profilaktyka osteoporozy
advertisement
20 PAŹDZIERNIKA ŚWIATOWY DZIEŃ OSTEOPOROZY jest chorobą kości, charakteryzująca się ubytkiem masy kostnej i zmniejszeniem jej gęstości. Słabość kośćca zwiększa ryzyko złamań, szczególnie nadgarstka, kręgosłupa oraz szyjki kości udowej. Powoduje również bóle , spadek wagi oraz zniekształcenie Sylwetki. Liczba zgonów jako następstwo złamania szyjki kości udowej, zazwyczaj spowodowanych zapaleniem płuc i innymi infekcjami lub niewydolnością serca, przewyższa liczbę zgonów z powodu różnego rodzaju nowotworów. Choroba ta nazwana jest często ,,CICHĄ EPIDEMIĄ ’’ z powodu bezobjawowego przebiegu w początkowym okresie rozwoju aż do momentu wystąpienia pierwszego złamania, po którym następuje już ,,kaskada złamań ’’. Osteoporoza Jedna z trzech kobiet oraz jeden z sześciu mężczyzn po 50 roku życia ucierpią z powodu złamania osteoporotycznego! Tylko w 15 krajach UE (przed zjednoczeniem ), bezpośrednie koszty leczenia pacjentów w pierwszym roku po złamaniu sięgają 25 mld EUR rocznie! Co 30 sekund, jeden mieszkaniec UE doznaje złamania osteoporotycznego! Jeżeli nie zostaną przyjęte efektywne strategie profilaktyczne, wraz ze starzeniem się populacji, ilość złamań oraz koszty ich leczenia podwoją się w ciągu najbliższych 50 lat! Jak zapobiegać : odpowiednia dieta :zbilansowana dieta, bogata w podstawowe elementy odżywcze kości: wapń, wzmacniający kości i witaminę D, ułatwiającą wchłanianie wapnia. aktywność ruchowa styl życia :palący tytoń tracą masę kostną szybciej niż niepalący- rzuć palenie. Nadużywanie alkoholu może hamować wchłanianie wapnia i tworzenie kości. Leki: stosowani niektórych leków, np. kortykosterydów ( często stosowanych w astmie, zapaleniu stawów czy choroby nerek) lub leków przeciwdrgawkowych może przyspieszyć ujawnienie się osteoporozy . Według WHO(Światowej Organizacji Zdrowia) osteoporoza jest drugą, zaraz po chorobach układu krążenia, chorobą uważaną za najważniejszy problem zdrowotny współczesnych społeczeństw. 1 Czy jesteś zagrożony osteoporozą ? Sprawdź ! Poświęć jedną minutę? TEST DLA KOBIET TAK NIE 1.Jedno z rodziców złamało biodro podczas lekkiego uderzenia lub upadku? 2.Doznałam złamania przedramienia lub biodra podczas lekkiego uderzenia lub upadku 3.Utraciłam więcej niż 3 cm wzrostu? 4.Nadużywam alkoholu ? 5.Palę więcej niż 20 papierosów dziennie? 6.Cierpię na biegunkę (spowodowaną celiaką lub chorobą Chrona )? 7.Menopauza przypadła przed 45 rokiem życia ? 8.Nie miałam okresu przez 12 miesięcy lub więcej z powodu innego niż ciąża . TEST DLA MĘŻCZYZN TAK NIE 1.Jedno z rodziców złamało biodro podczas lekkiego uderzenia lub upadku? 2.Doznałam złamania przedramienia lub biodra podczas lekkiego uderzenia lub upadku 3. Przyjmowałem sterydy dłużej niż 3 miesiące? 4. Utraciłam więcej niż 3 cm wzrostu? 5. Nadużywam alkoholu ? 6. Palę więcej niż 20 papierosów dziennie? 7. Cierpię na biegunkę (spowodowaną celiaką lub chorobą Chrona )? 8.Cierpiałem na impotencję, brak popędu płciowego lub inne choroby . Jeżeli w rozwiązaniu testu pojawi się jedna odpowiedź ,, tak’’, możesz być zagrożona (y) osteoporozą i radzimy skonsultować się z lekarzem, który zaleci odpowiednie badania i wdroży badania. 