Ksiezyk Ekonomia.indd

Spis treści
WSTĘP ............................................................................................................................. 9
Rozdział I
WYZWANIA DLA KRAJÓW I WSPÓŁCZESNEJ EKONOMII
ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH REALIZACJI W SYSTEMACH
GOSPODARCZYCH OPARTYCH NA DOKTRYNIE
NEOLIBERALIZMU ..................................................................................................... 13
1. Wyzwania stojące przed krajami współczesnej gospodarki rynkowej i ekonomią ze
szczególnym uwzględnieniem krajów Unii Europejskiej............................................ 21
2. Doktryna liberalizmu jako podstawa systemów gospodarczych w ujęciu
historycznym................................................................................................................ 22
3. Libertarianizm korporacyjny........................................................................................ 33
4. Neoliberalizm jako wyraz odejścia od tradycji lewicowego liberalizmu.................... 37
Rozdział II
NAJNOWSZA MYŚL EKONOMICZNA WOBEC WYZWAŃ
STOJĄCYCH PRZED KRAJAMI ŚWIATA I WSPÓŁCZESNĄ EKONOMIĄ ..... 40
1. Nowa myśl ekonomiczna. Rozwój „nowoczesnej” teorii ekonomicznej..................... 40
2. Krytyka teorii J.M. Keynesa przez szkołę austriacką.................................................. 45
3. Rozwój ekonometrii i metod empirycznych wykorzystywanych w ekonomii ........... 48
4. Mikroekonomia i makroekonomia współczesnej gospodarki rynkowej...................... 49
Rozdział III
PODSTAWOWE PROBLEMY WYBORU EKONOMICZNEGO. 
ANALIZA POPYTU I PODAŻY ................................................................................... 55
1. Pojęcie i czynniki określające wielkość popytu na dobra rynkowe............................. 56
2. Podaż. Pojęcie i czynniki określające ......................................................................... 59
3. Równowaga rynkowa. Cena równowagi...................................................................... 61
4. Równowaga rynkowa w praktyce gospodarczej.......................................................... 63
5. Elastyczność popytu .................................................................................................... 66
6. Elastyczność podaży.................................................................................................... 69
Rozdział IV
ZACHOWANIA KONSUMENTA ................................................................................. 70
1. Użyteczność jako podstawa teorii wyboru konsumenta.............................................. 70
2. Krzywe obojętności konsumenta................................................................................. 72
3. Ograniczenia budżetowe konsumenta. Równowaga konsumenta................................ 74
4. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmian cen...................................................... 77
3
Rozdział V
TEORIA KOSZTÓW I ZASADY PODEJMOWANIA DECYZJI
PRZEZ PRODUCENTÓW DÓBR RYNKOWYCH ................................................... 80
1. Koszty mające swoje źródło w nakładach jako kategoria rachunku ekonomicznego .80
1.1. Koszty stałe i zmienne produkcji dóbr ................................................................ 80
1.2. Koszty istotne i nieistotne dla podejmowania decyzji (znaczące i nieznaczące).83
1.3. Koszty utracone (koszty zapadłe) producentów dóbr.......................................... 83
1.4. Koszty utopione producentów dóbr..................................................................... 85
1.5. Koszty marginalne (krańcowe) producentów dóbr i koszty zamykające ............ 85
2. Kategorie kosztów mające tylko w części swojej treści ekonomicznej źródło
w nakładach ................................................................................................................. 87
2.1. Koszty jawne i ukryte jako składnik kosztów całkowitych będących kategorią
rachunku ekonomicznego .................................................................................... 87
2.2. Koszty ekonomiczne przedsiębiorstwa prywatnego jako kategoria rachunku
ekonomicznego..................................................................................................... 88
3. Koszty utraconych korzyści przez producentów dóbr rynkowych.............................. 92
4. Koszty kontrolowane i niekontrolowane...................................................................... 92
5. Podsumowanie teorii kosztów wykorzystywanych w podejmowaniu decyzji............ 93
6. Ogólne zasady podejmowania decyzji przez przedsiębiorstwa prywatne
wytwarzające dobra rynkowe w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej....... 94
6.1. Charakterystyka kategorii ekonomicznych wykorzystywanych przez
producentów dóbr w podejmowaniu decyzji....................................................... 95
6.2. Ogólne zasady podejmowania decyzji przez przedsiębiorstwo prywatne
wytwarzające dobra rynkowe .............................................................................. 100
7. Producenci dóbr rynkowych w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej......... 102
Rozdział VI
ANALIZA ZACHOWAŃ PRODUCENTÓW DÓBR
NA RYNKACH DOSKONALE KONKURENCYJNYCH ......................................... 104
1. Zasady podejmowania decyzji przez przedsiębiorstwo prywatne działające
w warunkach konkurencji doskonałej w krótkim i długim okresie czasu ................... 105
2. Krzywa podaży gałęzi na rynku konkurencji doskonałej ............................................ 107
