesizm, postkeynesizm
1. Istota tzw. rewolucji keynesowskiej
Keynes: odrzucenie neoklasycznej koncepcji równowagi
 Główny obszar badawczy: krótkookresowa nierównowaga i
procesy dostosowawcze (różnica w stosunku do monetarystów)
 Odrzucenie liberalizmu gospodarczego (model antycyklicznego
interwencjonimu państwowego)
 Brak własnej teorii mikroekonomicznej (akceptacja TPK i
MTP)
2. Wielka neoklasyczna synteza (Samuelson): połączenie
makroekonomii Keynesa (popytowej teorii agregatowego
popytu i dochodu) z podstawowymi twierdzeniami
neoklasycznej mikroekonomii (zwłaszcza teorii produkcji i
podziału)  nowy (eklektyczny) model interwencjonizmu
1

PK teoria produkcji i podziału
3. Neokeynesizm (nowa keynesowska makroekonomia)
 Geneza: niezdolność keynesowskiej teorii równowagi do
objaśniania niektórych zjawisk związanych z ogólną
nierównowagą (w szczególności jednoczesna wysoka
stopa bezrobocia i inflacji  krzywa Philipsa ; krytyka
zarówno monetarystyczna, jak i ze strony Nowej
Klasycznej Makroekonomii (ENC teorii równowagi
ogólnej w warunkach tzw. racjonalnych oczekiwań)
 Istota: teoria równowagi krótkookresowej warunkach
sztywności cen
2
PK teoria produkcji i podziału
4. Postkeynesizm: charakterystyka ogólna



Najbardziej radykalna krytyka ENC w obrębie ekonomii
głównego nurtu
Kontynuacja keynesowskiej makroekonomii, przy
całkowitym odrzuceniu neoklasycznej mikroekonomii, a
zwłaszcza TPK i MTP
Liczne nawiązania do ekonomii klasycznej w sposobie
interpretacji mechanizmu funkcjonowania gospodarki
kapitalistycznej neoricardianizm
3
PK teoria produkcji i podziału
4. Postkeynesizm: charakterystyka ogólna c.d.


1.
2.
3.

Odmienna (w stosunku do ENC) interpretacja
wszystkich podstawowych kategorii związanych z teorią
produkcji i podziału (kapitał, zysk, stopa procentowa
praca i płaca)
Różnice metodologiczne w stosunku do ENC:
odrzucenie ENC koncepcji równowagi
Historyzm vs. neoklasyczny ahistorym
Podjęcie analizy społecznych i instytucjonalnych
warunków gospodarowania
Niejednorodność ekonomii postkeynesowskiej
4
PK teoria produkcji i podziału
II. Główne obszary badawcze w ramach EPK
1.
Krytyka TPK/MTP

Przystawalność podstawowych kategorii i twierdzeń
TPK/MTP do rzeczywistości gospodarczej i możliwość ich
empirycznej identyfikacji (w nawiązaniu do postulatów
metodologicznego indywidualizmu i krytycznego
racjonalizmu)
Wewnętrzna zgodność TPK i MTP (główny obszar sporu
wokół teorii kapitału)
(współzależność obu kierunków krytyki)

2.
Podział funkcjonalny w ujęciu EPK
5
PK teoria produkcji i podziału
II.1. Krytyka TPK/MTP

Generalnie: odrzucenie możliwości konstrukcji
agregatowej (makroekonomicznej) funkcji produkcji
jako podstawy objaśniania proporcji podziału
1.
2.
3.
Niemożliwość agregacji kapitału w jednostkach technicznych
czy naturalnych (ze względu na niejednorodność kapitału)
Taka agregacja jest możliwa – ewentualnie – jedynie na
poziomie przedsiębiorstwa (mikroekonomiczna funkcja
produkcji) bądź – w układzie czasowym – ex ante
W praktyce kapitał możemy agregować, gdy znamy ceny
fizycznie różnorodnych dóbr kapitałowych (co wymaga
wcześniejszej znajomości stóp zysku/procentowych)
6
II.1. Krytyka TPK/MTP – c.d.

1.
2.