2 Osteoporoza jest chorobą społeczną. Według badań epidemiologicznych, w Polsce dotkniętych nią jest ponad 6 milionów osób. Rocznie stwierdza się ok. 14 tys. złamań związanych z tym schorzeniem, które bardzo często charakteryzuje powikłany przebieg, ze śmiertelnością sięgającą 40 proc. Z raportu przygotowanego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wynika, że osteoporoza staje się coraz większym problemem zdrowotnym. Szacuje się, że w 2010 r. na całym świecie odnotuje się 6.3 mln złamań osteoporotycznych, podczas gdy w 1990 r. było ich 1,7 mln. Wbrew powszechnemu przekonaniu osteoporoza nie dotyka wyłącznie kobiet w okresie menopauzalnym i pomenopauzalnym oraz osób starszych. Chorują na nią wszyscy, również mężczyźni i dzieci. Jest chorobą metaboliczną kości, powodującą ubytek i uszkodzenie masy kostnej, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonej podatności na złamania. Osteoporoza nie objawia się w żaden szczególny sposób. Pierwszym jej symptomem jest zazwyczaj złamanie, najczęściej w okolicy nadgarstka, szyjki kości udowej i kręgosłupa. Wtedy jest już za późno na profilaktykę i niezbędne jest długotrwałe, specjalistyczne leczenie. Osteoporozie można jednak zapobiec, jeśli wykryje się ją w miarę wcześnie. Stopień zagrożenia osteoporozą i złamaniem osteoporotycznym można określić już na wiele miesięcy i lat przed momentem, kiedy choroba staje się groźna. W tym celu niezbędne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań. Jednym z nich jest densytometria, która polega na określeniu gęstości mineralnej kości (BMD), na podstawie ilości pochłoniętego przez tkankę kostną promieniowania gamma. Badanie jest bezbolesne, trwa od kilku do kilkunastu minut. W leczeniu osteoporozy najważniejsza jest profilaktyka. Powinniśmy pamiętać, że pierwiastkiem, od którego zależy kondycja naszych kości jest wapń. Jego niedobór powoduje ubytek substancji budulcowej kości - hydroksyapatylu, co prowadzi do zmniejszenia wytrzymałości kości na złamania. Aby temu zapobiec, należy stosować odpowiednią dietę, bogatą zarówno w wapń, jak i witaminę D, która ułatwia jego przyswajanie. Prawidłowa podaż wapnia i witaminy D jest ważna przez całe życie, a szczególnie u osób w podeszłym wieku. Profilaktyka i leczenie za pomocą preparatów wapniowo - witaminowych ma udowodnioną skuteczność działania. Ten sposób terapii jest bezpieczny dla organizmu. Korzystny wpływ na kondycję naszych kości ma również umiarkowana aktywność fizyczna, natomiast negatywny: palenie papierosów, picie alkoholu, nadmiernej ilości kawy, coca-coli oraz siedzący tryb życia. PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY Najbardziej korzystne z punktu widzenia kosztów i jakości życia jest postępowanie profilaktyczne czyli zapobieganie wystąpieniu choroby. Profilaktykę należy rozważyć u wszystkich osób, które: przekroczyły 60 rok życia mają jeden lub więcej czynników ryzyka wystąpienia osteoporozy w wywiadzie rodzinnym mają choroby zaburzające gospodarkę wapniowo-fosforanową wykonały (z jakichkolwiek powodów) badanie densytometryczne, którym ujawniono tzw. osteopenię (wartość T - score pomiędzy minus 1 a minus 2,5) cierpią na przewlekłe choroby układu krążenia i narządu ruchu ograniczające sprawne poruszanie się . Środki zapobiegawcze są zróżnicowane i obejmują: zaprzestanie palenia tytoniu i ograniczenie spożycia alkoholu zwiększenie (o ile to możliwe) aktywności fizycznej; z