3. Podsumowanie rynku konkurencji doskonałej ............................................................ 109
Rozdział VII
PODEJMOWANIE DECYZJI PRZEZ PRODUCENTÓW DÓBR
BĘDĄCYCH PEŁNYM MONOPOLISTĄ .................................................................. 110
1. Dyskryminacja cenowa................................................................................................ 113
2. Regulowanie zachowań monopolistów. Ochrona konkurencji.................................... 114
Rozdział VIII
PODEJMOWANIE DECYZJI PRZEZ PRODUCENTÓW DÓBR
W WARUNKACH KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ
(MONOPOLISTYCZNEJ) ............................................................................................ 119
1. Oligopol w produkcji dóbr – konkurencja i współpraca.............................................. 121
2. Teoria gier w podejmowaniu decyzji przez firmy funkcjonujące w warunkach
konkurencji niedoskonałej ........................................................................................... 124
4
Rozdział IX
WPROWADZENIE DO ANALIZY FUNKCJONOWANIA
RYNKÓW CZYNNIKÓW PRODUKCJI .................................................................... 130
1. Popyt na czynniki produkcji w przedsiębiorstwach maksymalizujących zysk............ 131
2. Wprowadzenie do analizy podaży czynników produkcji............................................. 132
3. Ceny czynników produkcji na konkurencyjnym rynku............................................... 133
Rozdział X
RYNEK PRACY ............................................................................................................. 134
1. Popyt na pracę i cena pracy w warunkach gospodarki rynkowej ............................... 134
2. Podaż pracy i cena pracy.............................................................................................. 137
3. Zasady i polityka na rynku pracy................................................................................. 139
3.1. Związki zawodowe............................................................................................... 139
3.2. Dyskryminacja rasowa, etniczna i przez wykluczenie......................................... 142
4. Polityka rządu dotycząca płac minimalnych w krajach OECD i Unii Europejskiej.... 143
Rozdział XI
KAPITAŁ RZECZOWY ................................................................................................ 145
1. Popyt na usługi kapitału rzeczowego........................................................................... 146
2. Podaż usług kapitału rzeczowego................................................................................ 148
3. Równowaga i procesy dostosowawcze na rynku usług kapitału rzeczowego............. 149
Rozdział XII
ZIEMIA, ZASOBY NATURALNE I ŚRODOWISKO ............................................... 151
1. Ogólna charakterystyka zasobów naturalnych............................................................. 151
2. Ziemia jako zasób i czynnik produkcji........................................................................ 152
3. Efekty zewnętrzne i problemy środowiska.................................................................. 154
Rozdział XIII
KAPITAŁ FINANSOWY ............................................................................................... 156
1. Podaż kapitału finansowego......................................................................................... 156
2. Popyt na kapitał finansowy.......................................................................................... 157
Rozdział XIV
WAHANIA KONIUNKTURALNE W GOSPODARCE
RYNKOWEJ. CYKLICZNY ROZWÓJ KAPITALIZMU ........................................ 164
1. Przyczyny cykliczności rozwoju gospodarczego ........................................................ 166
2. Teoria cyklu koniunkturalnego M. Kaleckiego............................................................ 168
3. Model wzrostu gospodarczego R. Harroda.................................................................. 170
4. Model wzrostu gospodarczego E. Domara.................................................................. 174
5. Wieloczynnikowa funkcja produkcji typu Cobba – Douglasa..................................... 177
6. Model Solowa.............................................................................................................. 180
7. Problem długookresowego wzrostu gospodarczego we współczesnej literaturze
ekonomicznej .............................................................................................................. 181
8. Polityka pobudzania wzrostu gospodarczego w krajach gospodarki rynkowej........... 184
5
Rozdział XV
PODSTAWOWE BARIERY REALIZACJI W POLSCE ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU ...................................................................................................................... 186
1. Bariery realizacji w Polsce zintegrowanego rozwoju jako skutek błędów
popełnionych w prorynkowej transformacji gospodarki.............................................. 186
2. Pożądane zmiany w uwarunkowaniach wewnętrznych procesów gospodarowania
ograniczające bariery zintegrowanego rozwoju........................................................... 193
3. Pożądane zmiany w polityce finansowej (pieniężnej i podatkowej) stymulujące
zintegrowany rozwój krajów UE ................................................................................. 196
Rozdział XVI
KRYZYSY EKONOMICZNE – RYS HISTORYCZNY. 
