Aborcja i in vitro wyzwaniem dla duszpasterstwa
advertisement
KS. JAROSŁAW KAMIŃSKI ABORCJA I IN VITRO WYZWANIEM DLA DUSZPASTERSTWA RODZIN W POLSCE Początki zorganizowanego duszpasterstwa rodzin w Polsce ściśle wiążą się z działaniami podejmowanymi przez Kościół w połowie lat 50-tych XX wieku, których zadaniem była ochrona życia dzieci poczętych. Działania te były reakcją na wprowadzoną przez sejm PRL 27 kwietnia 1956 roku Ustawę o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, która w praktyce zezwalała na swobodne uśmiercanie poczętych dzieci. Polscy biskupi stanowczo i jednoznacznie wyrazili swój sprzeciw w licznych orędziach oraz memoriałach skierowanych do władz PRL1. Szczególnie cenną i praktyczną inicjatywą było powołanie w 1957 roku duszpasterstwa służby zdrowia, którego głównym celem była ochrona życia dziecka poczętego. W połowie lat 60-tych z duszpasterstwa służby zdrowia wyodrębniło się duszpasterstwo rodzin, dla którego obrona życia ludzkiego, zwłaszcza życia dziecka poczętego, stała się jednym z głównych zadań2. Choć od wspomnianych wydarzeń minęło już pół wieku, obrona życia każdego człowieka stanowi ciągle aktualne zadanie. Jest ono szczególnie ważne w dobie współczesności, w której na różne sposoby podważa się wartość życia ludzkiego. „Postęp naukowo-techniczny – pisze Jan Paweł II – który człowiek współczesny ciągle rozwija poprzez swoje panowanie nad naturą, nie tylko budzi nadzieję stworzenia nowej i lepszej ludzkości, ale także coraz głębszy niepokój o przyszłość. Niektórzy pytają, czy warto żyć, czy też nie byłoby lepiej w ogóle się nie narodzić; wątpią, czy godzi się powoływać innych do życia, skoro być może będą oni złorzeczyć, że wypadło im istnieć w okrutnym świecie, którego grozy nie można nawet przewidzieć. Inni mniemają, że jedynie do nich należą korzyści płynące z techniki, wykluczając pozostałych ludzi, którym narzucają środki antykoncepcyjne albo jeszcze gorsze metody. Jeszcze inni, zniewoleni mentalnością konsumpcyjną i pochłonięci całkowicie staraniem o ciągłe zwiększanie dóbr materialnych, dochodzą w końcu do tego, że już nie rozumieją duchowego bogactwa nowego życia ludzkiego i odrzucają je. Ostateczna racja takiej mentalności, to brak Boga w sercach ludzi, Boga, którego miłość jedynie jest silniejsza od wszelkich możliwych obaw świata, i tylko ona może je przezwyciężyć” (FC 30). Słowa papieża, które przestrzegają przed istniejącą współcześnie mentalnością przeciwną życiu („anti-life mentality”), są jednocześnie wezwaniem i zachętą dla duszpasterstwa rodzin, aby B. Mierzwiński, J. Wilk, R. Bieleń. Duszpasterstwo rodzin. W: Teologia pastoralna. Red. R. Kamiński T. 2. Lublin 2002 s. 421; R. Bieleń. Duszpasterstwo rodzin. W: Rodzina bezcenny dar i zadanie. Red. J. Stala, E. Osewska. Radom 2006 s. 261. 1 2 Konferencja Episkopatu Polski. Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin (01.05.2003) nr 77 (dalej DDR). Zob. J. Buxakowski. Poczucie odpowiedzialności w zmaganiach o nowe życie. „Sprawy Rodziny” 2526:1991 s. 26-31. 1 niestrudzenie podejmowało działania mające na celu obronę życia ludzkiego, niezależnie od stanu i stadium rozwoju, w którym się ono znajduje. Praktyczna ochrona wartości i nienaruszalności życia ludzkiego powinna dotyczyć przede wszystkim obrony życia dziecka poczętego zagrożonego aborcją. Kościół naucza, że życie ludzkie jest święte i nienaruszalne w każdej chwili jego istnienia, także w fazie początkowej, która poprzedza narodziny (EV 61). Dlatego troska o życie dziecka poczętego, osoby zupełnie bezbronnej, należy do podstawowych zadań duszpasterstwa rodzin. W praktyce troska ta powinna przejawiać się poprzez przeciwstawianie się „kulturze śmierci”, która promuje antykoncepcję, aborcję, techniki sztucznej prokreacji oraz – budzące poważne wątpliwości moralne – badania nad ludzkim embrionem. Ponadto duszpasterstwo rodzin powinno podejmować także pozytywne inicjatywy mające na celu budowanie w społeczeństwie szeroko rozumianej „kultury życia”. I. ABORCJA Życie każdego dziecka, które jest najcenniejszym darem i owocem płodnej miłości małżonków (por. FC 14), powinno być chronione od momentu poczęcia poprzez kolejne etapy jego rozwoju. Jednak szczególną ochroną i opieką należy otoczyć dziecko będące na etapie rozwoju prenatalnego. Dziecko w łonie matki – jak zauważa Jan Paweł II w encyklice Evangelium vitae – jest tak słabą i bezbronną istotą, że pozbawione jest nawet tej znikomej obrony, jaką stanowi dla narodzonego dziecka jego błagalne kwilenie i płacz. Jest całkowicie powierzone opiece matki i ojca oraz innych osób zainteresowanych, bądź niezainteresowanych jego życiem (EV 58). Największym zagrożeniem dla życia dziecka poczętego jest aborcja 3. Kościół katolicki jednoznacznie i stanowczo przeciwstawia się praktyce aborcji, nauczając, że każde przerwanie ciąży jest głęboko sprzeczne z prawem moralnym i samo w sobie jest poważnym przestępstwem przeciwko życiu ludzkiemu, za które prawodawstwo kościelne nakłada kanoniczną karę ekskomuniki4. Niezmienne stanowisko Kościoła wynika z faktu, że życie ludzkie pochodzi bezpośrednio od Boga, który stoi na straży jego świętości i nienaruszalności. Misja przekazywania życia, którą Stwórca przekazał kobiecie i mężczyźnie, ma być realizowana przez nich odpowiedzialnie i z poszanowaniem zasad moralnych, ponieważ każde poczęte dziecko jest darem Boga i ma prawo do tego, by się narodzić. Dlatego też nauczanie Kościoła stwierdza, że na gruncie moralności katolickiej nie ma takiego przypadku, który mógłby usprawiedliwić pozbawienie życia niewinnej istoty ludzkiej (EV 58). Aborcja, przerwanie ciąży, spędzenie płodu (łac. abortio; abortus – poronienie) działanie zmierzające do przerwania ludzkiego życia w okresie płodowym. J. Kowalski. Aborcja. W: Encyklopedia bioetyki. Red. A. Muszala. Radom 2005 s. 17. Szacuje się, że od wprowadzenia ustawy aborcyjnej z 27 kwietnia 1956 roku do chwili wprowadzenia ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczania aborcji z 7 stycznia 1993 roku, zostało zamordowanych w Polsce 25 mln dzieci nienarodzonych. Zob. M. Kalinowski. Zadania duszpasterskie wobec osób dotkniętych aborcją. W: Komisja Duszpasterska Episkopatu Polski. Program duszpasterski na rok 1998/99. „Wierzę w Boga Ojca”. Katowice 1998 s. 339-340. 