punktu widzenia sprawności układu szkieletowego najlepsze są długie, regularne spacery oraz taniec towarzyski czyli działanie w naturalny sposób angażujące nasz układ ruchu. Jest to nawet lepsze niż jazda na rowerze lub pływanie.Eliminowanie ryzyka upadków co wymaga stworzenia bardziej przyjaznego otoczenia w sensie technicznym oraz co nie mniej ważne, fachowe leczenie zaburzeń krążenia i równowagi zapewnienie odpowiedniego, codziennego spożywania wapnia w postaci źródeł naturalnych lub odpowiednich preparatów tak, aby jego ilość wynosiła 1200 mg (1,2 g) na dobę stosowanie preparatów witaminy D w indywidualnie dobranych przez lekarza dawkach, które zwykle wynoszą od 400 do 800 IU na dobę. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na dostępność źródeł wapnia oraz witaminy D. 3 Dla człowieka najbardziej naturalnym i podstawowym źródłem tego pierwiastka jest mleko i produkty mleczne. Ilość i przyswajalność wapnia z mleka, serów żółtych, twarogów oraz jogurtu jest w warunkach ich regularnego spożywania dostateczna i przewyższa wszystkie inne produkty. Opinie na temat szkodliwości mleka jako źródła uczuleń (alergii) są mocno przesadzone i nie znajdują w większości przypadków naukowych podstaw. Mięso zawiera wapń w zróżnicowanym stopniu w zależności od gatunku, należy jednak pamiętać, że jego zawartość w tej grupie produktów uwarunkowana jest w dużym stopniu jakością paszy, którą karmione są zwierzęta. Inne produkty zwierzęce takie jak jaja czy ryby morskie dopełniają listę źródeł wapnia i powinny stanowić normalny składnik diety. Dla osób rozmiłowanych w diecie wegetariańskiej można polecić kapustę, koper oraz migdały. Aby jednak wyrównać niedobór wapnia produktami roślinnymi trzeba ich spożywać znaczne ilości (np. pół kg migdałów dziennie) i prawie zawsze trzeba uzupełniać wapń w inny sposób. Należy pamiętać o tym, że przy stosowaniu takich środków bez konsultacji z lekarzem istnieje ryzyko przedawkowania, gdyż każdy środek wprowadzony do organizmu w warunkach nadmiaru, wywoła określoną reakcję ustroju, zwykle niekorzystną. Nadmierne spożycie wapnia może przejawiać się między innym: zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego w tym nudnościami, wymiotami, zaparciami, bólami brzucha oraz zaostrzeniem już istniejącej choroby wrzodowej.Bólami głowy oraz wzrostem ciśnienia tętniczego krwi zaburzeniami funkcji nerek, w tym częstym oddawaniem moczu i większym ryzykiem kamicy, zaburzeniami rytmu serca zmianami zachowania. osłabieniem siły mięśniowej LECZENIE OSTEOPOROZY Niezależnie od metody istnieje jeden praktyczny cel leczenia osteoporozy. Jest nim zmniejszenie ryzyka złamań oraz zapobieganie kolejnym tego typu komplikacjom. Dodatkowe działania to: eliminacja bólów kostnych (zwyrodnienia, złamania) .leczenie ortopedyczne i /lub chirurgiczne leczenie powikłań narządowych związanych z osteoporozą W przypadku osteoporozy organizmowi należy dostarczyć dziennie minimum 1200 mg wapnia bądź to z pokarmem bądź też uzupełniając niedobór, stosując preparaty doustne. Lekiem z wyboru jest w Polsce węglan wapnia (Calcium Carbonicum) Stosowane preparaty zawierają 200, 300, 400, 500, 600 i 1200 mg wapnia elementarnego. Są dostępne w postaci tabletek, tabletek musujących, proszków, granulatów. Niektóre z nich występują w połączeniu z witaminą