Jak zostać Dawcą Szpiku Kostnego?

Na blisko 38 mln mieszkańców Polski w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej
zarejestrowanych jest jedynie ok. 35 tys. ochotników. Powodem tak małej liczby potencjalnych dawców najczęściej nie
jest jednak brak chęci pomocy, ale niewiedza i strach, do których przyczyniają się nieprawdziwe informacje i mity narosłe
wokół zabiegu przeszczepu.
Chory na białaczkę odruchowo poszukuje dawcy szpiku wśród rodziny. W praktyce jednak, zgodnie z prawami dziedziczenia, tylko co
czwarty chory może otrzymać szpik od dawcy spokrewnionego. Dlatego tak ważna jest droga alternatywna w postaci rejestru dawców
niespokrewnionych. Im większa liczba zarejestrowanych w bankach dawców, tym większa szansa na uratowanie czyjegoś życia.
Po śmierci Agaty Mróz, w polskich mediach powróciła debata na temat liczby potencjalnych dawców szpiku zarejestrowanych w
Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej (CRNDSiKP).
Efektem tej debaty jest coraz większa liczba chętnych do wprowadzenia swoich danych w rejestr. To jednak wciąż mało, gdyż wielu
z nas obawia się samego zabiegu i jego następstw. W rzeczywistości obawy te są niesłuszne bo opierają się zwykle na mitach i
nieprawdziwych informacjach o przeszczepie.
Podstawowe kryteria dyskwalifikujące dawcę:
- zakażenie wirusem HIV (lub przynależność do grupy zwiększonego ryzyka zakażenia tym wirusem)
- obecność antygenu HBs, przeciwciał anty HCV przy obecności HCV RNA (obecność przeciwciał HBc oraz przebyte zakażenie wirusem
typu A są akceptowalne)
- aktywna gruźlica w okresie minionych 5 lat
- cukrzyca – jeśli wymaga podawania leków p/cukrzycowych
- aktywna astma wymagająca podawania leków (jeśli kandydat nie miał napadu astmy przez ostatnie 5 lat i nie pobiera leków to może
być zakwalifikowany)
- przebyty zawał serca, zabiegi naczyniowe na sercu (pomostowanie) i inne schorzenia wymagające ciągłego podawania leków
(wypadanie płatka zastawki dwudzielnej, zaburzenia rytmu nie wymagające leczenia są akceptowalne)
- epilepsja (jeżeli pacjent pobiera leki p/padaczkowe i w ciągu minionego roku nie wystąpił więcej niż jeden napad to dawca może być
zakwalifikowany)
- nadciśnienie – jeżeli jest utrzymywane na prawidłowym poziomie przez leki to kandydat może być zaakceptowany)
- stosowanie leków hormonalnych (konsultacja z lekarzem Poradni Przeszczepowej)
- ciąża – ciąża i laktacja bezwzględnie dyskwalifikuje dawcę (czasowo)
- łuszczyca
- tatuaż (dyskwalifikuje jedynie wówczas gdy został on wykonany w półroczu poprzedzającym badania dla potencjalnych dawców)
Poza badaniami pobierana jest próbka krwi na typowanie antygenów układu HLA (układ zgodności tkankowej).
Wciągnięcie kandydata do rejestru, procedura doboru
Gdy ochotnik kwalifikuje się do zostania potencjalnym dawcą, jego dane i wyniki badań są zapisywane w bazie kandydatów na dawcę
szpiku kostnego Poltransplantu. Co miesiąc rejestr Poltransplantu wysyła wyniki HLA dawców do bazy światowego rejestru dawców:
BMDW (Bone Marrow Donor Worldwide). W momencie gdy dawca wykaże wstępnie zgodny układ tkankowy z potrzebującym
pacjentem, rozpoczyna się procedura doboru. Ma ona na celu wykazanie wykluczenia lub zgodności antygenową dawcy z chorym,
a polega na:
- ponownym kontakcie z dawcą,
- ustaleniu jego stanu zdrowia,
- potwierdzeniu chęci oddania szpiku kostnego
- przeprowadzeniu szczegółowych badań.
Badania znów będą przeprowadzane w placówce najbliższej miejsca zamieszkania dawcy, a ewentualne wszelkie koszty przejazdu,
koszty ubezpieczenia i ewentualnego pobytu w hotelu są pokrywane przez rejestr.
Jeżeli potwierdzi się zgodność między dawcą a chorym, rozpoczyna się procedura Workup, czyli ostateczna kwalifikacja medyczna
odbywająca się w jednym z ośrodków transplantacyjnych najbliżej miejsca zamieszkania dawcy, po której następuje nastąpi
przygotowanie i pobranie szpiku lub komórek macierzystych z krwi obwodowej. – Procedura przygotowawcza polega na podawaniu
przez 4-5 dni leku powodującego wzrost liczby komórek krwiotwórczych, lek podawany jest przez zastrzyk. Ewentualne koszty dojazdu
dawcy i tym razem pokrywane są ze środków rejestru.
Przeszczep. Fakty i mity
Wokół tego zabiegu narosło wiele mitów, które często stanowią powód, dla którego Polacy nie decydują się zostać dawcami. Najczęściej
ludziom się wydaje, że przeszczep szpiku jest bolesny, pozostawia blizny. Jest to oczywiście nieprawda. Obecnie najczęściej stosowaną
metodą pobierania szpiku jest separacja komórek krwiotwórczych, polegająca na pobraniu krwi dawcy, zwykle z żyły łokciowej,
rzadziej, (w przypadku około 1 proc zabiegów), wykonywany jest poprzez pobranie szpiku z kości biodrowej, a nie, jak się mówi, z
rdzenia kręgowego. Obie metody nie pozostawiają blizn, jedynie drobne ranki, nakłucia jakie pozostają po wbiciu igły lub dwóch igieł,
jeżeli szpik pobierany jest z biodra.
Polacy mylą się również w momencie, gdy powtarzają, że zabieg ten trwa bardzo długo. Metoda separacji oznacza czterogodzinny pobyt
w szpitalu, choć zdarza się, że potrzebne są dwie separacje i pacjent wyjdzie ze szpitala po 8 godzinach. Jedynym kosztem jaki ponosi
dawca jest strata odrobiny czasu. Czy jest to aż tak ważne, skoro może uratować czyjeś życie?
Serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do Oddziału Terenowego Centrum Krwiodawstwa
w Koninie, tel. 063/2438628 - Rejestracja Dawców: od poniedziałku do piątku od godz. 7.00 – 12.00
lub na wyjazdowe akcje pobierania krwi (www.krwiodawstwo.kalisz.pl)