3 4 Zob. KDK 51; KKK 2270-2272; KPK kan. 1398; HV 14; EV 61-62; FC 30. 2 Najbardziej drastycznym skutkiem aborcji jest pozbawienie życia dziecka w łonie matki. Współcześnie jednak co raz częściej podkreśla się, że zabicie dziecka poczętego nie jest jedynym negatywnym skutkiem aborcji. Okazuje się, że sztuczne przerwanie ciąży nie jest obojętne dla zdrowia kobiety i jej przyszłych dzieci. Medycyna zna wiele powikłań powstałych w organizmie kobiety wskutek aborcji, które w pewnych przypadkach mogą być główną przyczyną pojawienia się tzw. „wtórnej niepłodności”5. O ile fizyczne komplikacje powstałe po aborcji zdarzają się u co drugiej kobiety, to konsekwencje psychiczne dotykają prawie każdej6. Współcześnie, mimo podejmowanych przez zwolenników aborcji działań dezinformacyjnych, coraz częściej podkreśla się, że bezpośrednim psychicznym skutkiem przerywania ciąży jest pojawienie się zaburzenia zwanego „syndromem proaborcyjnym” (PAS – Post Abortion Syndrom)7. Zaburzenie to powstaje wskutek wypartych reakcji emocjonalnych oraz załamania się wewnętrznych sił psychicznych kobiety. Najczęściej syndrom ten objawia się dużym niepokojem i psychicznym bólem, brakiem sensu życia, beznadzieją, depresją. U wielu kobiet mogą występować zaburzenia układu nerwowego, które zazwyczaj uwidaczniają się trudnościami ze snem, nagłymi wybuchami gniewu, oziębieniem niektórych uczuć wobec najbliższych osób, trudnościami z koncentracją, ciągłym poczuciem winy, poniżaniem siebie i bolesnym samopotępieniem. Dość typowym objawem „syndromu proaborcyjnego” u kobiet jest zmniejszenie zainteresowania życiem seksualnym, z czasem wręcz niechęć do intymnych zbliżeń i unikanie ich za wszelką cenę8. Poza kobietą, która zdecydowała się na przerwanie ciąży, negatywne konsekwencje aborcji dotykają także ojca zabitego dziecka. Badania pokazują, że również mężczyźni doświadczają wielu objawów „zespołu poaborcyjnego”, takich jak: depresja, bezradność i osamotnienie, przedłużająca się żałoba, złość na siebie i do partnerkę, poczucie błędu życiowego i winy. Ponadto wielu mężczyzn ma poczucie, że nie wywiązali się z roli ojca, który – zamiast chronić własne dziecko – wykazał się egoizmem i brakiem odpowiedzialności. Negatywne konsekwencje aborcji dotykają również żyjącego rodzeństwa dziecka, którego życie sztucznie zostało przerwane w łonie matki. U dzieci kobiet, które dokonały aborcji, często występuje tzw. „syndrom ocalenia”. Towarzyszą mu takiej objawy, jak: chroniczny smutek i żałoba, emocjonalna identyfikacja z utraconym rodzeństwem (fantazje na jego temat), ból psychiczny, 5 Zob. D. Kornas-Biela. Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa 2004 s. 205-210. 6 Tamże s. 211. Amerykańskie Stowarzyszenie Psychiatrów w 1987 roku dokonało rozróżnienia dwóch rodzajów zaburzeń, jakie mogą wystąpić po aborcji: „PAD - Post Abortion Distress” (poaborcyjna rozpacz) oraz „PAS - Post Abortion Syndrom” (syndrom poaborcyjny). M. Ryś. Zespoły zaburzeń po przerwaniu ciąży. W: Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Warszawa-Łomianki 1999s. 503 (dalej SMiR). 7 Tenże. Psychologiczna analiza zaburzeń występujących po przerwaniu ciąży. „Wychowawca” 3:2005 s. 11; J. Dzierżanowska-Peszko. Doświadczenie aborcji a zespół stresu pourazowego. W: Wychowanie do szacunku dla ludzkiego życia. Red. J. Dzierżanowski. Opole 2004 s. 56-58. 8 3 poczucie winy, brak wiary w siebie i w ludzi, brak sensu życia, podatność na przemoc ze strony innych9. W badaniach prowadzonych nad psychicznymi konsekwencjami sztucznego przerwania ciąży coraz częściej podkreśla się, że negatywne skutki aborcji dotykają również personel medyczny. Uczestniczący bezpośrednio w aborcji lekarze i pielęgniarki doświadczają wielu negatywnych przeżyć, takich jak: przygnębienie, nastrój depresyjny, niezadowolenie z siebie, poczucie frustracji, utrata szacunku do ludzi, wrogość do pacjenta, kryzys identyfikacji z rolą lekarza lub pielęgniarki, poczucie odrzucenia społecznego, koszmary senne, myśli samobójcze, trudności w koncentracji, zaburzenia pamięci. Stany te – typowe dla osób współuczestniczących lub w inny sposób odpowiedzialnych za dokonanie aborcji – zazwyczaj negatywnie wpływają na ich funkcjonowanie w życiu zawodowym i rodzinnym10. Z zabijaniem nienarodzonych łączy się również antykoncepcja, która – zdaniem zwolenników – jeśli jest bezpieczna i dostępna dla wszystkich, stanowi najskuteczniejszy środek przeciw aborcji. Tego typu argumentacja jest przewrotna i z obiektywną prawdą niewiele ma wspólnego. Okazuje się, że używane przez kobiety środki chemiczne, wkładki wewnątrzmaciczne oraz różnego rodzaju szczepionki, które powszechnie określa się jako środki antykoncepcyjne, w rzeczywistości często doprowadzają do przerywania ciąży w najwcześniejszych stadiach rozwoju życia nowej istoty ludzkiej11. Przestrzega przed tym Jan Paweł II, dla którego antywartości wszczepione w „mentalność antykoncepcyjną” – zupełnie odmienne od wartości określanych przez odpowiedzialne rodzicielstwo – prowadzą często do pokusy aborcji, która staje się jeszcze bardziej realna, jeżeli