D-3. Węglan wapnia w osteoporozie zmniejsza ryzyko złamań zwłaszcza, gdy stosowany jest razem z witaminą D 3. ROZPOZNANIE OSTEOPOROZY - PRZEGLĄD DOSTĘPNYCH BADAŃ Istnieje szereg metod pomocnych w diagnozie tej choroby. Najczęściej sięga się po badania biochemiczne, głownie oznaczenia parametrów krwi i moczu, odzwierciedlające stopień tworzenia i niszczenia kości oraz badania obrazowe, oceniające strukturę kości. testy biochemiczne Wykonując je warto pamiętać, że w przypadku niepowikłanej osteoporozy w większości przypadków otrzymamy z laboratorium wyniki mieszczące się w zakresie normy. Dla celów praktycznych oraz w różnicowaniu przyczyn niskiej masy kostnej wystarczą następujące badania: - poziom wapnia we krwi 4 - poziom fosforu we krwi - poziom wapnia w moczu - poziom fosfatazy zasadowej we krwi Wapń we krwi Występuje głównie w kościach (80 %) oraz we krwi i płynach ustrojowych (20 %). We krwi może istnieć w formie związanej z białkami lub w stanie wolnym. Optymalne zakresy normy dla tego pierwiastka wynoszą: 2,0 - 2,5 mmol/litr lub 4,0 - 5,0 mEq/litr lub 8,0 - 10,0 mg/100 ml. Przy ocenie stężenia wapnia we krwi należy oznaczyć również poziom białka a zwłaszcza albuminy. Niski poziom wapnia dowodzi zaawansowanej osteoporozy, dużych niedoborów pokarmowych lub osteomalacji. Podwyższony poziom wapnia może wystąpić w przebiegu nadczynności przytarczyc, nadmiarze witaminy D-3 oraz w wielu innych stanach, których diagnozą zajmie się lekarz. Fosfor we krwi Organizm człowieka zawiera od 11 do 14 g fosforu co stanowi około 1 % masy ciała. Aż 85 % ilości tego pierwiastka znajduje się w kosciach, 6 % w mięśniach, reszta w pozostałych tkankach i narządach. Podobnie jak wapń, fosfor występuje we krwi w postaci wolnej (jako anion fosforanowy) lub związanej (białka, estry). Stężenie fosforu jako anionu nieorganicznego we krwi wynosi 0,9 - 1,6 mmol/ litr lub 2,8 - 5 mg/ 100ml. Z zaburzeniami poziomu fosforu mamy najczęściej do czynienia w przebiegu niewydolności nerek lub nieprawidłowej czynności przytarczyc. W przebiegu typowej osteoporozy nie obserwujemy znaczących wahań poziomu tego pierwiastka. Wapń w moczu (zbiórka dobowa) Wapń jest dla organizmu cennym pierwiastkiem i dlatego prawie cała jego ilość wchłonięta z przewodu pokarmowego zostaje w ustroju a znaczącą rolę obok hormonów "wapniowych" odgrywają tu nerki. W normalnych warunkach ilość wapnia wydalanego z moczem w ciągu doby nie powinna przekraczać 250-300 mg czyli 2,5 - 6,2 mmol/dobę. Zwiększenie wydalania ma miejsce w nadczynności przytarczyc oraz w sytuacji nadmiaru wapnia w ustroju. Gdy wapnia jest zbyt mało jego wydalanie drogą nerek wyraźnie się obniża. Fosfataza alkaliczna we krwi Jest to białko o aktywności enzymatycznej, biorące udział w przemianie fosforanów (hydroliza reszt fosforanowych). Występuje w wielu tkankach organizmu m.in. w kościach, wątrobie, nerkach, jelitach, łożysku. Jego aktywność zwiększa się, gdy powstaje nowa tkanka kostna lub gdy kość ulega uszkodzeniu np. złamaniu czy zaburzeniach jej tworzenia. Wartości prawidłowe wynoszą u dorosłych 20 - 70 IU/litr. Dodatkowe badania Istnieje szereg innych oznaczeń biochemicznych dostępnych w diagnostyce osteoporozy. Są to badania uzupełniające i wykonywane w celach naukowych lub w ściśle określonych sytuacjach. Celowość takich oznaczeń