Witaminy są to związki organiczne, których organizm sam nie potrafi

Witaminy są to związki organiczne, których organizm sam nie potrafi wyprodukować, a
są one niezbędne do normalnego wzrostu, rozwoju i zachowania zdrowia. Wyróżnia się
dwie grupy witamin:
- rozpuszczalne w tłuszczach
- rozpuszczalne w wodzie
Całkowity brak witamin w organizmie wywołuje awitaminozę, częściowy hipowitaminozę, a nadmiar witamin - hiperwitaminozę.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach występują w paszach zawierających tłuszcze i są z
nimi wchłaniane.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie biorą czynny udział w przemianie materii. U przeżuwaczy
są wytwarzane przez bakterie żwacza w ilości pokrywającej zapotrzebowanie tych zwierząt.
Nie są one magazynowane w organizmie, a ich nadmiar jest wydalany z moczem. Wyjątek
stanowi witamina B 1 2 .
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witamina
Rola w organizmie i występowanie w paszach
Witamina A
Witamina wzrostowa. Niedobór powoduje zahamowanie wzrostu
(akseroftol,
młodych zwierząt i obniża sprawność widzenia. Zwierzęta magazynują
retinol)
tę witaminę w wątrobie. W większych ilościach występuje ona w
paszach pochodzenia zwierzęcego (tran, mleko pełne). W paszach
pochodzenia roślinnego występuje w postaci prowitaminy A czyli
karotenów (beta-karoten), z których zwierzęta syntetyzują wit. A.
Najwięcej karotenu jest w zielonkach, dobrym sianie, marchwi pastewnej i czerwonej oraz brukwi.
Witamina D
Witamina przeciwkrzywicza. Jej niedobór powoduje krzywicę u
(kalcyferol)
młodych zwierząt, a porowatość i rozmiękczenie kości u starszych. Ma
wpływ na działanie niektórych enzymów i mięśni. Reguluje wchłanianie
wapnia i fosforu. Jest syntetyzowana w skórze zwierząt przebywających
na słońcu, pod wpływem promieni ultrafioletowych. Stąd wskazane jest,
aby zwierzęta miały okólnik o każdej porze roku i mogły z niego
korzystać. Spośród pasz znajduje się w: tranie, maśle, wątrobie, jajach i
sianie suszonym na słońcu.
Witamina E
Jest czynnikiem płodnościowym. Bierze udział w tworzeniu włókien
(tokoferol)
mięśniowych i tkanki łącznej. Jest związana z przemianą tłuszczów i
działa jako przeciwutleniacz. Niedobór występuje rzadko i powoduje
zwyrodnienie mięśni i rozmiękczenie mózgu. Występuje w ziarnie zbóż,
kiełkach, zielonce - szczególnie z lucerny i oleju sojowym.
Witamina K
Przeciwkrwotoczna, ponieważ jest niezbędna do prawidłowego
(filochinon)
krzepnięcia krwi. Jej niedobór opóźnia krzepniecie krwi oraz obniża
poziom protrombiny. Jest syntetyzowana przez mikroorganizmy przewodu pokarmowego. Powszechnie występuje w paszach, niedobory
prawie nie występują. Antywitaminą witaminy K jest dikumorol, który
tworzy się z kumaryny znajdującej się w nostrzyku białym.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
Witamina
Rola w organizmie i występowanie w paszach
Witamina B1
Bierze udział w przemianie węglowodanów. Jest syntetyzowana przez
(tiamina)
drobnoustroje żwacza lub jelita ślepego (konie, świnie). Niedobór
występuje rzadko i objawia się nerwobólami, niedowładem mięśni,
utratą apetytu, szybkim zmęczeniem, zaburzeniami w przemianie wodnej i wydzielaniu soków trawiennych. Wit. B1 występuje w otrębach,
ziarnie zbóż, zielonkach, drożdżach i mleku.
Witamina B2
Bierze udział w oddychaniu tkankowym i przemianie białek. Niedobór
(ryboflawina)
powoduje osłabienie wzroku, zmęczenie, zmniejszenie apetytu, zahamowanie wzrostu zwierząt młodych i spadek masy ciała dorosłych.
Występuje w dużych ilościach w: zielonkach, suszach z zielonek,
drożdżach i serwatce.
Witamina PP
Przeciwpelagryczna, czyli zapobiegająca schorzeniom skóry obja-
(niacyna)
wiającym się zaczerwienieniem, zapaleniem śluzówek jamy ustnej i
otępieniem. Niedobór powoduje ponadto zaburzenia w funkcjonowaniu
przewodu pokarmowego i układu nerwowego. Znajduje się w:
drożdżach, otrębach, wątrobie, mięsie, zielonkach i nasionach roślin
strączkowych.
Witamina B6
Pomocna przy wchłanianiu aminokwasów z przewodu pokarmowego.
(pirydoksyna)
Niedobór powoduje niekorzystne zmiany w skórze, układzie nerwowym
i układzie ruchowym. Niedobór występuje często przy niedokrwistości.
Występuje w: drożdżach, kiełkach pszenicy, nasionach strączkowych,
ziarnie zbóż, zielonkach, mleku i mięsie.
Wchodzi w skład koenzymu A i jest syntetyzowana przez bakterie
Witamina B5
żwacza. Jest czynnikiem niezbędnym do wzrostu i rozwoju zwierząt.
(Kwas
Niedobór powoduje zmiany w skórze i układzie nerwowym, stany
pantotenowy) zapalne dróg oddechowych i zahamowanie wzrostu. Występuje
powszechnie w paszach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
Witamina H
Wchodzi w skład enzymów. Jest syntetyzowana przez bakterie jelitowe.
(biotyna)
Niedobór powoduje zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, wypadanie
włosów, brak łaknienia i zmiany sklerotyczne naczyń krwionośnych.
Występuje w drożdżach, wątrobie, zielonkach, mleku, otrębach i
melasie.
Kwas foliowy
(folacyna)
Cholina
Wpływa na wzrost zwierząt oraz wytwarzanie krwinek białych i czerwonych. Występuje w: zielonkach, drożdżach i mleku
Odgrywa ważną rolę w przemianie tłuszczów. Znajduje się w paszach
pochodzenia roślinnego (rośliny liściaste) i żółtkach jaj.
Witamina B12
Związana z przemianą białek, węglowodanów i tłuszczów, a także
(cyjanokoba-
syntezą hemoglobiny i kwasów nukleinowych. Jest syntetyzowana przez
lamina)
drobnoustroje żwacza przy dostatecznej ilości kobaltu. Niedobór
hamuje wzrost i powoduje niedokrwistość. W dużych ilościach
występuje w wątrobie i żółtku jaja.
Witamina C
Czynnik przeciwszkorbutowy. Aktywuje enzymy regulujące procesy
(kwas
utleniania i redukcji. Jej brak powoduje podatność na choroby in-
askorbinowy)
fekcyjne i obniżenie odporności organizmu. Zwierzęta gospodarskie
mogą ją syntetyzować. Zasobne są w nią zielonki, mleko.