dojdzie do poczęcia „niechcianego” dziecka12. Ponadto – przypomina papież – moralne zło antykoncepcji nie polega jedynie na zamknięciu się na dar życia, ale również 9 Kornas-Biela. Wokół początku życia ludzkiego s. 231-232. Tamże s. 233-235; U. Dudziak. Przerywanie ciąży w ocenie ekspertów – pokłosie międzynarodowej konferencji o aborcji. „Roczniki Teologiczne” 52:2005 z. 10 s. 148-149. Oprócz negatywnych skutków w indywidualnym życiu poszczególnych osób aborcja ma także negatywne konsekwencje społeczne. Według W. Majkowskiego do najważniejszych należą: obniżenie populacji, co wpływa na starzenie się społeczeństwa; rozpad rodziny; osłabienie więzi między rodzicami i dziećmi oraz wzrost liczby samobójstw. W. Majkowski. Społeczny kontekst i społeczne skutki przerywania ciąży. W: Nadzieje i zagrożenia współczesnej rodziny. Red. W. Kawecki. Warszawa 1995 s. 192-199. 10 Do najbardziej rozpowszechnionych metod i środków antykoncepcyjnych należą: środki chemiczne (plemnikobójcze); środki mechaniczne; sterylizacja; stosunek przerywany; spirala wewnątrzmaciczna; hormonalne tabletki „antykoncepcyjne”; progestageny w iniekcji; podskórne implanty hormonalne; pigułka aborcyjna RU 486; pigułka dnia następnego. Zob. M. Szymańska. Antykoncepcja i aborcja jako przejaw „kultury śmierci”. W: Dylematy bioetyki. Red. A. Kobyliński. Płock 2004 s. 86-87. Obok środków antykoncepcyjnych, które uniemożliwiają poczęcie, istnieją techniki działające po zapłodnieniu, kiedy zarodek ludzki jest już ukonstytuowany. Są to techniki „przechwytujące”, które polegają na uśmierceniu embrionu ludzkiego przed zagnieżdżeniem w macicy matki, lub „przeciwciążowe”, jeśli powodują zniszczenie embrionu dopiero co zagnieżdżonego. Kościół katolicki przypomina, że stosowanie tych metod wchodzi w zakres grzechu aborcji i jest poważnie niemoralne. 11 EV 13; por. FC 6; HV 14. Zob. J. Bajda. Myślenie antykoncepcyjne. „Ateneum Kapłańskie” 130:1998 nr 535 s. 369-380. 12 4 na zafałszowaniu wewnętrznej prawdy miłości małżeńskiej, powołanej do całkowitego osobowego daru z siebie13. II. TECHNIKI SZTUCZNEJ PROKREACJI (IN VITRO) Kolejnym bezpośrednim zamachem na życie dziecka poczętego są różnego rodzaju techniki sztucznej prokreacji. Pod pojęciem sztucznej prokreacji rozumie się najczęściej dwa rodzaje ingerencji: sztuczne zapłodnienie oraz sztuczne unasiennienie14. Sztuczne zapłodnienie może być dokonywane w obrębię narządu rodnego kobiety (in vivo) lub pozaustrojowo (in vitro). Zapłodnienie pozaustrojowe zwane FIVET (zapłodnienie w próbówce i przeniesienie embrionu) polega na połączeniu komórek rozrodczych kobiety i mężczyzny poza organizmem matki15. Połączenie to dokonuje się w warunkach laboratoryjnych, a następnie gdy embrion ludzki osiągnie określone stadium rozwoju, zostaje przeniesiony i implantowany w macicy kobiety. Ze względu na niską skuteczność tej metody oraz na to, że pobieranie komórek jest dość niebezpieczne dla kobiety, wywołuje się zwielokrotnioną owulację u kobiety przez podawanie jej odpowiednich hormonów. Otrzymane operacyjnie komórki jajowe, których jest kilka (zazwyczaj od 4 do 8), zostają sztucznie zapłodnione, a następnie przetrzymywane w próbówce przez kilka dni. Gdy zapłodniona komórka pod wpływem procesu rozwojowego podzieli się na 4-8 komórek, zostaje przeniesiona do macicy kobiety. Najczęściej implantuje się trzy embriony do łona matki, natomiast pozostałe zostają zamrożone, zabite lub wykorzystane do innych celów, np. do eksperymentów medycznych. W zależności od dawcy komórki rozrodczej rozróżnia się dwa zasadnicze układy dotyczące sztucznego zapłodnienia in vitro i sztucznej inseminacji: heterologiczny i homologiczny. Sztuczne zapłodnienie heterologiczne oznacza zabieg techniczny mający na celu poczęcie życia ludzkiego poprzez połączenie „w próbówce” komórek rodnych przynajmniej od jednego dawcy różnego od małżonków, związanych węzłem małżeńskim. Sztuczna inseminacja heterologiczna to z kolei technika zmierzająca do poczęcia przez przeniesienie w narządy rodne kobiety spermy pobranej od dawcy różnego niż małżonek. Natomiast homologiczne zapłodnienie in vitro polega na połączeniu „w probówce” gamet małżonków związanych węzłem małżeńskim. Sztuczna inseminacja homologiczna oznacza zabieg techniczny podjęty w celu poczęcia człowieka, ale poprzez przeniesienie spermy małżonka do pochwy żony. Wszystkie te działania, choć pozornie 13 FC 32. Zob. E. Wójcik. Psychiczna szkodliwość antykoncepcji. „Sprawy Rodziny” 23-24:1991 s. 39-40. Sztuczne unasiennienie polega na wprowadzeniu do pochwy kobiety spermy wcześniej pobranej od mężczyzny. Technikę tę stosuje się zazwyczaj w zaburzeniach wynikających z trudności odbycia stosunku seksualnego przez mężczyznę lub kobietę, w zaburzeniach spermatogenezy, w zmianach anatomicznych narządu rodnego. Zob. W. Gasidło. Moralna ocena biomedycznych eksperymentów w zakresie początków życia ludzkiego. „Sprawy Rodziny” 8:1986 s. 24-29. 14 W. Gubała. Sztuczna prokreacja. Ocena moralna. Warszawa 2000 s. 13-16. Zob. A. Muszala. Sztuczne zapłodnienie. W: Encyklopedia bioetyki. Red. A. Muszala. Radom 2005 s. 429-430; M. Machinek. Zapłodnienie „in vitro” jako przedmiot refleksji teologicznoetycznej. W: Metody wspomagania prokreacji: sukces czy porażka? Red. B. Chyrowicz. Lublin 2006 s. 107-130. 