W ENC TPK/MTP mamy do czynienia ze świadomym
mieszaniem dwóch pojęć:
Kapitału jako zasobu środków finansowych
Kapitału jako zasobu środków rzeczowych
Konkluzja: wielkość kapitału (w skali makro) zależy
zawsze od stopy procentowej (jednostkowego
wynagrodzenia kapitału) i stopy płac teoretycznie
opisują to tzw. cenowe efekty Wicksella
7
II.1. Krytyka TPK/MTP – cenowe efekty
Wicksella
y  rk  w
y  w wmax  w
k

r
r
wmax  w1
k1  tg1 
r1
k2  tg 2 
wmax  w2
r2
8
II.1. Krytyka TPK/MTP – cenowe efekty
Wicksella



Wartość k nie zależy od
cen czynników produkcji
jeśli relacja w/r jest stała
Zgodnie z TPK/MTP,
stałość relacji w/r musi
oznaczać stałość relacji
K/L
Jeśli K/L=const, to
niemożliwa jest
substytucja, czyli nie
istnieje ENC funkcja
produkcji
9
II.1. Krytyka TPK/MTP



W realnym świecie nie można mówić o ciągłej substytucji
czynników produkcji, ale jedynie o substytucji skokowej
(funkcja produkcji Leontieffa). Reakcją ENC była koncepcja
tzw. surogatowej (zastępczej) funkcji produkcji Samuelsona
w realnym świecie mamy do czynienia z przypadkami, że
przechodzeniu do bardziej kapitałochłonnych metod
wytwarzania towarzyszy wzrost stopy procentowej (sprzeczne z
TPK/MTP)
Nie jest możliwe w praktyce rozdzielenie wzrostu produkcji
wynikającego z (1) substytucji pracy kapitałem i (2)
nieucieleśnionego postępu technicznego (jak to wynika z
koncepcji ENC funkcji produkcji)  funkcja postępu
technologicznego Kaldora
10
II.2. Podstawowe kategorie i twierdzenia
EPK dotyczące podziału funkcjonalnego




Przyjęcie założenia o istnieniu struktury klasowej
społeczeństwa (tradycja ekonomii klasycznej)
Podział produktu społecznego jest zdeterminowany
głównie instytucjonalnie; wynika głównie z siły
przetargowej poszczególnych klas społecznych) 
collective bargaining theory
Zdeterminowany historycznie poziom utrzymania
robotników jako główny czynnik decydujący o
proporcjach podziału
Zyski i renty naturalne jako dochody rezydualne
(odrzucenie TPK, także w stosunku do płac)
11
II.2. Podstawowe kategorie i twierdzenia
EPK dotyczące podziału funkcjonalnego


1.
2.

Praca jako jedyny realny czynnik produkcji (nawiązanie do
ekonomii klasycznej, neoricardianizm)
Koncepcja tzw. kapitału realnego (jako krytyka ujęcia ENC)
Kapitał istniejący w danym momencie jako ucieleśnienie czasu
pracy (robotników) przeszłych okresów
Jako część zasobu pracy rozporządzalnej współcześnie, która
może wykorzystana w przyszłości
Wartość kapitału zawsze zależy od jednostkowych
wynagrodzeń kapitału (r) i pracy (w)  cenowe efekty
Wicksella
12
II.2. Podstawowe kategorie i twierdzenia
EPK dotyczące podziału funkcjonalnego
Płaca nie ma nic wspólnego z MPL (krytyka TPK).
 Rynkowa (bieżąca) wysokość płac jest wielkością wtórną w
stosunku do stopy zysku i wynika z następującego rozumowania
1. Istnieje historycznie zdeterminowana stopa zysku
2. Wynika z niej określona wartość kapitału
3. Poziom płac musi być taki, aby przy tej wartości kapitału tę
stopę zysku zrealizować
 W realnej gospodarce stopa zysku (stopa procentowa) zależy od
decyzji inwestycyjnych i skłonności do oszczędzania
przedsiębiorców; nawet jeśli występują oszczędności
robotników (czyli są oni częściowo właścicielami kapitału) 
tzw. paradoks Passinettiego

13