powinien określić lekarz specjalista. Przykładowo można wymienić: - izoenzym kostny fosfatazy alkalicznej - osteokalcyna osoczowa - propeptyd kolagenu typu I - hydroksyprolina we krwi i moczu - N - końcowy telopeptyd kolagenu - C - końcowy telopeptyd kolagenu - pirydynolidyna - parathormon we krwi (PTH) - 25-hydroksy kalciferol we krwi (pochodna witaminy D-3) 5 badania obrazowe Obecnie sięga się po nie coraz częściej ze względu na ich dostępność i stosunkowo niewielkie koszty niektórych z nich. Zawsze należy mieć na uwadze fakt, że nie można rozpoznać osteoporozy wyłącznie na podstawie badań obrazowych. Zdjęcia przeglądowe kości (kręgosłup, kości przedramienia, staw biodrowy). Prześwietlenia kości czyli popularny rentgen (rtg) są od dawna wykonywanym i najtańszym badaniem obrazowym. Ich zaletą jest dobra na ogół jakość techniczna obrazu, prostota wykonania, powtarzalność oraz łatwość w uwidacznianiu złamań. Zasadniczą wadą jest to, że wyraźne ubytki osteoporotyczne widać dobrze dopiero wtedy, gdy ubytek masy kostnej przekroczy 30 %. U osób w podeszłym wieku gdzie często współistnieją choroby zwyrodnieniowe stawów to badanie ma ograniczoną wartość. Oceny obrazu rtg powinien dokonać lekarz specjalista, najlepiej radiolog. Osteodensytometria Stosowana w kilku wariantach technicznych (najczęściej tzw. DXA) stała się obecnie najpopularniejszym badaniem diagnostycznym w osteoporozie. Densytometria ocenia stopień pochłaniania wiązki promieni rentgenowskich przenikających tkankę kostną. Na tej podstawie komputer tworzy dwuwymiarowy obraz trójwymiarowej struktury kości, określając jej gęstość objętościową i powierzchniową. PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY Najbardziej korzystne z punktu widzenia kosztów i jakości życia jest postępowanie profilaktyczne czyli zapobieganie wystąpieniu choroby. Profilaktykę należy rozważyć u wszystkich osób, które: przekroczyły 60 rok życia mają jeden lub więcej czynników ryzyka wystąpienia osteoporozy w wywiadzie rodzinnym mają choroby zaburzające gospodarkę wapniowo-fosforanową wykonały (z jakichkolwiek powodów) badanie densytometryczne, którym ujawniono tzw. osteopenię (wartość T - score pomiędzy minus 1 a minus 2,5) cierpią na przewlekłe choroby układu krążenia i narządu ruchu . Dla człowieka najbardziej naturalnym i podstawowym źródłem tego pierwiastka jest mleko i produkty mleczne. Ilość i przyswajalność wapnia z mleka, serów żółtych, twarogów oraz jogurtu jest w warunkach ich regularnego spożywania dostateczna i przewyższa wszystkie inne produkty. Opinie na temat szkodliwości mleka jako źródła uczuleń (alergii) są mocno przesadzone i nie znajdują w większości przypadków naukowych podstaw. Mięso zawiera wapń w zróżnicowanym stopniu w zależności od gatunku, należy jednak pamiętać, że jego zawartość w tej grupie produktów uwarunkowana jest w dużym stopniu jakością paszy, którą karmione są zwierzęta. Inne produkty zwierzęce takie jak jaja czy ryby morskie dopełniają listę źródeł wapnia i powinny stanowić normalny składnik diety. Dla osób rozmiłowanych w diecie wegetariańskiej można polecić kapustę, koper oraz migdały. Aby jednak wyrównać niedobór wapnia produktami roślinnymi trzeba ich spożywać znaczne ilości (np. pół kg migdałów dziennie) i prawie zawsze trzeba uzupełniać wapń w inny sposób. Jeśli