15 5 wydają się służyć życiu i często stosowane są z taką intencją, to jednak w rzeczywistości stwarzają możliwość nowych zamachów na życie dziecka poczętego16. Kościół podkreśla, że należy stanowczo przeciwstawiać się wszelkim technikom sztucznej prokreacji, które z punktu widzenia moralności katolickiej są nie do przyjęcia. Oddzielają one bowiem prokreację od ludzkiego kontekstu aktu płciowego oraz wystawiają embrion ludzki na ryzyko rychłej śmierci i nie są – jak twierdzą ich zwolennicy – metodami mającymi na celu leczenie niepłodności17. Ponadto, dla zwiększenia prawdopodobieństwa uzyskania pozytywnego wyniku sztucznej prokreacji, wytwarza się większą liczbę embrionów ludzkich. Embriony, które nie zostały implantowane do łona matki, tzw. „embriony nadliczbowe”, zamraża się, zabija lub wykorzystuje do badań naukowych. Tym samym życie ludzkie zostaje zredukowane do roli „materiału biologicznego”, którym można swobodnie dysponować, jak rzeczą (EV 14). Dlatego, jak podkreśla dokument Papieskiej Rady do Spraw Rodziny Rodzina a ludzka prokreacja, „(...) jedynie rodzina – rzeczywistość powstała z miłości, w której mężczyzna i kobieta wzajemnie się sobie powierzają – stanowi odpowiednie środowisko, w którym może przyjść na świat nowa istota ludzka, to znaczy istota obdarzona godnością i powołana do bycia kochaną” (RLP 15). Jan Paweł II, mówiąc o ochronie życie dziecka poczętego, zwraca szczególną uwagę na aspekt moralny badań prenatalnych18. Wykładając naukę Kościoła, papież przypomina, że prowadzenie badań na embrionie ludzkim w łonie matki jest moralnie Przykładem takiego zamachu na godność ludzkiego życia są podejmowane próby sztucznego klonowania człowieka. Proces klonowania człowieka, jako sposób prokreacji jest niezgodny z Bożym planem stwarzania istoty ludzkiej. Ponadto klonowanie człowieka zasługuje na sprzeciw ze względu na godność osoby klonowanej, „(...) która przyjdzie na świat jako ‘kopia’ (nawet jeśli wyłącznie kopia biologiczna) innej istoty: praktyka ta stanie się przyczyną dotkliwego cierpienia osoby sklonowanej, (...) ponieważ została powołana do życia ze względu na to, że jest podobna do kogoś, kogo ‘warto było’ klonować”. Papieska Akademia „Pro Vita”. Refleksje na temat klonowania (25.06.1997). W: W trosce o życie. Tarnów 1998 nr 3 s. 637. Zob. W. Bołoz. Dyskusje wokół eksperymentu z klonowaniem. „Ateneum Kapłańskie” 131:1998 nr 536 s. 3-12. Kościół przestrzega także przed podejmowaniem prób tzw. klonowania hybrydowego. Próby te naruszają godność osoby ludzkiej, ponieważ dochodzi w nich do wymieszania ludzkich i zwierzęcych elementów genetycznych, co może doprowadzić do zaburzenia specyficznej tożsamości człowieka. Świadome wystawienie człowieka na te zagrożenia z moralnego i deontologicznego punktu widzenia jest nie do przyjęcia. 16 Skuteczną metodą leczenia niepłodności jest „technologia naturalnej prokreacji” (NaProTECHNOLOGY), która - nie bez problemów - zaczyna być znana i stosowana również w Polsce. Zob. M. Barczentwicz. NaProTECHNOLOGY jako narzędzie do diagnostyki i leczenia niepłodności i innych chorób. W: Naturalne planowanie rodziny w ujęciu wybranych dyscyplin naukowych. Red. W. Wieczorek [i in.]. Lublin 2008 s. 229-237. 17 Badania prenatalne są czynnościami zmierzającymi do uzyskania informacji o stanie zdrowia i stopniu rozwoju dziecka w okresie prenatalnym. Ze względu na zasięg ingerencji wyróżnia się: badania prenatalne nieinwazyjne, które ograniczają się do obserwacji płodu za pomocą ultrasonografu, badań dopplerowskich lub za pomocą analizy surowicy krwi matki; badania prenatalne inwazyjne, które łączą się z ingerencją w worek owodniowy, by uzyskać fragmenty tkanki płodowej, na podstawie której można ocenić stan wyposażenia genetycznego płodu. M. Machinek. Badania prenatalne. W: Jan Paweł II – Encyklopedia Nauczania Moralnego. Red. J. Nagórny, K. Jeżyna. Radom 2005 s. 77. 18 6 dopuszczalne tylko wtedy, jeśli podejmowane jest w celu wskazania ewentualnych terapii, których wymaga zdrowie poczętego dziecka (EV 14, 63). Jeśli jednak intencją podjęcia takich badań jest chęć pozbycia się dziecka chorego, wówczas są one moralnie niedopuszczalne. Ostatecznie zabiegi te prowadzą często do tzw. „aborcji eugenicznej” (selektywnej) wpisującej się w mentalność, która – jak podkreśla papież – przyjmuje życie tylko pod pewnymi warunkami, odrzucając ułomność, kalectwo i chorobę19. III. OCHRONA ŻYCIA DZIECKA POCZĘTEGO W PRAKTYCE Duszpasterstwo rodzin, biorąc pod uwagę wszelkie zagrożenia, które pod hasłem „kontroli urodzeń” podważają wartość życia przed narodzeniem, stara się podejmować wszechstronne działania mające na celu ochronę życia dziecka poczętego. Do najbardziej podstawowych, a jednocześnie najbardziej skutecznych działań duszpasterskich należą inicjatywy modlitewne w intencji ochrony życia nienarodzonych. Dlatego Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin zaleca, aby duszpasterze rodzin zachęcali wiernych do aktywnego włączania się w systematyczną modlitwę w intencji dzieci nienarodzonych. Szczególnie należy propagować Krucjatę Modlitwy w Obronie Poczętych Dzieci, Duchową Adopcję Dziecka Poczętego (DDR 78-79) oraz nieustający różaniec w intencji obrony życia dzieci nienarodzonych. Ponadto powinno podejmować się różnego rodzaju inicjatywy mające na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat życia dziecka w fazie prenatalnej, rozwijać sieć Domów Samotnej Matki, tworzyć „Okna Życia” oraz otoczyć troską kobiety, które dokonały aborcji. 