ŹRÓDŁA WSPÓŁCZESNYCH KRYZYSÓW EKONOMICZNYCH
I DROGI WYJŚCIA ....................................................................................................... 197
1. Wielki kryzys gospodarczy lat 1929 – 33 ................................................................... 198
2. Sterowanie recesją przez prywatne banki.................................................................... 200
3. Podstawowe przyczyny kryzysów z lat 1982, 1994 i 1997.......................................... 201
4. Fundamentalny kryzys liberalnego kapitalizmu rozpoczęty w roku 2007 – jego źródła
i drogi wyjścia.............................................................................................................. 204
4.1. Przywrócenie działania podstawowych praw ekonomii oraz wyeliminowanie
dowolnego i niesprawiedliwego podziału bogactwa i dochodów........................ 205
4.2. Konieczność wprowadzenie pieniądza światowego o stałym zabezpieczonym
kursie oraz wyeliminowania płynnych kursów walutowych i tworzenia
pieniądza z niczego.............................................................................................. 211
4.3. Wyeliminowanie „kapitalizmu kasyna”............................................................... 215
4.4. Potrzeba stworzenia odpowiednich ram dla funkcjonowania rynku i nowej wizji
kapitalizmu........................................................................................................... 220
5. Program pobudzania gospodarki USA autorstwa J.E. Stiglitza................................... 225
Rozdział XVII
MAKROEKONOMICZNE MIERNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO
I SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU ................................................... 231
1. Charakterystyka makroekonomicznych mierników wzrostu gospodarczego.............. 232
2. Poszukiwania miernika dobrobytu i jakości życia....................................................... 236
Rozdział XVIII
RÓWNOWAGA – ZAGREGOWANY POPYT I ZAGREGOWANA PODAŻ ........ 247
1. Neoklasyczna teoria równowagi.................................................................................. 250
2. Krytyka neoklasycznej teorii równowagi przez J.M. Keynesa.................................... 253
2.1. Inwestycje i oszczędności w ekonomii J. M Keynesa......................................... 255
3. Współzależność polityki fiskalnej i monetarnej. Model IS – LM ............................... 258
3.1. Polityka fiskalna i polityka pieniężna w modelu IS – LM w warunkach
gospodarki zamkniętej.......................................................................................... 261
3.2. Polityka fiskalna i pieniężna w Modelu IS – LM w warunkach gospodarki
otwartej................................................................................................................. 262
6
Rozdział XIX
MIKROEKONOMICZNE PODSTAWY MAKROEKONOMII. 