chodzi o witaminę D to należy pamiętać, że jedynym własnym, naturalnym źródłem tego związku jest skóra, w której pod wpływem promieni słonecznych powstaje prekursor właściwej witaminy D-3. Z pokarmem do organizmu dostaje się normalna witamina D-3 a w mleku i margarynie znajdują się różne ilości witaminy D-2 jako efekt sztucznego wzbogacania w procesie technologicznym. Rośliny z zasady nie zawierają witaminy D-3 a jedynym wyjątkiem jest avocado (smaczśliwka wdzięczna). Obecnie na rynku znajduje się duża ilość preparatów wapnia (20 preparatów zarejestrowanych w Polsce) oraz witaminy D-3 (9 preparatów zarejestrowanych w Polsce). Dodatkowo trzeba uwzględnić bliżej nieznaną liczbę parafarmaceutyków, odżywek i środków dietetycznych dostępnych zwykle w różnego rodzaju sieciach dystrybutorskich. 6 Zgodnie ze światowymi standardami leczenia w wybranych przypadkach stosuje się dodatkowe środki profilaktyczne oprócz zalecanych zawsze wapnia i witaminy D-3. Chodzi tu o hormonalną terapię zastępczą u kobiet i mężczyzn oraz leki hamujące utratę masy kostnej (tzw. bifosfoniany). W każdej z powyższych sytuacji decyzję o wyborze optymalnego preparatu oraz sposób jego dawkowania podejmuje specjalista tym bardziej, że w niektórych stanach konieczne może być stosowanie leków o dużej aktywności i dawkach większych niż standardowe. Kontrola leczenia oraz okresowe badania to również zakres kompetencji lekarza. Stosowanie związków wapnia i witaminy D-3 w warunkach nadzoru lekarskiego jest bezpieczne. Często jednak zdarza się, że wiele osób sięga po różnego rodzaju parafarmaceutyki i dodatki żywieniowe, które w Polsce jak i w wielu innych krajach na świecie są dostępne bez recepty. Należy pamiętać o tym, że przy stosowaniu takich środków bez konsultacji z lekarzem istnieje ryzyko przedawkowania, gdyż każdy środek wprowadzony do organizmu w warunkach nadmiaru, wywoła określoną reakcję ustroju, zwykle niekorzystną. Nadmierne spożycie wapnia może przejawiać się między innym: zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego w tym nudnościami, wymiotami, zaparciami, bólami brzucha oraz zaostrzeniem już istniejącej choroby wrzodowej. bólami głowy oraz wzrostem ciśnienia tętniczego krwi zaburzeniami funkcji nerek, w tym częstym oddawaniem moczu i większym ryzykiem kamicy. zaburzeniami rytmu serca zmianami zachowania. osłabieniem siły mięśniowej Stosowanie w nadmiarze witaminy D-3 lub jej pochodnych może wywołać podobne objawy z większym nasileniem dolegliwości nerkowych (duża utrata wapnia drogą nerek) i kostnych. Standardy postępowania w osteoporozie określają sytuacje, w których leczenie jest niezbędne a są to: przebyte złamania po niewielkim urazie, zwłaszcza dotyczące kręgów, nadgarstka oraz nasady bliższej kości udowej. osoby bez złamań ale obciążone jednym lub kilkoma czynnikami ryzyka z masą kostną oznaczoną metodą densytometrii, przekraczającą minus 2,5 T-score w odcinku lędźwiowym kręgosłupa lub w nasadzie bliższej kości udowej choroby ogólnoustrojowe przebiegające z nasiloną osteoporozą . Rutynowym postępowaniem terapeutycznym jest stosowanie odpowiednich kombinacji leków, uzupełniających się pod względem działania, które obejmuje dwa zasadnicze mechanizmy: hamowanie aktywności komórek odpowiedzialnych za niszczenie kości (osteoklastów) pobudzanie aktywności