1. Inicjatywy modlitewne Krucjata Modlitwy w Obronie Poczętych Dzieci powstała 12 października 1980 roku (w Ogólnoświatowym Dniu Modlitw w Intencji Rodzin, zarządzonym przez Jana Pawła II). Pomysłodawcami i twórcami „Krucjaty” byli świeccy katolicy współpracujący z Instytutem Rodziny przy Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Ufając w potęgę modlitwy, organizatorzy postanowili prowadzić i inicjować w sposób systematyczny modlitwę, która stawiała sobie dwa cele: (1) przebudzenie świadomości społecznej w sprawie zabijania nienarodzonych dzieci i uczulenie społeczeństwa na wartość życia i odpowiedzialność za każde poczęte życie ludzkie; (2) doprowadzenia do anulowania ustawy z 27 kwietnia 1956 roku o przerywaniu ciąży i uznania prawa do życia każdego poczętego dziecka. Program „Krucjaty” zobowiązuje wszystkich członków do codziennej modlitwy w intencji obrony życia oraz do uczestnictwa raz w miesiącu w dzień powszedni w Eucharystii (DDR 78). Ważnym wydarzeniem i jednocześnie owocem modlitw zanoszonych przez członków Krucjaty Modlitwy w Obronie Poczętych Dzieci była uchwalona przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej 7 stycznia 1993 roku ustawa chroniąca życie. Ze względu na to, że jeden z celów Krucjaty Modlitwy w Obronie Poczętych Dzieci został zrealizowany, w 2006 roku uchwalono nowy program. Według nowego programu członkowie „Krucjaty” modlą się do Boga w następujących intencjach: dziękczynnej – za wprowadzenie w Polsce ustawy chroniącej życie poczętych dzieci; błagalnej – prosząc o dalszy wzrost 19 EV 14. Zob. E. Sgreccia. Sztuczna prokreacja a eugenizm. „Ethos” 27:1994 s. 93-114. 7 szacunku w społeczeństwie wobec życia człowieka nienarodzonego, chorego i w podeszłym wieku; błagalnej – prosząc o wprowadzenie prawnej ochrony życia każdego człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Kolejną modlitewną inicjatywą – do propagowania której zachęcają polscy biskupi – jest Duchowa Adopcja Dziecka Poczętego20. Jest ona formą prywatnego ślubu, którego treścią jest modlitewne zobowiązanie podjęte przez konkretną osobę w intencji ocalenia zagrożonego życia dziecka nienarodzonego. „Duchowa adopcja” trwa dziewięć miesięcy (tyle, ile trwa rozwój dziecka w łonie matki) i polega na codziennym odmawianiu jednej tajemnicy różańcowej – radosnej, światła, bolesnej lub chwalebnej oraz specjalnej modlitwy w intencji dziecka poczętego, jego rodziców oraz godnego życia po urodzeniu. Zachęca się także, aby osoby adoptujące do modlitw dołączyły dowolnie wybrane dobre postanowienia. Idea „duchowej adopcji”, płynąca z miłości do najmniejszej i bezbronnej istoty ludzkiej, jest całkowitym powierzeniem Bogu poprzez modlitwę adoptowanego dziecka, którego życie jest zagrożone. Zanoszona modlitwa ma wyprosić u Boga zmianę myślenia rodziców dziecka poczętego, aby nie zamykali się na nowe życie. Osoby podejmujące „duchową adopcję” stają się apostołami życia, przyczyniają się do odbudowywania ładu moralnego oraz przypominają społeczeństwu o odpowiedzialności za dar płodności, za poczęcie nowego człowieka. Dlatego duszpasterstwo rodzin powinno zachęcać wiernych do tej formy obrony życia nienarodzonych. W sposób szczególnie należy zachęcać osoby, które cierpią z powodu dokonania aborcji. Włączenie się w „duchową adopcję” może stać się dla nich szansą zadośćuczynienia za popełnione czyny oraz swego rodzaju duchową terapią pomagającą przepracować „syndrom poaborcyjny”21. Wśród różnych modlitewnych inicjatyw mających na celu obronę życia ludzkiego należy propagować, zwłaszcza w duszpasterstwie parafialnym, ideę ruchu nieustającego różańca w intencji obrony życia dzieci poczętych22. Do tej formy modlitwy należy w Zob. DDR 79. Duchową Adopcję Dziecka Poczętego zainicjowała Błękitna Armia Matki Bożej Fatimskiej, która powstała po objawieniach Matki Bożej w Fatimie. W Polsce inicjatywa zrodziła się w kościele ojców Paulinów w Warszawie. Działająca przy tym kościele grupa pod nazwą „Straż Pokoleń”, której przewodzili o. S. Małecki, E. Pyrkosz i J. Zieliński, zaczęła wcielać w życie i propagować nową ideę. Pierwsze przyrzeczenia duchowej adopcji zostały złożone w kościele Świętego Ducha w Warszawie dnia 2 lutego 1987 roku. Następnie idea ta zaczęła rozszerzać się na całą Polskę. Na początku 1994 roku powołano do istnienia ogólnopolski „Ruch Krzewienia Duchowej Adopcji”, pod patronatem przeora Jasnej Góry. W dniach 25 i 26 marca 1994 roku w Częstochowie odbyła się uroczysta promocja duchowej adopcji i zostały złożone przyrzeczenia przed Cudownym Obrazem Matki Bożej Królowej Polski. Na Jasnej Górze znajduje się „Centralny Ośrodek Duchowej Adopcji”. A. Skreczko. Adopcja duchowa. W: SMiR s. 6. 20 Sz. Sułkowski. Duchowa adopcja dziecka poczętego. W: Komisja Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski. Program duszpasterski Kościoła w Polsce na lata 2006-2010. „Kościół niosący Ewangelię nadziei”. Rok 2008/2009. „Otoczmy troską życie”. Red. Sz. Sułkowski. Poznań 2008 s. 320. 21 Ruch ten ma zasięg międzynarodowy. Jego uczestnicy zazwyczaj spotykają się na wspólnej modlitwie różańcowej w drugą sobotę października. Zob. J. Dzierżanowski Podstawowe wyznaczniki działań Kościoła i organizacji pozarządowych w Polsce na rzecz obrony życia. W: Oblicza dzieciństwa. Red. D. Kornas-Biela. Lublin 2001 s. 71-72. 22 8 sposób szczególny zachęcać dzieci i młodzież oraz członków różnych grup religijnych działających przy parafii. Każda modlitwa w intencji nienarodzonych jest bezcennym darem duchowym dla poczętych dzieci i ich rodziców. Dla osób zaś modlących się w tej intencji oraz całej wspólnoty parafialnej jest swego rodzaju formacją, która przypomina, że życie dziecka poczętego posiada taką samą wartość, jak życie każdego innego człowieka. Modlitwa w obronie życia dziecka poczętego w sposób szczególny powinna być inicjowana w duszpasterstwie parafialnym. Dlatego należy organizować w parafiach „Dni” lub „Tygodnie Świętości Życia”, które będą uwrażliwiać wiernych na godność życia oraz stworzą okazję do systematycznej modlitwy w intencji życia ludzkiego. Nabożeństwa modlitewne w intencji życia dzieci nienarodzonych należy organizować zwłaszcza w święta i uroczystości liturgiczne, które w swej wymowie wiążą się z tajemnicą życia23. Dobrą okazją jest uroczystość Zwiastowania Pańskiego (25 marca), która od 1998 roku obchodzona jest w Polsce jako „Dzień Świętości Życia” (por. EV 85), Niedziela Świętej Rodziny (pierwsza niedziela po Bożym Narodzeniu) oraz święto Młodzianków Męczenników (28 grudnia), w które szczególnie należy zanosić modlitwy ekspiacyjne za grzechy aborcji24. 