POPYT KONSUMPCYJNY I INWESTYCYJNY –
FUNKCJE KONSUMPCJI I INWESTYCJI ............................................................... 265
1. Badania funkcji konsumpcji......................................................................................... 265
1.1. Prosta funkcja konsumpcji................................................................................... 266
1.2. Teoria konsumpcji ukierunkowana na przyszłość................................................ 267
2.Inwestycje .................................................................................................................... 271
2.1. Inwestycje przedsiębiorstw w kapitał trwały....................................................... 273
2.2. Funkcja inwestycji ............................................................................................... 274
2.3. Inwestycje mieszkaniowe..................................................................................... 277
2.4. Inwestycje w zapasy............................................................................................. 277
Rozdział XX
PIENIĄDZ W GOSPODARCE RYNKOWEJ ............................................................ 280
1. Funkcje pieniądza......................................................................................................... 281
2. Podstawowe rodzaje pieniądza i ich cechy charakterystyczne.................................... 281
3. Ceny walut – kurs walutowy........................................................................................ 285
4. Zasób pieniądza............................................................................................................ 289
5. Podaż pieniądza ........................................................................................................... 291
6. Baza monetarna i kreacja pieniądza ............................................................................ 296
6.1. Kreacja pieniądza................................................................................................. 297
7. Popyt na pieniądz ........................................................................................................ 299
8. Rola i funkcje banków centralnych w gospodarce rynkowej....................................... 302
9. Banki komercyjne........................................................................................................ 305
Rozdział XXI
BANKI CENTRALNE – HISTORIA I ZACHOWANIA
WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE RYNKOWEJ ............................................. 308
1. Historia Banku Anglii – pierwszego prywatnego banku centralnego.......................... 308
2. Europejski Bank Centralny i system Euro................................................................... 309
3. System Rezerwy Federalnej – prywatny bank centralny Stanów Zjednoczonych....... 313
4. Centralne banki Polski – Bank Polski i Narodowy Bank Polski ................................. 316
5. Bank Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei.................................................. 317
6. Międzynarodowy Fundusz Walutowy.......................................................................... 319
7. Istotne zagrożenia dla kraju wynikające z druku walut przez prywatne banki............ 324
Rozdział XXII
INFLACJA ...................................................................................................................... 328
1. Przyczyny i rodzaje inflacji.......................................................................................... 329
2. Spór między keynesistami a monetarystami o interpretację inflacji ........................... 333
3. Ekonomiczne skutki inflacji ........................................................................................ 337
4. Problemy związane z mierzeniem kosztów utrzymania.............................................. 338
Rozdział XXIII
BEZROBOCIE ................................................................................................................ 340
1. Pojęcie i metody pomiaru bezrobocia ......................................................................... 340
7
2.
3.
4.
5.
Rodzaje bezrobocia ..................................................................................................... 343
Bezrobocie w teoriach ekonomii.................................................................................. 345
Ekonomiczno-społeczne skutki bezrobocia................................................................. 350
Zwalczanie bezrobocia................................................................................................. 352
Rozdział XXIV
BUDŻET PAŃSTWA ...................................................................................................... 355
1. Deficyt budżetowy ....................................................................................................... 357
2. Dług publiczny – stanowiska ekonomistów neoliberalnych........................................ 359
2.1. Dług publiczny Polski.......................................................................................... 361
2.2. Stanowisko J. Żyżyńskiego w kwestii prawnego ograniczania długu
publicznego.......................................................................................................... 363
3. Podatki jako źródło wpływów do budżetu państwa..................................................... 365
4. Kontrowersje wokół krzywej Laffera jako podstawy optymalnej stopy podatku od
dochodów indywidualnych.......................................................................................... 368
Rozdział XXV
BILANS PŁATNICZY I WYMIANA MIĘDZYNARODOWA .................................. 371
1. Bilans handlowy i bilans płatniczy............................................................................... 371
2. Teoria kosztów komparatywnych................................................................................. 374
3. Terms of trade .............................................................................................................. 375
4. Skutki prowadzenia przez kraj otwartej gospodarki ................................................... 377
Rozdział XXVI
SEKTOR PUBLICZNY WE WSPÓŁCZESNYCH KRAJACH GOSPODARKI
RYNKOWEJ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KRAJÓW UE,
W TYM POLSKI ............................................................................................................ 382
1. Sektor publiczny w gospodarce kraju.......................................................................... 382
2. Dobra publiczne........................................................................................................... 386
3. Społeczna analiza kosztów i korzyści ......................................................................... 388
4. Reformy emerytalne. Pinochetowska reforma emerytalna w Chile i próby jej
naprawy........................................................................................................................ 389
4.1. Ogólna charakterystyka reform systemów emerytalnych polegających na
prywatyzacji emerytur (PE)................................................................................. 392
4.2. Zaangażowanie międzynarodowych organizacji w prywatyzację emerytur
w krajach średnio rozwiniętych, w tym w Polsce................................................ 394
4.3. Przebieg prywatyzacji emerytur w Polsce........................................................... 400
4.4. Podsumowanie..................................................................................................... 405
5. Ochrona zdrowia.......................................................................................................... 406
LITERATURA CYTOWANA W KSIĄŻCE................................................................. 410