komórek odbudowujących kość (osteoblastów) preparaty wapnia Wapń i jego związki powinny być stosowane w każdym przypadku osteoporozy. Wyrównanie niedoborów tego pierwiastka zapobiega procesowi odwapnienia kości (resorpcji) nasilanego przez wydzielany reaktywnie przez przytarczyce parathormon (PTH). W przypadku osteoporozy organizmowi należy dostarczyć dziennie minimum 1200 mg wapnia bądź to z pokarmem bądź też uzupełniając niedobór, stosując preparaty doustne. Wśród nich najlepsze są te, które zawierają węglan lub cytrynian wapnia ponieważ wchłaniają się one w odpowiednio dużej ilości z przewodu pokarmowego i zawierają dużą ilość wapnia elementarnego w przeliczeniu na całą cząsteczkę. Lekiem z wyboru jest w Polsce węglan wapnia (Calcium Carbonicum) Stosowane preparaty zawierają 200, 300, 400, 500, 600 i 1200 mg wapnia elementarnego. Są 7 dostępne w postaci tabletek, tabletek musujących, proszków, granulatów. Niektóre z nich występują w połączeniu z witaminą D-3. Węglan wapnia w osteoporozie zmniejsza ryzyko złamań zwłaszcza, gdy stosowany jest razem z witaminą D 3. Powinien być stosowany profilaktycznie. Związki wapnia mogą działać zapierająco co obserwuje się nierzadko w wieku podeszłym. Należy wówczas stosować preparaty mieszane, wapniowo-magnezowe lub dodać magnez o czym powinien zadecydować lekarz. witamina D-3 i pochodne Witaminy z grupy D przypominają swą strukturą męskie i żeńskie hormony płciowe i podobnie jak one są dla organizmu niezbędne. Witamina D-3 wzmaga wchłanianie wapnia i fosforanów z jelit, pobudza syntezę składników kości oraz hamuje wydzielanie parathormonu. W ustroju jest magazynowana w wątrobie i tkance tłuszczowej jako tzw. kalcidiol. Jego ilość stanowi pulę zapasową tej witaminy w organizmie. Rutynowo stosuje się witaminę D-3 jako oddzielny preparat w dawkach, które indywidualnie ustala lekarz zwykle jest to 400 lub 800 IU na dobę. MONITOROWANIE SKUTECZNOŚCI LECZENIA Podstawowym badaniem obrazowym w osteoporozie jest densytometria. Powinna być wykonywana rutynowo raz na 12 miesięcy. W uzasadnionych przypadkach, gdy tempo przebudowy kości jest szybkie można ją wykonać częściej. Parametry biochemiczne krwi ocenia się na początku leczenia a następnie po trzech i sześciu miesiącach terapii. Lekarz specjalista zdecyduje o wykonaniu badań uzupełniających oraz co istotne dla kobiet przed włączeniem hormonalnej terapii zastępczej, wykona badanie ginekologiczne, mammografię (badanie rtg. piersi) oraz zleci oznaczenie określonych hormonów. Leczenie osteoporozy musi być konsekwentne i długotrwałe - tylko wówczas będzie skuteczne. OKREŚLENIE Osteoporoza (gr.osteon - kość, łac.porus - otwór, ubytek) to przewlekła choroba szkieletu charakteryzująca się niską masą kości i zaburzoną jej mikroarchitekturą, co prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań. W żargonie lekarskim spotykamy się często z definicją osteoporozy jako choroby, w której jest "za mało kości w kości". Jej autorem jest znany angielski lekarz Albright. Powyższe określenia wiernie oddają istotę schorzenia chociaż pozostaje grupa przypadków z niską masą kostną nie mieszczących się w powyższej definicji (kilkanaście procent przypadków). opracowanie: lek. med. Mariusz Kazmirowicz Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Akademia Medyczna w Gdańsku 8