2. Inicjatywy formacyjne Obok inicjatyw modlitewnych w obronie życia dzieci nienarodzonych ważnym zadaniem duszpasterstwa rodzin jest podejmowanie działań zmierzających do pogłębienia wiedzy wśród społeczeństwa na temat godności życia dziecka w łonie matki. Zadanie to jest szczególnie ważne, ponieważ propaganda „kultury śmierci” ciągle podważa wartość życia dziecka poczętego. Dlatego w duszpasterstwie parafialnym powinno się organizować różnego rodzaju spotkania, konferencje, rekolekcje, misje, katechezy dla narzeczonych itp. poświęcone dziecku prenatalnemu i jego matce. Ponadto należy rozpowszechniać plakaty, ulotki, zdjęcia, broszury, gazety, czasopisma, książki, strony internetowe, filmy o tematyce „pro-life”25. Przekaz wiarygodnej i rzetelnej wiedzy na temat życia człowieka przed narodzeniem kształtuje pozytywne postawy wobec poczętego dziecka oraz jego matki. Ważnym zadaniem duszpasterstwa rodzin w dziedzinie ochrony życia dziecka poczętego jest propagowanie i nauczanie naturalnych metod regulacji poczęć, które zakładają bezwzględny szacunek do życia26. Wiedza społeczna bowiem na temat 23 R. Bieleń. Duszpasterstwo rodzin we współczesnej Polsce. Lublin 2001 s. 232. Od 2005 roku 24 marca obchodzony jest w Polsce Narodowy Dzień Życia. W założeniach dzień ten ma być poświęcony narodowej refleksji nad wartością życia ludzkiego. Dotychczas Narodowe Dni Życia przebiegały pod następującymi hasłami: 2005 – „Dom pełen skarbów” (wsparcie rodzin wielodzietnych); 2006 – „Być ojcem – rola życia” (wsparcie ojcostwa); 2007 – „Razem na zawsze” (wsparcie trwałości małżeństwa); 2008 – „Jestem mamą. To moja kariera” (wsparcie macierzyństwa); 2009 – „Stawiam na rodzinę”; 2010 – „Dziadki - dziatkom” (wsparcie osób starszych w rodzinie). 24 A. Zięba. Służba życiu w strukturach diecezjalnych i parafialnych. W: „Evangelium vitae” – ocaleniem rodziny. Red. I. Skubiś. Częstochowa 1996 s. 158. 25 Zob. Papieska Rada do Spraw Rodziny. Deklaracja konferencji poświęconej odpowiedzialnemu rodzicielstwu (11.12.1992). W: W trosce o życie. Tarnów 1998 s. 455-457; D. Kornas-Biela. Czym jest 26 9 naturalnego planowania rodziny (NPR) jest ciągle znikoma, a czasami nawet błędna. Dlatego Jan Paweł II podkreśla, że „(...) trzeba (...) uczynić wszystko, aby udostępnić tę wiedzę ogółowi małżonków, a wcześniej jeszcze osobom młodym, poprzez informację i wychowanie jasne, stosowne i poważne, przy współudziale par małżeńskich, lekarzy i ekspertów” (FC 33). Dlatego Kościół w Polsce, odpowiadając na wezwanie Jana Pawła II, zalecił, aby w każdej Specjalistycznej Poradni Rodzinnej i Parafialnej Poradni Rodzinnej pracował nauczyciel naturalnego planowania rodziny27. Upowszechniana w poradniach rodzinnych znajomość naturalnych metod planowania rodziny jest najskuteczniejszą profilaktyką wobec zagrożenia dla dziecka w formie aborcji i mentalności antykoncepcyjnej28. Zadaniem duszpasterstwa rodzin jest ukazywanie młodzieży przygotowującej się do małżeństwa i życia w rodzinie oraz małżonkom, że stosowanie naturalnych metod rozpoznawania płodności pozwala zachować wewnętrzną jedność aktu małżeńskiego, która wyraża się we wzajemnej miłości małżonków i otwartości na nowe życie29. „Wybór rytmu naturalnego bowiem, pociąga za sobą akceptację cyklu osoby, to jest kobiety, a co za tym idzie, akceptację dialogu, wzajemnego poszanowania, wspólnej odpowiedzialności, panowania nad sobą” (FC 32). Trzeba przypominać, że stosowanie naturalnych metod rozpoznawania płodności wzmacnia wierność małżeńską, zachęca do czułości i sprzyja wychowaniu do wzajemnej miłości. W przypadku zaś stosowania antykoncepcji sztucznie wyklucza się element prokreacji z aktu małżeńskiego, a współmałżonek często staje się jedynie przedmiotem do uzyskania przyjemności seksualnej30. Niezastąpioną rolę w obronie życia dziecka poczętego pełnią różnego rodzaju organizacje i ruchy społeczne obrońców życia, które w większości zrzeszone są w powstałej w czerwcu 1992 roku Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia31. Do głównych zadań członków „Federacji” należą: inspirowanie i popieranie wszelkich działań naturalne planowanie rodziny? W: Człowiek, miłość, rodzina. Red. J. Nagórny, K. Jeżyna. Lublin 1999 s. 161-180. Do dzisiejszego czasu zostały opracowane następujące metody naturalnego planowania rodziny: metoda termiczna, metoda owulacyjna Billingsa, metoda objawowo-termiczna J. Rötzera, metoda wielowskaźnikowa. U. Dudziak. Wartość naturalnego planowania rodziny. W: Naturalne planowanie rodziny. Wybrane zagadnienia. Red. U. Dudziak, A. Deluga. Szczecinek 2006 s. 46-48. DDR 39, 34. Zob. M. Brzeziński. Naturalne planowanie rodziny w polu działania Duszpasterstwa Rodzin. W: Naturalne planowanie rodziny w ujęciu wybranych dyscyplin naukowych. Red. W. Wieczorek [i in.]. Lublin 2008 s. 435. 27 A. Skreczko. Katolicka Poradnia Rodzinna. W: Leksykon teologii pastoralnej. Red. R. Kamiński, W. Przygoda, M. Fiałkowski. Lublin 2006 s. 356. 28 J. Kamiński. Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie w nauczaniu Kościoła katolickiego. „Roczniki Pastoralno-Katechetyczne” 2(57):2010 s. 116. 29 Z. Dziedzic. Duszpasterstwo rodzin w służbie życiu. W: Człowiek, miłość, rodzina. Red. J. Nagórny, K. Jeżyna. Lublin 1999 s. 185. 30 Federacja posiada stronę internetową, na której można zapoznać się z licznymi propozycjami włączenia się w obronę życia dziecka poczętego. Adres strony: www.prolife.com.pl. 31 10 zmierzających do ukształtowania systemu prawnego, który chroniłby życie matki i jej dziecka od momentu jego poczęcia; upowszechnianie w społeczeństwie postawy poszanowania życia każdego człowieka; współpraca w przekształcaniu prawa dotyczącego sprawy życia oraz dążenie do oparcia go na Karcie Praw Rodziny; kształtowanie postaw odpowiedzialnego rodzicielstwa poprzez upowszechnianie naturalnych metod planowania rodziny; promocja wychowania do czystej miłości, przeciwstawianie się pornografii oraz obrona godności ciała ludzkiego; inspirowanie bezpośredniej pomocy dziecku poczętemu i jego rodzinie; inspirowanie i podejmowanie dialogu z tymi, którzy przeciwni są prawnej ochronie życia dziecka poczętego. Zadaniem duszpasterstwa rodzin jest promowanie działań podejmowanych przez Polską Federacją Ruchów Obrony Życia oraz nawiązanie z nią wszechstronnej współpracy (DDR 80). Interesującą propozycję współpracy na szczeblu parafialnym proponuje P. Wosicki, prezes „Federacji”. Jego zdaniem należy dążyć do tego, aby o ile jest to możliwe, w każdej parafii był wyznaczony „parafialny obrońca życia”. Do jego zadań należałoby utrzymywanie stałego kontaktu z Polską Federacją Ruchów Obrony Życia, koordynowanie działań na terenie parafii w zakresie obrony życia dziecka poczętego oraz kolportaż kwartalnika Głos dla Życia i innych materiałów związanych z problematyką obrony życia32. 3. Domy Samotnej Matki i „Okna Życia” W duszpasterskiej trosce o ochronę życia dziecka poczętego Kościół nie może zapomnieć o samotnych matkach, które zdecydowały się na urodzenie i wychowanie dziecka. Przede wszystkim należy budzić szacunek dla ich postawy, umacniać w okresie oczekiwania na urodzenie dziecka i wspomagać je po urodzeniu. Szczególną pomoc samotnym matkom, która przynosi konkretne owoce zarówno od strony materialnej jak i psychologiczno-duchowej, oferują prowadzone przez Kościół katolicki Domy Samotnej Matki33. Dzięki działalności tego typu domów wiele brzemiennych kobiet, które otrzymały wsparcie i profesjonalną pomoc, postanowiło urodzić i wychować własne dziecko lub oddać je do adopcji. Ponadto dzięki propagowaniu idei domów dla samotnych matek nastąpiła pozytywna zmiana nastawienia opinii publicznej wobec kobiet, które z różnych powodów samotnie wychowują dziecko. Dlatego też biskupi polscy postulują, aby w każdej diecezji powołać do istnienia Dom Samotnej Matki, P. Wosicki. Organizacje i ruchy społeczne działające na rzecz dziecka poczętego i jego rodziny. W: Komisja Episkopatu Polski Duszpasterstwa Ogólnego. Program duszpasterski na rok 1993/94. „Ewangelizacja wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej”. Red. E. Szczotok, A. Liskowacka. Katowice 1993 s. 207. 32 W Polsce istnieje około 40 Domów Samotnej Matki prowadzonych przez Kościół katolicki (obok pojęcia „Dom Samotnej Matki” spotyka się jeszcze inne określenia tego typu placówek jako „Domy Matki i Dziecka”, „Schronisko dla Samotnych Matek”, „Przytułek dla Samotnych Matek”. Zob. P. Landwójtowicz. Wybrane formy przychodzenia z pomocą samotnym matkom na przykładzie Domu Matki i Dziecka w Opolu-Grudzicach. W: Wychowanie do szacunku dla ludzkiego życia. Red. J. Dzierżanowski. Opole 2004 s. 60. 33 11 działalność którego należy rozpowszechniać poprzez różnego rodzaju nośniki informacji34. Zadaniem duszpasterstwa rodzin jest wspieranie sieci diecezjalnych Domów Samotnych Matek35. Szczególną rolę w tej materii ma do spełnienia diecezjalny duszpasterz rodzin, który z nominacji biskupa ordynariusza odpowiada za należyte funkcjonowanie takich domów na terenie diecezji. W porozumieniu z biskupem powołuje on osobę lub podmiot prawny, który bezpośrednio odpowiada za zorganizowanie i prowadzenie placówki36. W celu materialnego utrzymania Domu Samotnej Matki i finansowania innych dzieł, mających na celu ochronę życia poczętego, należy powołać w każdej diecezji „Fundusz Obrony Życia”, do czego zobowiązuje uchwała Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski z grudnia 1996 roku37. Do Domu Samotnej Matki przyjmowane są kobiety, które nie mogą urodzić dziecka w środowisku rodzinnym ze względu na obiektywnie trudne warunki, w jakich się znalazły. Czas pobytu w domu trwa zazwyczaj dziewięć miesięcy: kobiety przyjmowane są od trzeciego miesiąca ciąży, natomiast odchodzą z domu trzeciego miesiąca po urodzeniu dziecka. Gwarantuje się im anonimowość i dyskrecję oraz zapewnia pomoc duchową, opiekę medyczną i socjalną. Pensjonariuszki mogą uczestniczyć w codziennej Mszy św., brać udział w katechezach, oglądać filmy religijne, korzystać z dostępnych w domu środków społecznego przekazu. Kobiety po urodzeniu mogą pozostawić dziecko do adopcji w placówce, jednak – jak pokazuje praktyka – wiele matek po przyjściu na świat dziecka zmienia swoje zamiary i decyduje się na jego wychowanie. W razie potrzeby, udzielana jest im wówczas pomoc w nawiązaniu zerwanych relacji z najbliższą rodziną38. Zob. DDR 45; P. Landwójtowicz. Profilaktyczna działalność duszpasterstwa rodzin wobec zjawiska samotnego macierzyństwa. W: Profilaktyczny wymiar duszpasterskiej troski Kościoła. Red. J. Dzierżanowski, P. Landwójtowicz. Opole 2006 s. 69-81. 34 W diecezji płockiej Dom Samotnej Matki z mieści się przy Zgromadzeniu Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, 09-411 Stara Biała 11, tel.: (0-24) 261-32-23. Godziny pracy biura: 8.00-18.00 poniedziałek-piątek. 35 Dla zapewnienia modelowego działania Dom Samotnej Matki powinien posiadać następujące rozwiązania organizacyjne, jak: przyjmowanie określonej liczby osób, która nie przekraczającej liczby 1015; posiadanie pomieszczeń mieszkalnych oddzielnych i wspólnych: sale dziennego pobytu, kuchnie, jadalnie, sale zebrań, sale terapii psychologicznej; posiadanie miejsc pracy i rekreacji, jak ogrody kwiatowe i warzywne; posiadanie własnej sali porodowej i małej sali klinicznej; posiadanie szkoły rzemieślniczej, szwalni, przędzalni, gdzie młode matki mogą zdobywać zawód; posiadanie kaplicy z chrzcielnicą dla chrztu nowo narodzonych dzieci. P. Landwójtowicz. Formy działania duszpasterstwa rodzin w Domach Matki i Dziecka wobec samotnych matek w okresie ciąży. „Studia nad Rodziną” 2:2005 s. 138. 36 Zob. E. Kazimierczak. Fundusz Obrony Życia Archidiecezji Lubelskiej. W: Człowiek, miłość, rodzina. Red. J. Nagórny, K. Jeżyna. Lublin 1999 s. 188-190. 37 S. Pluta. Kościół w Polsce wobec samotnych matek. W: Kościół w Polsce wobec potrzebujących. Red. M. Chmielewski. Lublin 1994 s. 147-148. 38 12 Cenną inicjatywą Kościoła wychodzącą naprzeciw matkom, które z różnych powodów nie mają możliwości przyjęcia narodzonego dziecka oraz zaopiekowania się nim jest „Okno Życia”. Jest to specjalnie oznaczone okno, które otwiera się od zewnątrz. W środku znajduje się ogrzewane i wyposażone w wentylację miejsce, w którym matka może anonimowo zostawić nowo narodzone dziecko, nie narażając go na niebezpieczeństwo śmierci. Po otwarciu okna uruchamia się alarm wzywając wyznaczoną w tym celu osobę, która bezzwłocznie przekazuje dziecko do szpitala na oddział noworodków w celu przeprowadzenia koniecznych badań. O dalszym losie dziecka decyduje sąd i ośrodki adopcyjne. Należy dążyć do tego, aby tego typu inicjatywa znalazła zastosowanie w stolicach wszystkich diecezji oraz – jeśli istnieje taka możliwość – w większych ośrodkach duszpasterskich39. 4. Pomoc kobietom, które dokonały aborcji Duszpasterstwo rodzin, podejmując liczne działania mające na celu obronę życia dziecka poczętego, powinno także otoczyć szczególną troską kobiety, które dokonały aborcji. Przerwanie ciąży bowiem pozostawia w życiu kobiety wiele negatywnych skutków natury fizycznej, psychicznej i duchowej. Okazanie im chrześcijańskiej miłości i wszechstronnego wsparcia jest szczególnym zadaniem duszpasterstwa rodzin. Niezastąpioną rolę w duchowej pomocy kobietom po aborcji odgrywają spowiednicy, ponieważ często pierwszym miejscem, do którego udają się dręczone wyrzutami sumienia kobiety jest konfesjonał. Ważne jest, aby w kapłanie znalazły osobę, która, rozumiejąc rangę problemu, okaże im potrzebne wsparcie, a przede wszystkim ukaże miłującego Boga, który piętnując grzech, nigdy nie odrzuca grzesznika. Obok duchowej pomocy wiele kobiet, które „usunęły” poczęte dziecko, potrzebuje specjalistycznej pomocy psychologicznej. Dlatego też osoby odpowiedzialne za duszpasterstwo rodzin w diecezji powinny zadbać o to, aby w katolickich poradniach rodzinnych pełnili dyżury również psycholodzy lub psychoterapeuci, którzy, mając specjalistyczne przygotowanie i odpowiednią formację duchową, będą potrafili udzielić profesjonalnej pomocy kobietom doświadczającym „syndromu poaborcyjnego”40. Podejmując konieczne działania mające na celu pomoc kobietom, które cierpią z powodu przerwania ciąży, należy jednak pamiętać, że jednym z najbardziej skutecznych sposobów zmniejszenia ilości dokonywanych aborcji jest otoczenie szczególną troską matek oczekujących dziecka41. ***** Pierwsze w Polsce „Okno Życia” powstało w 2006 roku w Krakowie. Znajduje się w Domu Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstanek przy ul. Przybyszewskiego 39. W Płocku „Okno Życia” mieści się w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia przy ul. Stary Rynek 14. Zajmują się nim siostry ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. 39 U. Dudziak. Kościół w Polsce wobec kobiet przerywających ciąże. W: Kościół w Polsce wobec potrzebujących. Red. M. Chmielewski. Lublin 1994 s. 152. 40 Zob. P. Poręba. Opieka duszpasterska nad matką brzemienną. „Ateneum Kapłańskie” 83:1974 nr 396 s. 439-463. 41 13 W Polsce współcześnie toczy się ożywiona debata publiczna na temat ustawy dotyczącej regulacji prawnych odnośnie dostępności metody in vitro. Ponadto działacze lewicy, środowiska feministyczne i gejowskie, a nawet niektórzy politycy określający się jako katolicy, domagają się liberalizacji ustawy chroniącej życie dziecka poczętego. Im wszystkim oraz osobom, dla których życie dziecka na etapie rozwoju prenatalnego nie jest świetnością należy przypomnieć słowa polskich biskupów: „Katolik zaangażowany w politykę ma moralny obowiązek opowiadać się za życiem. W dyskusji na ten temat dwuznaczności i wybiegi – ze względu na doraźne koniunktury partyjne czy jakiekolwiek korzyści – są niegodne katolika (...). Jak można ufać politykowi, który nie potrafi bez dodatkowych wyjaśnień powiedzieć ‘tak’ dla życia. Nie jest też absolutnie prawdą, że polityk albo człowiek rządu musi – a tym bardziej, że może – działać wbrew sumieniu. Wielu polityków zapisało się w historii świata właśnie tym, że za wolność sumienia płacili utratą wysokich stanowisk, a nawet własnym życiem. Nie przypadkowo patronem polityków i parlamentarzystów jest urodzony w Londynie św. Tomasz More, poseł do parlamentu i kanclerz państwa, szczęśliwy mąż i ojciec czwórki dzieci, ścięty z rozkazu króla Henryka VIII, bo nie chciał uznać za małżeństwo tego, co małżeństwem być nie mogło. Ostatecznie wielkim politykiem okaże się ten, w którym wielki jest Człowiek! Natomiast żadna ludzka władza nie może przywłaszczyć sobie tych praw, które należą wyłącznie do Boga. Takim prawem jest życie ludzkie”42. Konferencja Episkopatu Polski. Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie. Warszawa 2009 nr 156-157 s. 95-96. 42 14
